Keith Moore ve Arthur Dally'nin Klinik anatomi kitabından sadeleştirilerek hazırlanmıştır. 4. ünite sırt ve columna vertebralis konusunu anlatmaktadır.

1. sırt
Dr mustafa arık

2. Columna vertebralis
• Omurga kafa tabanından coccyx’e
kadar uzanır.
• Aksiyel iskeletin en büyük kısmını
oluşturur.
• Erkeklerde ~75 cmdir ve 1/4ünü
diskus intervertebrale’ler oluşturur.
• 33 omurdan oluşur.
• 7 sevikal (C),12 torakal (T),5 lumbal
(L),5 sakral (S) 4 Coccygeal (Cx)

3. • Vertebralar mezoderm’den 8.
haftada gelişmeye başlar.
• Sakrum ve coccyx hareketsizdir.
• Yukarıdan aşağıya vertebralar
büyür, sakrum’dan sonra tekrar
küçülür.
• Çünkü vücut yükü sakrum’dan
pelvise iletilir.

4. Vertebra’nın eğrilikleri
• Erişkinde 4 eğriliğe sahiptir.
(bebekte?)
• Servikal,torakal,lumbal ve sakral
(~40’ar derece)
• Torakal ve sakral eğrilikler primer
eğriliklerdir. (fetal hayatta oluşurlar)
• Servikal ve lomber eğrilikler
sekonderdir. (çocuk kafasını
kaldırmaya başlayınca)

6. Yapı ve fonksiyon
• Boyutu ve yapısı değişkenlik
göstermesine rağmen her bir
omur’un
• Omur gövdesi (corpus)
• Omur kemeri (arcus)
• 7 tane çıkıntısı vardı
(processus)

7. foramenler
• Foramen vertebraleler
birleşerek canalis
vertebralis’i oluştururlar.
• İncissura superior ve
inferior birleşerek(alt ve
üst omurlar) Foramen
intervertebrale’leri
oluşturur.

8. • 7 çıkıntı;
• 1-Processus spinosus
• 2-Processus transversus X2
• 3-processus articularis X4
(2 üst-2 alt)

9. Bölgesel özellikler
• Servikal vertebraların transversus
processuslarında arteria vertebralis’in geçtiği
foramen tranversariumlar vardır.
• Medulla spinalis cervical bölgede genişleme
gösterir. –üst ekstremite nöron gövdeleri burada
olduğundan.
• C7’nin spinöz prosesi çok belirgin olduğundan
vertebra prominens adını alır.

10. • C1-2 (atlas ve axis) atipiktirler.
• Corpusları yoktur.
• C2 (axis)’te dens denilen çıkıntı
mevcuttur.
• Ligamentum transversarium
Atlantis ile dens atlas’a tutunur.

11. • Torakal vertebraların karakteristik
özelliği kaburgalar ile yaptıkları
eklemlerdir. (fovea costalis)
• Biri transvers proccess diğeri
corpus üzerindedir.

12. • Lomber/lumbal vertebralar
corpuslarının büyük olması ve
fovea costalislerinin olmaması ile
diğerlerinden ayrılırlar.

13. Os sacrum
• 5 vertebranın kaynaşması ile oluşan
üçgen şekilli kemiktir.
• Sacrum’un alt yarısı vücut ağırlığını
taşımaz.-neden önemli ????
• Canalis sacralis canalis vertebralis’in
devamıdır.
• Anterior ve posterior yüzünde 4’er
tane foramina sacralia (ant&post)
bulunur- sakral foramen

14. • Sacrum’un bazis kısmı S1 vertebra üst
end-plate’idir.
• S1’in ön-üst ucuna promontorium
denir.
• Hiatus sacralis vertebral kanalın alt
açıklığıdır.

15. Coccyx
(yun.guguk kuşu)
• Kuyruk iskeletinin kalıntısıdır.
• Rudimenter proccessus
articularis’leri cornu coccygeum’ları
oluşturur.
• Yük taşımaz ama m.coccygeus,
lig.anococcygeum gibi yapılar için
tutunma yeridir.

16. Discus intervertebralis (C1-2 hariç)
• iki komşu omur birbirine
discus intervertebralis ve
ligamentler aracılığıyla bağlıdır.
• Dış tabaksı anulus fibrosis
• İçerideki jel yapılı merkez
nucleus pulposis’tir.
• Nuc.pulposis jel yapısı
nedeniyle yüksek oranda su
içerir, su miktarı yaşla azalır.

17. Uncovertebral
eklemler
• C3-4-5-6 vertebraların üst end-plate’lerinin
üst-dış kenarındaki kanca benzeri çıkıntılara
processus uncinatus denir.
• Bir üstteki vertebra corpusu ile eklem yapar.

18. Vertebranın ligamentleri

19. • Ligamentum longitudinale anterius
(ALL) vertebra corpuslarının
anteriorunda Sakrum’dan C1’e
kadar uzanan geniş ligamenttir.
• Ligamentum longitudinale posteriur
(PLL) vertebra corpuslarının
posteriorunda, spinal kanal içinde
uzanır.

20. Zygapophyseal eklemler
(facet eklemler)
• Üstteki vertebranın inferior
processus articularisi ile
alttaki vertebranın superior
processus articularis’i
arasındaki plana tipi eklemdir.
• Servikal bölgede yük taşırlar

21. • Vertebra arcusları spinal
kanal içinde lig. Flavum
(sarı ligament) ile bağlıdırlar.

22. • İnterspinöz ligament
(lig.interspinale) spinöz prosesleri
sagittal düzlemde bağlayan
ligamenttir.

23. • Supraspinöz ligament (lig.
Supraspinale) spinöz
proseslerin uçlarını
birbirine bağlar.

24. Craniovertebral eklemler
• 2 tanedir.
• 1-Atlas (C1) ile Occiput kemik
• 2-Atlas ile Aksis (C1-C2)
• Sinoviyal eklemlerdir-diskleri
yoktur.

25. Columna
vertebralis
damarları
• Boyunda a.vertebralis ve
cervicalis ascendens
• Torakal bölgede aa.intercostales
posteriores
• Abdomende a.subcostalis ve
aa.lumbales
• Pelviste a.iliolumbalis,
aa.sacrales laterales ve mediana

26. Sırt kasları
• Sırtta 3 kas grubu vardır.
• Yüzeyel
• Orta
• Derin
• Yüzeyel ve orta kaslar solunumu ve ekstremiteleri desteklerken (ekstrinsik)
derin kaslar vertebra postürünü destekler (intrinsik)

27. Yüzeyel-ekstrinsik
kaslar !!!
• M.trapezisus, m.latissimus dorsi,
m.levator scapula ve
mm.rhomboidei üst ekstremiteyi
gövdeye bağlar ve hareketlerini
destekler.
• Büyük kısmı cervical sinirler ile
innerve olur

28. • Orta tabaka ekstrinsik kaslar
m.serratus posterior sup & inf
solunumu destekler.
• N.intercostales ile innerve olur

29. • Derin-gerçek intrinsic kaslar Spinal
sinirlerin dorsal kökleri ile innerve
olurlar.
• Columna vertebralis’in
hareketlerinden ve postüründen
sorumludurlar.
• Pelvisten kafatabanına uzanan bu
kaslar;
• crista sacralis mediana, processus
spinosusların uçları, lig.supraspinale
ve lig.nucha ya tutunana bir fasya ile
sarılmışlardır.
• Bu fasya dış tarafta servikal ve
lumbal proc.transversuslara ve
angulus costa’lara yapışır.
• Fascia’nın torakal ve lumbal
parçaları derin sırt kaslarını saran
fascia toracolumbalis’i oluşturur.

30. • M.splenius boynun
arkasında dikey
(vertikal) seyirli
kasları bandaj gibi
saran bir kastır.
• Orta hattan başlayıp
süperolaterale
seyreder.

31. • M.erector spinae (sacrospinalis)
vertebral kolon’un her iki yanındaki
olukta seyreder.
• Vertebral kolon’un başlıca
ekstansörüdür. 3 kısımda incelenir
• M.iliocostalis (lateral sütun)
• M.longissimus (orta-en uzun
demek)
• M.spinalis (en medialdeki)

32. • Musculi transversospinales (MRS)
m.erector spinae’nın derininde oblik
seyirli kaslardır.
• Bu kaslar processus transversuslardan
başlayıp üstteki vertebranın
proc.spinosus’una yapışır.
• M. Semispinales en üstte
• M.multifidus ortada
• M.rotatores en derinde

33. Suboksipital
boyun kasları
• Suboksipital bölge C1 ve C2
vertebranın arka cephelerini
içeren üçgen bir sahadır.
• M.trapezius ve semispinalis’in
altında bulunurlar.
• İkisi C1’den ikisi C2’den başlar.

34. Medulla spinalis ve zarları
• Foramen vertebrale’lerin üst üste
dizilmesi ile teşekkül eden canalis
vertebralis içinde medulla spinalis
ve ona ait zarlar ve damarlar
bulunur.

35. • Medulla spinalis
medulla
oblongata’nın
devamı olarak başlar.

36. • Erişkinde medulla spinalis foramen magnum’dan L2
seviyesine kadar uzanır.
• Medulla spinalis’in alt ucuna conus medullaris denir.
• Conus medullaris’ten sonraki sinir liflerine cauda
equina (at kuyruğu)
• Çapa görevi gören en uçtaki lif de filum terminale’dir.
• Servikal ve lomber bölgede medulla spinalis brachial ve
lomber plexus’lar nedeniyle daha geniştir.
(intumescentia)

37. Spinal sinirlerin
yapısı
• 8 çift servikal,12 çift torakal, 5 çift lomber, 5 çift sakral ve 1 çift koksigeal
olmak üzere 31 çift spinal sinir vardır.
• Medulla spinalis’e ön ve arka kökler aracılığıyla bağlanırlar.
• Kökleri oluşturan liflere fila radicularia, öndekilere radix anterior,
arkadakilere radix posterior denir.

39. • Her bir spinal sinir
periferden gelen afferent ve
spinal motor nöronlardan
başlayan efferent lifler
içerir.
• Medulla spinalis’in her bir
seviyesinde foramen
intervertebralis bulunur ve
dorsal ve ventral kökler
burdan canalis vertebralis’i
terkeder.

40. • Spinal sinirlerin dorsal kökleri
deriden, deri altı dokulardan ve iç
organlardan gelen (afferent) lifler
içerir.
• Ventral kökler ise; iskelet kasına
giden efferent (motor) lifler ve
presinaptik sempatik lifler içerir.
• Ventral kökleri oluşturan somatik
aksonların hücre gövdeleri
(nöronları) medulla spinalis’in
cornu anterius’unda bulunur- ön
boynuz, anterior horn- ventral horn

41. • Oysa ki !!!
Dorsal kökleri
oluşturan
aksonların hücre
gövdeleri
(nöronları)
medulla
spinalis’in dışında
ve dorsal köklerin
distal ucundaki
dorsal kök
gangliyonlarında-
gangliyon
spinale’dedir.

42. MS’in zarları
(meninges) ve
serebrospinal sıvı
(BOS)
• 1-Dura mater
• 2-Arachnoid mater
-serebrospinal sıvı-beyin
omurilik sıvısı (BOS)
• 3-Pia mater

43. MS’in
arterleri
• MS’i besleyen aterler
a.verterbralis, a.cervicalis
ascendens, a.cervicalis
profunda, aa.intercostales
posteriores, aa.lumbales
aa.sacrales laterales’in
dallarından çıkar.

44. • Bir adet arteria spinalis
anterior
• İki adet arteria spinalis
posterior