Thực trạng công tác chăm sóc người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Chợ Rẫy.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘYTẾ
TRƯỜNG…………….
---

---
LOGO TRƯỜNG
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH
NHỒI MÁU NÃO TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN:
NGƯỜI THỰC HIỆN:

1
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................5
ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................................6
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................8
1.1 ĐẠI CƯƠNG VỀ NHỒI MÁU NÃO ......................................................8
1.1.1 Khái niệm ..................................................................................................8
1.1.2 Yếu tố nguy cơ [8].....................................................................................9
1.1.3 Sinh lý tưới máu não[9]...........................................................................11
1.1.4 Nguyên nhân: ..........................................................................................11
1.2 TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VÀ CƠ CHẾ BỆNH SINH [4] [6] [5].. 12
1.3 XỬ TRÍ SỚM NHỒI MÁU NÃO: [5] [6] [4]........................................13
1.4 HỒI PHỤC SAU NHỒI MÁU NÃO [11]..............................................15
1.5 CHIẾN LƯỢC XỬ LÝ VÀ PHÒNG NGỪA [1, 10] [12].....................15
1.6 TÌNH HÌNH NHỒI MÁU NÃO TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI VIỆT NAM19
1.6.1 Trên thế giới:...........................................................................................19
1.6.2 Tại Việt Nam...........................................................................................21
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............25
2.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................25
2.1.1 Tiêu chuẩn lựa chọn:...............................................................................25
2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ: .................................................................................25
2.2 ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU ....................................................................26
2.3 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU..................................................................26
2.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................26
2.4.1 Thiết kế nghiên cứu.................................................................................26
2.4.2 Địa điểm nghiên cứu ...............................................................................26
2.4.3 Thiết kế nghiên cứu.................................................................................26
2.4.4 Phương pháp thu thập số liệu..................................................................27
2.5 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU..............................................30
2.6 SAI SỐ VÀ CÁCH KHẮC PHỤC SAI SỐ ...........................................30
2.7 ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU .....................................................30
CHƯƠNG 3: MÔ TẢ KẾT QUẢ.....................................................................32
3.1 ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU...................32
3.2 THỰC TRẠNG CHĂM SÓC PHỤC HỒI VẬN ĐỘNG NGƯỜI BỆNH
TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO TẠI KHOA NỘI THẦN KINH- BỆNH VIỆN
CHỢ RẪY...........................................................................................................34
3.2.1 Thực trạng đặc điểm người bệnh nhồi máu não .....................................34
3.2.2 Thực trạng phục hồi vận động người bệnh nhồi máu não tại khoa Nội
thần kinh bệnh viện chợ rẫy. ...............................................................................36
3.3 KIẾN THỨC - THÁI ĐỘ - THỰC HÀNH CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC
NGƯỜI BỆNH NHỒI MÁU NÃO.....................................................................39

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................45

3
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1: Phân bố người bệnh theo nhóm tuổi và giới ..................................... 32
Bảng 3.2: Phân bố người bệnh theo nghề nghiệp .............................................. 33
Bảng 3.3: Phân bố theo thời gian bị nhồi máu não và giới ................................ 34
Bảng 3.4: Thể trạng của người bệnh(theo chỉ số BMI) ..................................... 34
Bảng 3.5: Phòng ở của người bệnh .................................................................... 35
Bảng 3.6: Giường nằm của người bệnh ............................................................. 35
Bảng 3.7: Vùng tỳ đè.......................................................................................... 35
Bảng 3.8: Đầu tóc của người bệnh ..................................................................... 35
Bảng 3.9: Vệ sinh thân thể của người bệnh ....................................................... 36
Bảng 3.10: Mức độ vận động của người bệnh ................................................... 37
Bảng 3.11: Mức độ độc lập hàng ngày theo giới ............................................... 37
Bảng 3.12: Mức độc lập hàng ngày theo bên liệt ............................................... 38
Bảng 3.13: Mức độc lập hàng ngày theo tuổi .................................................... 38
Bảng 3.14: Mức độ độc lập hàng ngày theo thời gian bị nhồi máu não ............ 38
Bảng 3.15: Phân bố theo nhóm tuổi và giới ....................................................... 39
Bảng 3.16: Trình độ học vấn của người chăm sóc ............................................. 40
Bảng 3.17: Hiểu biết về triệu chứng khởi phát đột ngột của bệnh .................... 40
Bảng 3.18: Hiểu biết về những vị trí dễ gây mảng mục .................................... 42
Bảng 3.19: Chế độ dùng thuốc cho người bệnh ................................................. 42
Bảng 3.20: Các hoạt động chăm sóc hàng ngày để phòng chống các biến chứng:
............................................................................................................................. 43
Bảng 3.21: Trợ giúp hoặc vệ sinh răng miệng cho người bệnh ......................... 44

4
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1: Hình ảnh mô tả người bệnh nhồi máu não............................................9
Hình 3.1: Trình độ học vấn của người bệnh .......................................................32
Hình 3.2: Phân bố người bệnh theo bên liệt và giới ...........................................33
Hình 3.3: Tỉ lệ hiểu biết về nguyên nhân gây tai biến của người chăm sóc .......40

5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1. AVMs: Não Phình hoặc dị tật động tĩnh mạch
2. HA: Huyết áp
3. HATT: Huyết áp tâm thu
4. HATTr: Huyết áp tâm trương
5. TBMMN: Tai biến mạch máu não
6. PHCN: Phục hồi chức năng
7. XHN: Xuất huyết não

6
ĐẶT VẤN ĐỀ
Tai biến mạch máu não là nguyên nhân tử vong hàng đầu và là nguyên
nhân gây tàn tật vĩnh viễn phổ biến nhất ở người lớn trên toàn thế giới [1]. Trong
đó, có khoảng 87% người bệnh tai biến mạch máu não ở dạng nhồi máu não [2].
Theo thống kê của tổ chức Nghiên cứu về bệnh tật toàn cầu(2015), trong năm
2013, khoảng 6,9 triệu người bị tai biến mạch máu não do nhồi máu não. Năm
2015, tai biến mạch máu não là nguyên nhân gây tử vong thường gặp thứ hai sau
bệnh động mạch vành, chiếm 6,3 triệu người chết (11% tổng số) trong đó
khoảng 3,0 triệu ca tử vong do nhồi máu não [3].
Tại Hoa Kì, tai biến mạch máu não là nguyên nhân thứ 5 gây tử vong với
hơn 795.000 cá nhân ở Hoa Kỳ bị tai biến mạch máu não mỗi năm và gần
130.000 người tử vong do nhồi máu não gần như chiếm đa số [1]. Theo thống kê
tại Đức 2006, 65.133 người chết vì nhồi máu máu não. Ngoài ra bệnh này là
nguyên nhân đưa đến những di chứng là gánh nặng cho người bệnh và gia đình.
51 % tất cả các tai biến mạch máu não bao gồm xuất huyết não và nhồi máu não
xảy ra ở tuổi trên 75. Càng già thì nguy cơ bị tai biến càng tăng cao [3]. Mặc dù
nguy cơ nhồi mạch máu não tăng theo tuổi tác, tuy nhiên có thể xảy ra ở mọi lứa
tuổi. Theo Wallance, 2016, tai biến mạch máu não nói chung và nhồi máu não
nói riêng đang gia tăng ở lứa tuổi 25 - 44 (44% -2010) là cảnh báo nghiêm trọng
cho lực lượng lao động trẻ tuổi[4]. Theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO, 2015) tai biến mạch máu não đang là nguyên nhân chính gây tử vong ở
Việt Nam (21,7%) với tỷ lệ tử vong hàng năm là 150.000 [5] và năm 2018 có
khoảng 230.000 ca mới [6].

7
Tại bệnh viện Chợ Rẫy, tuy chưa có số thống kê cụ thể nhưng số lượng
bệnh nhân tại đơn vị đột quỵ không ngừng giảm, trong đó đáng kể là nhồi máu
não. Mặc dù y học hiện đại đã giúp cứu sống được nhiều người bệnh nhồi máu
não, tuy nhiên số lượng bệnh nhân bị tàn tật do nhồi máu não lại có xu hướng
tăng mạnh, chiếm 90% với nhiều di chứng nặng nề như liệt nửa người, rối loạn
nuốt, thất ngôn, viêm phổi, co cứng, suy giảm trí nhớ, trầm cảm, loét tì đè, sa sút
trí tuệ, suy giảm chức năng vận động, bất động toàn thân tại giường kéo dài gây
ra kinh tế gia đình suy sụp, gánh nặng cho toàn xã hội. Vì vậy, vai trò của người
chăm sóc thật sự quan trọng cho chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia
đình người bệnh [7].
Chăm sóc người sau nhồi máu não là 1 hành trình bền bỉ, lâu dài, khó khăn và
tốn kém, không chỉ cứu sống người bệnh và đưa người bệnh tái hòa nhập cộng
đồng, mà là sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ chăm sóc trực tiếp là điều dưỡng
và người nhà, vì vậy nên chúng tôi thực hiện đề tài: ”Thực trạng công tác chăm sóc
người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Chợ Rẫy” với các mục tiêu sau:
1.Mô tả đặc điểm người bệnh nhồi máu não tại khoa Nội Thần Kinh - bệnh viện
Chợ Rẫy
2. Mô tả kiến thức - thái độ - thực hành của người chăm sóc người bệnh nhồi
máu não tại khoa Nội Thần Kinh - bệnh viện Chợ Rẫy

8
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1 ĐẠI CƯƠNG VỀ NHỒI MÁU NÃO
1.1.1 Khái niệm
Theo Tổ chức Y tế thế giới: Đột quỵ (trước đây) và hiện nay vẫn thường
gọi là tai biến mạch máu não (TBMMN) là tình trạng bệnh lý não biểu hiện bởi
các thiếu sót chức năng thần kinh xảy ra đột ngột với các triệu chứng khu trú
hơn là lan tỏa, tồn tại hơn 24 giờ hoặc tử vong trong 24 giờ, nguyên nhân là do
mạch máu não, không do chấn thương.[4]
Khái niệm tai biến mạch mãu não hay đột quỵ không bao gồm: chảy máu tụ
dưới màng cứng, máu tụ ngoài màng cứng, hoặc các chảy máu não hay nhồi
máu não do nguyên nhân chấn thương, nhiễm trùng hay u não.
Tai biến mạch máu não được phân thành 2 loại chính:
- Nhồi máu não:

Cơn thoáng thiếu máu não



Thiếu sót thần kinh do thiếu máu não có phục hồi



TBMMN thiếu máu não tiến triển



TBMMN thiếu máu não đã hoàn thành hay nhồi máu não


- Tai biến mạch máu não xuất huyết

Xuất huyết trong não



Xuất huyết khoang dưới nhện.[5] [6]


9
Bệnh nhồi máu não là một quá trình bệnh lý làm giảm lưu lượng tuần hoàn
tới một vùng của não do hẹp, tắc mạch máu não hoặc do hạ huyết áp Sự tắc
nghẽn có thể được gây ra bởi sự hình thành cục máu đông trong mạch máu não
hoặc cổ, được gọi là huyết khối; sự chuyển động của một cục máu đông từ một
bộ phận khác của cơ thể như tim đến não, được gọi là tắc mạch; hoặc hẹp động
mạch nghiêm trọng. Thiếu máu não là tình trạng một phần não bị ngừng cung
cấp máu. Nếu sự thiếu cung cấp máu không được khắc phục hoặc kéo dài thì
phần não đó sẽ bị hoại tử do thiếu oxy và glucose. Vùng não bị hoại tử do thiếu
sự cung cấp máu này được gọi là nhồi máu não[2]
Hình 1.1: Hình ảnh mô tả người bệnh nhồi máu não
Nguồn:Internet[7]
1.1.2 Yếu tố nguy cơ [8]
Các yếu tố nguy cơ chính của nhồi máu não bao gồm:
- Huyết áp cao: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ chính của nhồi máu não.
Huyết áp được coi là cao nếu nó ở mức hoặc trên 140/90 mm thủy ngân (mmHg)
theo thời gian. Nếu bị tiểu đường hoặc bệnh thận mãn tính, huyết áp

cao được xác định là 130/80 mmHg hoặc cao hơn.

10
- Bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường là một căn bệnh có lượng đường trong
máu cao vì cơ thể không tạo ra đủ insulin hoặc không sử dụng insulin đúng cách.
Insulin là một hoóc môn giúp di chuyển lượng đường trong máu vào các tế bào
nơi nó được sử dụng làm năng lượng.
- Bệnh tim: Bệnh tim thiếu máu cục bộ, bệnh cơ tim, suy tim và rung tâm
nhĩ.
- Hút thuốc: Hút thuốc có thể làm hỏng mạch máu và tăng huyết áp. Hút
thuốc cũng có thể làm giảm lượng oxy đến các mô của cơ thể. Tiếp xúc với khói
thuốc lá cũng có thể làm hỏng các mạch máu.
- Tuổi và giới tính: Nguy cơ đột quỵ của bạn tăng lên khi già đi. Ở độ tuổi
trẻ hơn, đàn ông có nhiều khả năng hơn phụ nữ. Tuy nhiên, phụ nữ có nhiều khả
năng tử vong vì nhồi máu não.
- Chủng tộc và dân tộc: Đột quỵ xảy ra thường xuyên hơn ở người Mỹ gốc
Phi, thổ dân Alaska và người Mỹ gốc Ấn hơn là người da trắng, gốc Tây Ban
Nha hoặc người Mỹ gốc Á.
- Tiền sử bản thân và gia đình: Nguy cơ bị nhồi máu não lặp lại là cao nhất
ngay sau nhồi máu não, cũng như có tiền sử gia đình bị đột quỵ.
- Não phình hoặc dị tật động tĩnh mạch (AVMs): Chứng phình động mạch là
những cái phình giống như quả bóng trong một động mạch có thể kéo dài và vỡ
ra. AVM là mớ của các động mạch và tĩnh mạch bị lỗi có thể vỡ (vỡ ra) trong
não. AVM có thể xuất hiện khi sinh, nhưng thường không được chẩn đoán cho
đến khi vỡ.
Các yếu tố nguy cơ khác nhiều trong số đó bạn có thể kiểm soát, bao gồm:
- Sử dụng rượu và ma túy bất hợp pháp, bao gồm cocaine, amphetamine và
các loại thuốc khác
- Một số điều kiện y tế, chẳng hạn như bệnh hồng cầu hình liềm , viêm mạch
máu (viêm mạch máu) và rối loạn chảy máu

11
-
-
-
-
-
-
Thiếu hoạt động thể chất
Thừa cân và béo phì
Căng thẳng và trầm cảm
Nồng độ cholesterol không lành mạnh
Chế độ ăn uống không lành mạnh
Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), nhưng không phải
aspirin, có thể làm tăng nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ, đặc biệt ở những bệnh
nhân bị đau tim hoặc phẫu thuật bắc cầu tim. Nguy cơ có thể làm tăng
NSAID lâu hơn được sử dụng. NSAID phổ biến bao gồm ibuprofen và
naproxen.
1.1.3 Sinh lý tưới máu não[9]
Lưu lượng máu qua não ở người lớn trung bình từ 50 - 60ml/100g
não/phút. Tổng lượng máu đi vào não từ 750-900ml/phút hay 15% của lượng
máu đi ra từ tim.
Lưu lượng máu không thay đổi theo lưu lượng tim với điều kiện huyết áp
trung bình trong khoảng 60 – 150 mmHg nhưng phụ thuộc vào sức cản thành
mạch.
Sự điều hòa lưu lượng máu não thông qua:
- Cơ chế Bayliss: Khi tim bóp mạnh đẩy máu lên não nhiều thì các mạch
máu nhỏ co lại hạn chế tưới máu; khi máu lên não ít thì mạch máu não giãn ra
để chứa máu nhiều hơn và như vậy lưu lượng máu não luôn hằng định.
- Cơ chế vận mạch thông qua tác động của PCO2, phản xạ xoang cảnh.[6]
1.1.4 Nguyên nhân:
Bệnh nhồi máu não thường do các nguyên nhân sau:
- Bệnh tim gây lấp mạch não: rối loạn nhịp tim, đặc biệt là rung nhĩ, hẹp van 2
lá, van nhân tạo, bệnh cơ tim dãn nở, suy tim ứ huyết…

- Bệnh mạch máu lớn: xơ vữa động mạch, gây tắc mạch tại chỗ hoặc lấp mạch

12
- Bệnh mạch máu nhỏ (nhồi máu lỗ khuyết): tăng huyết áp, đái tháo đường,
viêm động mạch
- Bệnh huyết học: tăng hồng cầu nguyên phát, bệnh tiểu cầu, XH giảm tiểu
cầu, bệnh hồng cầu liềm….[5] [4]
1.2 TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VÀ CƠ CHẾ BỆNH SINH [4] [6] [5]
Khởi bệnh đột ngột:
Bệnh sử chi tiết có thể giúp chẩn đoán được khoảng 80% các trường hợp đột
quỵ.
Bệnh cảnh điển hình là khởi phát đột ngột, tiến triển với các khiếm khuyết thần
kinh liên quan đến tổn thương một vùng não theo phân bố tưới máu của động
mạch.
Khi hỏi bệnh sử, cần lưu ý:
- Xác định triệu chứng chính của người bệnh, nhất là triệu chứng tê, yếu liệt
tay hoặc chân, rối loạn ngôn ngữ
- Thời điểm khởi phát triệu chứng và hoàn cảnh phát bệnh (đang ngủ, hoạt
động gắng sức…)
- Kiểu khởi phát (đột ngột hay mức độ ít đột ngột hơn) và những sự kiện có thể
thúc đẩy bệnh tiến triển nhanh hơn (gắng sức, cao huyết áp, tụt huyết áp…)
- Thời gian xuất hiện từng triệu chứng và diễn tiến của chúng, chú ý đặc biệt
đến các rối loạn ý thức và các triệu chứng mới xuất hiện thêm.
- Lưu ý các triệu chứng đau đầu, nôn ói, co giật, chú ý xác định có ngã chấn
thương lúc khởi phát không, đặc biệt là chấn thương đầu.
Các triệu chứng thường gặp:
- Đau đầu: trong TBMMN thường đột ngột, đạt cường độ đau ngay những
phút đầu, giờ đầu.
- Chóng mặt

- Rối loạn thị giác : thường gặp là mất thị giác và nhìn đôi

13
- Rối loạn ngôn ngữ
Mất ngôn ngữ vận động (mất ngôn ngữ Broca): mất khả năng nói thành lời,
nhưng căn bản vẫn giữ được khả năng am hiểu lời nói
Mất ngôn ngữ giác quan(mất ngôn ngữ Wernicke): vẫn nói thành lởi nhưng mất
khả năng am hiểu lời nói. Người bệnh trở nên không hiểu tiếng mẹ đẻ.
- Rối loạn cảm giác: thường gặp là tê
- Yếu và liệt nửa người
- Rối loạn ý thức và hôn mê
❖
Một cách dễ để nhớ các dấu hiệu tai biến mạch máu não là F.A.S.T[10]
▪ F (Face: mặt): một bên mặt có rũ, xệ xuống khi cố gắng mỉm cười?
▪ A (Arms: tay): một cánh tay có thấp hơn hoặc rơi xuống khi cố gắng giơ cả 2
tay lên?
▪ S (Speech: nói): có thể nói và nhắc lại một câu đơn giản? Có nói lắp hoặc nói
kỳ lạ, khó hiểu hay không?
▪ T (Time: thời gian) : Nếu BN có bất kỳ triệu chứng này, thời gian là quan
trọng để đưa BN đến bệnh viện nhanh chóng nếu có thể. Gọi cấp cứu 115
1.3 XỬ TRÍ SỚM NHỒI MÁU NÃO: [5] [6] [4]
Trong đa số trường hợp thì nhồi máu não là một cấp cứu nội khoa, vì thế BN
nên được chuyển đến BV càng nhanh càng tốt.
❖
Mục tiêu ban đầu là ổn định nội khoa.
Đảm bảo đường thở thông suốt
Là ưu tiên hàng đầu ở BN suy giảm nhận thức hoặc có các vấn đề về hô hấp
- Thở oxy hỗ trợ
- Đặt nội khí quản và hô hấp hỗ trợ trên BN nhồi máu não hoặc xuất huyết
nặng.

Không truyền Glucose, làm nặng thêm tổn thương não

14
Điều trị tăng huyết áp (THA)
THA là kết quả của đột quỵ, đau, đầy bàng quang, đáp ứng cho hiện tượng
thiếu máu hoặc tăng áp lực nội sọ. HA sẽ giảm trong vòng 24-48h.
HA cần được theo dõi và điều chỉnh một cách thận trọng, đặc biệt ở các BN
thiếu máu não cấp vì hạ nhanh và nhiều có thể làm nặng thêm tình trạng thiếu
máu não.
Điều trị HA bao gồm:
- Điều trị lo lắng, đau, buồn nôn, nôn
- Điều trị tăng áp lực nội sọ
- Hạn chế phản ứng kích thích quá đưa đến tăng áp lực máu
- Sử dụng thuốc thuốc HA trước đột quỵ
- Hạ HA từ từ
- Tránh dùng Nifedipine ngậm dưới lưỡi.
- Khuyến cáo không hạ HA trong đột quỵ thiếu máu cấp trừ khi HATT >220
mmHg hoặc HATTr > 120mmHg (HATB 130mmHg)
- Trong XHN: duy trì HATT <180 mmHg và HATTr < 100 mmHg. HA không
thấp hơn 15 % trong 24 giờ đầu.
Thuốc thường được chọn là các thuốc hạ áp đường TM có tác dụng ngắn như
Labetalol, Nitroprusside.
Kiểm soát đường huyết:
Tăng đường huyết làm kết quả điều trị xấu và là kết quả của phản ứng não do
tăng Glucose gây tổn thương não càng trầm trọng.
- Không truyền dung dịch có đường và dung dịch nhược trương.
- Đường huyết cần điều chỉnh ở mức 120 - 150 mg% (cả BN Đái tháo đường
và không có).

Kiểm soát co giật: bằng Carbamazepin, Phenyltoin, Lorazepam, Diazepam.

15
1.4 HỒI PHỤC SAU NHỒI MÁU NÃO [11]
Sau cơn nhồi máu não, người bệnh có thể có các biến chứng bao gồm:
- Cục máu đông và yếu cơ. Bất động (không thể di chuyển xung quanh) trong
một thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ phát triển cục máu đông trong tĩnh
mạch sâu của chân. Bất động cũng có thể dẫn đến yếu cơ và giảm tính linh
hoạt của cơ.
- Vấn đề nuốt và viêm phổi . Nếu nhồi máu não ảnh hưởng đến cơ bắp được sử
dụng để nuốt, có thể khó ăn hoặc uống. Bạn cũng có thể có nguy cơ hít sặc
thức ăn hoặc đồ uống vào phổi.
- Mất kiểm soát bàng quang. Một số nhồi máu não ảnh hưởng đến các cơ được
sử dụng để đi tiểu. Mất kiểm soát ruột hoặc táo bón cũng có thể xảy ra sau
nhồi máu não.
Sự hồi phục sau nhồi máu não không phải là một đường thẳng, mà theo một
đường cong, và hầu hết hồi phục xảy ra trong những ngày tháng đầu tiên. Quá
trình hồi phục bao gồm bốn giai đoạn, đan xen lẫn nhau và không được phân
chia một cách rõ ràng:
+ Giai đoạn (tối) cấp (0-24 giờ)
+ Giai đoạn phục hồi sớm (24 giờ - 3 tháng)
+ Giai đoạn phục hồi muộn (3 - 6 tháng)
+ Phục hồi chức năng trong giai đoạn mạn tính (> 6 tháng) [10]
1.5 CHIẾN LƯỢC XỬ LÝ VÀ PHÒNG NGỪA [1, 10] [12]
Giai đoạn cấp
Trong giai đoạn sớm cấp tính, việc kết hợp chăm sóc điều dưỡng, phục hồi chức
năng và xử lý y học cấp rất quan trọng và được tóm tắt như sau:

Giữ vệ sinh tốt/phòng ngừa loét ép:


16
Để ngăn ngừa nhiễm trùng và tổn thương da; các tình trạng này có thể làm cho
sức khoẻ xấu đi và cản trở sự phục hồi, và tốt nhất ở vấn đề xử lý tiểu tiện
không tự chủ.

Duy trì cung cấp dịch và dinh dưỡng tốt:

+ Tất cả người bệnh nhồi máu não cần được theo dõi chặt chẽ tình trạng cung
cấp dịch và dinh dưỡng bằng các công cụ lượng giá hoặc đo lường có giá trị.
+ Cần bồi phụ dịch phù hợp để điều trị hoặc phòng ngừa mất nước. Các can
thiệp phục hồi chức năng
+ Cần phải lượng giá khả năng tự ăn uống
+ Tất cả người bệnh nhồi máu não nên được sàng lọc về tình trạng suy dinh
dưỡng
+ Những người bệnh có nguy cơ suy dinh dưỡng, bao gồm những người bị khó
nuốt, cần được giới thiệu đến một chuyên gia dinh dưỡng để được lượng giá
và xử lý liên tục.
+ Người bệnh nhồi máu não cấp tính không thể ăn uống đầy đủ bằng đường
miệng nên được cho ăn qua ống thông (mũi- dạ dày) trong vòng 24 giờ sau
khi nhập viện Cân nhắc sử dụng ống thông mũi có móc (bridle) hoặc phẫu
thuật mở thông dạ dày nếu người bệnh không thể chịu đựng được ống thông
mũi-dạ dày.
+ Giới thiệu đến một chuyên viên y tế có trình độ phù hợp để được lượng giá
dinh dưỡng chi tiết, tư vấn và theo dõi riêng.
+ Tất cả những người bệnh bị nhồi máu não cấp tính cần phải được theo dõi
lượng thức ăn ăn vào.
+ Bổ sung dinh dưỡng cho những người có tình trạng dinh dưỡng kém hoặc
giảm sút.
+ Cho ăn qua ống thông dạ dày là phương pháp lựa chọn trong tháng đầu sau
nhồi máu não cho những người bệnh không hồi phục được chức năng nuốt.

17

Phòng ngừa nhiễm trùng hô hấp

Để ngăn ngừa suy giảm sức khoẻ (ví dụ như viêm phổi ứ đọng) và tử vong
+ Tư thế trị liệu
+ Khuyến khích các bài tập thở sâu thường xuyên
+ Khuyến khích vận động (nếu ổn định nội khoa)

Tạo thuận lợi cho nuốt được an toàn

Khó nuốt làm tăng nguy cơ các biến chứng như viêm phổi do hít phải
(viêm phổi hít), mất nước và suy dinh dưỡng. Các biến chứng thường kết hợp
với tình trạng chảy nước dãi quá mức. Khó nuốt cũng dẫn đến các hậu quả xấu
như tử vong, nhiễm trùng hô hấp và khuyết tật.
+ Khi nhập viện, người bệnh nhồi máu não giai đoạn cấp cần được nhân viên y
tế có trình độ sàng lọc về rối loạn nuốt trước khi cho ăn, uống hoặc dùng
thuốc bằng đường miệng. Nếu sàng lọc lúc nhập viện phát hiện có rối loạn về
nuốt, người bệnh cần phải được lượng giá chuyên khoa về nuốt, tốt nhất là
trong vòng 24 giờ sau khi nhập viện và không quá 72 giờ sau đó.
+ Ở những người bệnh bị khó nuốt, hãy cho thức ăn và thức uống dưới dạng có
thể nuốt được mà không gây hít vào, sau khi lượng giá chuyên khoa về nuốt
và cung cấp dạng thức ăn phù hợp cho người bệnh, giám sát thường xuyên
khi người bệnh ăn uống.
+ Cung cấp điều trị rối loạn nuốt ít nhất 3 lần một tuần cho những người bị khó
nuốt sau nhồi máu não, nếu họ có thể tham gia, miễn là họ tiếp tục cải thiện
về chức năng.
+ Điều trị rối loạn nuốt có thể bao gồm các chiến lược bù trừ, các bài tập và lời
khuyên về tư thế.
+

18

Xoay trở thường xuyên

Để thúc đẩy và tạo thuận lợi tối ưu cho PHCN sau nhồi máu não thông qua:
+ Bình thường hóa trương lực cơ
+ Cung cấp thông tin cảm giác phù hợp và tăng cường nhận biết về không gian
+ Ngăn ngừa các biến chứng như loét ép, co rút, đau và các vấn đề về hô hấp
+ Hỗ trợ nuốt và ăn uống an toàn hơn
+ Nên thay đổi tư thế 2 giờ/lần nhất là những người bệnh yếu liệt.
• Có thể cần các trang bị cụ thể như: Nệm cứng (nệm mềm làm vận động
chủ động khó khăn hơn), các gối và cuộn xốp để giữ các tư thế trị liệu
• Vận động sớm
Vận động sớm là một trong những biện pháp tích cực hỗ trợ các biến chứng
của nhồi máu não cũng như cải thiện đáng kể chất lượng sống cho người
bệnh trước và sau khi xuất viện. Vận động sớm bao gồm sự hỗ trợ của người
chăm sóc, dưới sự hướng dẫn của vật lý trị liệu, đưa ra chiến lược và kế
hoạch thường xuyên cho người bệnh.
• Để làm giảm nguy cơ các biến chứng sau nhồi máu não do bất động như:
yếu cơ, các vấn đề về hô hấp (như: nhiễm trùng đường hô hấp, viêm phổi),
loét ép, giảm tầm vận động khớp, co rút, giảm sức khoẻ chung (giảm sức bền
tim), biến chứng huyết khối (ví dụ như tắc tĩnh mạch sâu chi dưới, thuyên tắc
mạch phổi) và loãng xương.
+ Vận động sớm cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự hồi phục và độc
lập,cải thiện tâm lý cho người bệnh và gia đình/người chăm sóc.
+ Vận động sớm có thể thay đổi từ di chuyển trên giường đơn giản (ví dụ như
lăn sang bên), từ nằm sang ngồi, dịch chuyển và ngồi ra mép giường, từ ngồi
sang đứng, đứng và đi.
+ Hiệu quả tâm lý của vận động sớm giúp làm giảm trầm cảm và có thể làm
giảm chi phí chăm sóc điều trị.

19
1.6 TÌNH HÌNH NHỒI MÁU NÃO TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI VIỆT NAM
1.6.1 Trên thế giới:
Phần lớn các trường hợp tắc nghẽn tạm thời hoặc vĩnh viễn của mạch máu
não dẫn đến nhồi máu não. Kích thước nhồi máu cuối cùng và kết quả thần kinh
phụ thuộc vào vô số các yếu tố như thời gian và mức độ nghiêm trọng của thiếu
máu cục bộ, còn phụ thuộc cả vào tuổi, giới tính, bệnh lý đi kèm. Do đó, nhồi
máu não là một rối loạn rất phức tạp và không đồng nhất [9]. Ở người, có ba
nguyên nhân chính khác nhau dẫn đến nhồi máu não. Khoảng 50% trường hợp
là do xơ vữa động mạch lớn và vỡ một mảng xơ vữa động mạch, trong khi
khoảng 20% là do bệnh tim mạch[13].
Một số nguyên nhân hiếm gặp khác như viêm mạch máu hoặc bóc tách
động mạch ngoại sọ chiếm 5% còn lại. Các tỷ lệ phần trăm này đại diện cho các
giá trị trung bình trên tất cả các nhóm tuổi nhưng thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi
người bệnh [14].Trung bình cứ sau 40 giây, một người nào đó ở Hoa Kỳ bị nhồi
máu não, điều này chứng tỏ sự toàn diện và tần suất của căn bệnh tàn khốc này.
Mức độ tổn thương não sau khi thiếu máu não cục bộ phụ thuộc vào nhiều yếu
tố như mức độ nghiêm trọng và thời gian thiếu máu cục bộ hoặc lưu lượng máu
[15]. Nghiên cứu của Gregg 2016 cho thấy tuổi trung bình nhồi máu não là 76
tuổi.[16] Còn nghiên cứu của Tuppin tại Pháp cho thấy tuổi trung bình của tai
biến mạch máu não và nhồi máu não là 72 tuổi, tỉ lệ nam nữ là tương đương. Tỉ
lệ tử vong là 13% khi nhập viện. 67.1% người bệnh vẫn còn sống sau sáu tháng:
33% trong số họ được đưa vào trung tâm phục hồi chức năng (tuổi trung bình:
73 tuổi) và 54% được xuất viện trực tiếp tại nhà (tuổi trung bình 67 tuổi. Đối với
những bệnh nhân bị nhồi máu não được xuất viện trực tiếp tại nhà, 76% nhận
được ít nhất một loại thuốc hạ huyết áp ,96% thuốc chống huyết khối và 76%
thuốc hạ lipid trong tháng tiếp theo[17].

20
Đối với những người được đưa vào một trung tâm phục hồi chức năng, hơn
một nửa đã có ít nhất một lần đến gặp bác sĩ vật lý trị liệu hoặc điều dưỡng, 15%
một nhà trị liệu ngôn ngữ, 10% một nhà thần kinh học hoặc bác sĩ tim mạch và
15% một bác sĩ tâm thần trong ba tháng sau đó trở về nhà. Người bệnh trở về
nhà trực tiếp ít gặp bác sĩ vật lý trị liệu (30%) hoặc điều dưỡng (47%) nhưng
được tư vấn y tế nhiều là vấn đề thăm khám [18] [19].
Tỷ lệ nhồi máu não và tử vong sau nhồi máu não đã giảm mạnh ở các nước
có thu nhập cao trong 50 năm qua, chủ yếu là do thay đổi các yếu tố nguy cơ tim
mạch và cải thiện điều trị nhồi máu não cấp tính [20] [8]. Một nghiên cứu của
Benjamin D Bray tại Anh cho thấy trong số 63.650 bệnh nhân nhập viện vì tai
biến mạch máu não cấp tính, có 55838 (88%) bị biến chứng khó nuốt và 24542
(39%) đánh giá khó nuốt toàn diện [21].
Mặc dù nhồi máu não ở các nước phát triển đang có xu hướng giảm, tuy
nhiên nhồi máu não tái phát vẫn thường xuyên[22] [23], nghiên cứu chứng minh
tỷ lệ tái phát khác nhau, dao động từ 7% - 20% sau 1 năm đến 16% -35% sau 5
năm [21] [24]. Trong số các yếu tố liên quan đến tái phát tiền sử tăng huyết áp là
yếu tố nguy cơ cao nhất [25]. Tăng huyết áp thường được coi là yếu tố nguy cơ
quan trọng nhất đối với nhồi máu não, nhưng vai trò của nó trong nguy cơ tái
phát là không chắc chắn [26].
Vai trò của người chăm sóc người bệnh nhồi máu não thật sự cần quan tâm
và chú trọng đến các yếu tố huyết áp, đường huyết, các dấu hiệu cơ bản bất
thường về tim mạch, đó được xem như là những tiêu chuẩn vàng dẫn tới cơ hội
tái phát nhồi máu não cho người bệnh. Do đó, người chăm sóc có kiến thức là rất
quan trọng, đóng vai trò trong quá trình đồng hành cải thiện chất lượng cuộc
sống cho người bệnh [22] [23].

21
1.6.2 Tại Việt Nam
Nhồi máu não là một bệnh lý tim mạch và được Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO) định nghĩa là một hội chứng lâm sàng bao gồm "các dấu hiệu rối loạn
chức năng của não (khu trú hoặc toàn thể) phát triển nhanh, kéo dài từ 24 giờ trở
lên hoặc dẫn đến tử vong, mà không xác định nguyên nhân nào khác ngoài căn
nguyên mạch máu". Theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2015)
nhồi máu não và xuất huyết não là nguyên nhân chính gây tử vong ở Việt Nam
(21,7%) với tỷ lệ tử vong hàng năm là 150.000 (Health Grove, 2013).[11] Một
người bệnh bị nhồi máu não có nguy cơ tái phát là 43% trong 10 năm với tỷ lệ
hàng năm là 4%[11].
Tỷ lệ đột quỵ dạng nhồi máu não cao hơn đáng kể (lên đến 10% sau 3
tháng) do đó phòng ngừa thứ cấp đột quỵ và nhồi máu não là cần thiết (Tổ chức
Đột quỵ Quốc gia Úc, 2010). Các triệu chứng của nhồi máu não thường hồi phục
trong vòng vài phút hoặc tối đa trong vòng 24 giờ, và bất cứ người nào tiếp tục
có các dấu hiệu thần kinh khi được lượng giá lần đầu đều phải là xem là bị đột
quỵ[11].
Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Quỳnh Nhung (2014), độ tuổi người
bệnh có tỉ lệ nhồi máu não, tai biến mạch máu não cao là đến 70 tuổi (52,50%),tỉ
lệ bệnh nhân mù chữ hoặc chỉ học đến tiểu học chiếm đa số (52%), có khoảng
10% bệnh nhân học đến trung học phổ thông và trên trung học phổ thông. Bệnh
nhân là nông dân chiếm 36,25%, tiếp theo là lao động tự do chiếm 26,25%, thấp
nhất là nhóm cán bộ nghỉ hưu (7,5%). Có 70% bệnh nhân nằm giường cứng
trong quá trình điều trị, chỉ có 30% bệnh nhân được nằm giường mềm, đây là 1
yếu tố nguy cơ cho loét tì đè[24].

22
Đa số bệnh nhân không có loét ở vùng tỳ đè (83,75%), có 16,25% bệnh
nhân có loét ở cùng tỳ đè. Tỉ lệ bệnh nhân thay quần áo và tắm, lau người 1
lần/ngày chiếm đa số (62,75% và 73,75%). Có 83,25% bệnh nhân vệ sinh hậu
môn sinh dục ngay sau khi đi đại tiện. Bệnh nhân là nông dân chiếm 36,25%,
tiếp theo là lao động tự do chiếm 26,25%, thấp nhất là nhóm cán bộ nghỉ hưu
(7,5%). Có 70% bệnh nhân nằm giường cứng trong quá trình điều trị, chỉ có
30% bệnh nhân được nằm giường mềm, đây là 1 yếu tố nguy cơ cho loét tì
đè[24].
Đa số bệnh nhân không có loét ở vùng tỳ đè (83,75%), có 16,25% bệnh
nhân có loét ở cùng tỳ đè. Vấn đề loét tỳ đè phụ thuộc vào người chăm sóc rất
nhiều. Tỉ lệ bệnh nhân thay quần áo và tắm, lau người 1 lần/ngày chiếm đa số
(62,75% và 73,75%). Có 83,25% bệnh nhân vệ sinh hậu môn sinh dục ngay sau
khi đi đại tiện. Có 53,75% bệnh nhân có tập vận động, trong đó 55,81% bệnh
nhân tập kết hợp, 30,24% tập chủ động, 13,95% tập chủ động. Mức độ tập của
bệnh nhân chủ yếu là 1-2 lần 1 ngày (55,81%), có 25,58% bệnh nhân tập >4
lần/ngày. Không có bệnh nhân nào có khả năng tự chăm sóc độc lập hoàn toàn
hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm sóc. 46,67% bệnh nhân nữ và 53,33%
bệnh nhân nam cần hỗ trợ trung bình, 80% bệnh nhân nữ và 20% bệnh nhân nam
cần hỗ trợ ít. Hầu như với nhu cầu cần hỗ trợ của người bệnh được đáp ứng kịp
thời và đầy đủ sẽ cải thiện được tình trạng loét tỳ đè cũng như những biến chứng
đi kèm[24].

23
Có sự khác biệt thống kê về mức độ trợ giúp với giới tính với p<0,05. 75%
bệnh nhân cần sự trợ giúp trung bình, gấp 3 lần so với số bệnh nhân cần trợ giúp
ít. Không có sự khác biệt thống kê về mức độ trợ giúp với bên liệt của bệnh
nhân với p>0,05. 100% bệnh nhân trên 50 tuổi cần sự trợ giúp trung bình.
Không có sự khác biệt về mức độ độc lập trong hoạt động với nhóm tuổi với
p>0,05. Trong 76,25% bệnh nhân bị TBMMN dưới 12 tháng, 73,8% bệnh nhân
cần trợ giúp trung bình, trong 23,75% bệnh nhân tai biến >12 tháng có 78,9%
bệnh nhân cần trợ giúp trung bình.Không có sự khác biệt về mức độ trợ giúp với
thời gian bị TBMMN với p>0,05. Có 48,75% người chăm sóc không biết
nguyên nhân gây ra tai biến. Trong số các nguyên nhân được đưa ra, có 40% là
do cao huyết áp gây ra, tiếp đến là nguyên nhân do các bệnh về tim, xơ vữa động
mạch, dị dạng mạch não (17,50%; 16,25%; 12,50%). Có 15% người chăm sóc
không biết dấu hiệu khởi phát của bệnh, triệu chứng khởi phát đột ngột được
biết đến nhiều nhất là tê yếu hoặc liệt mặt, tay và chân thường là ở một bên của
cơ thể (41,25%). 52,50% người chăm sóc biết mảng mục có thể ở ụ ngồi, 50%
cho rằng có thể có mảng mục ở mỏm vai, mắt cá ngoài. Còn 10% không biết vị
trí dễ gây mảng mục[24].
Đa số người chăm sóc mua thuốc cho bệnh nhân theo đơn thuốc của bác sĩ
(60%), còn 35% người chăm sóc tự đi hỏi và mua thuốc ngoài không theo đơn,
còn 4% thì không mua thuốc cho bệnh nhân. Tỉ lệ người chăm sóc giúp bệnh
nhân vận động, vỗ rung và xoa bóp cho bệnh nhân 1-2 lần/ngày lần lượt là
46,25%; 33,75%; 46,25%. Có 46,25% người chăm sóc giúp bệnh nhân xoay trở
trên 2 giờ/lần. 45% người chăm sóc giúp vệ sinh rang miệng cho bệnh nhân 2
lần/ngày, 37,5% trợ giúp vệ sinh 1 lần/ngày. Có 8,75% vệ sinh cho người bệnh
thất thường[29].

24
Theo nghiên cứu của Nguyễn Giang Hòa và cộng sự trên 182 người bệnh
đột quỵ tại khoa nội Thần Kinh, bệnh viện quân y 7 cho thấy tỉ lệ người bệnh
nhồi máu não chiếm 88.46%. Các biến chứng thường gặp là viêm phổi, trào
ngược thực quản dạ dày, viêm đường tiết niệu(biến chứng sau khi đặt sonde tiểu
dài ngày).Người bệnh nếu được phục hồi chức năng sớm sau 24 giờ nhập viện
sẽ cải thiện được tình trạng sức khỏe trước và sau khi xuất viện[25].
Nghiên cứu của Phùng Đức Lâm và cộng sự cũng cho thấy tỉ lệ nhồi máu
não ở nam chiếm 71% so với ở nữ chiếm 21%. Đa số xảy ra ở những người
bệnh tuổi 71-80(45.2%), tăng huyết áp (71%), cholesterol toàn phần (58.1%),
hút thuốc (29%), tái phát ( 19.4%), đái tháo đường (13%)[26].

25
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
2.1.1 Tiêu chuẩn lựa chọn:
Bệnh nhân: Được chẩn đoán xác định là đột quỵ dạng nhồi máu não tại
khoa Nội Thần kinh - Bệnh viện Chợ Rẫy trong thời gian từ tháng 10 đến tháng
12 năm 2019 đang được điều trị và chăm sóc phục hồi vận động tại khoa. Tiêu
chuẩn chẩn đoán xác định nhồi máu não:
- Theo tiêu chuẩn của tổ chức Y Tế thế giới “nhồi máu não là sự xảy ra đột
ngột các thiếu sót chức năng thần kinh, thường là khu trú hơn là lan tỏa, tồn
tại quá 24 giờ hoặc gây tử vong trong 24 giờ, các khám xét loại trừ nguyên
nhân chấn thương”.
- Lâm sàng:
+ Liệt nửa người ở các mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng, liệt tỷ lệ hay
không tỷ lệ, kèm hay không kèm liệt mặt trung ương.
+ Rối loạn về ngôn ngữ: Thất vận ngôn kiểu Broca hoặc Weruicke.
+ Mù hoặc bán mù một bên
+ Rối loạn cảm giác nông hoặc sâu nửa người hoặc tay, mặt hoặc đơn thuần
tay, mặt.
Người chăm sóc người bệnh nhồi máu não: Là người chủ yếu trực tiếp thực hiện
các hoạt động chăm sóc hàng ngày cho người bệnh:, bố, mẹ, vợ, chồng, anh, chị,
em, người giúp việc,..
Bệnh nhân và người chăm sóc đồng ý tham gia nghiên cứu
2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ:
- Những bệnh nhân có dấu hiệu thần kinh khu trú, khởi phát đột ngột sau chân
thương sọ não.

26
- Những bệnh nhân u não, xuất huyết não
- Những bệnh nhân có liệt khu trú sau động kinh cục bộ, động kinh cơn lớn
kèm tiền sử động kinh.
- Những người bệnh liệt nửa người không phải do nhồi máu não.
- Người chăm sóc không phải người chăm sóc chính cho bệnh nhân
- Những bệnh nhân, người chăm sóc từ chối tham gia nghiên cứu
2.2 ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu được tiến hành tại khoa Nội Thần kinh – Bệnh viện Chợ Rẫy.
2.3 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
Từ tháng 10/2019 đến tháng 12/2019
2.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.4.1 Thiết kế nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang
2.4.2 Địa điểm nghiên cứu
Nghiên cứu được tiến hành tại khoa Nội Thần kinh – Bệnh viện Chợ Rẫy.
2.4.3 Thiết kế nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang
Sử dụng phiếu điều tra về thực trạng chăm sóc người bệnh nhồi máu não của
Nguyễn Thị Thùy Nhung tại bệnh viện đa khoa Việt Tiệp- Hải Phòng năm 2014
có đánh giá lại độ tin cậy[24].
Mẫu điều tra đặc điểm người bệnh nhồi máu não.
Chọn khoa Nội Thần kinh – Bệnh viện Chợ Rẫy.
Chọn toàn bộ bệnh nhân nhồi máu não tại khoa đã và đang điều trị tại bệnh viện.

27
Mẫu điều tra kiến thức, thái độ và thực hành của người chăm sóc
Những người chăm sóc trực tiếp người bệnh.
2.4.4 Phương pháp thu thập số liệu
2.4.4.1 Công cụ thu thập số liệu
Chúng tôi sử dụng bộ câu hỏi có cấu trúc, bộ câu hỏi đóng, mở được thiết kế sẵn
để phỏng vấn trực tiếp các đối tượng nghiên cứu bao gồm:
- Bộ câu hỏi phỏng vấn người bệnh nhồi máu não (phụ lục 1)
- Bộ câu hỏi phỏng vấn người chăm sóc người bệnh nhồi máu não (phụ lục 1)
- Bảng kiểm đánh giá môi trường xung quanh nơi người bệnh ở, tình trạng vệ
sinh cá nhân của người bệnh
2.4.4.2 Phương pháp thu thập số liệu:
- Phỏng vấn bệnh nhân và người chăm sóc
- Quan sát đánh giá theo bảng kiểm:
+ Tình trạng toàn thân bệnh nhân
+ Môi trường xung quanh nơi người bệnh ở: phòng ở, giường nằm, nơi tắm, nơi
vệ sinh.
+ Quần áo, đầu tóc, tình trạng da.
+ Bên liệt: bên phải hay bên trái.
+ Chế độ vận động và luyện tập
+ Các vận động người bệnh có thể làm:
. Khi nằm có thể tự lăn để nằm nghiêng sang bên lành và bên liệt được
không?
. Khi nằm có vận động gấp duỗi được tay và chân liệt không?

. Người bệnh có thể tự ngồi dậy hay cần phải có người khác giúp?

28
. Người bệnh có thể tự ngồi và giữ thăng bằng được hay cần có người khác đỡ
. Người bệnh có thể vận động được chân tay liệt khi ngồi không?
. Người bệnh có thể tự đứng và giữ thăng bằng hay cần phải có người giúp?
. Người bệnh có tự vận động tay, chân bên liệt khi đứng dậy được không?
. Người bệnh có tự đi lại được không?
. Người bệnh có thể tự lên xuống cầu thang, bậc thềm nhà được không?
. Người bệnh có tự làm được những công việc trong đời sống và sinh hoạt
hàng ngày như: ăn uống, tắm rửa, chăm sóc bản thân (chải đầu, mặc quần
áo..), tham gia các công việc của gia đình được không?
. Các dụng cụ trợ giúp hiện người bệnh đang sử dụng (nạng nách, gậy tập
đi, thanh song song, thanh tường, ròng rọc...).
. Nhu cầu về dụng cụ trợ giúp của người bệnh.
Bảng kiểm đánh giá mức độ độc lập trong sinh hoạt hàng ngày của những người
bệnh TBMMN theo thang điểm của Barthel (Barthel index scoring), có điểm tối
đa bình thường là 100 và chia làm 4 mức khi đánh giá :
+ Độc lập hoàn toàn : 95 - 100 điểm
+ Trợ giúp ít : 65 - 90 điểm
+ Trợ giúp trung bình : 25 - 60 điểm
+ Phụ thuộc hoàn toàn : 0 - 20 điểm

29
Đánh giá mức độ ADL theo Barthel
TT Tình trạng Lượng giá
Điểm
chuẩn
- Tự xúc ăn, gắp thức ăn 10
1 Ăn uống - Cần sự giúp đỡ 5
- Phụ thuộc hoàn toàn 0
2
- Tự tắm 5
Tắm
- Cần sự giúp đỡ 0
-Tự chủ (buồn đi ngoài và biết gọi) 10
3 Kiểm soát đi - Thỉnh thoảng cần có sự giúp đỡ 5
ngoài
- Có rối loạn thường xuyên 0
- Không gặp khó khăn, kiểm soát tốt 10
4 Kiểm soát đi - Thỉnh thoảng có rối loạn cần giúp đỡ 5
tiểu
- Rối loạn thường xuyên (bí tiêu, đái dầm) 0
- Tự rửa mặt, cạo râu, chải đầu 5
5 Chăm sóc bản - Cần có sự giúp đỡ 0
thân
- Tự thay quần áo, đi giày dép 10
6
- Cần có sự giúp đỡ nhưng người bệnh ít nhất 5
Thay quần, áo
- Phụ thuộc hoàn toàn 0
7 Sử dụng nhà
- Tự đi tiêu, ngồi được trong nhà xí 10
xí - Cần có sự thăng bằng để cởi quần áo, lấy giầy 5
- Tự di chuyển được từ giường sang ghế 10
Di chuyển từ
8
-Cần sự giám sát, có sự giúp đỡ ít 5
giường sang
- Cần có sự giúp đỡ tối đa, ngồi được 0
ghế
- Không ngồi được, nằm tại giường 0
- Tự đi được 50m 10
9 Di chuyển - Tự đi được 50m có người dắt hoặc tay vịn 5
- Không bước được tự đẩy hoặc có xe lăn 0
- Cần sự giúp đỡ hoàn toàn 0
10 Leo bậc thang
- Tự lên, xuống bậc thềm nhà, cầu thang 10
- Leo được nhưng cần dắt, vịn, dùng nạng 5
- Không leo được 0

30
2.5 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
Số liệu thu thập được làm sạch, nhập bằng phần mềm Epidata 3.1 và xử lý
bằng phần mềm SPSS 19.0.
Các biến định tính được tính toán tần suất, tỉ lệ ở các nhóm đối tượng với
các nhóm mức độ khác nhau. Xem xét sự khác biệt tỉ lệ giữa các biến định tính
bằng Fisher’s exact test; xác định mối liên quan với mức ý nghĩa thống kê
p<0,05.
2.6 SAI SỐ VÀ CÁCH KHẮC PHỤC SAI SỐ
- Các sai số có thể gặp do trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu.
- Ngoài ra sai số còn liên quan đến kỹ năng thu thập thông tin của điều tra
viên.
- Để khắc phục sai số, chúng tôi tiến hành tập huấn kỹ càng cho các điều tra
viên, tiến hành phỏng vấn thử, thống nhất mã hóa các thông tin để có thể
đánh giá các yếu tố theo 1 tiêu chuẩn chung xác định. Trong quá trình tiến
hành phỏng vấn lấy số liệu có sự tham gia và giám sát trực tiếp của người
chủ trì tổ chức nghiên cứu.
2.7 ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu được sự đồng ý và phê duyệt của Hội đồng Khoa học trường….
Đối tượng được thông báo đầy đủ về mục đích và nội dung triển khai nghiên
cứu.
- Chỉ những đối tượng nào đồng ý tham gia nghiên cứu mới chọn vào nghiên
cứu, tư vấn cho người bệnh và người chăm sóc về biện pháp chăm sóc, phục
hồi vận động và cách phòng bệnh để nâng cao sức khỏe.
- Nghiên cứu chủ yếu là phỏng vấn theo bộ câu hỏi, không gây ảnh hưởng tới
sức khoẻ người tham gia nghiên cứu và được sự ủng hộ của ngành y tế, chính
quyền địa phương.

31
- Các thông tin cá nhân được tôn trọng bảo mật theo yêu cầu của đối tượng
tham gia nghiên cứu.
- Nghiên cứu nhằm mục đích góp phần bảo vệ và nâng cao sức khoẻ cho các
người bệnh nhồi máu não tại cộng đồng.

32
CHƯƠNG 3: MÔ TẢ KẾT QUẢ

Thực trạng công tác chăm sóc người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Chợ Rẫy.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Thực trạng công tác chăm sóc người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Chợ Rẫy.doc

Similar to Thực trạng công tác chăm sóc người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Chợ Rẫy.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👍👍 Liên hệ Zalo/Tele: 0917.193.864

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👍👍 Liên hệ Zalo/Tele: 0917.193.864 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Thực trạng công tác chăm sóc người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Chợ Rẫy.doc