Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Đạo Công Giáo Trên Địa Bàn Huyện Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên Huế.doc

Tải tài liệu tại sividoc.com
Viết đề tài giá sinh viên – ZALO:0973.287.149-TEAMLUANVAN.COM
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
PHAN QUANG HUY
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG
ĐẠO CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
PHÚ VANG, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
PHAN QUANG HUY
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG
ĐẠO CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
PHÚ VANG, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 8 34 04 03
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. LÊ VĂN ĐÍNH
THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019

LỜI CAM ĐOAN
Đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo trên địa
bàn huyện Phú Vang,, tỉnh Thừa Thiên Huế” là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ
quản lý công của tác giả tại trường Học viện Hành chính Quốc gia.
Tác giả cam đoan đây là công trình của riêng tác giả. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công
bố trong các công trình nghiên cứu khác.
Thừa Thiên Huế, ngày thángnăm 2019
Học viên
Phan Quang Huy

LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô
giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất
cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường.
Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Văn Đính đã
quan tâm, giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tôi hoàn
thành luận văn. Đồng thời, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân
thành đến UBND huyện Phú Vang, phòng Nội vụ huyện Phú Vang,
Ban Dân vận Huyện ủy, Huyện Phú Vang các chức sắc, tín đồ đạo
công giáo trên địa bàn cũng như đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều
kiện cho tác giả trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn./.
Học viên
Phan Quang Huy

MỤC LỤC
Trang bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục hình
MỞ ĐẦU.......................................................................................................................................... 1
Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG ĐẠO CÔNG GIÁO .................................................................................12
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài........................................................12
1.1.1. Khái quát về Công giáo......................................................................................12
1.1.2. Hoạt động đạo công giáo.................................................................................14
1.1.3. Quản lý nhà nước về hoạt động đạo công giáo.............................15
1.2. Sự cần thiết, đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối
với hoạt động đạo công giáo.......................................................................................18
1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo18
1.2.2.Đặc điểm của quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
.............................................................................................................................................................20
1.2.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo. 25
1.3. Chủ thể, nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo .. 28
1.3.1. Chủ thể quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
............................................................................................................................................................. 28
1.3.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
.............................................................................................................................................................29
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương và bài học cho huyện Phú Vang
.......................................................................................................................... 33
1.4.1. Tỉnh Ninh Bình ..........................................................................................................33
1.4.2. Tỉnh Nghệ An .............................................................................................................34
1.4.3. Tỉnh Quảng Bình .....................................................................................................36

1.4.4. Tỉnh Kon Tum ............................................................................................................37
1.4.5. Bài học rút ra cho huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế....39

Tiểu kết chương 1 ................................................................................................................40
Chương 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI
VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẠO CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ
VANG, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ..................................................................................42
2.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội và những nhân tố tác động
đến hoạt động đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang.............42
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội....................................42
2.1.2. Những tác động của đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội tới hoạt động đạo
công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang ............................................................44
2.2. Tình hình hoạt động của đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang .. 48
2.2.1. Tình hình chung của đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang
.............................................................................................................................................................48
2.2.2. Đặc điểm của tín đồ đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang
.............................................................................................................................................................55
2.3. Công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo trên địa bàn
huyện Phú Vang.....................................................................................................................56
2.3.1. Ban hành, hướng dẫn, tổ chức thực hiện và triển khai các văn bản quy
phạm pháp luật và hành chính về hoạt động đạo công giáo trên địa bàn huyện
Phú Vang .....................................................................................................................................56
2.3.2. Phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về đạo công giáo
.............................................................................................................................................................58
2.3.3. Tổ chức bộ máy, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực quản lý nhà nước
đối với hoạt động đạo công giáo tại huyện Phú Vang............................63
2.3.4. Hoạt động quản lý đối với tổ chức và sinh hoạt của đạo công giáo trên
địa bàn huyện Phú Vang .................................................................................................66
2.3.5. Quản lý về đất đai, cơ sở nhà thờ liên quan đến hoạt động đạo công giáo.71
2.3.6. Hoạt động thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi
phạm pháp luật về đạo công giáo............................................................................74
2.4. Đánh giá về thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công
giáo trên địa bàn huyện Phú Vang..........................................................................75

2.4.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................75
2.4.2. Những hạn chế, bất cập....................................................................................78

2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế, bất cập..........................................................82
Tiểu kết chương 2 ................................................................................................................84
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU
QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG ĐẠO
CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ VANG.........................................85
3.1. Phương hướng.............................................................................................................85
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về hoạt động đạo
công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế .......87
3.2.1. Nâng cao hiệu quả hoạt động ban hành, hướng dẫn, tổ chức thực hiện
các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động đạo công giáo........87
3.2.2. Nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền vận động tín đồ, chức
sắc đạo công giáo và xây dựng lực lượng chính trị ở cơ sở............89
3.2.3. Kiện toàn, tổ chức bộ máy, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công
chức, viên chức thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động đạo công giáo
.............................................................................................................................................................96
3.2.4. Tăng cường quản lý nhà nước đối với tổ chức và sinh hoạt của đạo công
giáo trên địa bàn huyện Phú Vang..........................................................................99
3.2.5. Giải quyết có hiệu quả những vụ việc “tình huống” liên quan đến đạo
công giáo và kiên quyết đấu tranh với các thế lực cực đoan, phản động lợi dụng
đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang............................................... 103
3.2.6. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi
phạm pháp luật về đạo công giáo......................................................................... 105
Tiểu kết chương 3 ............................................................................................................. 107
KẾT LUẬN................................................................................................................................ 108
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu
ANTT
ANCT
QLNN
TTATXH
UBND
Nguyên nghĩa
An ninh trật tự
An ninh chính trị
Quản lý nhà nước
Trật tự an toàn xã hội
Ủy ban nhân dân

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Tổng hợp các giáo xứ trên địa bàn huyện Phú Vang......48
Bảng 2.2: Số lượng cơ sở thờ tự đạo công giáo được UBND tỉnh Thừa Thiên
Huế cấp giấy chứng nhân quyền sử dụng đất ..............................................72
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH
Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ cơ sở thờ tự đạo công giáo được cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện Phú Vang ......................................73
Hình 2.1: Hội nghị tổng kết công tác mục vụ năm 2018.........................49
Hình 2.2: Hội nghị tuyên truyền pháp luật tín ngưỡng, tôn giáo cho tín đồ theo
đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang..................................................60
Hình 2.3: Hoạt động tập huấn công tác xã hội cơ bản của..................68

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đối với công tác tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng, Đảng ta
luôn xác định đây là vấn đề có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng
chỉ rõ “Tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo, phát
huy những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp của các tôn giáo. Quan tâm và tạo
điều kiện cho các tổ chức tôn giáo sinh hoạt theo hiến chương, điều lệ của tổ
chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận, theo quy định của pháp luật,
đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời chủ
động phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh với những hành vi lợi dụng tín
ngưỡng, tôn giáo để chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc hoặc những
hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo trái quy định của pháp luật” [1]
Và để cụ thể hóa các quan điểm, chính sách của Đảng và pháp luật
của Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, ngày 18/11/2016, Luật Tín ngưỡng,
tôn giáo được Quốc hội khóa XIV chính thức thông qua gồm 9 Chương, 68
Điều; quy định về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; hoạt động tín ngưỡng,
hoạt động tôn giáo; tổ chức tôn giáo; quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo.
Đối tượng áp dụng của Luật là các tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm và
thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Luật Tín ngưỡng, tôn giáo
được Quốc hội khóa XIV thông qua là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo
đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân, đồng thời cũng là cơ
sở pháp lý quan trọng để các cơ quan Nhà nước tiến hành quản lý nhà
nước (QLNN) đối với hoạt động của tôn giáo, trong đó có công tác QLNN
đối với hoạt động của đạo công giáo.
1

Phú Vang là huyện đồng bằng ven biển và đầm phá của tỉnh Thừa Thiên
Huế, có đông đồng bào theo đạo sinh sống, có 6 tôn giáo, trong đó có 10.351
giáo dân theo đạo công giáo, với 13 giáo xứ, 15 linh mục quản xứ. Quá trình
phát triển gần 170 năm của đạo Công giáo ở vùng đất này đã gắn liền và ảnh
hưởng khá sâu sắc đến đời sống tâm linh của nhân dân. Thế nhưng, những
năm gần đây vùng đất này đang bị các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân
tộc, tôn giáo, tự do tín ngưỡng, dân chủ, nhân quyền để tác động, chia rẽ, lôi
kéo, kích động tư tưởng ly khai, tự trị, tuyên truyền phát triển đạo trái pháp
luật. Chúng dùng nhiều âm mưu, thủ đoạn thâm độc “diễn biến hoà bình” để
chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam, chia rẽ giữa Đảng, Nhà nước,
quân đội, công an với nhân dân. Lợi dụng địa hình và địa bàn cư trú phức tạp,
đời sống của giáo dân, tôn giáo còn khó khăn, sự thoái hoá, biến chất, quan
liêu, tham nhũng của một bộ phận cán bộ, đảng viên, chúng tuyên truyền,
xuyên tạc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, phủ
nhận thành tựu công cuộc đổi mới, phủ nhận chủ nghĩa xã hội trên đất nước
ta, làm cho nhân dân mất niềm tin vào Đảng, chính quyền.
Như vậy, trong thực tiễn QLNN các hoạt động tôn giáo nói chung và
đạo công giáo nói riêng tại huyện Phú Vang còn nhiều bất cập, đội ngũ cán bộ
chuyên trách và chính quyền các cấp chưa đáp ứng được yêu cầu của công
tác quản lý, một số hoạt động của đạo công giáo còn vi phạm những qui định
của pháp luật, ít nhiều ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an
toàn xã hội. Việc quản lý những hoạt động từ thiện, nhân đạo; đào tạo chức
sắc, hoạt động giáo dục và y tế của các cơ sở đạo công giáo còn nhiều vướng
mắc, khó khăn. Công tác quy hoạch, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
và giải quyết những tồn tại về nhà đất đạo công giáo triển khai chậm, còn
nhiều vướng mắc bởi nhiều nguyên nhân khác nhau.
2

Từ thực tiễn đó, yêu cầu đặt ra đối với chính quyền huyện Phú Vang
từng bước phải quyết tâm nâng cao hiệu quả QLNN về hoạt động đạo công
giáo trên địa bàn, góp phần giữ vững ổn định chính trị, xây dựng huyện
Phú Vang nói riêng và tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung ngày càng giàu
mạnh. Vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với hoạt
động đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế”
làm nội dung nghiên cứu luận văn chuyên ngành quản lý công của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
QLNN về hoạt động tôn giáo nói chung, QLNN đối với hoạt động
đạo công giáo nói riêng là yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, vì thế trong
thời gian qua đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này được
công bố ở nước ta, trong đó có một số công trình tiêu biểu như sau:
Nguyễn Hồng Dương (2015) “Quan điểm, chính sách của Đảng và nhà
nước Việt Nam về tôn giáo”, Nxb Khoa học xã hội. Cuốn sách gồm 5 chương:
Chương 1: tác giả đi sâu phân tích về bản chất của tôn giáo; quan điểm, chính
sách về tự do tín ngưỡng, tôn giáo; quan điểm, chính sách về đoàn kết tôn
giáo trong chiến lược Đại đoàn kết toàn dân tộc; quan điểm, chính sách về
chống lợi dụng tôn giáo; và quan điểm, chính sách về công tác vận động tôn
giáo (hay còn gọi là công tác tôn giáo vận). Trong chương 2, tác giả trình bày
những nguyên tắc chung về quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt
Nam về tôn giáo. Tại các chương 3,4,5, tác giả cũng phân tích cho những vấn
đề đặt ra trong việc tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chủ trương, chính sách của
Đảng về công tác tôn giáo dưới góc độ lý luận và những chủ trương cụ thể.
Có thể thấy, qua 258 trang sách, tác giả đã cung cấp cho người đọc một cách
tổng quát và khá toàn diện về quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và
Nhà nước Việt Nam đối với tôn giáo từ năm 1930 đến nay [11]
3

Đoàn Triệu Long, Đạo Tin lành Miền Trung Tây Nguyên, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, Sách chuyên khảo. Với 242 trang, cuốn sách đã Khái
quát lịch sử Tin lành Miền Trung Tây Nguyên và những nội dung quản lý
nahf nước hiện nay đối với Đạo Tin lành Miền Trung Tây Nguyên [24]
PGS, TS Vũ Hoàng Công, Chính sách tôn giáo trong nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tạp chí Lý luận chính trị, Số 5 năm 2016,
trang 27-32. Bài viết cho rằng tôn giáo có thể đồng hành cùng nhà nước
pháp quyền và Nhà nước Việt Nam đã có những chính sách tôn giáo tiến
bộ. Đồng thời bài viết cũng đề xuất các kiến nghị nhằm thực hiện tốt hơn
chính sách tôn giáo đúng đắn của Đảng, Nhà nước [7]
Sách chuyên khảo: “Niên giám Thống kê Công giáo Việt Nam 2016”,
Hội đồng Giám mục Việt Nam, Nhà xuất bản Tôn giáo 2016. Nội dung cuốn
sách được kết cấu thành 3 phần: Phần 1 là những nội dung liên quan đến
đạo Công giáo toàn cầu; phần 2 giới thiệu về Giáo hội Công giáo Việt Nam
trong dòng lịch sử với những số liệu thống kê về tình hình Giáo hội Việt
Nam; phần 3 là những nội dung giới thiệu và thống kê về các giáo phận
đạo Công giáo Việt Nam, từ lịch sử hình thành, cơ cấu tổ chức, tình hình
dân số và thực trạng hoạt động của giáo phận [18]
Công trình nghiên cứu của tác giả Hoàng Minh Đô: “Dòng tu Công giáo
ở nước ta hiện nay và những vấn đề đặt ra cho công tác quản lý nhà nước”,
đề tài khoa học cấp bộ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh 2006. Công
trình nghiên cứu được kết cấu thành ba chương: chương 1, nhóm tác giả xây
dựng một số những thuật ngữ về dòng tu, giới thiệu các hình thức tu trì của
đạo Công giáo ở Việt Nam; làm sáng tỏ những vai trò, vị trí của dòng tu đạo
Công giáo trong Giáo hội và trình bày về quá trình hình thành, phát triển của
các dòng tu đạo Công giáo tại Việt Nam. Chương 2 đề tài tìm hiểu và làm sáng
tỏ thực trạng các dòng tu đạo Công giáo và hoạt động đạo
4

của các dòng tu đạo Công giáo ở Việt Nam. Nghiên cứu thực trạng
hoạt động của các dòng tu, nhóm nghiên cứu đã chỉ ra những bất
cập trong QLNN đối với các dòng tu đạo Công giáo ở nước ta hiện
nay. Nhóm tác giả cũng đã chỉ ra những xu thế phát triển của các
dòng tu đạo Công giáo ở Việt Nam trong thời gian tới, từ đó đề xuất
một số giải pháp về công tác QLNN trong giai đoạn kế tiếp [13]
Học viện Hành chính Quốc gia, Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền
Trung, Một số vấn đề trong công tác quản lý nhà nước về tôn giáo tại một số tỉnh
miền Trung hiện nay, Tọa đàm khoa học, Thừa Thiên Huế, tháng 10, năm 2014. Với
24 tham luận, kỷ yếu đã phản ảnh các nội dung: Thực tiển thực hiện chính sách
tín ngưỡng, tôn giáo và quản lý nhà nước đối với các hội đoàn, dòng tu. Đào tạo
bồi dưỡng cán bộ và xây dựng tổ chức bộ máy chuyên trách quản lý nhà nước về
các hoạt động tôn giáo. Quản lý nahf nước về tôn tạo, xây dựng cơ sở thờ tự và
lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo. Thực hiện quản lý nhà nước về các hoạt động tôn
giáo tại các địa phương miền Trung [21]
Bài viết của tác giả Phan Thị Mỹ Bình: “Quan hệ quốc tế của Giáo hội
Công giáo Việt Nam - Một số vấn đề đặt ra trong công tác quản lý nhà
nước”, Tạp chí Quản lý Nhà nước, số 256, 2017, tác giả đã khái quát về
thực trạng quan hệ quốc tế và QLNN đối với quan hệ quốc tế của Giáo hội
Công giáo Việt Nam. Theo tác giả: “Giáo hội Công giáo Việt Nam là một
thành viên nằm trong Giáo hội Công giáo thế giới, vì vậy chịu sự tác động,
chỉ đạo chặt chẽ từ Vatican cả về tổ chức nhân sự và hoạt động tôn giáo”.
Mối quan hệ quốc tế của Giáo hội Công giáo Việt Nam còn được thực hiện
thông qua quan hệ giữa Nhà nước Việt Nam với Tòa Thánh Vatican. Khái
quát tình hình quan hệ quốc tế của Giáo hội Công giáo Việt Nam, tác giả đã
đề xuất bốn giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn công tác quản lý hoạt động
quốc tế của Giáo hội Công giáo Việt Nam [5]
5

Vũ Tuệ Minh (2013), “Vai trò quản lý Nhà nước đối với hoạt
động của đạo Công giáo ở Ninh Bình hiện nay”, luận văn thạc sĩ triết
học, trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội. Luận văn
trình bày một cách tương đối hệ thống QLNN và vai trò QLNN đối với
hoạt động của tôn giáo nói chung và Công giáo nói riêng. Trên cơ sở
đó tiếp cận thực tiễn vai trò QLNN đối với hoạt động đạo Công giáo
ở tỉnh Ninh Bình và kiến nghị các giải pháp chủ yếu nhằm phát huy
vai trò QLNN với hoạt động đạo Công giáo ở địa phương [28]
Nguyễn Hồng Đức (2013), “Đạo Công giáo và ảnh hưởng của nó đến
vấn đề đoàn kết dân tộc ở Quảng Bình nước hiện nay”, luận văn thạc sĩ triết
học, trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội. Luận văn đã giới
thiệu về Đạo Công giáo, và chỉ ra ảnh hưởng của Đạo Công giáo đến việc xây
dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở Quảng Bình hiện nay. Để góp phần hơn
nữa thúc đẩy vai trò của Đạo Công giáo trong khối đoàn kết toàn dân tộc, tỉnh
Quảng Bình cần tập trung vào một số ngiải pháp sau đây: (i) phát huy truyền
thống yêu nước, ý thức đoàn kết dân tộc trong đồng bào Công giáo; (ii) phong
trào phát triển sâu rộng, đều khắp phải thường xuyên tăng cường công tác
tuyên truyền, giáodục rộng rãi trong quần chúng nhân dân về các chủ trương
của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước về tôn giáo và công tác tôn giáo,
nhất là các nội dung cụ thể của phong trào; (iii) xây dựng chính sách khai thác
những giá trị tích cực của Đạo Công giáo để đóng góp cho sự phát triển đất
nước; có chiến lược giữ gìn, tạo sự đồng thuận giữa những giá trị thiêng
liêng của Dân tộc và của Công giáo [15]
Nguyễn Ngọc Huấn (2016), “Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo theo
pháp luật Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ chuyên ngành Luật hiến pháp và
luật hành chính, Học viện khoa học xã hội. Luận án đề cập đến thực trạng
pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về tôn giáo ở Việt Nam trong thời
6

gian qua còn bộc lộ một số hạn chế. Điều này xuất phát từ việc pháp
luật về tôn giáo chưa thực sự đồng bộ, thống nhất và việc xã hội, nhà
nước nói chung và ngành QLNN về tôn giáo nói riêng do ảnh hưởng
của những yếu tố lịch sử nên đôi khi còn có nhận thức chưa đúng về
quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Vì vậy, luận án đã đưa ra những giải
pháp có ý nghĩa đối với việc đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo,
hoàn thiện và thực hiện pháp luật về tôn giáo ở Việt Nam hiện nay [22]
Luận án: "Lịch sử truyền bá đạo Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số
tại giáo phận Kon Tum" của Đặng Luận, năm 2012. Tác giả đã khái quát đặc
điểm truyền giáo và quá trình du nhập, phát triển Công giáo trong vùng dân
tộc thiểu số tại giáo phận Kon Tum. Phân tích tác động của Công giáo đối với
đời sống tín đồ người dân tộc thiểu số ở giáo phận Kon Tum trên các mặt: về
chính trị, sự hiện diện của Công giáo đã làm thay đổi diện mạo của tổ chức và
thiết chế buôn, làng truyền thống, phá vỡ tính tự trị, khép kín của buôn, làng
truyền thống, thay thế thiết chế buôn, làng và tạo nên sự khác biệt cơ bản
giữa vùng có đạo và không có đạo. Về kinh tế, hình thành những làng "Công
giáo kiểu mẫu" trong vùng dân tộc thiểu số với mục đích như một "mô hình"
tốt để giữ và thu hút tín đồ, từ đó làm chuyển biến nhận thức và đời sống của
người dân theo hướng có lợi cho sản xuất. Về đạo đức lối sống và tín
ngưỡng, truyền thống đó là việc "phá thần" rồi "tạo thần" trên nền tảng là các
thần đã có bằng cách khoác cho các vị một tên gọi mới hoặc nội hàm Công
giáo, tạo tình cảm gần gũi và tương hợp trong nhận thức của tín đồ. Theo tác
giả, Công giáo ở Kon Tum hiện nay không chỉ đối mặt với những khó khăn nội
tại do thiết chế tổ chức, cơ chế quyền lực mang tính bảo thủ, mà còn đứng
trước những khó khăn mới trong phương thức truyền đạo, phát triển tín đồ
người dân tộc thiểu số trước sự cạnh tranh của Tin lành, Phật giáo [25]
7

Phạm Huy Thông, Bản sắc Việt của Công giáo Việt Nam, Tạp chí
nghiên cứu tôn giáo, Số 4 (184), 2019, 101-111. Bài viết cho rằng Công giáo
đã truyền vào Việt Nam gần 5 thế kỷ. Với sự tắc động của văn hóa Việt và
sự sang tạo của người Việt, tôn giáo này trở thành gần gủi, mang đậm bản
sắc văn hóa Việt.Từ ngôn ngữ, âm nhạc, hội họa, kiến trúc, văn học cho
đến phụng vụ, nghi lễ của Công giáo bây giờ đều mang bản sắc Việt. Đây
cũng là đóng góp của Công giáo đối với văn hóa Việt Nam
Như vậy, có thể nhận thấy số lượng các công trình, bài viết về chủ đề
đạo Công giáo rất đa dạng, phong phú, tuy nhiên về tiếp cận nghiên cứu đạo
công giáo theo khoa học QLNN vẫn chưa nhận được quan tâm. Chỉ có rất ít
các công trình nghiên cứu dưới góc độ này, tuy nhiên khoảng thời gian đó
luật tín ngưỡng, tôn giáo chưa ra đời. Ngoài ra, huyện Phú Vang là mảnh đất
có đông tín đồ đạo Công giáo, tuy nhiên nghiên cứu về đạo Công giáo trên địa
bàn huyện còn rất mỏng, chưa mang tình hệ thống, đầy đủ. Và chưa có công
trình nghiên cứu nào chỉ ra những thực trạng vấn đề QLNN đối với hoạt động
của đạo Công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang hiện nay. Vì vậy nghiên cứu
hoạt động đạo công giáo và QLNN đối với hoạt động công giáo trên địa bàn
huyện Phú Vang đến nay là rất cần thiết.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1.Mục đích
Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác
quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo tại huyện Phú
Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế
3.2. Nhiệm vụ
+ Hệ thống hoá lý luận và thực tiễn về hoạt động đạo công
giáo, quản lý nhà nước đối với hoạt động công giáo
8

+ Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động
đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế
+ Đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả
công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo tại
huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của
luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công
giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế
4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế
+ Về thời gian: nghiên cứu thực trạng từ năm 2014 đến năm
2018 và đề xuất giải pháp trong thời gian tới
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của
luận văn 5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận mác xit về vấn đề tôn
giáo và quan điểm, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước
về vấn đề tôn giáo nói chung và về hoạt động đạo công giáo nói riêng
5.2. Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu,
tác giả sử dụng các phương pháp phân tích-tổng hợp, so sánh,
đối chiếu, thống kê, hệ thống hóa.
+ Các phương pháp tổng hợp, phân tích các công trình
nghiên cứu hiện có và các tài liệu khác để làm sáng tỏ những vấn
đề lý luận, pháp lý và thực tiễn liên quan đến QLNN về hoạt động
đạo công giáo ở nước ta hiện nay (ở Chương I).
+ Các phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích, so sánh các tài liệu,
báo cáo chuyên môn của chính quyền và giáo xứ tại địa phương và phương
9

pháp quan sát thực tế để đánh giá thực trạng QLNN về hoạt động
đạo công giáo tại huyện Phú Vang (ở Chương II).
+ Các phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh để đề xuất các
quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về hoạt động đạo
công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang trong thời gian tới (ở Chương III).
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận
Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về công giáo, hoạt động đạo
công giáo, quản lý nhà nước đối với hoạt động công giáo ở nước ta hiện nay
6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn
- Trên cơ sở đánh giá thực trạng QLNN đối với hoạt động đạo công giáo
tại huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, rút ra một số vấn đề bất cập đang
đặt ra trong công tác QLNN đối với hoạt động các tôn giáo nói chung, đạo
công giáo nói riêng ở huyện Phú Vang. Đồng thời, đề xuất một số giải pháp
góp phần nâng cao hiệu quả QLNN đối với hoạt động đạo công giáo ở huyện
Phú Vang trong tình hình mới. Là sự hiện thực hóa Nghị quyết số 25/NQ-TW
ngày 12 tháng 3 năm 2003 của BCH Trung ương Khóa IX về công tác tôn giáo;
Nghị định số 162/2017/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2017 quy định chi tiết một
số điều và biện pháp thi hành Luật tín ngưỡng, tôn giáo
- Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong giảng
dạy và học tập môn Tôn giáo học, QLNN về tôn giáo, QLNN về xã hội
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài
liệu tham khảo cho những người quan tâm.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và
phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương:
10

Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với
hoạt động đạo công giáo.
Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động
đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác
quản lý nhà nước về hoạt động đạo công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang.
11

Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẠO CÔNG GIÁO
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.1.1. Khái quát về Công giáo
Công giáo, theo tiếng Hy Lạp là Katholicos, tiếng La tinh Catholicus
có nghĩa là phổ quát (Universel), là tôn giáo thờ Thiên Chúa, ra đời vào thế
kỷ thứ nhất Công nguyên, ở phía Đông đế quốc La Mã cổ đại.
Giáo lý Công giáo, được thể hiện trong Kinh thánh, quan niệm Công
giáo cho rằng đó là bản văn linh ứng và trung thực; là những lời mạc khải
của Thiên Chúa đối với loài người, là mẫu mực tối cao của đức tin. Theo
Kinh thánh, Thiên Chúa tạo ra trời đất, con người và muôn loài từ hư
không trong vòng 6 ngày, con người phải thờ phụng và tiếp tục công trình
kiến tạo trái đất của Thiên Chúa. Theo Kinh thánh, tất cả sự tồn tại và biến
đổi trong vũ trụ do Thiên Chúa tiền định một cách hợp lý.
Về luật lệ và lễ nghi: Công giáo có một hệ thống luật lệ chi tiết và
thống nhất thực hiện trên toàn thế giới, thể hiện ở một số nội dung cơ bản:
Mười điều răn của Thiên Chúa; Sáu điều răn của Giáo hội; Bảy phép bí
tích; Giáo luật 1983 quy định chi tiết các vấn đề về đạo, nhằm tập trung
quyền lực và duy trì trật tự Giáo hội. Công giáo có hệ thống lễ nghi quanh
năm, với nhiều ngày lễ quan trọng bắt buộc toàn thể tín đồ phải thực hiện.
Về cơ cấu tổ chức: Công giáo có hệ thống tổ chức thống
nhất chặt chẽ với 3 cấp hành chính chính thức: Tòa thánh, giáo
phận và giáo xứ (tại Việt Nam có thêm giáo họ).
- Tòa thánh Vatican: ở Rôma thủ đô Italia là trung tâm điều hành của
Công giáo, đồng thời là quốc gia có chủ quyền độc lập theo Công pháp Quốc
12

tế. Giáo hoàng vừa là giáo chủ vừa là người đứng đầu nhà nước,
có ảnh hưởng, uy tín lớn trên trường quốc tế.
- Giáo phận (diocese): là một cộng đoàn tín hữu trong địa
giới nhất định, là cấp hành chính chính thức của giáo hội trực
thuộc Toà Thánh về mọi phương diện. Việc thành lập, bãi bỏ, chia
tách giáo phận do Giáo hoàng quyết định.
- Giáo xứ (paroisse): là cộng đồng tín hữu nhất định được thiết
lập một cách cố định trong giáo phận. Giám mục là người có quyền
thành lập, bãi bỏ giáo xứ; có quyền truyền chức, bổ nhiệm, điều
chuyển, kỷ luật linh mục; thành lập, giải tán Hội đồng Mục vụ giáo xứ.
Bên cạnh hệ thống tổ chức theo hệ triểu, Công giáo có hệ thống
dòng tu đa dạng về loại hình và hoạt động chuyên biệt theo tôn chỉ mục
đích sáng lập. Dòng tu là một tổ chức trực thuộc của Giáo hội Công
giáo, được thành lập do những người tự nguyện sống chung với nhau
trong một cộng đoàn gọi là Tu viện (Couvent) hay đan viện (Monastere -
là dòng có gốc ẩn tu) với mục đích giữ đạo và truyền đạo. Mỗi dòng tu
có tôn chỉ, mục đích và hoạt động chuyên biệt, mục đích là phục vụ
Giáo hội và xã hội. Các tu sĩ trong dòng luôn tuyên giữ ba lời khấn:
khiết tịnh (độc thân), khó nghèo (không có tài sản riêng) và vâng phục.
Phẩm trật trong Giáo hội: còn được gọi là hàng giáo phẩm là một tập
thể bao gồm những người có chức thánh theo một cơ cấu có các cấp bậc
khác nhau. Phẩm trật theo chức thánh gồm: giám mục, linh mục, phó tế.
Những người này lĩnh nhận chức thánh để thi hành mục vụ và bí tích của Giáo
hội. Công giáo du nhập vào Việt Nam gần 5 thế kỷ (năm 1533), đến nay trở
thành tôn giáo lớn với 41 giám mục, 5.431 linh mục, hơn 3.057 giáo xứ, 26 giáo
phận thuộc 3 Tổng Giáo phận [18]; 8 Đại chủng viện, 01 Học viện, hơn 124
dòng tu hoạt động ổn định và không ngừng phát triển. Công giáo ở Việt Nam
13

trực thuộc và chịu sự lãnh đạo của Tòa thánh Vatican. Các giám
mục làm việc trong một tổ chức chung gọi là Hội đồng Giám mục
Việt Nam. Hội đồng có nhiệm vụ triển khai chủ trương của Tòa
thánh Vatican ở Việt Nam bằng các văn bản trong các kỳ đại hội,
hội nghị; liên kết, hiệp thông giữa các giáo phận và toàn Giáo hội.
1.1.2. Hoạt động đạo công giáo
Theo Khoản 11, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016
quy định: Hoạt động tôn giáo là hoạt động truyền bá tôn giáo, sinh
hoạt tôn giáo và quản lý tổ chức của tôn giáo [33].
Như vậy có thể hiểu hoạt động công giáo là hoạt động truyền bá, thực
hành giáo lý, giáo luật, lễ nghi, quản lý tổ chức của các tổ chức công giáo.
Nghiên cứu Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 và các tài liệu liên quan có thể
khái quát họat động của đạo công giáo bao gồm các nội dung cơ bản sau:
- Hoạt động đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung; đăng ký
hoạt động đạo công giáo.
- Công nhận; thành lập, chia tách, sát nhập, hợp nhất tổ
chức đạo công giáo trực thuộc đạo Công giáo.
- Hoạt động phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử, thuyên chuyển,
cách chức, bãi nhiệm Hồng y, Giám mục, Linh mục trong đạo công giáo.
- Hoạt động thành lập, quản lý, giải thể các trường thần học, mở
lớp bồi dưỡng những người chuyên hoạt động trong đạo công giáo.
- Những hoạt động sinh hoạt đạo công giáo trong nước.
- Hoạt động sinh hoạt đạo công giáo có yếu tố nước ngoài.
- Hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, giáo dục, y tế, bảo trợ
xã hội, từ thiện nhân đạo.
- Hoạt động quản lý tài sản; cải tạo, trùng tu, nâng cấp, xây
mới công trình kiến trúc đạo Công giáo.
14

- Quan hệ quốc tế của tổ chức đạo Công giáo, chức sắc và
tín đồ đạo Công giáo.
1.1.3. Quản lý nhà nước về hoạt động đạo công giáo
1.1.3.1. Quản lý nhà nước
Hoạt động quản lý bao gồm nhiều loại, trong đó quản lý xã hội là một
dạng quản lý đặc biệt. Quản lý xã hội là sự tác động có ý thức để chỉ huy,
điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con
người phù hợp với ý chí của nhà quản lý và quy luật khách quan.
Quản lý xã hội là một chức năng xã hội đặc biệt xuất hiện từ khi lao
động của con người bắt đầu được xã hội hóa. Chủ thể của quản lý là con
người hay tổ chức của con người. Những cá nhân hay tổ chức của con
người phải là những chủ thể đại diện có quyền uy, có quyền hạn và trách
nhiệm liên kết, phối hợp những hoạt động riêng lẻ của từng cá nhân
hướng tới mục tiêu chung nhằm đạt được kết quả nhất định trong quản lý.
Khách thể của quản lý là trật tự quản lý. Trật tự này được quy
định bởi nhiều loại quy phạm xã hội khác nhau như quy phạm tập quán,
quy phạm đạo đức, quy phạm chính trị, quy phạm tôn giáo, quy phạm
pháp luật. Khi nhà nước xuất hiện, những công việc quản lý xã hội
quan trọng nhất do Nhà nước đảm nhiệm- quản lý nhà nước xuất hiện.
Quản lý nhà nước hiện nay được hiểu theo hai nghĩa:
Theo nghĩa rộng: là dạng quản lý xã hội của nhà nước, được sử dụng
quyền lực nhà nước để điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi hoạt động
của con người do tất cả các cơ quan nhà nước (lập pháp, hành pháp, tư pháp)
tiến hành để thực hiện các chức năng của nhà nước đối với xã hội.
Theo nghĩa hẹp: là dạng quản lý xã hội mang tính quyền lực nhà nước
với chức năng chấp hành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật của các cơ
quan trong hệ thống hành pháp (Chính phủ, ủy ban nhân dân các cấp) [8]
15

Pháp luật là phương tiện chủ yếu để QLNN. Bằng pháp luật,
Nhà nước có thể trao quyền cho các tổ chức xã hội hoặc cá nhân
để họ thay mặt Nhà nước tiến hành hoạt động QLNN.
Dưới góc độ luận văn, tác giả tiếp cận khái niệm QLNN theo nghĩa
hẹp, đó là hoạt động quản lý xã hội của các cơ quan hành pháp nhà nước,
bằng những công cụ, biện pháp và thẩm quyền được giao, những cơ quan
này tác động vào các mối quan hệ xã hội, các nhóm đối tượng trong xã hội
để thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ theo sự phân cấp nhà nước.
1.1.3.2. Quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
QLNN đối với các hoạt động tôn giáo nói chung là dạng quản lý
mang tính nhà nước nhằm điều chỉnh các quá trình hoạt động tôn giáo của
các pháp nhân và các thể nhân tôn giáo bằng quyền lực Nhà nước. Trong
đó, hoạt động tôn giáo là những hoạt động như hoạt động tín ngưỡng tôn
giáo của tín đồ, hoạt động hành chính tôn giáo của chức sắc, hoạt động
của các hội đoàn, tổ chức tôn giáo... Pháp nhân tôn giáo là những tổ chức
tôn giáo có có tư cách pháp nhân, tư cách pháp nhân là cho nhà nước
thừa nhận; thể nhân tôn giáo là tín đồ, chức sắc, nhà tu hành của các tôn
giáo, thể nhân này do các tổ chức tôn giáo thừa nhận [8]
Như vậy, QLNN đối với các hoạt động tôn giáo là quản lý bằng pháp
luật và theo pháp luật với những phương pháp và phương tiện đặc trưng. Đối
với tôn giáo, nghiên cứu các giải pháp, các phương pháp, các thủ pháp giải
quyết, dàn xếp từng trường hợp cụ thể như là tính nghệ thuật thì quản lý phải
là hướng ưu tiên. Có nghĩa là không giống với các lĩnh vực QLNN khác, QLNN
đối với các hoạt động tôn giáo lấy việc tuyên truyền, giáo dục, vận động,
thuyết phục là chính chứ không lấy việc thực hiện quản lý mang tính mệnh
lệnh đơn phương một chiều làm chủ đạo. Người làm công tác QLNN đối với
các hoạt động tôn giáo phải đảm bảo được đường lối, chính sách về
16

tôn giáo của Đảng và nhà nước, đảm bảo đời sống tín ngưỡng
của nhân dân phát triển bình thường và thể hiện được quan điểm
ở Việt Nam hiện nay, sự phát triển của tôn giáo phải gắn bó đồng
thời với sự phát triển của đất nước, của dân tộc.
Và đối với hoạt động của đạo công giáo, QLNN thực chất đó là
những tác động, điều hành của các cơ quan nhà nước, tới các hoạt động
của các tổ chức đạo Công giáo bao gồm: hoạt động truyền bá đạo Công
giáo, sinh hoạt Công giáo và quản lý tổ chức của đạo Công giáo. Mục đích
của QLNN đối với hoạt động đạo Công giáo là nhằm ổn định tình hình sinh
hoạt tôn giáo; đảm bảo cho các hoạt động đạo Công giáo được thực hiện
đúng pháp luật; đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo cho nhân dân.
Ngoài ra, việc quản lý hoạt động đạo Công giáo của nhà nước cũng nhằm
giúp đồng bào giáo dân xây dựng, ổn định và nâng cao đời sống cả về vật
chất và tinh thần; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân; phát huy các
nguồn lực tiềm ẩn của Giáo hội Công giáo Việt Nam trong xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc. Quản lý hoạt động đạo Công giáo cũng nhằm loại bỏ những
hành vi phản tôn giáo, lợi dụng đạo Công giáo để thực hiện mê tín dị đoan,
cơ hội chính trị, làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự của đất nước.
Từ những phân tích trên, ta có thể hiểu khái niệm QLNN đối với hoạt
động đạo Công giáo như sau: Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo
Công giáo là tổng thể những cách thức, biện pháp tác động của các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền tới các tổ chức đạo Công giáo và các chức
sắc và tín đồ đạo Công giáo nhằm đảm bảo những hoạt động của tổ chức,
tín đồ, chức sắc đạo Công giáo được diễn ra đúng pháp luật, đảm bảo
quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho công dân; đồng thời cũng nhằm
phòng ngừa, ngăn chặn những hành vi lợi dụng hoạt động đạo Công giáo
để làm việc trái pháp luật, xâm phạm đến an ninh, trật tự của đất nước.
17

1.2. Sự cần thiết, đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng đến
quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo Trong
công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay, cần thiết phải tăng cường công tác
QLNN đối với hoạt động tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công
giáo nói riêng, xuất phát từ những lý do sau:
Thứ nhất, tôn giáo, tín ngưỡng là nhu cầu tinh thần của một bộ phận
nhân dân. Quan điểm này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đổi mới tư duy
lý luận của Đảng về vấn đề tôn giáo. Nếu như trước đây, tôn giáo thường chỉ
được tiếp cận hạn chế từ góc độ tư tưởng triết học và chính trị, với định nghĩa
mang tính kinh điển "tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân"; tín ngưỡng
thường được gắn liền với hủ tục, mê tín dị đoan…, thì giờ đây, tôn giáo tín
ngưỡng đã được nhìn nhận là một phần của lịch sử dân tộc, văn hóa và đạo
đức và hơn thế, là thực thể xã hội có khả năng cố kết cộng đồng và ổn định
trật tự, an toàn xã hội... Quan điểm mới này đặt nền móng cho sự quản lý của
các cấp chính quyền và đoàn thể chính trị xã hội, thể hiện sự quan tâm và bảo
đảm những lợi ích thiết thân của đồng bào các tôn giáo nói chung và đạo
công giáo nói riêng trong việc thỏa mãn nhu cầu đời sống tín ngưỡng lành
mạnh, chính đáng của họ, tương tự như việc bảo đảm các quyền khác của
con người như ăn, mặc, cư trú, nhân quyền, dân chủ…
Thứ hai, trong những năm gần đây, xu thế hoạt động đối ngoại của các
tổ chức tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng phổ biến là: đa dạng
hóa, thế tục hóa, dân tộc hóa, toàn cầu hóa. Thực ra, với xu thế này, nếu như
“thuần đạo” thì không có điều gì phải lo ngại, song, các thế lực thù địch
thường lợi dụng hoạt động đạo công giáo để thực hiện âm mưu “diễn biến
hòa bình”, gây rối, biểu tình, bạo loạn, lật đổ; một số chức sắc, linh mục, đội
lốt đạo công giáo tăng cường truyền đạo trái phép, phát triển tín đồ chống đối,
18

xuyên tạc đường lối, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta về tôn
giáo, vu khống chính quyền,… làm cho tình hình trở nên phức tạp hơn. Vì
vậy, việc QLNN về tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng vừa bảo
đảm đúng với đường lối đối ngoại, quan điểm, chính sách về tôn giáo của
Đảng và Nhà nước, vừa thỏa mãn được nhu cầu văn hóa tâm linh chân
chính của đồng bào theo đạo là việc hết sức cần thiết.
Thứ ba, Luật tín ngưỡng tôn giáo có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01
tháng 01 năm 2018. Với những điểm mới cơ bản như: Mở rộng chủ thể
thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; giảm thời gian công nhận tổ
chức tôn giáo; bổ sung nội dung phong phẩm cho người nước ngoài cư
trú hợp pháp tại Việt Nam; được tập trung sinh hoạt tôn giáo riêng tại cơ
sở tôn giáo hoặc tại địa điểm hợp pháp khác ở Việt Nam…, Luật Tín
ngưỡng, tôn giáo được đánh giá là bước tiến mới, đảm bảo hoạt động tín
ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam tuân thủ pháp luật và phù hợp với xu thế hội
nhập của thế giới. Vì vậy, để Luật ngày càng đi sâu vào cuộc sống, nhà
nước cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, cần phải phổ biến pháp
luật cho các tầng lớp nhân dân, cán bộ công chức làm công tác tôn giáo,
nhất là các chức sắc, chức việc, tín đồ của đạo công giáo.
Từ những thực tế trên, đòi hỏi cần phải tăng cường QLNN đối
với hoạt động đạo công giáo, qua đó đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng,
tôn giáo chính đáng của nhân dân, mặt khác phải luôn cảnh giác
chống lại âm mưu lợi dụng tôn giáo nói chung, đạo công giáo nói
riêng của các thế lực thù địch, mặt khác tạo sự công bằng giữa các
tín đồ với nhau hoặc giữ hoạt động đạo công giáo với tôn giáo khác.
19

1.2.2. Đặc điểm của quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
1.2.2.1. Đặc điểm của đạo công giáo
Đạo Công giáo là tôn giáo lớn nhất gắn chặt với nhiều biến động
của lịch sử nhân loại và là rường cột của chế độ phong kiến Châu Âu.
Một mặt, Đạo Công giáo đem lại nhiều giá trị văn hóa cho Châu Âu,
nhưng cũng là tôn giáo đã kìm hãm Châu Âu trong “đêm trường Trung
cổ”. Công giáo cũng đã tổ chức nhiều cuộc Thập tự chinh đẫm máu
trong lịch sử. Khi chủ nghĩa tư bản phát triển thì Công giáo thỏa hiệp,
gắn bó với chủ nghĩa tư bản trong phong trào thực dân hóa, đồng thời
cố gắng giữ vị thế thần quyền và tục quyền rất đặc biệt của mình.
Là một tôn giáo nhưng Đạo Công giáo hiện diện như một nhà nước.
Về cơ cấu tổ chức, Đạo Công giáo là tôn giáo duy nhất quản lý nước Chúa
theo các đơn vị hành chính, tương ứng với các đơn vị hành chính ở các
quốc gia trên thế giới gồm ba cấp. Cao nhất là Giáo hội - Nhà nước La Mã
(Giáo triều Vatican), đơn vị hạt nhân là giáo phận hay Giáo hội địa phương
và giáo xứ hay Giáo hội cơ sở; ngoài ra còn có các cấp trung gian mang
tính chất liên hiệp như giáo tỉnh, giáo miền, giáo hạt. Giáo hội Công giáo
được điều hành bởi hàng giáo phẩm, thực hiện theo giáo luật. Giáo hoàng
cai quản Giáo hội toàn cầu và là Quốc trưởng của Nhà nước Vatican. Các
giám mục cai quản các giáo phận ở các địa phương. Giám mục phải tuyệt
đối phục tùng Giáo hoàng. Các linh mục cai quản các giáo xứ là đơn vị cơ
sở của Giáo hội, phải tuyệt đối phục tùng Giám mục.
Đạo Công giáo là một tôn giáo có hệ thống giáo lý, luật lệ, lễ nghi rất
phức tạp và chặt chẽ. Nội dung giáo lý gồm nhiều quan điểm triết học và thần
học siêu hình, được xây dựng có hệ thống, từ đơn giản để dành cho tín đồ,
đến những học thuyết kinh viện. Giáo lý Công giáo căn cứ vào Kinh thánh,
nhưng phải dựa vào lời giải thích theo truyền thống và thẩm quyền của Giáo
20

hội. Luật lệ, lễ nghi của Công giáo phức tạp với những tín điều buộc các giáo
hữu phải tin và tuân theo. Ngoài 10 điều răn của Chúa, 6 điều răn của Hội
thánh, còn có 7 phép bí tích và tín đồ phải tham gia trong các ngày lễ trọng, lễ
buộc theo mùa trong năm. Giáo luật gồm 1.752 điều, đề ra các quy phạm đối
với mọi thành phần trong Giáo hội, trong việc thực hành các chức năng thánh
hóa, giáo huấn và cai quản của Giáo hội. Đặc biệt Công giáo đề cao thuyết
thần quyền tuyệt đối (mọi việc đều do Chúa định) và thuyết giáo quyền tập
trung; (Giáo hoàng là đại diện của Thiên chúa ở trần gian).
Hiện nay, Đạo Công giáo là một trong những tôn giáo lớn nhất của
thế giới về mặt tổ chức. Đặc biệt, Công giáo có phạm vi hoạt động rất rộng
ở hầu hết các nước của tất cả các châu lục. Theo số liệu thống kê của Ban
Tôn giáo Chính phủ, hiện nay Giáo hội Công giáo có 1.045.057.000 tín đồ,
chiếm khoảng 16,7% dân số trên thế giới; có 3.475 giám mục, 405.187 linh
mục, 218.196 giáo xứ ở 185 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đạo Công giáo có
ảnh hưởng rất lớn đến chính sách của nhiều quốc gia.
1.2.2.2. Đặc điểm của hoạt động đạo công giáo tại Việt Nam
Từ những thập niên đầu của thế kỷ XVI ở Việt Nam đã có các
giáo sỹ phương Tây đến truyền giáo; thánh Phan Xicô Xavier Tên
trên đường sang Nhật đã đặt chân đến Việt Nam để truyền đạo Công
giáo. Trong thời kỳ đầu, việc truyền đạo vào Việt Nam ít gặp trở ngại
do tính khoan dung, hòa nhập, không đối đầu của tôn giáo bản địa.
Tuy vậy, việc truyền đạo trong thời kỳ này còn thu được ít kết quả.
Đến thế kỷ XVII, khi số lượng tín đồ Công giáo đã khá đông, Giáo
hoàng lập hai địa phận Đàng trong và Đàng ngoài do hai người Pháp làm
giám mục. Đến cuối thế kỷ thứ XVIII Giáo hội Công giáo Việt Nam có ba Địa
phận (Đàng trong, Đàng ngoài và Tây Đàng ngoài) với khoảng 35 vạn giáo
dân và 70 linh mục người Việt Nam. Quá trình truyền đạo Công giáo vào
21

Việt Nam thời kỳ nhà Nguyễn diễn ra rất phức tạp. Lúc đầu vua chúa
phong kiến Việt Nam để giáo sỹ phương Tây vào truyền đạo mà không
ngăn cản và còn dành cho nhiều thuận lợi. Nhưng, khi thấy các giáo sỹ
không chỉ truyền đạo mà vừa phục vụ âm mưu xâm lược của nước
ngoài, thì họ thay đổi thái độ. Khi Thực dân Pháp bộc lộ rõ ý đồ thôn
tính Việt Nam, triều đình nhà Nguyễn thực hiện việc cấm đạo khá quyết
liệt. Việc triều đình nhà Nguyễn cấm đạo đã gây những ấn tượng nhất
định trong tín đồ Công giáo, rơi vào âm mưu chia rẽ của thực dân, tạo
sơ hở để thực dân Pháp lợi dụng đánh chiếm nước ta.
Hơn 80 năm nước ta là thuộc địa của thực dân Pháp và hơn 20 năm
Miền Nam dưới chế độ thực dân mới của đế quốc Mỹ, các thế lực thực dân, đế
quốc đã lợi dụng Công giáo để xâm lược và duy trì sự thống trị. Chúng luôn
lợi dụng Công giáo để chèn ép, chia rẽ người Công giáo với người tôn giáo
khác, người có tôn giáo và người không có tôn giáo, đặc biệt là chia rẽ đồng
bào Công giáo với Đảng và cách mạng. Dưới ách thống trị của thực dân Pháp
và đế quốc Mỹ, Giáo hội được hưởng nhiều đặc quyền, đặc lợi; những tổ
chức giáo sỹ theo Pháp, Mỹ được ưu đãi dễ dàng hoạt động, phát triển uy thế
chính trị, thế lực kinh tế và cơ sở vật chất. Tuy nhiên, trên thực tế nước ta vẫn
bị coi là một xứ truyền giáo, là Giáo hội thuộc địa, mọi việc đều do nước ngoài
quyết định. Mặc dù vậy, một bộ phận chức sắc Công giáo vẫn dung hòa quyền
lợi dân tộc với tôn giáo, đông đảo quần chúng tín đồ với ý thức dân tộc, lòng
yêu nước, đã đứng về phía kháng chiến.
Năm 1980, các giám mục trong nước đã hội nghị để thống nhất đường
lối của Giáo hội. Hội nghị đã thành lập Hội đồng Giám mục Việt Nam và ra Thư
chung với phương châm “Sống phúc âm trong lòng dân tộc để phục vụ hạnh
phúc đồng bào”. Đó là mốc son mở ra thời kỳ mới, thời kỳ Giáo hội Công giáo
Việt Nam đẩy mạnh cuộc dấn thân, hội nhập và đồng hành cùng
22

dân tộc, tạo điều kiện thuận lợi để những người Công giáo Việt
Nam thực hện phương châm sống “tốt đời, đẹp đạo“.
Như vậy, để trở thành một Giáo hội độc lập, Giáo hội Công giáo Việt
Nam đã phải trải qua một quá trình thử thách, lâu dài và vô cùng khó khăn.
Người Công giáo Việt Nam chỉ thực sự được chủ động quyết định vận
mệnh của mình, Giáo hội Công giáo Việt Nam chỉ thực sự được tự do,
thống nhất và nâng cao địa vị của mình trong cộng đồng Công giáo thế
giới khi dân tộc hoàn toàn độc lập, nước nhà hoàn toàn thống nhất.
Những năm gần đây, Giáo hội Công giáo ở Việt Nam tăng cường, phát
triển chức sắc, tín đồ, tăng cường xây dựng cơ sở thờ tự; tập trung đẩy mạnh
các hoạt động tôn giáo, củng cố đức tin, làm cho sinh hoạt tôn giáo trở nên
hấp dẫn, sống động hơn, thu hút và tập hợp tín đồ chặt chẽ hơn, tác động đến
các lĩnh vực đời sống xã hội. Đồng bào Công giáo được tham gia sinh hoạt
tôn giáo bình thường, yên tâm phấn khởi với chính sách tôn giáo của Đảng,
Nhà nước, tích cực phát triển kinh tế, nâng cao đời sống, đẩy mạnh các
hoạđộng xã hội từ thiện, nhân đạo, bảo vệ trật tự an ninh, phòng chống các tệ
nạn xã hội, theo tinh thần “tốt đời, đẹp đạo”, “kính Chúa, yêu Nước”, góp
phần cùng dân tộc trong sự nghiệp xâydựng và bảo vệ Tổ quốc.
Phần đông chức sắc Công giáo thực hiện tốt việc hành đạo theo tinh thần
“sống phúc âm trong lòng dân tộc”. Xu thế hướng về dân tộc thể hiện rõ và ngày
càng chiếm ưu thế không chỉ ở các tín đồ, mà còn ở cả chức sắc tôn giáo. Nhiều
tín đồ đã nhận ra Giáo hội là chỗ dựa cho phần đạo; Nhà nước, chính quyền là
chỗ dựa về phần đời. Các tín đồ, chức sắc nhận thấy được, nhờ phong trào giải
phóng dân tộc thắng lợi, nên các giáo phận ở Việt Nam được chính thức thành
lập, các tòa giám mục, chính tòa Công giáo Việt Nam mới chấm dứt được sự cai
quản của các giám mục, hồng y giáo chủ ngoại quốc.
23

Theo số liệu thống kê của Ban Tôn giáo Chính phủ, tính đến
năm 2010, Giáo hội Công giáo Việt Nam có khoảng 6,8 triệu tín đồ,
chiếm 1% dân số, được phân bổ ở 63 tỉnh, thành phố trên cả nước;
có 26 giáo phận, 2.628 giáo xứ, 44 giám mục, hơn 4.000 linh mục.
1.2.2.3. Đặc điểm của quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo Một
là, nhà nước là cơ quan tổ chức và quản lý các hoạt động đạo công giáo. Chủ
thể chính có chức năng QLNN đối với hoạt động đạo công giáo là
các cơ quan nhà nước, đặc biệt là các cơ quan thuộc hệ thống hành pháp
(Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp), ngoài ra có các cơ quan nhà nước, tổ
chức, cá nhân khác được nhà nước trao quyền quản lý trong những lĩnh vực
nhất định. Các cơ quan nhà nước có vai trò chính trong vấn đề này là Chính
phủ (Ban Tôn giáo Chính phủ), UBND các cấp, Bộ Công an, Bộ Tài nguyên và
Môi trường. Tuy nhiên, đặc điểm quan trọng thứ nhất dùng để QLNN đối với
hoạt động đạo công giáo là dùng phương pháp mềm như tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục, vận động và nêu gương, hoặc thi đua khen thưởng đối với
tập thể, cá nhân thực hiện tốt một số lĩnh vực trong đời sống xã hội, hoặc
phối hợp với Giáo hội để xử lý giải quyết những vấn đề lien quan đến đạo
công giáo một cách nhẹ nhàng nhưng mang lại hiệu quả cao nhất.
Hai là, hệ thống pháp luật, chính sách, chiến lược, quy hoạch,
kế hoạch là công cụ để nhà nước tổ chức và quản lý hoạt động phật
giáo nhưng hạn chế tối đa phương pháp áp chế XHCN. Không nên
dùng công cụ của nhà nước để xử lý mà phải mềm hóa như đã nêu
trên vì các tín đồ đi theo niềm tin và tâm linh thì đòi hỏi QLNN phải
kiên trì lâu dài, cần phải phối hợp đồng bộ để giáo dục tín đồ của họ.
Ba là, QLNN về hoạt động đạo công giáo đòi hỏi phải có một bộ máy
nhà nước mạnh, có hiệu lực, hiệu quả và một đội ngũ cán bộ QLNN có trình
độ, năng lực thật sự. Do tầm quan trọng và tính phức tạp, hoạt động đạo công
24

giáo không thể chỉ do một ngành nào đó làm được, mà phải do toàn bộ hệ
thống chính trị tiến hành dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam.
Song, cũng cần xác định rõ chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn giải quyết của
từng tổ chức theo đúng chức năng, vị trí và thẩm quyền pháp lý của mỗi tổ
chức trong hệ thống chính trị. Trong khi khẳng định hoạt động tôn giáo nói
chung và đạo công giáo nói riêng có liên quan đến nhiều lĩnh vực của đời
sống xã hội, các cấp, các ngành, các địa bàn nên làm tốt hoạt động này là
trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo, chúng ta cũng
thấy tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ chuyên trách làm hoạt động đạo công
giáo phải có trách nhiệm trực tiếp, cần được củng cố và kiện toàn.
Ngoài ra, QLNN đối với hoạt động đạo công giáo và đấu tranh
chống việc lợi dụng đạo công giáo chống đối chế độ chỉ thành công
nếu làm tốt công tác vận động quần chúng. Và để thực hiện có hiệu quả
quan điểm này, bộ máy QLNN về hoạt động đạo công giáo cũng như đội
ngũ cán bộ phải có phương pháp vận động đúng đắn, tác động đồng bộ
vào mọi khâu; chống mệnh lệnh, áp đặt thô bạo; coi trọng việc tuyên
truyền, giáo dục, nêu gương; thu hút vào thực tiễn xây dựng đất nước;
quan tâm giải quyết đời sống hàng ngày của nhân dân.
Như vậy, có thể thấy rằng hoạt động đạo công giáo diễn ra hết sức phức
tạp với sự đa dạng về chủ thể, về hình thức tổ chức và quy mô hoạt động. Do đó,
nhà nước phải ban hành pháp luật, đề ra các chính sách, chiến lược, quy hoạch,
kế hoạch phát triển đạo công giáo để đảm bảo cho hoạt động đạo công giáo có
tính tổ chức cao, ổn định, công bằng và có tính định hướng rõ ràng.
1.2.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với
hoạt động đạo công giáo
Thứ nhất, có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam với
hê ̣thống lý luâṇ của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, hoạt
25

động đạo công giáo đã góp phần to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân
tộc và đạt được nhiều thành tựu trong công cuộc đổi mới toàn diện các
lĩnh vực của đời sống ở nước ta. Có thể nói, chính sách tôn giáo là một
trong những mặt quan trọng bậc nhất của công tác tôn giáo nói chung
và đạo công giáo nói riêng, là tiền đề cho mọi sự thay đổi về ứng xử đối
với đạo công giáo cũng như bản thân đời sống đạo công giáo.
Thứ hai, trong hoạt động đạo công giáo, bộ máy QLNN về tôn giáo
nói chung và đạo công giáo nói riêng là yếu tố quyết định trực tiếp trong
việc thực thi chính sách tôn giáo nhưng nó lại đặt trong tổng thể “cả hệ
thống chính trị đều làm công tác tôn giáo”. Các cơ quan Đảng, Nhà nước,
Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội phối hợp chặt chẽ với
nhau để quản lý về tôn giáo cũng như hoạt động đạo công giáo.
Thứ ba, nền kinh tế đã có những bước tiến vững vàng, tạo đà cho
thời kỳ phát triển mới của đất nước, cơ sở vật chất - kỹ thuật được tăng
cường, đời sống của các tầng lớp nhân dân không ngừng được cải thiện.
Lĩnh vực văn hóa xã hội cũng đạt được những kết qua quan trọng, làm cho
đời sống tinh thần của con người, xã hội phong phú, đa dạng hơn, mức
hưởng thụ văn hóa của nhân dân từng bước tăng lên. Những tiến bộ của
khoa học kỹ thuật, công nghệ đang tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho hoạt
động công giáo, nhất là trong lĩnh vực truyền thông. Mối quan hệ giữa tăng
trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội ngày càng hài hòa. Chính
sách mở cửa, hội nhập quốc tế tạo cơ hội cho chính sách tôn giáo ở Việt
Nam tiến gần hơn với luật pháp quốc tế.
Cùng với yếu tố tích cực, cũng tồn tại những yếu tố hạn chế
ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động công giáo ở Việt Nam:
Thứ nhất, chậm đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động trong
công tác tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công giáo nói riêng. Một số cấp
26

ủy, chính quyền các cấp, chưa nhận thức, quán triệt đầy đủ các chủ trương,
chính sách của Đảng, Nhà nước về tôn giáo. Các chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước đối với tín ngưỡng, tôn giáo chậm được thể chế hóa. Tổ
chức, bộ máy làm công tác tôn giáo, đạo công giáo chưa xác định rõ được mô
hình, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ chế phối hợp,... Những biểu hiện
của lề lối “xin - cho”, hành chính, quan liêu trong quan hệ với hoạt động đạo
công giáo chưa được khắc phục dù đã có “đổi mới”.
Thứ hai, nhận thức của một bộ phận cán bộ, nhân dân về tôn giáo nói
chung và đạo công giáo chưa đầy đủ, còn hẹp hòi, định kiến chỉ thấy những
ảnh hưởng tiêu cực của đạo công giáo cho rằng, đạo công giáo dễ bị các thế
lực thù địch lợi dụng như là một công cụ để hoạt động chống phá nhà nước
Việt Nam. Khi đất nước còn chiến tranh, kẻ thù lợi dụng đạo công giáo như là
một công cụ xâm lược, thì tâm lý tả khuynh là không tránh khỏi. Nhưng trong
thời kỳ đổi mới, vẫn còn tư tưởng trong một bộ phận cán bộ quan niệm phát
triển tôn giáo, hay cụ thể là đạo công giáo là không có lợi cho cách mạng. Đó
là sự hiểu biết hạn hẹp, chỉ xét tôn giáo qua những hành động lợi dụng tôn
giáo phục vụ cho mục đích chính trị, mà không thấy vai trò tôn giáo trong đời
sống xã hội, trên các mặt văn hóa, đạo đức, tâm lý,… gắn liền với chủ nghĩa
nhân văn cần được ghi nhận và trân trọng. Mục tiêu của đạo công giáo khó
mà đạt hiệu qua cao khi mà chủ trương, chính sách tôn giáo đúng đắn của
Đảng và Nhà nước chưa được triển khai triệt để vào thực tiễn cuộc sống
thông qua bộ phận “trung gian” là đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo.
Thứ ba, trong điều kiện hiện nay, khi kinh tế thị trường phát triển, đời
sống vật chất của nhân dân được nâng cao. Tuy nhiên mặt trái của kinh tế thị
trường cũng dẫn đến nhiều hệ lụy cho xã hội, trong đó có lĩnh vực tôn giáo.
Bên cạnh việc xây sửa cơ sở thờ tự to lớn mang tính phô trương, vận động
quyên cúng quá nhiều, các nhu cầu tinh thần cũng phát triển, hoạt động tôn
27

giáo nhộn nhịp hơn, “phú quý sinh lễ nghĩa”, nhất là vào những ngày lễ
trọng của tôn giáo. Một số người vẫn quá tin vào các nghi thức gây
lãng phí thời gian, tiền của. Một số lễ hội đạo công giáo được tổ chức
to, cốt để kinh doanh hơn là góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
Thứ tư, tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng vẫn là lĩnh vực
mà các thế lực thù địch lợi dụng, dùng mọi thủ đoạn, công khai hoặc bí mật
hậu thuẫn, tiếp tay cho bọn phản động trong nước tổ chức hoạt động chống
phá nhằm làm mất ổn định chính trị - xã hội, cao hơn là âm mưu phá hoại sự
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, thực hiện xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam. Sự lợi dụng đạo công giáo của các thế lực thù địch đặt ra cho công tác
tôn giáo vừa phải thực hiện tốt chính sách tôn giáo trên căn bản tôn trọng và
đảm bao quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân, vừa phải cảnh giác đấu tranh
làm thất bại âm mưu chống phá cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, cũng cần
phân biệt rõ những phần tử cơ hội và thù địch với những người chưa hiểu về
tình hình đạo công giáo ở Việt Nam hoặc tiếp cận vấn đề đạo công giáo, nhân
quyền theo góc nhìn truyền thống từ các nước Âu Mỹ.
Tóm lại, những yếu tố tích cực và hạn chế nêu trên đang đặt ra
cho Việt Nam, cho Đảng, Nhà nước ta cả cơ hội và thách thức trong
QLNN đối với tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công giáo nói riêng.
1.3. Chủ thể, nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động
đạo công giáo
1.3.1. Chủ thể quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
Chủ thể quản lý nói chung đó là những cơ quan, tổ chức, cá nhân có
thẩm quyền tham mưu, xây dựng, ban hành quyết định, cơ chế, chính
sách pháp luật quy định hoạt động của đạo Công giáo. Theo những quy
định của hệ thống pháp luật Việt Nam, chủ thể QLNN đối với hoạt động
đạo Công giáo là những cơ quan, tổ chức và cá nhân sau:
28

- Ở trung ương là Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ,
cơ quan ngang bộ; ở địa phương gồm UBND các cấp, Chủ tịch
UBND và các cơ quan chuyên môn của UBND các cấp.
- Ban Tôn giáo Chính phủ trực thuộc Bộ Nội vụ và Vụ Công
giáo thuộc Ban Tôn giáo Chính phủ là cơ quan có thẩm quyền
riêng, QLNN về chuyên ngành tôn giáo ở trung ương. Ở địa
phương, Ban Tôn giáo cấp tỉnh (trực thuộc Sở Nội vụ), Phòng Nội
vụ (cấp huyện) là cơ quan có thẩm quyền riêng QLNN về tôn giáo.
- Bên cạnh các cơ quan quản lý trên, còn có cơ quan phối hợp
làm công tác tôn giáo như: Ủy ban mặt trận Tổ quốc và các thành viên;
cơ quan Công an, cơ quan Quốc phòng; cơ quan Tuyên giáo, Dân vận...
1.3.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
Theo nhiều tài liệu nghiên cứu và Luật tín ngưỡng tôn giáo 2016, QLNN
đối với hoạt động của đạo Công giáo bao gồm một số nội sung sau [33]:
Thứ nhất, xây dựng chính sách, ban hành văn bản quy phạm
pháp luật về TNTG những nhiệm vụ cụ thể của nội dung này gồm:
- Thể chế hóa những văn bản hướng dẫn thi hành luật, pháp
lệnh của Quốc hội và Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định về tổ
chức, hoạt động của tôn giáo và đạo Công giáo.
- Xây dựng và ban hành các văn bản quy định việc phối hợp
giữa các cơ quan chức năng trong QLNN về tôn giáo.
- Xây dựng và ban hành các chính sách liên quan đến tôn giáo
nói chung và chính sách đối với đạo Công giáo nói riêng như: chính
sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo; chính sách nhà đất tôn giáo; chính
sách liên quan đến hoạt động giáo dục đào tạo của các tôn giáo;
chính sách từ thiện, nhân đạo; hợp tác quốc tế,…
29

- Xây dựng và ban hành các quy trình, thủ tục hành chính quy định các
hoạt động liên quan quan đến tôn giáo nói chung và đạo Công giáo nói riêng.
- Tham mưu cho Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoàn thiện
chính sách, pháp luật về tôn giáo nói chung và đạo Công giáo nói riêng.
Thứ hai, xây dựng hệ thống tổ chức bộ máy QLNN về tín
ngưỡng tôn giáo, nội dung này bao gồm các công việc:
- Thiết kế mô hình tổ chức bộ máy QLNN về tôn giáo nói
chung và đạo Công giáo nói riêng ở trung ương và địa phương.
- Xây dựng cơ chế phối hợp các cơ quan, tổ chức QLNN về tôn giáo
các cấp.
- Xây dựng bộ máy QLNN về tôn giáo và đạo Công giáo ở trung
ương, Ban Tôn giáo Chính phủ, vụ QLNN về đạo Công giáo. Xây
dựng bộ máy QLNN về tôn giáo và đạo Công giáo ở địa phương.
- Quy định chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ
quan quản lý nhà nước về tôn giáo các cấp.
- Quy định về cơ chế hoạt động, phối hợp giữa các cơ quan QLNN
về tôn giáo các cấp; quy định việc phân cấp quản lý nhà nước về tôn giáo.
Thứ ba, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức thực thi công
vụ trong lĩnh vực QLNN đối với hoạt động của đạo Công giáo, nội
dung này bao gồm các vấn đề sau:
- Quy định quy mô, tổ chức cán bộ, công chức QLNN về tôn
giáo nói chung và đạo Công giáo nói riêng các cấp.
- Xây dựng và ban hành chiến lược, kế hoạch, quy hoạch đội
ngũ cán bộ, côn chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Tuyển dụng và sử dụng cán bộ, công chức; đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ, công chức, viên chức QLNN về tôn giáo và đạo Công giáo.
30

- Xây dựng các chế độ, chính sách đối với cán bộ, công
chức, viên chức làm công tác tôn giáo và đạo Công giáo.
- Xây dựng và ban hành các tiêu chí, tiêu chuẩn cán bộ, công
chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về chức năng,
nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách đối với cán
bộ, công chức QLNN về tôn giáo.
Thứ tư, quản lý, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về
đạo Công giáo, gồm các nội dung:
- Quản lý việc thành lập, chia tách, sát nhập, hợp nhất, giải
thể các tổ chức đạo Công giáo.
- Quản lý việc thành lập, giải thể các trường đào tạo, mở lớp
bồi dưỡng những người chuyên hoạt động trong lĩnh vực thần học.
- Quản lý việc phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy
cử, cách chức, bãi nhiệm chức sắc trong các tổ chức đạo Công giáo.
- Quản lý việc thuyên chuyển nơi hoạt động của chức sắc đạo Công giáo.
- Quản lý việc tổ chức những lễ hội, hội nghị, đại hội của đạo
Công giáo các cấp.
- Quản lý các giảng đạo, truyền đạo của các tổ chức, chức
sắc đạo Công giáo ngoài cơ sở đạo Công giáo.
- Quản lý việc cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới công trình đạo
Công giáo, công trình phụ trợ thuộc cơ sở đạo Công giáo. Quản lý
việc khai thác và sử dụng đất của các tổ chức đạo Công giáo.
- Quản lý các hoạt động giáo dục, y tế; bảo trợ xã hội, từ
thiện nhân đạo của các tổ chức đạo Công giáo.
31

- Quản lý quan hệ quốc tế của các tổ chức đạo Công giáo; những hoạt
động đạo Công giáo có tính quốc tế; hoạt động của những chức sắc, tín đồ
đạo Công giáo người nước ngoài tại Việt Nam và hoạt động của các chức sắc,
tín đồ đạo Công giáo nguời Việt có liên quan đến yếu tố nước ngoài.
- Quản lý việc phong phẩm, bầu cử, suy cử, cách chức, bãi
miễn có liên quan đến đạo Công giáo mang yếu tố nước ngoài.
Thứ năm, phổ biến, giáo dục pháp luật về tín ngưỡng, tôn
giáo gồm các nội dung:
- Tổ chức các hội nghị, các lớp tập huấn để quán triệt chính
sách pháp luật về tôn giáo nói chung, đạo Công giáo nói riêng đối
với cán bộ, công chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật
cho đội ngũ những chức sắc, chức việc các tôn giáo, những
người hoạt động trong lĩnh vực tôn giáo.
- Vận động, tuyên truyền chức sắc, tín đồ đạo Công giáo thực hiện
nghiêm các quy định về chính sách, pháp luật nhà nước về tôn giáo.
- Tổ chức phát động những cuộc thi tìm hiểu kiến thức, pháp
luật về tôn giáo đối với quần chúng, giáo dân.
- Hướng dẫn chức sắc, tín đồ đạo Công giáo thực hiện pháp
luật về tôn giáo và đạo Công giáo.
- Tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân cảnh giác trước các hành vi
lợi dụng hoạt động đạo Công giáo để phá hoại khối Đại đoàn kết toàn dân tộc,
xâm hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội; những hành vi lợi
dụng, lôi kéo giáo dân vi phạm các quy định pháp luật của nhà nước.
Thứ sáu, thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
xử lý vi phạm pháp luật đối với hoạt động của đạo Công giáo, nội
dung cụ thể của hoạt động này bao gồm:
32

- Thanh tra, kiểm tra việc thực thi các pháp luật, chính sách,
quy định trong QLNN đối với hoạt động của tôn giáo nói chung và
của đạo Công giáo nói riêng, của đội ngũ cán bộ, công chức.
- Tiếp thu những đơn thư và giải quyết những khiếu nại, tố
cáo liên quan đến chính sách pháp luật và việc chấp hành và thực
thi các chính sách, pháp luật về tôn giáo và đạo Công giáo.
- Xử lý những vi phạm chính sách, pháp luật về tôn giáo theo
quy định của pháp luật.
- Xây dựng các kế hoạch, phương án đấu tranh phòng chống các hành
vi lợi dụng hoạt động đạo Công giáo của một số chức sắc, tín đồ đạo Công giáo
cực đoan để xâm hại đến an ninh, trật tự. Có kế hoạch phân loại những đối tượng,
chức sắc, tín đồ đạo Công giáo có hành vi phản động, phá hoạt những thành quả
cách mạng mà Đảng và chính quyền các cấp xây dựng được.
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương và bài học cho
huyện Phú Vang
1.4.1. Tỉnh Ninh Bình
Ninh Bình là tỉnh có số người tham gia các tôn giáo khá đông. Hiện ở
địa bàn có hai tôn giáo chính là Phật giáo và Thiên chúa giáo. Đồng bào có
đạo chiếm gần 24% số dân toàn tỉnh. Giáo phận Phát Diệm gồm 77 giáo xứ
(trong đó, 76 giáo xứ thuộc tỉnh Ninh Bình, một giáo xứ nằm ở Hòa Bình).
Trong thời gian qua, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình coi trọng
việc phát triển đảng viên là người có đạo. Thậm chí, các cơ sở, tổ chức
Đảng chú trọng bồi dưỡng quần chúng là người có đạo để kết nạp. Cấp
ủy và chính quyền địa phương tạo điều kiện để các cơ sở đạo công
giáo và đồng bào có đạo thực hiện quyền tự do tín ngưỡng. Đây là vấn
đề quan trọng giúp người có đạo được hưởng chính sách của Nhà
nước, thể hiện quyền tự do tín ngưỡng của mỗi người dân và tổ chức.
33

Coi trọng vận động các chức sắc, chức việc hoạt động đạo công giáo tham
gia phong trào bảo vệ an ninh tổ quốc tại cơ sở. Đây là việc làm không mới nhưng
quyết định thành công của phong trào tại thôn, xóm. Trong các dịp lễ, Tết (nhất là
ngày lễ trọng của đạo công giáo) cấp ủy Đảng, chính quyền và các đoàn thể địa
phương tổ chức thăm hỏi, tặng quà, khuyến khích chức sắc, chức việc. Nổi bật là
phong trào "hiến tặng giác mạc, giúp người mù sáng mắt" của giáo xứ Cồn Thoi
(Kim Sơn) với 153 người tình nguyện hiến giác mạc và khoảng hơn 10 nghìn
trường hợp khác đăng ký hiến giác mạc khi qua đời.
Tỉnh Ninh Bình đã thực hiện nhân rộng các mô hình trong phong trào,
vấn đề then chốt khiến phong trào có sức lan tỏa mạnh mẽ. Các mô hình:
"Dòng họ tự quản về an ninh trật tự", Phong trào "Xứ họ đạo bình yên", "Xứ
họ đạo không có tội phạm", được nhân rộng và lồng ghép với nhiều chương
trình phát triển kinh tế - xã hội như "xóa đói, giảm nghèo", "ông bà mẫu mực",
"con cháu thảo hiền", "nuôi con khỏe, dạy con ngoan"... Từ thực tiễn sinh
động, xuất hiện nhiều cách làm hay, sáng tạo, trở thành điển hình toàn quốc.
Đây là những về chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước coi trọng
sự bình đẳng, tự do tín ngưỡng của mọi người, mỗi người trong xã hội.
1.4.2. Tỉnh Nghệ An
Trên địa bàn tỉnh Nghệ An hiện có 2 tôn giáo hợp pháp (Công giáo, Phật
giáo) và một số tôn giáo khác. Nhìn chung, các tổ chức tôn giáo trên địa bàn
tỉnh đều xây dựng đường hướng hoạt động theo pháp luật, tập hợp các tín đồ
trong khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng cuộc sống “tốt đời, đẹp đạo”...
Đạo Công giáo ở Nghệ An có khoảng 280.000 tín đồ; 162 chức sắc
gồm 3 giám mục và 159 linh mục. Nghệ An cũng là nơi đóng chân của
Tòa giám mục Giáo phận Vinh (gồm công giáo 3 tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh
– Quảng Bình) và Trường Đại chủng viện Vinh – Thanh, nơi đào tạo các
linh mục tương lai cho Giáo phận Vinh và Thanh Hóa.
34

Những năm qua, đồng bào Công giáo Nghệ An đã không ngừng phát
huy truyền thống đoàn kết dân tộc xây dựng nên những xứ, họ đầm ấm, yên
vui, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương nói
riêng và của tỉnh nhà nói chung. Thực hiện phương châm “sống tốt đời đẹp
đạo”, hài hòa giữa giáo hội và xã hội, bên cạnh hoạt động từ thiện, nhân đạo,
xóa đói, giảm nghèo, phong trào chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị
văn minh được bà con giáo dân tích cực hưởng ứng.
Trong năm 2017, bà con giáo dân tỉnh nhà đã hiến 18.542m2
đất, tháo
dỡ 3.700m tường bao, đóng góp trên 12 tỷ đồng xây dựng trên 10km đường
giao thông nông thôn mới. Trong 6 tháng đầu năm 2018, đồng bào công giáo
ở các địa phương tiếp tục hiến trên 8000m2
đất, tháo dỡ 2.802m
tường bao, đóng góp trên 3.179 ngày công, 3,5 tỷ đồng, xây dựng
24.600m đường bê tông nông thôn… góp phần làm cho diện mạo
quê hương xứ, họ ngày càng khang trang, sạch đẹp.
Nhìn chung, hoạt động của đạo công giáo trên địa bàn tỉnh những
năm qua cơ bản ổn định, tuân thủ pháp luật, theo đúng hiến chương,
điều lệ. Các cuộc lễ lớn, lễ trọng diễn ra trang trọng, an toàn, đúng quy
định và thu hút đông đảo tín đồ, nhân dân tham dự. Một số hoạt động
tích cực của các đạo công giáo đã góp phần phát huy các giá trị đạo
đức tốt đẹp của dân tộc và công cuộc xây dựng, quê hương đất nước.
Tại Nghệ An, xác định được vai trò quan trọng của công tác QLNN đối
với tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công giáo nói riêng trên địa bàn, Ban
Tôn giáo tỉnh và phòng Tôn giáo các huyện, thành thị đã tham mưu cho Tỉnh
ủy, UBND tỉnh, cấp ủy, chính quyền các địa phương giải quyết kịp thời, đúng
quy định của pháp luật đối với nhu cầu sinh hoạt tôn giáo chính đáng, hợp
pháp của tổ chức, cá nhân như: việc phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm,
35

Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Đạo Công Giáo Trên Địa Bàn Huyện Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên Huế.doc

Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Đạo Công Giáo Trên Địa Bàn Huyện Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên Huế.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Đạo Công Giáo Trên Địa Bàn Huyện Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên Huế.doc

Similar to Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Đạo Công Giáo Trên Địa Bàn Huyện Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên Huế.doc (20)

More from DV Viết Luận văn luanvanmaster.com ZALO 0973287149

More from DV Viết Luận văn luanvanmaster.com ZALO 0973287149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Đạo Công Giáo Trên Địa Bàn Huyện Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên Huế.doc