Keith L Moore ve Arthur F. Dalley'nin "Kliniğe yönelik anatomi" kitabından sadeleştirilerek hazırlanmıştır.

1. Abdominal organlar
Dr mustafa arık

2.  Ösofagus’un alt ucu
 Gaster-mide
 Barsaklar –intestinum
 Dalak-lien (splen)
 Pankreas
 Karaciğer-hepar
 Safra kesesi-vesica biliaris
 Böbrekler-renes
 Böbreküstü bezleriGlandula suprarenalis

3.  Karaciğer, mide ve dalak diyafram kubbesini
tamamen doldurur. Böylece toraks tarafından
korunurlar.
 Lig.falciforme hepatis umbilicus’a kadar karın
duvarına kesintisiz bir şekilde tutunarak
karaciğeri sağ ve sol iki loba ayırır. (lobus Dexter,
lobus sinister

4.  Yemek ağız ve pharinx’ten ösofagus (oesphagus-yemek borusu) boyunca geçip mideye ulaşır.
 Sindirimin büyük kısmı mide ve duodenum’da gerçekleşir.
 Peristaltizm sirküler kontraksiyon hareketleri sindirim ve besinin ilerletilmesinden sorumlu
harekettir.

5.  Besinlerin emilimi 5-6 metre uzunluğundaki
duodenum,jejenum ve ileum’dan oluşan ince
barsakta devam eder.
 Pankreas ve karaciğerin kanalları
duodenum’a açılır.
 Kalın barsak ileumun açıldığı
caecum,appendix vermiformis, colon
(asenden-transvers-desendens) rektum ve
canalis analis’ten oluşur.
 Suyun çoğu asenden kolonda emilir.
 dışkı desenden kolon ve rektumda son halini
alır.

6. Sindirim sisteminin dolaşımı
 Aorta abdominalis’ten sağlanır.
 Sindirim sistemine giden Üç
büyük dal;
 Trunkus coeliacus
 A.mesenterica superior
 A.mesenterica inferior
 Vena porta hepatis;
v.mesenterica superior ve
v.splenica’nın birleşmesinden
oluşur ve GIS’in temel venöz
kanalıdır.

8. ösofagus
 Farinks’ten mideye uzanan 2 cm çaplı ve
yaklaşık 25 cm uzunluğunda müsküler bir
borudur.
 4 noktada daralır.
 M.cricopharingeus’un sebep olduğu üst
ösofagus sfinkteri
 Arcus aortanın sebep olduğu bası
 Sol ana bronş’un sebep olduğu bası
 Diyafragmadan geçerken oluşan alt sfinkter.

9. ösofagus
 Boyun ve mediastinumda columna
vertebralis’in kavisivi takip eder.
 T10 vertebra seviyesinde diyafram üzerindeki
hiatus oesophagus’tan karın boşluğuna geçer.
 Sol 7.arcus costalis ve T11 seviyesinde mideye
girer.
 Distal kısımı plexus oesophagus ile kaplıdır.
 Retroperitonealdir.
 İç tabakasında kaslar sirküler, dış tabakasında
longitudinal dizilir.
 Üst yarısı çizgili kas, alt yarısı düz kastır.
 Arteryel beslenmesi truncus coeliacus’un
dalları olan a.gastrica sinistra ve a.phrenica
inferior’dan olur.
 Venöz drenajı v.gastrica sinistra ile portal
sisteme (vena porta hepatis) ve
vv.oesophageales ile v.azygos’a olur.

11. mide
 Ösofagus ile ince barsak arasındaki genişlemiş bölgedir.
 Kendisi peristaltizm yapar fakat diyafragma tarafından sürekli hareket halindedir.
 Hem fiziksel hem enzimlerle kimsayal olarak besinleri sindirir.
 Mide sıvısı sert gıdayı yavaş yavaş sıvı hale dönüştürür.
 Duodenuma geçen bu sıvının adı «kimus»tur.
 Yenidoğan hacmi 30 cc (limon), erişkinde 2-3- litreyi bulabilir.

12. Midenin bölümleri
 Cardia: midenin giriş kısmıdır
 Fundus: genişlemiş üst kısımdır.
Hemen her zaman içinde gaz
vardır!!!
 Corpus:gövde kısmıdır
 Pilor: huni şeklinde duodenum ile
birleşen son kısmıdır. Pilor sfinkteri
kimus’un duodenuma geçişini
kontrol eder.
 Curvatura minor & majör midenin
kavisleridir.

13. Midenin komşulukları
 Mide tamamen peritonla örtülüdür.
 Omentum minusun iki yaprağı
arasındadır
 Geniş kavis-curvatura majör’den
itibaren omentum majus olarak
devam eder.
 Önde diyafragma,karaciğer sol lob ve
karın duvarı ile komşudur.
 Arkasında bursa omentalis ve
pankreas

14. Mide yatağı
 Diyaframın sol kubbesi
 Dalak
 Sol böbrek ve Bbüstü bezi
 A.splenica (lienalis)
 Pankreas
 Colon transversum
 Mesocolon transversum

15. Midenin dolaşımı
 Truncus coeliacus’un dallarından
beslenir.curvatura minor ve majör’e giden
arterler anastomoz yapar.
 A.gastrica dextra ve sinistra üst kavisi,
A.gastroomentalis (gastroepiploica) sinistra ve
dextra alt kavisi besler
 A.gastrica sinistra: (left gastric artery)truncus
coeliacus’tan direk çıkar
 A.gastrica dextra: a.hepatica’dan çıkar
 A.gastroomentalis dextra (gastroepiploica)
gastroduodenalis’in dalıdır
 A.gastroomentalis sinistra (gastroepiploica)
a.splenica’nın dalıdır.
 Venler ve lenf damarları arterlere eşlik eder.

16. Parasempatik innervasyon
 Parasempatik inervasyon hiatus
oesophagus’tan abdomene geçen
truncus vagalis anterior ve
posterior’dur.
 Truncus vagalis anterior v.vagus
sinister’in devamıdır.
 Truncus vagalis posterior v.vagus
Dexter’in devamıdır.

17. Sempatik inervasyon
 Presinaptik gangliyonları
medulla spinalis’in T6-T9
segmentlerindedir.
 T6-9’dan sinirler n.splanchnicus
majör’ü oluşturur.
 N.splanchnicus majör ile
plexus coeliacus’a girer,
buradan da a.gastrica ve
gastroomentalis etrafındaki
sinir ağlarına dağılırlar.

18. İnce barsaklar
 Duodenum, ileum ve
jejenum’dan oluşurlar.
 Pilor’dan ileum-çekum
bilekşesine kadar olan
kısımdır.

19. duodenum
 İnce barsağın birinci, en kısa, en geniş
ve en hareketsiz kısmıdır.
 Pankreas başının çevresini dolanarak
«C» harfi şeklini alır.
 Pilor’dan başlar, flexura
duodenojejunalis’te sonlanır.
 Retroperitonealdir ?
 4 parçadan oluşur.
 Superior,desendens,horizontal ve
asendens kısımlar.

20. Duodenumun kısımları
 1. kısım (superior)kısmen 2/5 cm
intraperitonealdir.
 Ön yüzünde karaciğer ve safra kesesi
vardır.
 Proksimal kısmının üst kenarında
omentum minus’un ligamentum
hepatoduodenalesi vardır.
 Arkasında; vena porta, ductus
choledicus, a. Gastroduodenalis, Vena
Cava İnferior ve sağ böbreküstü bezi
vardır.

21.  2. kısım (pars desendens) pankreas
başının çevresini döner.
 Tamamen retroperitonealdir.
 Ductus choledicus ve ductus
pancreaticus posteromediak
duvardan buraya açılır.
 Bu iki kanal birleşerek ampulla
hepatopancreatica’yı oluşturur.

22.  3. kısım-pars horizontalis
 VCI ve aorta ve L3 vertebra önünde
yatay olarak sola geçer.
 Ön yüzünden a.v. Mesenterica
superior ile jejunum ve ileum’a ait
radix mesenteri geçer.
 Yukarısında çaput pancreas ve
processus uncinatus

23.  4. kısım (pars asendens)
 Aort’un sol kenarı boyunca
yukarı çıkar , dik açı oluşturarak
jejunumla birleşir.
 Flexura duodenojejunalis denen
birleşim yeri m.suspensorius
duodeni (treitz ligamenti) ile
desteklenir.
 Bu kas diyafragma ve düz
kaslardan oluşan bir bağdır.

24. Duodenum’un kanlanması
 Truncus coeliacus’dan ve a.mesenterica
superior’dan çıkan dallar besler.
 Truncus coeliacus’tan a.gastroduodenalis ve
a.pancreaticoduodenalis superior
 A. Mesenterica superior
a.pancreaticoduodenalis inferior ile besler.

25. Jejunum ve ileum
 Jejunum flexura duodenojejunalisten
başlar.
 İleum pars terminalis’in caecum ile
birleşme yerinde sonlanır.
 Toplam uzunlukları 6-7 metredir.
 2/5 jejunum 3/ileum
 Jejunum sol üst kadranda
 İleum sağ alt kadrandadır
 İkisini ayıran belirgin bir çizgi yoktur.
 Mezenter jejunum ve ileum’u karın
arka duvarına bağlar.
 Radix mesenteri’nin uzunluğu yaklaşık
15 cmdir.
 Radix oblik olarak L2’den sağa ve
aşağı iner.
 L2 sol kenarında flexura
duodenojejunalis’ten sağ sakroiliak
ekleme uzanır.

26.  Radix mesenteri şu yapıların
önünden geçer;
 Pars asendens ve horizontalis
duodeni
 Aorta abdominalis
 V.cava inferior
 Sağ üreter
 Sağ Psoas majör
 Sağ a.v.testicularis veya
 Sağ a.v. ovarica

27.  Mesenterin yaprakları arasında
 A.v. Mesenterica superior
 Lenf nodları
 Yağ doku ve otonom sinirler bulunur.
 A. Mesenterica superior jejunum ve ileum’u
besler.
 A.mesenterica superior L1 omur seviyesinde
truncus coeliacus’un 1. cm altından aorttan
çıkar.
 A.mesenterica sup. Jejunum ve ileum’a 15-18
dal verir.
 Bu dallar birleşerek arcus oluştururlar.
 Bu arcuslardan vasa recta’lar oluşur.

28.  Vena mesenterica superior jejunum ve
ileum’u drene eder.
 Radix mesenteri’de yer alır.
 V.splenica ile birleşerek v.porta
hepatis’i oluşturur.

29.  İnce barsağın içyüzünü örten
mukozanın parmaksı çıkıntılarına
villus/villi intestinales denir.
 Bu çıkıntıların içinde lacteal denen
lenf kapillerleri bulunur.
 Taşıdıkları süt rengindeki sıvıyı İB
duvarındaki lenfatik pleksuslara
boşaltırlar.
 Lenf damarları mezenterin yaprakları
arasında ilerler.
 Oradan nodi mesenterica superioris’e
boşalır.

30. Sempatik inervasyon
 A.mesenterica superior ve dallarını
perivasküler sinir ağı sarar.
 Jejunum ve ileum’un sempatik
sinirleri T5-9’dan çıkar.
 Truncus sympaticus, n.splanchnicus
majör ve minör aracılığıyla plexus
coeliacus’a ulaşır.
 Presinaptik sempatik lifler çölyak
gangliyonun ve ganglia mesenterica
superior’taki postsinaptik nöronlarla
sinaps yaparlar.

31. Parasempatik inervasyon
 Jejunum ve ileum’un PS lifleri truncus
vagalis posterior’dan gelir.(sağ n.vagus)
 Presinaptik PS lifler barsak duvarındaki
plexus myentericus ve plexus
submucosus’daki postsinaptik PS
nöronlarla sinaps yapar.
 Barsak kesilme ve yanma gibi ağrılara
duyarsızdır fakat gerilmeye çok
duyarlıdır.
 Barsaklardaki gerilme ağrılarına kolik
ağrı denir.

32. Kalın barsaklar
 Caecum
 Appendix vermiformis
 colon ascendens
 colon transversum
 colon descendens
 Rectum ve
 Canalis analis’ten oluşur.

33. ince barsaklardan farkları
 Taenia coli: kalınlaşmış kas
demetleridir. 3 tanedir.
Barsağın kendisinden kısa
oldukları için barsak torbalanır.
 Haustra Coli: barsağın
taenia’lar arasında
torbalanmasıdır.
 Appendix omentales: yağ
doku
 Çap: Lümeni çok daha
geniştir.

34. Caecum
 Caecum kalın barsağın ilk kısmıdır.
 Yukarıya colon ascendens olarak
devam eder.
 Sağ alt kadranda fossa iliac’ya oturan
kör bir kesedir.
 Ligamentum inguinale’nin 2.5 cm
yukarısındadır.
 Tümüyle peritonla sarılmış olmasında
rağmen mezenteri yoktur.
 Periton bağları ile karın dış duvarına
bağlıdır.

35.  İleum’un caecum’a bağlandığı
noktadaki katlantılar iliocaecal valv’i
oluşturur.
 Kıvrımlar (labrum sup&inf) lateralde
birleşmesi ile frenulum (araba freni?)
ilealis’ler oluşur.
 Caecum gerildiğinde valva iliocaecalis
kapanır, ileum’dan geçiş durur.
 A. Mesenterica superior’un dalı olan
a.iliocolica ile beslenir.

36. Appendix vermiformis
 Kör bir divertiküldür.
 En sık retrocacel yerleşimlidir.
 Barsak florası bozulduğunda, barsak
florası buradan tekrar sağlanır.

39. colon
 Sırasıyla 4 parça
 Colon ascendens
 Colon transversum
 Colon descendens
 Colon sigmoideum

40.  2. parça olan asenden kolon karnın sağ tarafında
caecum’dan karaciğer’in sağ lobuna kadar uzanır.
 Burada flexura coli dextra2yı oluşturmak üzere sola
döner.
 Retroperitonealdir.
 Omentum majus ile karın anterolateral duvarından
ayrılır.
 Asenden kolon ve flexura coli dextra’yı besleyen
arterler a.iliocolica ve a.coli dextra’dır.

41.  Transverse colon yaklaşık 45 cm olup
kalın barsağın en büyük ve en hareketli
parçasıdır.
 Flexura coli dextra’dan (hepatik
flexura) başlayarak karın boşluğunu
geçer ve flexura coli sinistra’dan
(splenik fleksura) itibaren descenden
colon olarak devam eder.

42.  Flexura coli sinistra (splenik fleksura)
hepatik fleksura’dan daha yukarıdadır
 daha dar açılıdır
 Daha az hareketlidir
 Sol böbreğin alt kısmının önündedir.
 Ligamentum phrenicocolicum ile
diyafragmaya bağlıdır.

43.  Colon trasnversum esasen
A.mesenterica superior’un dalı
olan a.colica media ile beslenir.
 V.mesenterica sup’a boşalır.
 Plexus mesentericus superior’dan
innerve olur.

44.  Colon descendens retroperitonealdir.
 Flexura sinistra (splenic flexura)’dan
sol fossa iliaca’ya iner.
 Buradan itibaren sigmod colon olarak
devam eder.
 Aşağı inerken sol böbreğin önünden
geçer.
 Sigmoid colon S harfi şeklindedir.
 Desenden colon’u rektuma bağlar.
 Fossa iliaca’da başlar 3.sakral vertebra
önünde (S3) rektumla birleşir.
 Taenia colica’nın anüsün ~15 cm
yukarısında sonlandığı yer
rektosigmoid birleşim yeridir.

45.  Mesocolon sigmoideum V şeklinde
arkaya yapışmıştır.
 A.V.iliaca communis’in bifurkasyon
noktasından aşağı ve iç yana
sacrum’un ön yüzüne iner.
 Arkasında sol üreter ve sol iliaca
communis bulunur.
 Taenia coli rektum’a gelince kaybolur.

46.  Sigmoid kolon ve desenden kolon’un
kanlanması a.mesenterica inferior’un
dalları olan a.colica sinistra ve
a.sigmoidea superior tarafından
sağlanır.
 Venleri V.mesenterica inferior’a dökülür.
 Lenfatikleri nodi mesenterici inferiores
 İnervasyonu plexus hypogastricus
superior

47. Rectum
 Kalın barsağın hareketsiz ve son kısmı
rektumdur
 S3 seviyesinde Sigmoid’den ilerisidir,
canalis analiste sonlanır.
 Tamamı Pelvis ünitesinde anlatılacak.