Luận văn tốt nghiệp - Hoàn thiện quy trình sản xuất giống nhân tạo cá lăng nha. Thaân daøi, ñaàu deïp ngang, soá löôïc mang 11 – 15, ñuoâi deïp beân. Coù boán ñoâi raâu: moät ñoâi raâu muõi keùo daøi ñeán maét, hai ñoâi raâu caèm, moät ñoâi raâu haøm treân raát daøi ñeán giöõa vaây haäu moân. Mieäng ôû döôùi roäng höôùng ra phía tröôùc. Moâi treân daàøy vaø nhoâ hôn moâi döôùi, haøm treân vaø haøm döôùi ñeàu coù raêng nhoû, nhoïn. Khoaûng caùch hai oå maét roäng, khe mang roäng, maøng mang taùch khoûi eo mang. Vaây löng vaø vaây ngöïc coù tia cöùng, tia cöùng vaây ngöïc to, khoûe, phía sau coù raêng cöa nhöng tia cöùng ôû vaây löng nhoû vaø ñöôïc bao phuû bôûi lôùp da khoâng coù raêng cöa. Thaân coù maøu xaùm hoaëc xanh ñen. Vaây ñuoâi vaø meùp caùc vaây nhö vaây löng, vaây ngöïc, vaây buïng, vaây haäu moân coù maøu ñoû. Meùp vaây löng keùo daøi ñuïng goác vaây môõ. Raâu haøm treân cuûa caù coù maøu traéng ñuïc vaø to (Chaux vaø Fang, 1949; trích bôûi Leâ Ñaïi Quan, 2004).

1. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TP. HOÀ CHÍ MINH
KHOA THUÛY SAÛN
LUAÄN VAÊN TOÁT
NGHIEÄP
ÑEÀ TAØI:
HOAØN THIEÄN QUI TRÌNH SAÛN XUAÁT
GIOÁNG NHAÂN TAÏO CAÙ LAÊNG NHA
(MYSTUS WYCKIOIDES Chaux vaø Fang, 1949)
Ngaønh: THUÛY SAÛN
Khoùa: 2001 – 2005
Sinh Vieân Thöïc Hieän: BUØI THÒ HOAØNG OANH
TRAÀN THANH LUOÂN
THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

2. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
HOAØN THIEÄN QUI TRÌNH SAÛN XUAÁT GIOÁNG
NHAÂN TAÏO CAÙ LAÊNG NHA
(MYSTUS WYCKYIOIDES Chaux vaø Fang, 1949)
Thöïc hieän bôûi
Traàn Thanh Luoân
Buøi Thò Hoaøng Oanh
Luaän vaên ñöôïc ñeä trình ñeå hoaøn taát yeâu caàu caáp baèng Kyõ Sö Thuûy Saûn
Giaùo vieân höôùng daãn: Ngoâ Vaên Ngoïc
Thaønh phoá Hoà Chí Minh
TOÙM TAÉT
Ñeà taøi “Hoaøn Thieän Qui Trình Saûn Xuaát Gioáng Caù Laêng Nha”
ñöôïc tieán haønh töø thaùng 3/2005 – 7/2005. Caù boá meï ñöôïc thu mua töø Hoà Trò
An vaø ñöôïc nuoâi voã taïi Traïi Thöïc Nghieäm Thuûy Saûn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng

3. 2 EBOOKBKMT.COM
Laâm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. Caù ñöôïc cho aên chuû yeáu laø caù taïp vôùi khaåu
phaàn 5% troïng löôïng thaân.
Cho caù sinh saûn baèng hình thöùc gieo tinh nhaân taïo. Hai chaát kích thích
sinh saûn ñöôïc söû duïng laø HCG vaø LH – RHa keát hôïp vôùi DOM.
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy:
- Caù laêng nha ñeû tröùng dính, tröùng chín coù maøu traéng söõa. Ñöôøng kính
tröùng khoaûng 1,6mm. Söùc sinh saûn thöïc töø 8.000 – 25.000 tröùng/kg caù caùi.
Coù thôøi gian hieäu öùng töø 9 –13giôø, nhieät ñoä nöôùc 29,5 – 320
C cho caû hai loaïi
chaát kích thích. Thôøi gian nôû töø 22 – 24giôø. Tæ leä thuï tinh töø 30 - 63%. Tæ leä
nôû töø 30 - 80%.
- Öông nuoâi caù laêng nha ñöôïc chia laøm 2 giai ñoaïn
+ Giai ñoaïn I (töø 3 ñeán 6 ngaøy tuoåi). ÔÛ giai ñoaïn naøy caù boät
ñöôïc chaêm soùc trong beå composites vôùi hai loaïi thöùc aên Moina vaø truøn chæ.
+ Giai ñoaïn II (töø 6 ñeán 27 ngaøy tuoåi). ÔÛ giai ñoaïn naøy, caù ñöôïc
nuoâi trong beå baït vaø ao ñaát vôùi thöùc aên laø truøn chæ, caù taïp vaø thöùc aên
vieân.
Chieàu daøi trung bình cuûa caù 6 ngaøy tuoåi laø 8mm, troïng löôïng trung bình
0,013g. Caù 27 ngaøy tuoåi coù chieàu daøi trung bình > 4cm, troïng löôïng trung bình
0,8g
ÔÛ giai ñoaïn ñaàu, tyû leä soáng ñaït treân 90%. ÔÛ giai ñoaïn cuoái tyû leä
soáng ñaït töø
43 – 64,7%.
ABSTRACT
The study was carried out from 3/2005 – 7/2005. Adult of red tail catfish (Mystus
wyckioides Chaux and Fang, 1949) was collected from Tri An reservoir and cultured in
an earthen pond at Experimental Farm for Aquaculture, Faculty of Fisheries belonging to

4. 3 EBOOKBKMT.COM
Noâng Laâm University in Hoà Chí Minh city. The broodstock was daily fed on trash
fish with diet 5% of body weight.
Spawning was carried out by artificial insemination. Breeders were induced by
two kinds of hormone such as HCG and LH – RHa with DOM.
The result of the study shows that:
- The eggs of red tail catfish are adhesive and ivory in color. The eggs are about
1,6mm in diameter. Real fecundity ranged from 8.000 to 25.000 eggs/kg of female.
Latency time is around 9 – 13 hours at 29,5 – 320
C for two hormones. Hatchling time
ranges from 22 to 24 hours. Fertilization rates ranged from 30 to 63%. Hatchling rates
oscillated from 30 to 80%.
- Nursing was carried out by two stages:
+ Stage I (from 3 to 6 - days old fry). At this stage, the fry was nursed in
composite tank with two kinds of feed such as Moina and Tubifex.
+ Stage II (from 6 to 27 - days old fingerlings). At the stage, the fry was
nursed in nylon tanks and earthen ponds with Tubifex, trash fish and small pellet.
The result indicated that an average size of 6 days - old fry were 8mm in length
and 0.013g in weight. The 27 - days old fingerlings were 4cm in length and 0.8g in
weight.
At the first stage, survival rate gained above 90%. And at the second stage,
survival rate gained from 43 to 64,7%.
CAÛM TAÏ
Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm taï:
Ba, meï ñaõ nuoâi naáng daïy doã con neân ngöôøi vaø luoân hoå trôï vaät chaát,
tinh thaàn cho con ñöôïc hoaøn thaønh toát luaän vaên naøy.
Ban Giaùm Hieäu Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh
Ban Chuû Nhieäm Khoa Thuûy saûn

5. 4 EBOOKBKMT.COM
Cuøng toaøn theå quí thaày coâ Khoa Khoa Hoïc, Khoa Thuûy Saûn ñaõ taän tình
giaûng daïy, truyeàn ñaït kieán thöùc cho chuùng toâi trong suoát khoùa hoïc.
Ñaëc bieät vôùi loøng bieát ôn saâu saéc xin gôûi ñeán thaày Ngoâ Vaên Ngoïc
ñaõ taän tình höôùng daãn vaø giuùp ñôõ chuùng toâi trong suoát quaù trình hoïc taäp
vaø thöïc hieän ñeà taøi toát nghieäp.
Ñoàng thôøi, xin gôûi lôøi caûm ôn ñeán caùc anh coâng nhaân vaø kyõ sö cuûa
Traïi Thöïc Nghieäm Thuûy Saûn Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Tp. Hoà Chí Minh
ñaõ taïo moïi ñieàu kieän vaø giuùp ñôõ chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu naøy.
Xin chaân thaønh caûm ôn caùc baïn sinh vieân Nuoâi Troàng Thuûy Saûn 27 ñaõ
ñoäng vieân giuùp ñôõ chuùng toâi trong nhöõng naêm hoïc taäp vaø trong quaù trình
thöïc hieän ñeà taøi.
Do haïn cheá veà thôøi gian cuõng nhö veà maët kieán thöùc neân luaän vaên
naøy khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt, chuùng toâi raát mong ñoùn nhaän nhöõng
yù kieán ñoùng goùp cuûa quí thaày coâ vaø caùc baïn ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn
chænh hôn.

6. 5 EBOOKBKMT.COM
MUÏC LUÏC
ÑEÀ MUÏC TRANG
TEÂN ÑEÀ TAØI
TOÙM TAÉT TIEÁNG VIEÄT ii
TOÙM TAÉT TIEÁNG ANH iii
CAÛM TAÏ iv
MUÏC LUÏC v
PHUÏ LUÏC viii
DANH SAÙCH CAÙC BAÛNG ix
DANH SAÙCH CAÙC ÑOÀ THÒ VAØ HÌNH AÛNH x
I. GIÔÙI THIEÄU 1
1.1 Ñaët Vaán Ñeâà 1
1.2 Muïc Tieâu Ñeà Taøi 1
II. TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU 2
2.1 Ñaëc Ñieåm Sinh Hoïc Caù Laêng Nha 2
2.1.1 Phaân loaïi 2
2.1.2 Phaân boá 2
2.1.3 Ñaëc ñieåm hình thaùi 2
2.1.4 Ñaëc ñieåm dinh döôõng 3
2.1.5 Ñaëc ñieåm sinh saûn 3
2.1.6 Phaân bieät ñöïc caùi 3
2.2 Moät Soá Keát Quaû Nghieân Cöùu veà Caù Laêng 6
2.2.1 Ngoaøi nöôùc 6
2.2.2 Trong nöôùc 6
2.3 Chaát Kích Thích Sinh Saûn Duøng cho Caù Sinh Saûn Nhaân Taïo 6
2.3.1 HCG (Human Chorionic Gonadotropin) 6
2.3.2 GnRH (Gonadotropin Releasing Hormone) 7
2.3.3 Chaát khaùng Dopamine 7
2.4 AÛnh Höôûng cuûa Caùc Yeáu Toá Beân Ngoaøi Leân Söï Phaùt Trieån
Tuyeán Sinh Duïc cuûa Caù Boá Meï 8
2.4.1 Thöùc aên 8
2.4.2 Nhieät ñoä 8
2.4.3 Quang kyø 9
2.4.4 Doøng chaûy 9

7. 6 EBOOKBKMT.COM
2.4.5 Caùc yeáu toá khaùc 9
2.5 Thöùc AÊn trong Quaù Trình Öông Nuoâi Caù 10
2.5.1 Moina 10
2.5.2 Truøn chæ 10
III. VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 11
3.1 Thôøi Gian vaø Ñòa Ñieåm Thöïc Hieän Ñeà Taøi 11
3.2 Vaät Lieäu vaø Trang Thieát Bò Duøng trong Nghieân Cöùu 11
3.3 Phöông Phaùp Nghieân Cöùu 11
3.3.1 Nguoàn goác caù boá meï 11
3.3.2 Nghieân cöùu moät soá chæ tieâu sinh saûn 11
3.3.3 Kyõ thuaät sinh saûn nhaân taïo caù laêng nha 12
3.3.4 Öông nuoâi caù boät 16
3.3.5 Kieåm tra toác ñoä taêng tröôûng 17
3.3.6 Moái quan heä giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng caù 17
3.3.7 Caùc chæ tieâu thuûy lyù hoùa 18
3.3.8 Phaân tích thoáng keâ 18
IV. KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN 19
4.1 Kyõ Thuaät Sinh Saûn Nhaân Taïo Caù Laêng Nha 19
4.1.1 Nuoâi voã caù boá meï 19
4.1.2 Heä soá thaønh thuïc cuûa caù laêng nha 20
4.1.3 Keát quaû sinh saûn caù laêng nha 21
4.2 Keát Quaû Sinh Saûn Caù Laêng Nha 26
4.3 Keát Quaû AÁp Tröùng 28
4.3.1 Tyû leä thuï tinh vaø tyû leä nôû 30
4.3.2 Tyû leä soáng 31
4.4 Keát Quaû Öông Nuoâi 33
4.4.1 Söï sinh tröôûng cuûa caù laêng nha 35
4.4.2 Tyû leä soáng 41
4.4.3 Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng 41
V. KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ 43
5.1 Keát Luaän 43
5.2 Ñeà Nghò 43
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

8. 7 EBOOKBKMT.COM
PHUÏ LUÏC
Phuï Luïc 1
Baûng Heä Soá Thaønh Thuïc Caù Laêng Nha Ñöïc
Baûng Ñöôøng Kính Tröùng Chín Muøi cuûa Caù Laêng Nha
Phuï Luïc 2
2.1 Keát Quaû Gieo Tinh Nhaân Taïo Caù Laêng Nha baèng LH – RHa
2.2 Keát Quaû Gieo Tinh Nhaân Taïo Caù Laêng Nha baèng HCG
2.3 Keát Quaû AÁp Tröùng
2.3.1 Caù ñöôïc tieâm baèng LH – RHa
2.3.2 Caù ñöôïc tieâm baèng HCG
2.4 Keát Quaû Öông Nuoâi Caù Laêng Nha
Phuï Luïc 3
3.1 Keát Quaû Öông Nuoâi Caù Laêng Nha Ñôït I
3.2 Keát Quaû Öông Nuoâi Caù Laêng Nha Ñôït II
Phuï Luïc 4
4.1 Keát Quaû Phaân Tích ANOVA veà Taêng Tröôûng cuûa Ñôït I
4.2 Keát Quaû Phaân Tích ANOVA veà Taêng Tröôûng cuûa Ñôït II

9. 8 EBOOKBKMT.COM
DANH SAÙCH CAÙC BAÛNG
BAÛNG NOÄI DUNG TRANG
Baûng 2.1 Thaønh phaàn thöùc aên trong oáng tieâu hoùa cuûa caù laêng
Hemibagrus guttatus 4
Baûng 2.2 Tyû leä caù laêng caùi Hemibagrus guttatus thaønh thuïc theo caùc löùa
tuoåi 4
Baûng 4.1 Heä soá thaønh thuïc cuûa caù laêng nha ñöïc 20
Baûng 4.2 Keát quaû gieo tinh nhaân taïo caù laêng baèng LH – RH 26
Baûng 4.3 Keát quaû gieo tinh nhaân taïo caù laêng baèng HCG 27
Baûng 4.4 Keát quaû aáp tröùng caù laêng nha tieâm baèng LH-RHa 29
Baûng 4.5 Keát quaû aáp tröùng caù laêng nha tieâm baèng HCG 29
Baûng 4.6 Tyû leä soáng cuûa caù laêng nha 6 ngaøy tuoåi 32
Baûng 4.7 Caùc yeáu toá moâi tröôøng öông nuoâi 33
Baûng 4.8 Chieàu daøi vaø troïng löôïng trung bình cuûa caù laêng nha 36

10. 9 EBOOKBKMT.COM
DANH SAÙCH CAÙC ÑOÀ THÒ VAØ HÌNH AÛNH
ÑOÀ THÒ NOÄI DUNG TRANG
Ñoà thò 4.1 Tyû leä ruïng tröùng cuûa caù laêng nha qua 4 ñôït sinh saûn 28
Ñoà thò 4.2 Tyû leä thuï tinh qua 4 ñôït sinh saûn 30
Ñoà thò 4.3 Tyû leä nôû qua 4 ñôït sinh saûn 31
Ñoà thò 4.4 Toác ñoä taêng tröôûng chieàu daøi cuûa caù laêng nha(đñôït I, II) 37
Ñoà thò 4.5 Toác ñoä taêng tröôûng chieàu daøi cuûa caù laêng nha(đñôït III, IV) 37
Ñoà thò 4.6 Toác taêng tröôûng troïng löôïng cuûa caù theo thôøi gian (ñôït I, II) 40
Ñoà thò 4.7 Toác ñoä taêng tröôûng troïng löôïng cuûa caù theo thôøi gian (ñôït III,
IV) 40
Ñoà thò 4.8 Tyû leä soáng cuûa caù laêng nha 42
Ñoà thò 4.9 Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng caù (NT I) 43
Ñoà thò 4.10 Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng caù (NT II) 43
HÌNH AÛNHNOÄI DUNG TRANG
Hình 2.1 Caù laêng nha boá meï 3
Hình 2.2 Phaân bieät ñöïc, caùi caù laêng nha 5
Hình 3.1 Ao nuoâi voã caù boá meï 13
Hình 3.2 Caù laêng nha boá meï 14
Hình 4.1 Buoàng tinh (giai ñoaïn IV) 21
Hình 4.2 Keùo caù choïn sinh saûn 22
Hình 4.3 Kieåm tra caù ñöïc 23
Hình 4.4 Kieåm tra tröùng caù caùi 23
Hình 4.5 Tieâm chaát kích thích sinh saûn 24
Hình 4.6 Vuoát tröùng caù laêng nha 25
Hình 4.7 Gieo tinh 25
Hình 4.8 AÁp tröùng trong bình weis 29
Hình 4.9 Heä thoáng beå composite öông nuoâi caù laêng nha 34
Hình 4.10 Heä thoáng beå baït öông nuoâi caù laêng nha 34
Hình 4.11 Maùng aên ôû ao ñaát 35
Hình 4.12 Caù laêng nha 27 ngaøy tuoåi (NT I) 38
Hình 4.13 Caù laêng nha 27 ngaøy tuoåi (NT II) 39
Hình 4.14 Thu hoaïch caù laêng nha 27 ngaøy tuoåi 41
I. GIÔÙI THIEÄU
1.1 Ñaët Vaán Ñeà

11. 10 EBOOKBKMT.COM
Hieän nay, söï gia taêng daân soá treân theá giôùi nhanh choùng daãn ñeán nhu
caàu veà thöïc phaåm cuõng gia taêng. Thöïc phaåm ñoøi hoûi khoâng chæ ngon maø
coøn ñoøi hoûi phaûi ñuû dinh döôõng, ñaûm baûo söùc khoeû cho con ngöôøi. Caù vaø
caùc saûn phaåm töø caù laø loaïi thöùc aên coù giaù trò dinh döôõng cao. Ñaëc bieät coù
moät soá loaøi caù raát ñöôïc öa chuoäng vaø coù giaù trò kinh teá cao ñaùp öùng nhu
caàu ngöôøi tieâu duøng. Trong khi ñoù, vieäc khai thaùc quaù möùc vaø söï phaùt trieån
coâng nghieäp maïnh meõ laøm cho chaát löôïng nöôùc töï nhieân suy thoaùi nghieâm
troïng ñieàu naøy daãn ñeán saûn löôïng caù ngoaøi töï nhieân giaûm suùt nhanh choùng
nhaát laø caùc loaøi caù quí hieám vaø coù giaù trò kinh teá cao. Ñeå goùp phaàn laøm
giaûm aùp löïc cuûa vieäc ñaùnh baét cuõng nhö baûo veä moät soá loaøi caù coù giaù
trò kinh teá ñang coù nguy cô tuyeät chuûng thì vieäc taïo ra nhöõng con gioáng nhaân
taïo phuïc vuï cho nuoâi troàng thuûy saûn laø vaán ñeà ñang ñöôïc caùc nhaø nuoâi caù
quan taâm.
Caù laêng nha (Mystus wyckioides) laø moät ñoái töôïng coù giaù trò kinh teá cao,
kích thöôùc lôùn, toác ñoä taêng tröôûng nhanh, thòt traéng, dai, ngon, khoâng xöông
daêm vaø töông ñoái deã nuoâi. Ñaây laø loaøi caù baûn ñòa, chuùng chæ hieän dieän ôû
mieàn Ñoâng Nam Boä vaø Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.
Hieän nay, nhu caàu veà con gioáng vaø caù thòt caù laêng nha raát cao nhöng
nguoàn gioáng ngoaøi töï nhieân ñang caïn kieät daàn. Do ñoù, vieäc nghieân cöùu saûn
xuaát gioáng nhaân taïo caù laêng nha laø vaán ñeà caáp thieát. Naêm 2002 Khoa Thuûy
Saûn Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ nghieân cöùu
saûn xuaát gioáng nhaân taïo caù laêng nha nhöng quaù trình chöa hoaøn taát. Maõi ñeán
thaùng 3 naêm 2005, kyõ thuaät saûn xuaát loaøi caù naøy môùi thaønh coâng hoaøn
toaøn. Tuy nhieân trong quaù trình nghieân cöùu vaø saûn xuaát coù nhöõng coâng ñoaïn
kyõ thuaät caàn hoaøn chænh neân tröôùc hieän traïng ñoù, ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa
Khoa Thuûy Saûn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, chuùng
toâi tieán haønh thöïc hieän ñeà taøi: “HOAØN THIEÄN QUI TRÌNH SAÛN XUAÁT
GIOÁNG NHAÂN TAÏO CAÙ LAÊNG NHA (Mystus wyckioides Chaux vaø Fang,
1949)”.
1.2 Muïc Tieâu Ñeà Taøi
Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc muïc tieâu sau:
- Xaùc ñònh caùc thoâng soá kyõ thuaät sinh saûn vaø öông nuoâi caù laêng nha
trong ñieàu kieän saûn xuaát ñaïi traø.
- Hoaøn thieän quy trình saûn xuaát gioáng nhaân taïo caù laêng nha ñeå nhanh
choùng ñöa vaøo thöïc tieãn saûn xuaát treân qui moâ roäng nhaèm ña daïng hoùa ñoái
töôïng nuoâi.

12. 11 EBOOKBKMT.COM
II. TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU
Ñaëc Ñieåm Sinh Hoïc Caù Laêng Nha
Phaân loaïi
Ngaønh: Chordata (coù daây soáng)
Ngaønh phuï: Vertebrata (coù xöông soáng)
Lôùp: Osteichthyes (caù xöông)
Boä: Siluriformes
Hoï: Bagridae
Gioáng: Mystus
Loaøi: Mystus wyckioides Chaux vaø Fang, 1949
Teân Vieät Nam: Laêng nha, laêng ñuoâi ñoû.
Teân tieáng Anh: Red tail catfish.
Phaân boá
Caù laêng nha phaân boá roäng raõi ôû AÁn Ñoä vaø nhieàu nöôùc Ñoâng Nam
AÙ, chuû yeáu ôû caùc con soâng lôùn töø thöôïng nguoàn ñeán taän vuøng cöûa soâng
(Smith, 1945; trích bôûi Leâ Ñaïi Quan, 2004).
Theo Mai Ñình Yeân vaø ctv (1992), caù laêng nha phaân boá haàu nhö roäng
raõi ôû caùc soâng raïch thuoäc mieàn Nam Vieät Nam.
Caù laêng nha ñöôïc tìm thaáy treân caùc soâng lôùn vaø löu vöïc soâng Meâ
Koâng, ñoâi khi ôû Tonleù Sap vaø haï löu soâng Meâ Koâng (Rainboth, 1996; trích bôûi
Ñaøo Döông Thanh, 2004).
Ñaëc ñieåm hình thaùi
Thaân daøi, ñaàu deïp ngang, soá löôïc mang 11 – 15, ñuoâi deïp beân. Coù boán
ñoâi raâu: moät ñoâi raâu muõi keùo daøi ñeán maét, hai ñoâi raâu caèm, moät ñoâi raâu
haøm treân raát daøi ñeán giöõa vaây haäu moân. Mieäng ôû döôùi roäng höôùng ra phía
tröôùc. Moâi treân daàøy vaø nhoâ hôn moâi döôùi, haøm treân vaø haøm döôùi ñeàu coù
raêng nhoû, nhoïn. Khoaûng caùch hai oå maét roäng, khe mang roäng, maøng mang
taùch khoûi eo mang. Vaây löng vaø vaây ngöïc coù tia cöùng, tia cöùng vaây ngöïc to,
khoûe, phía sau coù raêng cöa nhöng tia cöùng ôû vaây löng nhoû vaø ñöôïc bao phuû
bôûi lôùp da khoâng coù raêng cöa. Thaân coù maøu xaùm hoaëc xanh ñen. Vaây ñuoâi
vaø meùp caùc vaây nhö vaây löng, vaây ngöïc, vaây buïng, vaây haäu moân coù maøu
ñoû. Meùp vaây löng keùo daøi ñuïng goác vaây môõ. Raâu haøm treân cuûa caù coù
maøu traéng ñuïc vaø to (Chaux vaø Fang, 1949; trích bôûi Leâ Ñaïi Quan, 2004).

13. 12 EBOOKBKMT.COM
Hình 2.1 Caù laêng nha boá meï
2.1.4 Ñaëc ñieåm dinh döôõng
Caù laêng nha laø loaøi öa toái, soáng ñaùy, chui ruùc vaøo nhöõng buïi raäm,
hoác ñaù, hang,… khoâng thích hôïp nuoâi trong beå kieáng. Caù laêng nha ñöôïc xeáp
vaøo loaøi caù döõ (Sterba, 1962; trích bôûi Mai Thò Kim Dung, 1998).
Theo Ngoâ Troïng Lö vaø Thaùi Baù Hoà (2001) khi coøn nhoû caù aên coân
truøng ôû nöôùc, aáu truøng muoãi, giun ít tô, reã caây,.. caù lôùn aên caû toâm, cua vaø
caù con.
Ngoaøi ra, caù laêng vaøng (Mystus nemurus) vaø laêng ñòa (Mystus sp) hoaøn
toaøn chaáp nhaän thöùc aên coâng nghieäp trong ñieàu kieän nhaân taïo (Ngoâ Vaên
Ngoïc, 2002).
Theo Phaïm Baùu vaø Nguyeãn Ñöùc Tuaân (1998; trích bôûi Ñaøo Döông
Thanh, 2004) caù laêng coù caáu taïo boä maùy tieâu hoùa cuûa caù döõ ñieån hình:
mieäng roäng, raêng haøm saéc, nhoïn, daï daøy lôùn, tyû leä chieàu daøi ruoät/chieàu
daøi thaân =89,35%. Phaân tích 25 maãu vaät thöùc aên trong ruoät caù, chæ soá no ñaày
= 1,18. Thaønh phaàn thöùc aên chính laø ñoäng vaät.

14. 13 EBOOKBKMT.COM
Baûng 2.1 Thaønh phaàn thöùc aên trong oáng tieâu hoùa cuûa caù laêng (Hemibagrus
guttatus) treân heä thoáng soâng Hoàng (Phaïm Baùu vaø Nguyeãn Ñöùc Tuaân, 1998).
Loaïi thöùc aên Caù
Toâ
m
Coân
truøn
g
Cua
Giun
ñaát
ÑV treân
caïn khaùc
Muøn
baõ
höõu cô
Haït
thöïc
vaät
Taàn soá gaëp
(%)
28 36 60 4 4 4 20 12
Tyû leä KL
(%)
15,8 26,2 36 4 3,2 3,6 3,2 8
Ghi chuù: KL khoái löôïng (%)
2.1.5 Ñaëc ñieåm sinh saûn
2.1.5.1 Tuoåi thaønh thuïc
Theo Phaïm Baùu vaø Nguyeãn Ñöùc Tuaân (1998), caù laêng (Hemibagrus
guttatus) treân heä thoáng soâng Hoàng coù tuoåi thaønh thuïc nhö baûng sau:
Baûng 2.2 Tyû leä caù laêng caùi Hemibagrus guttatus thaønh thuïc theo caùc löùa tuoåi
Giai ñoaïn
Tuoåi caù
3+
4+
5+
6+
7+
8+
9+
II (%) 70,00 51,85 30,77 16,67 12,50 11,11 33,33
III (%) 5,00 3,70 15,38 33,33 25,00 0,00 33,33
IV, V, VI – II (%) 25,00 44,44 53,85 50,00 62,50 88,89 33,33
Soá maãu 20 27 13 6 8 9 3
2.1.5.2 Muøa sinh saûn
Theo Rainboth (1996; trích bôûi Leâ Ñaïi Quan, 2004), caù vaøo röøng ngaäp
nöôùc ñeå sinh saûn, ôû Tonleù Sap caù con ñöôïc tìm thaáy vaøo thaùng taùm vaø trôû
ra soâng vaøo thaùng 10 – 12.
Muøa sinh saûn cuûa caù laêng keùo daøi quanh naêm vaø khoâng xaùc ñònh
ñöôïc ñænh. Coù theå thu maãu caù ñang trong thôøi kyø sinh saûn vaøo thaùng 11. Caù
coù chieàu daøi khoaûng töø 30cm trôû leân coù theå tham gia sinh saûn.
Caù vaøo bôø sinh saûn sau khi nöôùc leân, muøa sinh saûn töø thaùng 6 ñeán
thaùng 7 vaø chæ sinh saûn moät laàn trong naêm (Mai Thò Kim Dung, 1998). Nhöng
theo nghieân cöùu môùi ñaây cuûa chuùng toâi thì muøa vuï sinh saûn caù laêng nha coù
theå töø thaùng 3 ñeán thaùng 11, thôøi gian taùi thaønh thuïc cuûa caù laêng nha laø 2,5
thaùng. Vôùi ñieàu kieän sinh saûn nhaân taïo ta coù theå cho caù sinh saûn quanh naêm.
2.1.5.3 Söùc sinh saûn
Theo Phaïm Baùu vaø Nguyeãn Ñöùc Tuaân (1998), caù laêng coù söùc sinh saûn
thaáp, heä soá thaønh thuïc trung bình 7,48%; söùc sinh saûn tuyeät ñoái taêng theo tuoåi

15. 14 EBOOKBKMT.COM
caù töø 3 – 11 tuoåi ñaït 6,342 – 54,575 tröùng, söùc sinh saûn töông ñoái trung bình
ñaït 3750 tröùng/kg caù caùi.
Söùc sinh saûn thöïc teá cuûa caù laêng vaøng (Mystus nemurus) dao ñoäng töø
117.000 – 132.000 tröùng/kg (Ngoâ Vaên Ngoïc, 2002).
2.1.6 Phaân bieät ñöïc, caùi
Rìa tuyeán sinh duïc ñöïc coù nhieàu tuùi nhoû, phaân tuùi nhieàu vaø roõ khi
tuyeán sinh duïc caøng phaùt trieån. Tuyeán sinh duïc caùi daøi vaø thon.
Ngoaøi ra, söï khaùc bieät giôùi tính ôû caù laêng nha coøn coù theå nhaän bieát
qua nhöõng ñaëc ñieåm beân ngoaøi nhö: caù ñöïc coù gai sinh duïc daøi vaø nhoïn ôû
ñaàu muùt; caù caùi coù phaàn buïng to vaø beø ra hai beân neáu nhìn thaúng töø treân
xuoáng, coù loã sinh duïc hình troøn maøu hoàng vaø hôi loài ra.
Hình 2.2 Phaân bieät ñöïc, caùi caù laêng nha
Chuù thích: Gai sinh duïc caù ñöïc
Loã sinh duïc caù caùi
1 2
2
1

16. 15 EBOOKBKMT.COM
2.2 Moät Soá Keát Quaû Nghieân Cöùu veà Caù Laêng
2.2.1 Ngoaøi nöôùc
Rainboth (1996) nghieân cöùu nôi soáng, ñaëc ñieåm sinh hoïc caù laêng vaø
caùch ñaùnh baét loaøi caù naøy.
Mills vaø Roberts (1990) nghieân cöùu veà muøa vuï sinh saûn, ñöôøng kính
tröùng, söùc sinh saûn vaø nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï chín cuûa tuyeán sinh
duïc.
2.2.2 Trong nöôùc
Trong nöôùc coù caùc coâng trình nghieân cöùu veà hình thaùi hoïc, phaân loaïi,
phaân boá, ñaëc ñieåm sinh hoïc, dinh döôõng, sinh saûn cuûa caù laêng nhö Ngoâ
Troïng Lö vaø Thaùi Baù Hoà (2001), Mai Ñình Yeân vaø ctv (1992).
Ñeà taøi nghieân cöùu ñaëc ñieåm sinh hoïc caù laêng cuûa Mai Thò Kim Dung
(1998), La Thanh Tuøng (2001); Ngoâ Vaên Ngoïc ñaõ saûn xuaát gioáng nhaân taïo caù
laêng vaøng (Mystus nemurus) thaønh coâng vaøo thaùng 9 naêm 2002. naêm 2003,
Ngoâ Vaên Ngoïc vaø Buøi Minh Phuïc ñaõ hoaøn chænh quy trình saûn xuaát gioáng
caù laêng vaøng. Sau ñoù, nghieân cöùu saûn xuaát gioáng caù laêng lai, caù laêng haàm
(M.filamentus), caù laêng nha (M.wyckioides) ñaõ thaønh coâng do caùc taùc giaû Ngoâ
Vaên Ngoïc, Leâ Thò Bích Ngaø, Nguyeãn Thò Hueä, Ñaøo Döông Thanh, Ñaëng Thò
Quyeân Trinh, Leâ Ñaïi Quan.
2.3 Chaát Kích Thích Sinh Saûn (CKTSS) Duøng cho Caù Sinh Saûn Nhaân
Taïo
2.3.1 HCG (Human Chorionic Gonadotropin)
HCG ñöôïc phaùt hieän bôûi Zondec vaø Ascheis vaøo naêm 1927. HCG laø kích
duïc toá maøng ñeäm hay kích duïc toá nhau thai, chieát xuaát töø nöôùc tieåu hoaëc
nhau thai (ñaõ naïo trong keá hoaïch hoùa gia ñình) cuûa phuï nöõ mang thai vaøo ñaàu
thai kyø.
HCG coù taùc duïng duy trì theå vaøng, mang baûn chaát laø moät glycoprotein
vì theá vieäc chieát xuaát HCG döïa vaøo nguyeân lyù taùch protein tan trong nöôùc.
HCG laø loaøi kích duïc toá dò chuûng ñöôïc duøng coù hieäu quaû cho nhieàu
loaøi caù.
Ngoaøi caùc loaøi caù meø, caù treâ, HCG coøn coù taùc duïng gaây ruïng tröùng
cho caùc loaøi khaùc nhö: caù veàn, caù troâi, caù boáng, caù vaøng, caù chình, caù bôn,
caù boáng töôïng, caù chaïch.
Ñôn vò tính cuûa HCG khi söû duïng treân caù laø IU/kg (International unit).

17. 16 EBOOKBKMT.COM
2.3.2 GnRH (Gonadotropin Releasing Hormone)
GnRH laø hormone phoùng thích kích duïc toá töø tuyeán yeân, noù coøn coù
caùc teân khaùc nhö GRH, LH – RHa, LH – RH (Luteinizing hormone – Releasing
hormone), LRH, FSH – RH. Laø moät hoaït chaát toång hôïp töông töï moät loaïi
hormone noäi sinh, GnRH khoâng coù taùc duïng tröïc tieáp leân tuyeán sinh duïc
(buoàng tröùng, buoàng tinh) maø thoâng qua naõo thuøy (tuyeán yeân) ñeå kích thích
söï phaùt trieån cuûa tuyeán sinh duïc cuõng nhö gaây chín vaø ruïng tröùng. Khi tieâm
GnRH cho caù, naõo thuøy cuûa caù tieát ra kích duïc toá vaø chính kích duïc toá noäi
sinh cuûa caù kích thích caù ñeû. Do taùc duïng giaùn tieáp naøy maø GnRH coù thôøi
gian hieäu öùng daøi hôn so vôùi caùc loaïi kích duïc toá.
Töø vieäc xaùc ñònh trình töï aminoacid (aa) trong caáu taïo cuûa caùc GnRH,
ngöôøi ta ñaõ taïo ra nhöõng chaát töông ñoàng goïi laø GnRHa (analog) coù hoaït tính
ñaëc bieät cao ñöôïc duøng trong thöïc tieãn saûn xuaát.
GnRHa treân cô baûn gioáng vôùi caùc GnRH töï nhieân nhöng coù moät soá
maét xích aminoacid treân chuoãi peptid ñöôïc thay ñoåi. Caùc chaát toång hôïp naøy
thöôøng chæ coù 9aa. Chính nhôø söï thay theá caùc aa taïi moät soá vò trí maø phaân
töû GnRHa ít bò phaân giaûi bôûi caùc enzym cho neân hoaït tính ñöôïc taêng leân haøng
chuïc ñeán haøng traêm laàn caùc hôïp chaát töï nhieân.
Coù theå noùi taát caû caùc GnRH ñeàu coù taùc duïng gaây phoùng thích kích
duïc toá ôû caù, vì theá chuùng coù theå ñöôïc duøng laøm chaát kích thích sinh saûn cho
taát caû caùc loaøi.
GnRH coù lôïi theá giaù reû, hoaït tính oån ñònh neáu ñöôïc baøo cheá vaø baûo
quaûn toát, khoâng gaây phaûn öùng mieãn dòch. Tuy nhieân, caù boá meï sau khi tieâm
GnRH vaø ñaõ ñeû xong thì tuyeán yeân khoâng coøn kích duïc toá daãn ñeán keùo daøi
thôøi gian taùi thaønh thuïc.
Beân caïnh vieäc duøng caùc GnRHa tieâm moät laàn hay hai laàn gaàn nhau ñeå
kích thích ruïng tröùng vaø sinh saûn ôû caù, caùc chaát naøy coù theå ñöôïc caáy vaøo
caù ôû nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau ñeå thuùc ñaåy söï taïo noaõn hoaøng, söï thaønh
thuïc vaø cho chuùng ñeû ñoàng loaït.
Ñôn vò tính cuûa LH – RHa laø g/kg.
2.3.3 Chaát khaùng Dopamine
Dopamine laø moät trong nhöõng chaát truyeàn thaàn kinh (Neurotransmitter).
Haàu heát caù bieån vaø caùc loaøi caù thuoäc hoï caù hoài coù theå chæ kích thích sinh
saûn baèng
LH – RHa ñôn ñoäc.
Ñoái vôùi caùc loaøi caù khaùc nhö hoï caù cheùp, hoï caù da trôn thì dopamine
giöõ vai troø raát quan troïng trong vieäc öùc cheá söï tieát kích duïc toá töø naõo thuøy
cuûa chuùng. Vì theá vieäc söû duïng ñoàng thôøi LH – RHa vaø chaát khaùng dopamine
môùi coù hieäu quaû gaây ruïng tröùng treân caùc loaøi caù naøy.

18. 17 EBOOKBKMT.COM
Caùc chaát khaùng dopamine goàm: Domperidone (DOM), Pimozide, Sulpiride,
Metoclopramide.
2.4 AÛnh Höôûng cuûa Caùc Yeáu Toá Beân Ngoaøi leân Söï Phaùt Trieån
Tuyeán Sinh Duïc cuûa Caù Boá Meï
Caùc yeáu toá beân ngoaøi ñoùng vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån
tuyeán sinh duïc caù. Ñeå caù boá meï coù theå thaønh thuïc, coù heä soá thaønh thuïc
cao ngoaøi ñieàu kieän dinh döôõng toát caàn phaûi coù moâi tröôøng thuaän lôïi cho söï
phaùt trieån. Nhö vaäy, trong quaù trình nuoâi voã, caùc yeáu toá beân ngoaøi raát quan
troïng. Tuy nhieân, caùc yeáu toá naøy cuõng aûnh höôûng ñaùng keå ñeán quaù trình
chín, ruïng tröùng vaø tieát tinh ôû caù.
Moâi tröôøng cho söï thaønh thuïc tuyeán sinh duïc vaø söï sinh saûn cuûa caù laø
moät phöùc hôïp bao goàm nhieàu yeáu toá vaät lyù, hoùa hoïc, sinh hoïc.
2.4.1 Thöùc aên
Laø nguoàn vaät chaát cho söï sinh tröôûng, cung caáp naêng löôïng cho söï trao
ñoåi chaát, laø nguyeân lieäu cho söï tích luõy noaõn hoaøng vaø tinh saøo.
Cheá ñoä dinh döôõng toát coù theå laøm cho caù phaùt duïc, thaønh thuïc toát
vaø sinh saûn sôùm.
Thaønh phaàn vaø chaát löôïng thöùc aên khi nuoâi voã caù coù yù nghóa quyeát
ñònh ñeán söï thaønh thuïc, tæ leä thaønh thuïc vaø chaát löôïng saûn phaåm sinh duïc
cuûa caù.
2.4.2 Nhieät ñoä
Nhieät ñoä aûnh höôûng ñeán caùc phaûn öùng sinh hoùa trong cô theå.
ÔÛ nhieät ñoä thaáp quaù hay cao quaù, caù khoâng coøn baét moài ñöôïc vaø
tuyeán sinh duïc laø nguoàn chaát döï tröõ ñeå duy trì söï soáng cuûa caù. Trong tröôøng
hôïp naøy, tuyeán sinh duïc ngöng phaùt trieån vaø tieâu bieán, söï sinh saûn bò aûnh
höôûng xaáu.
Ñoái vôùi moãi loaøi caù coù moät khoaûng nhieät ñoä thích hôïp cho söï phaùt
trieån tuyeán sinh duïc vaø sinh saûn. Ngoaøi khoaûng nhieät ñoä aáy, caù coù theå
soáng nhöng khoâng theå thaønh thuïc vaø sinh saûn ñöôïc.
Trong phaïm vi nhieät ñoä thích hôïp thì nhieät ñoä caøng cao, caøng ruùt ngaén
thôøi gian nuoâi voã caù boá meï. Ñoái vôùi caù ñaõ thaønh thuïc hoaøn toaøn, söï thay
ñoåi nhieät ñoä moâi tröôøng trong thôøi gian ngaén coù yù nghóa nhö moät yeáu toá
kích thích chuyeån sang tình traïng sinh saûn, hoaït hoùa boä maùy noäi tieát sinh saûn.
2.4.3 Quang kì

19. 18 EBOOKBKMT.COM
Laø khoaûng thôøi gian maët trôøi chieáu saùng lieân tuïc trong moät ngaøy
ñeâm. Tính muøa vuï cuûa söï thaønh thuïc vaø sinh saûn cuûa caù laø tính thích nghi
moät caùch vöõng chaéc vôùi nhöõng bieán ñoåi theo chu kì naêm cuûa nhöõng yeáu toá
ngoaïi caûnh maø tröôùc heát laø quang kì ñeå thaønh thuïc vaø sinh saûn. Baèng caùch
thay ñoåi quang kì, ngöôøi ta coù theå thay ñoåi muøa vuï sinh saûn cuûa caù.
2.4.4 Doøng chaûy
Stroganov (1962) nhaän xeùt: “doøng nöôùc laø moät trong nhöõng yeáu toá quan
troïng nhaát kích thích söï thaønh thuïc caùc saûn phaåm sinh duïc cuûa nhöõng caù öa
nöôùc chaûy”.
Ñeå kích thích cho caù thaønh thuïc vaø ñeû tröùng toát, tröôùc khi cho ñeû 1 – 2
thaùng, ngöôøi ta cho nöôùc chaûy vaøo ao nhieàu hôn, ñaây laø coâng ñoaïn caàn thieát
trong quy trình nuoâi voã caù boá meï.
Yeáu toá doøng nöôùc laø moät thaønh toá cuûa moâi tröôøng giuùp nhieàu loaøi
caù thaønh thuïc vaø chuyeån sang tình traïng sinh saûn nhöng noù khoâng coù khaû
naêng thay theá toaøn boä phöùc hôïp cuûa caùc yeáu toá ngoaïi caûnh caàn thieát cho
söï sinh saûn cuûa caù.
2.4.5 Caùc yeáu toá khaùc
Nhöõng yeáu toá höõu sinh vaø yeáu toá voâ sinh coù aûnh höôûng nhaát ñònh
ñeán söï sinh saûn cuûa caù.
Haøm löôïng oxy hoøa tan (DO): raát caàn cho söï soáng cuûa caù, phaûn öùng
oxy hoùa khöû taïo naêng löôïng vaø söï phaùt trieån cuûa tuyeán sinh duïc.
pH laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng aûnh höôûng tröïc tieáp leân quaù
trình sinh tröôûng cuûa caù.
Ñieàu kieän thoå nhöôõng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc trong ao nuoâi.
Giôùi tính cuûa caù: ñoái vôùi nhöõng loaøi caù coù theå sinh saûn trong ao thì
khoâng neân nuoâi chung ñöïc, caùi.
Maät ñoä nuoâi voã phuø hôïp giuùp cho caù thaønh thuïc toát.
2.5 Thöùc AÊn trong Quaù Trình Öông Nuoâi Caù
Vaøo giai ñoaïn öông nuoâi caù boät, ngoaøi aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá
moâi tröôøng thì thöùc aên cho caù giöõ vai troø raát quan troïng. Ñoái vôùi moät soá
loaøi caù döõ neáu khoâng ñöôïc cung caáp thöùc aên kòp thôøi hoaëc thöùc aên khoâng
phuø hôïp coù theå daãn ñeán tình traïng caù aên laãn nhau. Hieäu quaû dinh döôõng chæ
cao khi caù aên ñöôïc loaïi thöùc aên coù kích côõ phuø hôïp vôùi mieäng cuûa noù.
2.5.1 Moina

20. 19 EBOOKBKMT.COM
Moina hay coøn goïi laø bo bo thuoäc nhoùm ñoäng vaät khoâng xöông soáng,
lôùp giaùp xaùc thaáp (Entomostroca) soáng chuû yeáu ôû caùc thuûy vöïc nöôùc ngoït
nhö soâng, suoái, ao, hoà. Thaân hình coù kích thöôùc nhoû 0,7 – 1mm hình baàu duïc
hoaëc hình gaàn troøn, coù voû giaùp trong suoát bao boïc cô theå, khoâng phaân ñoát
roõ reät, soáng lô löûng, bôi chaäm, taäp trung thaønh töøng ñaùm.
Moina laø moät loaïi thöùc aên quan troïng khoâng theå thay theá ñöôïc baèng
caùc loaïi thöùc aên coâng nghieäp khaùc ñoái vôùi haàu heát caùc loaøi caù ôû giai
ñoaïn caù môùi bieát aên.
So vôùi Artemia thì Moina coù öu ñieåm laø deã tìm, saün coù, giaù thaønh reû
hôn ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao hôn vaø ñaëc bieät laø giaù trò dinh döôõng khoâng
keùm so vôùi Artemia.
2.5.2 Truøn chæ
Truøn chæ laø ñoäng vaät ñaùy thuoäc nhoùm giun ít tô (Oligochaeta), coù maøu
hoàng, hình sôïi maûnh, daøi vaø soáng chung thaønh taäp ñoaøn goàm nhieàu caù theå
keát laïi vôùi nhau thaønh buùi, chuøm toûa troøn hoaït ñoäng uoán löôïn trong taàng
nöôùc ñeå trao ñoåi khí vaø baøi tieát. Thöôøng soáng ôû nhöõng nôi coù muøn baõ höõu
cô, nhöõng nôi nöôùc chaûy lieân tuïc nhö coáng raõnh, ao, hoà, soâng, nöôùc thaûi sinh
hoaït.
Truøn chæ (Tubifex tubifex) coù kích thöôùc nhoû, ñöôøng kính khoaûng 0,1 –
0,3mm, chieàu daøi 1 – 40mm, thích hôïp cho mieäng caù con vaø caùc loaøi caù coù
kích thöôùc nhoû.
Khaùc vôùi nhöõng thöùc aên nhaân taïo, khi coøn thöøa seõ bò hö vaø laøm
moâi tröôøng nöôùc bò dô gaây oâ nhieãm vaø saûn sinh nhieàu vi khuaån, thöùc aên laø
truøn chæ vaãn coøn soáng ngay caû khi nhieät ñoä nöôùc coøn 21,50
C (Davies, 1964;
trích bôûi Ñaøo Döông Thanh, 2004). Truøn chæ seõ taäp trung thaønh ñaùm treân neàn
ñaùy vaø tieáp tuïc laøm thöùc aên cho caù.
III. VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
3.1 Thôøi Gian vaø Ñòa Ñieåm Thöïc Hieän Ñeà Taøi
Ñeà taøi ñöôïc tieán haønh töø thaùng 3/2005 – 07/2005, taïi Traïi Thöïc
Nghieäm Thuûy Saûn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh.
3.2 Vaät Lieäu vaø Trang Thieát Bò Duøng trong Nghieân Cöùu
Kính hieån vi, ñóa petri, DO test, pH test, NH3 test, ñóa Secchi, nhieät keá.

21. 20 EBOOKBKMT.COM
Caân ñoàng hoà (loaïi 5kg vaø 20kg), caân ñieän 2 soá leû, giaáy keû oâ li, thöôùc
thaúng chia vaïch cm.
Keùo moå, keïp gaép, lam, loï thuûy tinh, oáng tieâm, kim tieâm vaø coái, chaøy,
loâng gaø.
Hoùa chaát: formol, nöôùc muoái sinh lyù, tanin.
Thuoác gaây meâ: etylenglycolmonophenylether (C2H10O2).
Hoùa chaát kích thích sinh saûn: LH – RHa, HCG.
Chaát khaùng dopamine: domperidone (DOM).
Ao ñaát, beå baït, beå xi maêng, beå composite, bình weis, thau nhöïa.
3.3 Phöông Phaùp Nghieân Cöùu
3.3.1 Nguoàn goác caù boá meï
Caù laêng nha ñöôïc thu mua töø nhöõng beø nuoâi vaø cuûa ngöôøi daân ñaùnh
baét töø hoà Trò An. Caù ñöôïc vaän chuyeån kín hoaëc hôû coù suïc khí ñöa veà traïi
thöïc nghieäm. Caù ñöôïc thuaàn döôõng vaø nuoâi voã trong ao.
3.3.2 Nghieân cöùu moät soá chæ tieâu sinh saûn
Chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu moät vaøi thoâng soá kyõ thuaät: heä soá
thaønh thuïc, tyû leä sinh saûn, tyû leä thuï tinh, tyû leä nôû, tyû leä soáng vaø ñöôïc
xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:
Troïng löôïng buoàng tröùng
Heä soá thaønh thuïc (%) = 100
Troïng löôïng caù boû noäi quan
Soá caù caùi ruïng tröùng
Tyû leä ruïng tröùng (%) = 100
Soá caù caùi tham gia sinh saûn
Toång soá tröùng thu ñöôïc
Söùc sinh saûn thöïc teá =
(tröùng/kg) Toång troïng löôïng caù caùi ñeû tröùng
Soá tröùng thuï tinh
Tyû leä thuï tinh (%) = 100
Soá tröùng ñeû ra

22. 21 EBOOKBKMT.COM
Soá caù boät môùi nôû
Tyû leä nôû (%) = 100
Soá tröùng ñaõ thuï tinh
Soá caù cuoái thí nghieäm
Tyû leä soáng (%) = 100
Soá caù ban ñaàu
Thôøi gian hieäu öùng ñöôïc tính töø khi tieâm lieàu quyeát ñònh ñeán khi caù
ruïng tröùng ñoàng loaït, ñôn vò laø giôø.
3.3.3 Kyõ thuaät sinh saûn nhaân taïo
3.3.3.1 Nuoâi voã caù boá meï
Caù boá meï ñöôïc nuoâi voã trong ao ñaát, dieän tích 1.200m2
, ñoä saâu möïc
nöôùc 1,2m.
Thöùc aên chuû yeáu laø caù taïp, ngoaøi ra coøn cho aên thöùc aên coâng
nghieäp Greenfeed.
Moãi ngaøy cho aên hai laàn vaøo buoåi saùng vaø buoåi chieàu, vôùi khaåu
phaàn aên 3 – 5% troïng löôïng ñaøn caù.
Duøng que thaêm tröùng ñeå kieåm tra, caù coù tröùng ñaït giai ñoaïn boán ñöôïc
choïn vaøo beå xi maêng (1,541,2m) chuaån bò cho sinh saûn.

23. 22 EBOOKBKMT.COM
Hình 3.1 Ao nuoâi voã caù boá meï
3.3.3.2 Choïn caù boá meï
Caù ñöïc: choïn caù khoûe maïnh, khoâng dò taät, gai sinh duïc daøi, coù maøu
öûng hoàng ôû ñaàu muùt gai sinh duïc.
Caù caùi: choïn nhöõng con coù ngoaïi hình ñeïp, khoâng dò taät, khoûe maïnh,
loã sinh duïc loài vaø maøu hôi hoàng, buïng to meàm ñeàu. Laáy moät ít tröùng cho
vaøo dung dòch Bau –Kien – Sting neáu thaáy nhaân tröùng leäch veà cöïc ñoäng vaät
vaø haèn buoàng tröùng khaù roõ laø caù thaønh thuïc toát. Neáu haèn khoâng roõ hoaëc
maát ñi laø ñaõ qua giai ñoaïn thaønh thuïc vaø tröùng bò thoaùi hoùa.
Thöôøng chuùng toâi choïn caù coù tröùng maøu traéng söõa, caùc haït tröùng
rôøi nhau ñeå cho sinh saûn.
Sau khi choïn caù boá meï xong, ñöa caù vaøo beå ñeû ñaõ chuaån bò saün, cho
caù nghæ 24 giôø vaø tieán haønh tieâm chaát kích thích sinh saûn.
Hình 3.2 Caù laêng nha boá meï
3.3.3.3 Phöông phaùp tieâm vaø lieàu löôïng kích duïc toá
a/ Phöông phaùp tieâm
AÙp duïng phöông phaùp tieâm hai laàn ñoái vôùi caù caùi, giöõa lieàu sô boä
vaø lieàu quyeát ñònh caùch nhau 5giôø.

24. 23 EBOOKBKMT.COM
Caù ñöïc ñöôïc tieâm moät laàn cuøng vôùi laàn tieâm lieàu quyeát ñònh cho caù
caùi, lieàu löôïng baèng 1/3 toång lieàu cuûa caù caùi.
Theo doõi nhieät ñoä nöôùc thöôøng xuyeân.
b/ Loaïi kích duïc toá
Thí nghieäm ñöôïc thöïc hieän vôùi lieàu löôïng vaø loaïi kích duïc toá nhö sau:
- LH – RHa keát hôïp vôùi DOM, ñôn vò tính treân 1kg caù caùi.
Lieàu sô boä: söû duïng 30µg LH – RHa vaø 10mg DOM/kg caù caùi.
Lieàu quyeát ñònh: söû duïng 90µg LH –RHa vaø 10mg DOM/kg caù caùi.
- HCG
Lieàu sô boä: söû duïng 500 UI/kg caù caùi.
Lieàu quyeát ñònh: söû duïng 3.000 UI/kg caù caùi.
3.3.3.4 Hình thöùc sinh saûn
Chuùng toâi aùp duïng kyõ thuaät gieo tinh baùn khoâ cho caù laêng nha.
Sau khi tieâm caàn döï ñoaùn thôøi gian hieäu öùng vaø theo doõi khi thaáy caù
ñoäng hôùn maïnh laäp töùc kieåm tra caù. Baét caù caùi tröôùc, ñaët ngöûa buïng, kheõ
laät ñi laät laïi vaø vuoát nheï tay vaøo buïng caù neáu thaáy coù tröùng chaûy ra laø coù
theå tieán haønh gieo tinh. Tieáp ñoù nhanh choùng kieåm tra caù ñöïc, do buoàng tinh
hình phaân nhaùnh vaø löôïng tinh dòch raát khoù vuoát ra neân trong saûn xuaát phaûi
aùp duïng caùch moå laáy buoàng tinh ñeå thu tinh dòch.
Caùch laøm cuï theå:
Ñaët ngöûa buïng caù ñöïc, choïc muõi keùo vaøo caïnh phía tröôùc loã sinh duïc
2 – 3cm, roài raïch theo löôøn buïng 5 – 6cm, laáy ngoùn tay troû kheõ veùn ruoät caù
tôùi luùc thaáy roõ buoàng tinh naèm ôû döôùi thaän, laáy panh gaép buoàng tinh ra, lau
saïch maùu sau ñoù cho vaøo coái nghieàn naùt vaø cho nöôùc muoái sinh lyù vaøo ñeå
pha loaõng tinh dòch.
Cuøng luùc naøy caân troïng löôïng caù caùi vaø vuoát tröùng vaøo moät thau
saïch. Laáy tinh dòch ñaõ pha loaõng cho töø töø vaøo thau tröùng vaø khuaáy ñeàu
baèng loâng gaø. Khöû tröùng dính baèng dung dòch tanin roài ñem aáp trong bình weis.
Tyû leä ñöïc caùi cho sinh saûn töø 1/2 - 1/3.
Thao taùc tieán haønh phaûi laøm heát söùc nhanh choùng, chuaån bò ñaày ñuû,
khoâng ñeå thôøi gian cheát seõ laøm giaûm tyû leä thuï tinh, giöõ caù vaø vuoát tröùng

25. 24 EBOOKBKMT.COM
phaûi nheï nhaøng, traùnh laøm caù bò thöông. Tröôùc khi cho thuï tinh caàn kieåm tra
laïi söùc soáng cuûa tinh truøng baèng caùch xem tinh dòch döôùi kính hieån vi, ñaûm
baûo tinh truøng coù chaát löôïng toát ñeå tröùng thuï tinh toát nhaát. Nöôùc söû duïng
cho gieo tinh laø nöôùc saïch hoaëc nöôùc caát.
Xaùc ñònh thôøi ñieåm gieo tinh.
Ñoái vôùi caù caùi thaønh thuïc chöa toát, chöa vuoát ñöôïc tröùng thì thaû laïi
vaøo beå xi maêng cho nöôùc chaûy maïnh kích thích, caùch moät giôø kieåm tra laïi ñoä
thaønh thuïc moät laàn, neáu quaù thôøi gian hieäu öùng ñoä ba giôø vaãn chöa vuoát ra
tröùng ñöôïc thì neân thaû caù vaøo ao tieáp tuïc nuoâi voã.
3.3.3.5 AÁp tröùng
Tröùng ñöôïc aáp trong bình weis, löu toác nöôùc ñaûm baûo cho tröùng ñaûo
ñeàu.
Trong khi aáp, khoaûng 2 giôø theo doõi nhieät ñoä nöôùc moät laàn.
Ño ñöôøng kính tröùng baèng kính hieån vi. Ñôn vò laø mm.
Sau 7 giôø xaùc ñònh tyû leä thuï tinh.
Xaùc ñònh tyû leä nôû.
Tính thôøi gian phaùt trieån phoâi.
3.3.4 Öông nuoâi caù boät
3.3.4.1 Chuaån bò thöùc aên
a/ Moina
Moina ñöôïc vôùt töø ao cuûa traïi. Tröôùc khi cho aên, Moina ñöôïc loïc baèng
vôït ñeå loaïi caùc ñòch haïi cuûa caù nhö boï gaïo, caù roâ phi,…vaø röûa saïch baèng
nöôùc.
b/ Truøn chæ
Truøn chæ mua veà ñöôïc chöùa trong caùc khay nhöïa hình chöõ nhaät coù
doøng chaûy lieân tuïc. Tröôùc khi cho aên, truøn ñöôïc röûa saïch ñeå traùnh laây lan
maàm beänh cho caù.
3.3.4.2 Öông nuoâi caù boät (töø 3 ngaøy tuoåi ñeán 24 ngaøy tuoåi)
Öông trong beå composite, beå baït, ao ñaát:
- Öông trong beå composite (GÑ I)

26. 25 EBOOKBKMT.COM
Caù nôû sau 3 ngaøy tuoåi cho aên Moina ñeán 5 ngaøy tuoåi cho aên truøn chæ.
Veä sinh beå vaø thay nöôùc 2 laàn/ngaøy.
- Öông trong beå baït (NTI) vaø ao ñaát (NTII) (GÑ II)
Caù sau 6 ngaøy tuoåi ñöôïc öông ôû beå baït vaø ao ñaát vôùi maät ñoä: 400
con/m2
.
Thay nöôùc ôû beå baït moãi ngaøy 1 laàn.
Chaâm nöôùc vaøo ao öông vaøo buoåi saùng, vôùt caùc ñòch haïi tröùng coùc,
nhaùi, eách,…
Caù ñöôïc hôn 10 ngaøy tuoåi cho caù aên theâm caù taïp haáp chín troän vôùi
caùm ñeå giaûm chi phí thöùc aên vaø taäp cho chuùng aên thöùc aên naøy. Khi caù
ñöôïc 20 ngaøy tuoåi thay daàn truøn chæ baèng thöùc aên vieân vaø caù taïp.
3.3.4.3 Chaêm soùc vaø quaûn lyù thí nghieäm
Haèng ngaøy, theo doõi tình traïng hoaït ñoäng cuûa caù vaø chaát löôïng nöôùc
trong beå composite, beå baït, ao ñaát.
Moãi ngaøy cho caù aên ba laàn (saùng, chieàu, toái) vôùi löôïng thöùc aên töø
ñuû ñeán dö.
Ñoái vôùi beå composite, thöùc aên thöøa vaø chaát baån phaûi ñöôïc siphon ra
khoûi beå.
3.3.5 Kieåm tra toác ñoä taêng tröôûng
Trong thôøi gian öông nuoâi, ñònh kyø 7 ngaøy kieåm tra taêng tröôûng cuûa caù
moät laàn vaøo buoåi saùng. Khoâng cho caù aên vaøo buoåi chieàu hoâm tröôùc ñeå
traùnh caù bò meät, soác, cheát aûnh höôûng ñeán nhöõng laàn kieåm tra sau vaø aûnh
höôûng ñeán tyû leä soáng cuûa caù sau khi keát thuùc thí nghieäm.
Kieåm tra ngaãu nhieân 30 caù theå cuûa moãi nghieäm thöùc.
- Ño chieàu daøi: söû duïng giaáy keû oâli ño chieàu daøi toaøn thaân caù (L).
Ñôn vò laø cm.
- Caân troïng löôïng: söû duïng caân ñieän hai soá leû. Ñôn vò laø g.
Sau ñoù, laáy giaù trò trung bình ñeå ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng cuûa caù.
3.3.6 Moái quan heä giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng caù
Troïng löôïng vaø chieàu daøi caù quan heä vôùi nhau bôûi coâng thöùc cuûa Le Gren
(1951).

27. 26 EBOOKBKMT.COM
P = aLn
Trong ñoù:
P: troïng löôïng caù (g)
L: chieàu daøi caù (cm)
a, n: caùc thoâng soá ñaëc thuø cuûa loaøi

28. 27 EBOOKBKMT.COM
3.3.7 Caùc chæ tieâu thuûy lyù hoùa
Theo doõi caùc chæ tieâu thuûy, lyù, hoùa haèng ngaøy.
Ñoä trong: ñöôïc ño baèng ñóa Secchi moät tuaàn/laàn
Nhieät ñoä: ño hai laàn/ngaøy (saùng 7 giôø, chieàu 16 giôø) baèng nhieät keá
thuûy ngaân. Ñôn vò laø 0
C.
Haøm löôïng oxygen hoøa tan trong nöôùc (DO): ño hai laàn/ngaøy (saùng 7
giôø, chieàu 16 giôø) baèng oxy test. Ñôn vò laø mgO2/L.
pH ñöôïc ño moät tuaàn/laàn baèng pH test.
NH3 ñöôïc ño hai laàn/ngaøy (saùng 7 giôø vaø chieàu 16 giôø) baèng NH3 test.
3.3.8 Phaân tích thoáng keâ
Soá lieäu thuûy lyù hoùa vaø taêng tröôûng ñöôïc tính theo giaù trò trung bình.
Söï khaùc bieät veà taêng tröôûng cuûa caù thí nghieäm giöõa caùc ñôït khaûo saùt ñöôïc
phaân tích theo phöông phaùp phaân tích bieán (ANOVA). Söû duïng phaàn meàm
Microsoft Excel vaø Stagraphics Plus 7.0 for Windows ñeå tính toaùn.

29. 28 EBOOKBKMT.COM
IV. KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN
4.1 Kyõ Thuaät Sinh Saûn Nhaân Taïo Caù Laêng Nha
4.1.1 Nuoâi voã caù boá meï
Nuoâi voã laø moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh söï thaønh coâng trong
qui trình saûn xuaát gioáng nhaân taïo. Nuoâi voã nhaèm cung caáp ñaày ñuû döôõng
chaát cho nhu caàu phaùt trieån tuyeán sinh duïc cuûa caù. Caù ñöôïc nuoâi voã toát, tyû
leä thaønh thuïc, heä soá thaønh thuïc seõ ñöôïc naâng cao ñem laïi keát quaû saûn xuaát
gioáng toát nhaát.
Trong nghieân cöùu, caù laêng nha ñöôïc mua töø hoà Trò An vaø ñöôïc thuaàn
döôõng, nuoâi voã trong ao ñaát coù dieän tích 1.200m2
, ñoä saâu möïc nöôùc 1,2m.
Maät ñoä caù nuoâi trong ao khoaûng 0,5 con/m2
. Ao ñöôïc ñònh kyø thay nöôùc moät
thaùng moät laàn.
Thöùc aên cung caáp döôõng chaát cho caù, naêng löôïng cho quaù trình trao ñoåi
chaát, laø nguyeân lieäu cho quaù trình phaùt trieån caùc saûn phaåm sinh duïc. Trong
nuoâi voã, thöùc aên söû duïng chuû yeáu laø caù taïp vaø boå sung theâm thöùc aên
coâng nghieäp Greenfeed. Caù ñöôïc cho aên ngaøy hai laàn (saùng vaø chieàu toái),
vôùi khaåu phaàn 5% troïng löôïng thaân.
Nöôùc laø moâi tröôøng soáng, laø ñieàu kieän ñeå caù toàn taïi vaø phaùt trieån.
Moâi tröôøng nöôùc vôùi caùc yeáu toá thuûy lyù hoùa taùc ñoäng vaø chi phoái hoaït
ñoäng cuûa caù.
Trong quaù trình nuoâi voã, nhieät ñoä vaø thöùc aên laø hai yeáu toá raát quan
troïng aûnh höôûng ñeán söï thaønh thuïc cuûa caù. Theo Nicolski (1963) quaù trình
phaùt trieån tuyeán sinh duïc khoâng chæ phuï thuoäc vaøo soá löôïng vaø chaát löôïng
thöùc aên maø coøn bò chí phoái bôûi cheá ñoä chieáu saùng vaø nhieät ñoä moâi
tröôøng nöôùc. Nhieät ñoä toái öu ñaûm baûo cho caù hoaït ñoäng bình thöôøng laø 26 –
280
C, quaù giôùi haïn nhieät ñoä naøy ôû moät chöøng möïc naøo ñoù caù vaãn coù theå
töï ñieàu chænh ñeå thích nghi nhöng seõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán quaù trình sinh
tröôûng vaø phaùt trieån cuûa cô theå; caù côõ nhoû coù khaû naêng chòu nhieät keùm
hôn caù lôùn, caù nhoû hoaït ñoäng bình thöôøng trong khoaûng 25 – 290
C coøn ôû caù
lôùn khoaûng naøy roäng hôn 24 – 310
C (trích bôûi Mai Thò Kim Dung, 1998). Nhieät
ñoä thích hôïp cho caù trong quaù trình nuoâi voã laø 29 – 310
C.
Haøm löôïng oxy trong ao nuoâi voã khoaûng 3,2 – 3,5mg/L phuø hôïp cho söï
phaùt trieån tuyeán sinh duïc cuûa caù.
pH cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quaù
trình sinh tröôûng caù. ÔÛ pH baèng 5,5 – 9, caù vaãn hoaït ñoäng bình thöôøng, pH toái
öu cho caù töø 6 – 8. Taùc ñoäng chuû yeáu cuûa pH khi quaù cao hay quaù thaáp laøm
thay ñoåi ñoä thaåm thaáu cuûa maøng teá baøo, laøm roái loaïn quaù trình trao ñoåi
chaát giöõa cô theå vaø moâi tröôøng. Vì vaäy khi pH vöôït quaù giôùi haïn chòu ñöïng
cuûa caù thì caù seõ coù hoaït ñoäng baát thöôøng vaø cheát. Ngöôõng pH gaây cheát

30. 29 EBOOKBKMT.COM
laø 3 – 11. Ñoä pH trong ao nuoâi voã bieán thieân töø 7 – 7,5 thích hôïp cho haàu heát
caùc loaøi caù nöôùc ngoït trong ñoù coù caù laêng.
Qua nhöõng keát quaû treân, chuùng toâi nhaän thaáy ñieàu kieän moâi tröôøng
trong ao nuoâi voã raát toát cho söï thaønh thuïc caù.
4.1.2 Heä soá thaønh thuïc cuûa caù laêng nha
Chuùng toâi tieán haønh giaûi phaãu moät soá maãu caù ñeå theo doõi söï phaùt
trieån cuûa tuyeán sinh duïc. Maãu ñöôïc thu taïi Traïi Thuûy Saûn Tröôøng Ñaïi Hoïc
Noâng Laâm Tp. Hoà Chí Minh. Keát quaû caùc maãu ñöôïc trình baøy ôû baûng sau.
Baûng 4.1 Heä soá thaønh thuïc cuûa caù laêng nha ñöïc
Maãu P thaân (g) P0 (g) PTSD (g) GÑTT Heä soá TT (%)
1
2
3
4
5
6
3.500
1.620
1.320
1.560
2.750
1.650
3.200
1.400
1.240
1.450
2.650
1.550
11,09
6,20
4,99
4,99
12,6
7,56
IVc
IVc
IVc
IVc
IVc
IVc
0,34
0,44
0,40
0,34
0,48
0,49
TB 2.067 1.915 7,91 IV 0,42
Ghi chuù
P : Troïng löôïng thaân cuûa caù (g)
Ptsd : Troïng löôïng tuyeán sinh duïc cuûa caù (g)
P0 : Troïng löôïng caù boû noäi quan (g)
GÑTT: Giai ñoaïn thaønh thuïc
Heä soá TT: Heä soá thaønh thuïc (%)
Töø keát quaû treân cho thaáy söï phaùt trieån tuyeán sinh duïc cuûa caù ñöïc
töông ñoái toát, heä soá thaønh thuïc trung bình ñaït 0,42%. Coøn ñoái vôùi caù caùi, do
khan hieám neân chuùng toâi khoâng theå tieán haønh giaûi phaãu ñeå theo doõi söï
phaùt trieån cuûa tuyeán sinh duïc. Nhöng theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Ñaøo
Döông Thanh (2004) thì söï phaùt trieån tuyeán sinh duïc cuûa caù caùi qua caùc thaùng
raát chaäm, haàu nhö khoâng coù söï sai khaùc veà caùc giai ñoaïn phaùt trieån. Vaø so
vôùi caùc loaøi caù khaùc nhö caù tra, treâ, caù meø, caù laêng vaøng (M. nemurus) thì
caù laêng nha coù heä soá thaønh thuïc quaù thaáp. Ñieàu naøy caøng nhaán maïnh taàm
quan troïng cuûa cheá ñoä thöùc aên, cheá ñoä chaêm soùc, moâi tröôøng soáng taùc
ñoäng ñeán söï phaùt trieån tuyeán sinh duïc cuûa caù laêng nha.

31. 30 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.1 Buoàng tinh (giai ñoaïn IV)
4.1.3 Keát quaû sinh saûn caù laêng nha
4.1.3.1 Chuaån bò beå
Söû duïng beå xi maêng kích thöôùc 1,541,2m ñeå chöùa caù boá meï.
Tröôùc khi cho caù vaøo phaûi veä sinh beå saïch seõ, caáp nöôùc khoaûng 0,4 –
0,6m, kích thích nöôùc chaûy nheï ñeå cung caáp oxy cho caù. Nguoàn nöôùc caáp vaøo
beå ñöôïc laáy tröïc tieáp töø hoà ñaát.
4.1.3.2 Choïn caù boá meï
Coâng ñoaïn naøy raát quan troïng. Vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä thaønh thuïc ñoøi
hoûi phaûi chính xaùc, chuû yeáu döïa vaøo nhöõng yeáu toá beân ngoaøi nhö ñoä meàm
cuûa buïng hoaëc söï phoàng leân cuûa gai sinh duïc. Moät giaûi phaùp khaùc laø duøng
que thaêm tröùng ñeå kieåm tra ñoä thaønh thuïc ñoái vôùi caù caùi, tröùng ôû phase VIc
seõ ñöôïc choïn.
Trong sinh saûn nhaân taïo, caùc loaøi caù ñöïc ñöôïc kieåm tra ñoä thaønh thuïc
baèng caùch vuoát tinh. ÔÛ caùc loaøi caù nhö cheùp, troâi, traém,.. vieäc vuoát tinh ñôn
giaûn nhöng ñoái vôùi caù laêng do coù caáu taïo buoàng tinh phöùc taïp, gaây khoù
khaên khi vuoát, tinh khoâng chaûy ra ñöôïc vaø buoäc phaûi moå caù ñöïc. Cho neân
vieäc choïn caù ñöïc cho sinh saûn chæ döïa vaøo hình daïng beân ngoaøi vaø gai sinh
duïc.

32. 31 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.2 Keùo caù choïn sinh saûn
Chuùng toâi tieán haønh choïn caù ñöïc, caù caùi theo nhöõng tieâu chuaån sau:
Caù caùi: veà ngoaïi hình thaân khoâng bò saây saùt, khoûe maïnh, buïng to,
meàm ñeàu, loã sinh duïc söng vaø öûng hoàng. Tröùng coù maøu vaøng trong, coù söï
cöïc hoùa cuûa nhaân, tröùng rôøi, caêng boùng, ñöôøng kính tröùng töø 1,3 – 1,6mm.
Caù ñöïc: khoûe maïnh, khoâng saây saùt, gai sinh duïc daøi, ñaàu muùt cuûa gai
sinh duïc nhoïn vaø coù maøu hoàng.

33. 32 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.3 Kieåm tra caù ñöïc
Hình 4.4 Kieåm tra tröùng caù caùi
4.1.3.3 Tieâm chaát kích thích sinh saûn

34. 33 EBOOKBKMT.COM
Sau khi choïn ñöôïc nhöõng caù theå ñuû tieâu chuaån ñöa vaøo trong beå chöùa,
ñeå cho caù nghæ ngôi. Chuùng toâi tieán haønh tieâm chaát kích thích sinh saûn cho
caù.
Ñoái vôùi caù laêng nha, aùp duïng phöông phaùp tieâm lieàu sô boä vaø lieàu
quyeát ñònh caùch nhau 5 giôø.
Vò trí tieâm ôû vuøng cô löng vaø muõi kim tieâm phaûi hôïp vôùi thaân caù
goùc 450
Hình 4.5 Tieâm chaát kích thích sinh saûn
4.1.3.4 Hình thöùc sinh saûn
Chuùng toâi tieán haønh cho caù sinh saûn theo hình thöùc gieo tinh baùn khoâ.
Caù boá meï sau khi tieâm chaát kích thích sinh saûn ñöôïc thaû vaøo beå chöùa
coù nöôùc chaûy nheï. Theo doõi nhieät ñoä nöôùc vaø kieåm tra thöôøng xuyeân ñeå
xaùc ñònh thôøi ñieåm ruïng tröùng cuûa caù caùi.

35. 34 EBOOKBKMT.COM
Khi caù ruïng tröùng ñoàng loaït, tieán haønh keùo caù cho vaøo thau lôùn ñeå
gaây meâ baèng dung dòch Ethylenglycomonophenylether (C2H10O2). Sau ñoù, giaûi
phaãu caù ñöïc laáy buoàng tinh cho vaøo coái söù nghieàn naùt, hoøa vaøo moät ít
nöôùc saïch roài ñoå hoãn hôïp naøy vaøo thau ñöïng tröùng ñaõ ñöôïc vuoát töø caù
caùi, duøng loâng gaø khuaáy ñeàu. Tröùng sau khi gieo tinh ñöôïc khöû dính baèng
dung dòch tanin (vôùi noàng ñoä 0,5g/L nöôùc) roài mang aáp trong bình weis.
Hình 4.6 Vuoát tröùng caù laêng nha
Tyû leä ñöïc caùi tham gia sinh saûn töø 1/2 ñeán 1/3. Tyû leä naøy khoâng coá
ñònh maø phuï thuoäc vaøo chaát löôïng cuûa caù ñöïc.

36. 35 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.7 Gieo tinh
4.2 Keát Quaû Sinh Saûn Caù Laêng Nha
Phöông phaùp gieo tinh nhaân taïo thöôøng ñöôïc aùp duïng cho moät soá loaøi
caù da trôn nhö caù tra, caù treâ,.. nhöng do ôû caùc loaøi caù naøy, tinh dòch raát khoù
vuoát neân phaûi moå caù ñöïc laáy buoàng tinh. Vì vaäy sau khi sinh saûn xong chæ coù
caù caùi coøn soáng. Ñaây laø maët haïn cheá cuûa kyõ thuaät naøy.
Tuy nhieân, theo Ngoâ Troïng Lö vaø Thaùi Baù Hoà (2003), ôû Trung Quoác,
khi tieán haønh sinh saûn nhaân taïo caù laêng chaám (Mystus guttatus), hoï ñaõ khoâng
gieát cheát con ñöïc. Caù sau khi moå laáy buoàng tinh ñöôïc saùt truøng veát thöông,
khaâu laïi ngay roài thaû vaøo ao nuoâi voã tieáp, tyû leä soáng ñaït treân 80%. Ñieàu
naøy ñaët ra moät vaán ñeà: caàn coù söï nghieân cöùu veà tyû leä taùi thaønh thuïc cuûa
caù ñöïc sau khi tieáp tuïc nuoâi voã, tính khaû thi, hieäu quaû kinh teá khi aùp duïng ôû
nöôùc ta nhaèm baûo veä vaø haïn cheá laõng phí taøi nguyeân.
Khi tieán haønh sinh saûn nhaân taïo caù laêng nha, chuùng toâi ñaõ söû duïng 2
loaïi chaát kích sinh saûn laø HCG vaø LH – RHa keát hôïp vôùi DOM ñeå tieâm cho
caù.
Keát quaû thu ñöôïc trong quaù trình gieo tinh ñöôïc theå hieän qua Baûng 4.2
vaø Baûng 4.3 döôùi ñaây.
Baûng 4.2 Keát quaû gieo tinh caù laêng baèng LH – RH
Ñôït SS Nhieät
ñoä (0
C)
Soá caù
SS
Ptb caù
caùi Lieàu löôïng TGHÖ
(giôø)
TLRT
(%)
Nhaän
xeùt
Caùi Ñöïc (kg/con) (../kg caù caùi)
I 29,5 - 31 3 1 1,57 120g LH-RHa 10g50 –12g20 100 Ruïng

37. 36 EBOOKBKMT.COM
+10mg DOM roùc
II 30,5 - 32 3 1 2,86
120g LH-RHa
10g – 10g25 100
Ruïng
roùc
+10mg DOM
III 30 - 32 3 1 2,7
120g LH-RHa
10g10 100
Ruïng
roùc
+10mg DOM
IV 29 –31,5 3 1 2,47
120g LH-RHa
9g47 100
Ruïng
roùc
+10mg DOM
Baûng 4.3 Keát quaû gieo tinh caù laêng baèng HCG
Ñôït SS
Nhieät
ñoä (0
C)
Soá caù SS
Ptb caù
caùi Lieàu löôïng TGHÖ TLRT Nhaän
xeùt
Caùi Ñöïc (kg/con)
(../kg caù
caùi) (giôø) (%)
I 29,5 - 31 3 1 1,68 3.500UI 12g30 -12g45 100
Ruïng
roùc
II 30,5 -32 7 2 2,65 3.500UI 10g55 -12g40 86
Ruïng
roùc
III 30 -32 7 2 2,23 3.500UI 10g45 -13g 100
Ruïng
roùc
IV 29 -31,5 5 2 2,50 3.500UI 10g15 -11g30 100
Ruïng
roùc
Ghi chuù
SS : Sinh saûn
Ptb : Troïng löôïng trung bình (g/con)
TGHÖ: Thôøi gian hieäu öùng
TLRT: Tyû leä ruïng tröùng (%)
Qua keát quaû ñöôïc trình baøy ôû Baûng 4.2 vaø Baûng 4.3, chuùng toâi nhaän
thaáy ñôït I soá caù tham gia sinh saûn laàn löôït laø 3 con tieâm LH-RHa vaø 3 con
tieâm HCG, tæ leä ruïng tröùng laø 100%. Chaát kích thích sinh saûn: LH-RHa laø
120g LH – RHa +10mg DOM, coøn cuûa HCG laø 3.500UI/kg caù caùi. ÔÛ nhieät ñoä
29,5 –310
C thì thôøi gian hieäu öùng töø 10g50 ñeán 12giôø45. Töø keát quaû treân, theo
nhaän xeùt cuûa chuùng toâi trong ñôït sinh saûn naøy caù caùi thaønh thuïc khaù toát.

38. 37 EBOOKBKMT.COM
ÔÛ ñôït sinh saûn thöù II, caù caùi tham gia sinh saûn nhieàu hôn (3 con tieâm
LH-RHa, 7 con tieâm HCG), lieàu löôïng thuoác nhö ñôït I. Keát quaû: tæ leä ruïng
tröùng laàn löôït laø 100% vaø 86% tröùng ruïng hoaøn toaøn. Caù ñöôïc tieâm baèng
HCG coù 1 con chöa thaønh thuïc toát neân khoâng ruïng tröùng ñöôïc. Thôøi gian hieäu
öùng cuõng nhö ñôït I.
Ñôït sinh saûn thöù III coù 3 caù caùi ñöôïc tieâm LH-RHa, 7 con tieâm baèng
HCG tæ leä ruïng tröùng 100%. Söï ruïng tröùng xaûy ra hoaøn toaøn. Thôøi gian hieäu
öùng 10g10 ñeán 13g.
Ñôït sinh saûn thöù IV coù soá caù caùi tham gia sinh saûn laø 3 con tieâm LH -
RHa, 5 con tieâm HCG , lieàu löôïng chaát kích thích sinh saûn gioáng nhö treân. Tæ leä
ruïng tröùng laø 100%. Thôøi gian hieäu öùng cuõng ngaén hôn (9g47 – 11g30). Ñieàu
naøy cho thaáy ñoä thaønh thuïc cuûa caù caùi khaù toát trong ñôït naøy.
100 100 100
86
100 100 100 100
75
80
85
90
95
100
Tyû
leä
ruï
n
g
tröù
n
g
(%)
I II III IV
Ñôï
t sinh saû
n
caù
tieâ
m baè
ng LH-RHa caù
tieâ
m baè
ng HCG
Ñoà thò 4.1 Tyû leä ruïng tröùng cuûa caù laêng nha qua 4 ñôït sinh saûn
Theo Phaïm Ñöùc Tuaán (1998; trích bôûi Ñaøo Döông Thanh, 2004) cho raèng
caù laêng (Mystus sp.) laø loaøi caù ñeû quanh naêm nhöng muøa vuï sinh saûn chæ taäp
trung töø thaùng 4 ñeán thaùng 9. Mai Thò Kim Dung (1998), muøa vuï sinh saûn cuûa
caù laêng keùo daøi töø thaùng 6 ñeán thaùng 11, roä nhaát khoaûng töø thaùng 6 ñeán
thaùng 8.
Nhö vaäy, caùc ñôït sinh saûn cuûa chuùng toâi (26/3, 21/5, 27/5 vaø 11/6) phuø
hôïp vôùi thôøi ñieåm sinh saûn cuûa nhöõng nghieân cöùu treân. Do ñoù tyû leä thaønh
thuïc töông ñoái toát töø 86 – 100%.
Qua keát quaû cuûa 4 ñôït sinh saûn chuùng toâi nhaän thaáy duøng HCG cho
caù laêng nha sinh saûn seõ cho keát quaû toát hôn duøng LH-RHa.

39. 38 EBOOKBKMT.COM
4.3 Keát Quaû AÁp Tröùng
Tröùng sau khi thuï tinh ñöôïc khöû dính vaø aáp trong caùc bình weis, vôùi löu
toác nöôùc 1,5 – 2 lít/phuùt.
Trong quaù trình aáp tröùng, chuùng toâi tieán haønh theo doõi moät soá chæ
tieâu: tyû leä thuï tinh, thôøi gian phaùt trieån phoâi, tyû leä nôû vaø ñaëc bieät laø nhieät
ñoä nöôùc vì ñaây laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán thôøi gian nôû cuûa tröùng.
Hình 4.8 AÁp tröùng trong bình weis
Sau 6 giôø chuùng toâi tính tyû leä thuï tinh, theo doõi nhieät ñoä nöôùc 2
giôø/laàn. Keát quaû ñöôïc trình baøy qua Baûng 4.4.
Baûng 4.4 Keát quaû aáp tröùng caù laêng nha tieâm baèng LH-RHa
Ñôït
sinh saûn
Nhieät ñoä
(0
C)
TLTT
(%)
TL nôû
(%)
Thôøi gian
nôûû (giôø)
I 29,5 – 31 50 30 24
II 29,5 – 31 45 75 24
III 30,5 – 32 33 36 22
IV 30,5 – 32 57 58 23
Baûng 4.5 Keát quaû aáp tröùng caù laêng nha tieâm baèng HCG
Ñôït
sinh saûn
Nhieät ñoä
(0
C)
TLTT
(%)
TL nôû
(%)
Thôøi gian nôûû
(giôø)

40. 39 EBOOKBKMT.COM
I 29,5 – 31 60 30 24
II 29,5 – 31 42 80 24
III 30,5 – 32 37 39 22
IV 30,5 – 32 63 60 23
Ghi chuù: TLTT: Tyû leä thuï tinh (%) TLN: Tyû leä nôû
(%)
Theo Ngoâ Vaên Ngoïc (2002) aáp tröùng trong bình weis coù thôøi gian
nôû ngaén hôn aáp trong beå composite ôû cuøng nhieät ñoä. Vì tröùng ñöôïc ñaûo ñeàu
lieân tuïc vaø tieáp xuùc nhieàu vôùi oxy. Ñoàng thôøi, döôùi taùc duïng cuûa doøng
chaûy vaø aùnh saùng laø moät trong nhöõng taùc nhaân kích thích tröùng nôû nhanh
hôn khi aáp trong beå composite.
Thôøi gian nôû phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nhieät ñoä nöôùc, nhieät ñoä caøng
cao (trong khoaûng thích öùng) thì thôøi gian nôû caøng ngaén vaø ngöôïc laïi. ÔÛ ñôït
sinh saûn thöù nhaát vaø thöù hai, thôøi gian nôû laø 24 giôø trong khoaûng nhieät ñoä
dao ñoäng töø 29,5 – 310
C. Theo nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Hueä (2004), ôû nhieät
ñoä nöôùc 29 – 320
C thì thôøi gian nôû cuûa caù laêng vaøng (Mystus nemurus) töø 18 –
19 giôø. Nhö vaäy, coù theå keát luaän raèng phoâi caù laêng nha phaùt trieån chaäm hôn
phoâi cuûa caù laêng vaøng trong cuøng ñieàu kieän aáp tröùng.
4.3.1 Tyû leä thuï tinh vaø tyû leä nôû
4.3.1.1 Tyû leä thuï tinh
Tyû leä thuï tinh ñöôïc quyeát ñònh bôûi nhieàu yeáu toá nhö chaát löôïng saûn
phaåm sinh duïc, hình thöùc sinh saûn, yeáu toá moâi tröôøng. Keát quaû ñöôïc bieåu
dieãn qua Ñoà thò 4.2

41. 40 EBOOKBKMT.COM
50
60
45
42
33
37
57
63
0
10
20
30
40
50
60
70
Tyû
leä
thuï
tinh
(%)
I II III IV
Ñôï
t sinh saû
n
TLTT (caù
tieâ
m baè
ng LH-RHa) TLTT (caù
tieâ
m baè
ng HCG)
Ñoà thò 4.2 Tyû leä thuï tinh qua 4 ñôït sinh saûn
Chuù thích: TLTT: Tyû leä thuï tinh (%)
Ñoái vôùi caù ñöôïc tieâm baèng LH – RHa keát quaû thuï tinh cuûa caùc ñôït
töông ñoái ñoàng ñeàu chæ coù ñôït III laø hôi thaáp hôn so vôùi 3 ñôït kia. Coù leõ laø
do caù boá meï thaønh thuïc chöa toát.
Ñoái vôùi caù ñöôïc tieâm baèng HCG thì tyû leä thuï tinh cuûa ñôït I vaø ñôït IV
khaù cao coøn ñôït II vaø ñôït III thì thaáp hôn.
ÔÛ hình thöùc gieo tinh nhaân taïo, tyû leä thuï tinh thaáp coù theå do khi vuoát
tröùng khoâng chæ coù tröùng chín muøi ruïng maø caû nhöõng tröùng chöa thaät söï
chín cuõng ruïng vaø chæ choïn caù ñöïc thaønh thuïc qua hình daïng beân ngoaøi (do
khoù vuoát tinh) cho neân ñoä chính xaùc khoâng cao.
4.3.1.2 Tyû leä nôû
Tyû leä nôû cuûa boán ñôït sinh saûn ñöôïc trình baøy qua Baûng 4.4, Baûng 4.5
vaø Ñoà thò 4.3. Noùi chung tyû leä nôû cuûa 2 chaát kích thích sinh saûn laø LH-RHa
vaø HCG cheânh leäch nhau khoâng ñaùng keå. Chæ coù ñôït II laø tæ leä nôû cao nhaát.
Vì laàn naøy caù thaønh thuïc toát neân coù tyû leä nôû cao.

42. 41 EBOOKBKMT.COM
30 30
75
80
36
39
58
60
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Tyû
leä
nôû
(%)
I II III IV
Ñôï
t sinh saû
n
TLN (caù
tieâ
m baè
ng LH-RHa) TLN (caù
tieâ
m baè
ng HCG)
Ñoà thò 4.3 Tyû leä nôû qua 4 ñôït sinh saûn
Chuù thích: TLN: Tyû leä nôû (%)

43. 42 EBOOKBKMT.COM
4.3.2 Tyû leä soáng
Sau khi caù nôû, chuùng toâi thu toaøn boä caù boät ñem öông trong beå
composite. Luùc naøy, caù coù boïc noaõn hoaøng lôùn, bôi yeáu, thöôøng taäp trung ôû
ñaùy vaø thaønh beå. Chuùng toâi theo doõi thôøi gian tieâu heát noaõn hoaøng ñeå cung
caáp thöùc aên kòp thôøi cho caù nhaèm taêng tyû leä soáng cuûa caù con vaø traùnh söï
aên thòt laãn nhau. Keát quaû ñöôïc trình baøy qua baûng döôùi ñaây.
Baûng 4.6 Tyû leä soáng cuûa caù laêng nha 6 ngaøy tuoåi
Ñôït sinh
saûn
Nhieät ñoä
(0
C)
Soá caù nôû
(con)
Toång soá caù 6
ngaøy tuoåi (con)
TG heát noaõn
hoaøng (giôø)
TLS
(%)
I 26,5 - 29 6.600 6.072 58 92
II 27,5 - 30 126.621 120.230 57 95
III 27,5 - 30 35.255 33.140 57 94
IV 27 - 30 123.296 120.830 57,5 98
Ghi chuù
TG : Thôøi gian (giôø)
TLS: Tyû leä soáng (%)
Caù môùi nôû söû duïng nguoàn dinh döôõng laø noaõn hoaøng. Sau 57 giôø
noaõn hoaøng gaàn nhö tieâu bieán, caù baét ñaàu söû duïng thöùc aên beân ngoaøi, luùc
naøy cho caù aên Moina.
Ñôït sinh saûn thöù nhaát, ôû nhieät ñoä 29,5 – 310
C thôøi gian tieâu heát noaõn
hoaøng cuûa caù laø 58 giôø. Trong khi ñoù ôû ñôït thöù hai thôøi gian tieâu heát noaõn
hoaøng chæ maát 57 giôø, nhieät ñoä ño ñöôïc 30,5 – 320
C. Nhö vaäy, nhieät ñoä laø
nhaân toá quan troïng aûnh höôûng ñeán thôøi gian tieâu heát noaõn hoaøng cuûa caù
boät, nhieät ñoä caøng cao (trong phaïm vi thích öùng) thì söï phaùt trieån cuûa caù
caøng nhanh vaø ngöôïc laïi.
Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Buøi Minh Phuïc (2003), chuùng toâi nhaän
thaáy thôøi gian tieâu heát noaõng hoaøng treân caù laêng vaøng dao ñoäng töø 42 –
48giôø ôû nhieät ñoä
29 – 310
C nhanh hôn nhieàu so vôùi caù laêng nha 57 – 58 giôø ôû nhieät ñoä 29,5 –
320
C.
Ngoaøi ra, thôøi gian tieâu heát noaõn hoaøng cuûa caù coøn phuï thuoäc vaøo
loaøi caù vaø ñoä lôùn nhoû cuûa boïc noaõn hoaøng (Ngoâ Vaên Ngoïc, 2000). Chuùng
toâi quan saùt thaáy boïc noaõn hoaøng cuûa caù laêng nha coù kích côõ lôùn hôn boïc
noaõn hoaøng cuûa caù laêng vaøng cho neân thôøi gian tieâu heát noaõn hoaøng cuûa
caù laêng nha keùo daøi hôn.
Qua Baûng 4.6, ñôït I tyû leä soáng töø khi caù môùi nôû ñeán khi caù ñaït 6
ngaøy tuoåi laø 92%, ñôït II laø 95%, ñôït III laø 94%, ñôït IV laø 98%. Theo chuùng

44. 43 EBOOKBKMT.COM
toâi tyû leä naøy phuø hôïp vôùi quy luaät chung vì ñoái vôùi nhöõng loaøi caù coù söùc
sinh saûn thaáp thì tyû leä soáng cuûa chuùng thöôøng raát cao.
4.4 Keát Quaû Öông Nuoâi
Öông nuoâi töø giai ñoaïn caù boät leân caù gioáng laø moät khaâu raát quan
troïng, quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa coâng vieäc saûn xuaát gioáng. Vì vaäy, muoán
ñaït tyû leä soáng cao, chaát löôïng con gioáng toát thì phaûi ñaûm baûo nhu caàu dinh
döôõng qua töøng thôøi kyø phaùt trieån cuûa caù, maät ñoä öông vaø moâi tröôøng
phuø hôïp.
Nöôùc cho vaøo beå phaûi ñöôïc loïc saïch, traùnh ñòch haïi xaâm nhaäp. Nöôùc
trong beå composite ñöôïc thay hai laàn moät ngaøy vaø siphon caùc chaát baån ra khoûi
beå ñeå taïo moâi tröôøng trong saïch vaø ñaày ñuû oxy.
Ñoái vôùi caùc loaøi thuûy saûn, nöôùc laø ñieàu kieän ñeå caù toàn taïi vaø
phaùt trieån. Moâi tröôøng nöôùc vôùi caùc yeáu toá vaät lyù, hoùa hoïc taùc ñoäng vaø
chi phoái hoaït ñoäng cuûa caù, aûnh höôûng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán ñôøi
soáng cuûa caù. Ñeå cô theå hoaït ñoäng bình thöôøng, sinh tröôûng vaø phaùt trieån toát
caàn phaûi coù moâi tröôøng nöôùc vôùi nhöõng ñieàu kieän toái öu.
Trong quaù trình öông nuoâi, chuùng toâi ñaõ tieán haønh theo doõi moät soá chæ
tieâu ñöôïc trình baøy qua baûng sau.
Baûng 4.7 Caùc yeáu toá moâi tröôøng öông nuoâi
Yeáu toá thuûy lyù hoùa Bieân ñoä dao ñoäng
Nhieät ñoä (0
C) 26,5 – 32
NH3 (mg/L) 0 – 0.003
Ñoä trong (cm) 20 - 60
pH 6,5 – 8
DO (mg/L) 3 – 6
Nhieät ñoä toái öu ñaûm baûo cho hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa caù laêng laø
26 – 280
C, pH toái öu cho caù töø 6 – 8 (Mai Thò Kim Dung, 1998). Nhö vaäy, nhöõng
chæ tieâu treân ñeàu hoaøn toaøn thích hôïp cho söï taêng tröôûng cuûa caù laêng nha.
ÔÛ giai ñoaïn caù boät, kích côõ thöùc aên phuø hôïp vôùi mieäng caù laø raát
quan troïng giuùp cho caù baét moài toát, taêng tröôûng nhanh vaø taêng tyû leä soáng.
Caù vöøa tieâu heát noaõn hoaøng baét ñaàu cho aên Moina, sau 5 ngaøy tuoåi
cho aên truøn chæ ñeán 10 ngaøy tuoåi cho caù aên theâm caù taïp haáp chín troän caùm
ñeå giaûm chi phí. Khi caù ñöôïc 20 ngaøy tuoåi thay daàn baèng thöùc aên vieân.

45. 44 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.9 Heä thoáng beå composite öông nuoâi caù laêng nha
Hình 4.10 Heä thoáng beå baït öông nuoâi caù laêng nha

46. 45 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.11 Maùng aên ôû ao ñaát
4.4.1 Söï sinh tröôûng cuûa caù laêng nha
Sinh tröôûng laø söï taêng tröôûng veà kích thöôùc vaø khoái löôïng cuûa caù
theo thôøi gian nhôø quaù trình trao ñoåi chaát, laø quaù trình söû duïng vaø ñoàng hoùa
thöùc aên ñeå xaây döïng cô theå. Quaù trình sinh tröôûng ñaëc tröng ñoái vôùi moãi
loaøi caù vaø tuøy thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: ñieàu kieän moâi tröôøng soáng, thuoäc
tính loaøi, soá löôïng vaø chaát löôïng thöùc aên, thôøi gian soáng cuûa caù, giôùi tính..
Ñeå theo doõi toác ñoä taêng tröôûng vaø tyû leä soáng töø caù boät 6 ngaøy
tuoåi leân caù gioáng 27 ngaøy tuoåi, chuùng toâi tieán haønh thí nghieäm thaønh 2 giai
ñoaïn:
Giai ñoaïn 1 (caù boät 3 ñeán 6 ngaøy tuoåi) ñöôïc öông trong beå composite.
Giai ñoaïn 2 (caù 6 ngaøy tuoåi ñeán 27 ngaøy tuoåi) chia thaønh 2 nghieäm
thöùc (NT)
NT I: öông trong beå baït maät ñoä 400 con/m2
NT II: öông trong ao ñaát maät ñoä 400 con/m2
Ñònh kyø baûy ngaøy moät laàn, chuùng toâi tieán haønh kieåm söï taêng
tröôûng cuûa caù laêng nha baèng caùch thu ngaãu nhieân 30 caù theå cuûa moãi
nghieäm thöùc ñeå ño chieàu daøi vaø caân troïng löôïng cô theå.
Baûng 4.8 Chieàu daøi vaø troïng löôïng trung bình cuûa caù laêng nha

47. 46 EBOOKBKMT.COM
Ngaøy
tuoåi
Laàn 1 Laàn 2
NT I NT II NT I NT II
Ltb (cm) Ptb (g) Ltb (cm) Ptb (g) Ltb (cm) Ptb (g) Ltb (cm) Ptb (g)
6 0,81 0,013 0,80 0,013 0,80 0,014 0,80 0,012
13 1,91 0,08 1,79 0,07 2,09 0,13 1,87 0,07
20 3,21 0,37 3,02 0,31 3,33 0,39 3,14 0,32
27 4,19 0,79 3,65 0,41 4,22 0,72 3,66 0,42
Ghi chuù
Ltb : Chieàu daøi trung bình (cm)
Ptb : Troïng löôïng trung bình (g)
4.4.1.1 Taêng tröôûng chieàu daøi
Qua phaân tích thoáng keâ, chuùng toâi nhaän thaáy chieàu daøi trung bình cuûa
caù laêng nha ôû hai nghieäm thöùc sai khaùc nhau coù yù nghóa (p<0,05) vôùi möùc
ñoä tin caäy 95%. Caù ñöôïc nuoâi trong beå baït coù toác ñoä taêng tröôûng chieàu daøi
cao hôn caù ñöôïc nuoâi ôû ao ñaát vôùi cuøng maät ñoä 400 con/m2
.
Trong ñôït sinh saûn thöù nhaát vaø thöù hai caù ôû NT I (töø 6 ngaøy tuoåi ñeán
27 ngaøy tuoåi) coù chieàu daøi trung bình laø 4,19cm cao hôn NT II laø 3,65cm. Töông
töï, trong ñôït sinh saûn thöù ba vaø thöù tö chieàu daøi trung bình ôû NT I laø 4,22cm
cao hôn NT II laø 3,66cm.
Töø 6 ngaøy tuoåi cho ñeán 13 ngaøy tuoåi, caù ôû NT I taêng tröôûng nhanh
hôn caù ôû NT II. Nguyeân nhaân laø do moâi tröôøng nöôùc, cheá ñoä thöùc aên ôû beå
baït deã quaûn lyù hôn ôû ao ñaát. Nöôùc ôû ao ñaát ñuïc hôn ôû beå baït neân khoù
quaûn lyù thöùc aên hôn.
Töø 13 ngaøy tuoåi ñeán 20 ngaøy tuoåi caù taêng tröôûng veà chieàu daøi raát
nhanh vaø söï caùch bieät veà toác ñoä taêng tröôûng giöõa 2 NT laø khoâng ñaùng keå.
Luùc naøy caû ao ñaát laãn beå baït moâi tröôøng nöôùc oån ñònh, thöùc aên ñöôïc ñaûm
baûo neân toác ñoä taêng tröôûng khaù ñoàng ñeàu.
Töø 20 ngaøy tuoåi ñeán 27 ngaøy tuoåi caù vaãn tieáp tuïc taêng tröôûng veà
chieàu daøi nhöng söï caùch bieät veà toác ñoä taêng tröôûng giöõa 2 NT ñöôïc theå
hieän roõ reät. Caù nuoâi trong beå baït vôùi yeáu toá moâi tröôøng nöôùc, chaát löôïng
nöôùc, thöùc aên ñeàu ñöôïc ñaûm baûo neân taêng tröôûng khaù nhanh. Coøn luùc naøy
ôû ao ñaát coù leõ do nöôùc ao öông bò ñuïc thöôøng xuyeân neân ñaõ aûnh höôûng ñeán
toác ñoä taêng tröôûng cuûa caù.

48. 47 EBOOKBKMT.COM
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
6 13 20 27
Thôø
i ñieå
m khaû
o saù
t (ngaø
y tuoå
i)
Chieà
u
daø
i
(cm)
NTI NTII
Ñoà thò 4.4 Toác ñoä taêng tröôûng chieàu daøi cuûa caù laêng nha(đñôït I, II)
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
6 13 20 27
Thôø
i ñieå
m khaû
o saù
t (ngaø
y tuoå
i)
Chieà
u
daø
i
(cm)
NTI NTII
Ñoà thò 4.5 Toác ñoä taêng tröôûng chieàu daøi cuûa caù laêng nha(đñôït III, IV)
Theo nhaän xeùt cuûa chuùng toâi, söï taêng tröôûng veà chieàu daøi cuûa caù
laêng nha töông ñoái nhanh. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi quy luaät phaùt trieån cuûa sinh

49. 48 EBOOKBKMT.COM
vaät, khi cô theå coøn non thì söï taêng tröôûng veà chieàu daøi dieãn ra nhanh hôn söï
taêng troïng.
Hình 4.12 Caù laêng nha 27 ngaøy tuoåi (NT I)

50. 49 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.13 Caù laêng nha 27 ngaøy tuoåi (NT II)
4.4.1.2 Taêng tröôûng troïng löôïng
Ñôït sinh saûn I vaø II troïng löôïng caù qua caùc laàn kieåm tra khaùc bieät
nhau raát raát coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p<0,001).
ÔÛ laàn kieåm tra thöù nhaát (caù 13 ngaøy tuoåi), troïng löôïng trung bình caù
cuûa NT I laø 0,08g; NT II laø 0,07g sai khaùc raát raát coù yù nghóa.
Khi caù ñöôïc 20 ngaøy tuoåi, troïng löôïng trung bình ôû NT I laø 0,37g vaø NT
II laø 0,31g. Qua phaân tích, chuùng toâi nhaän thaáy möùc sai khaùc raát coù yù nghóa
(p<0,01).
ÔÛ laàn kieåm tra sau cuøng 27 ngaøy tuoåi, vôùi ñoä tin caäy laø 95%, söï
khaùc bieät veà troïng löôïng raát raát coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p<0,001).
Keát quaû veà söï taêng tröôûng troïng löôïng caù ñöôïc trình baøy qua Baûng 4.8
vaø bieåu dieãn qua Ñoà thò 4.6, Ñoà thò 4.7.
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
6 13 20 27
Thôø
i ñieå
m khaû
o saù
t (ngaø
y tuoå
i)
Troï
n
g
löôï
n
g
(g)
NTI NTII
Ñoà thò 4.6 Toác taêng tröôûng troïng löôïng cuûa caù theo thôøi gian (ñôït I, II)
Qua ñoà thò treân, chuùng toâi nhaän thaáy toác ñoä taêng tröôûng veà troïng
löôïng cuûa caù töø 6 ngaøy tuoåi ñeán 13 ngaøy tuoåi khaù ñoàng ñeàu. Töø 13 ngaøy
tuoåi ñeán 20 ngaøy tuoåi, toác ñoä naøy taêng nhanh hôn caùc giai ñoaïn coøn laïi vì
luùc naøy caù ñaõ quen daàn vôùi ñieàu kieän moâi tröôøng öông nuoâi, thöùc aên,..
nhöng töø 20 ñeán 27 ngaøy tuoåi, toác ñoä taêng tröôûng ñaõ coù söï khaùc bieät raát

51. 50 EBOOKBKMT.COM
roõ reät giöõa 2 nghieäm thöùc. Do ôû NT I chuùng ta kieåm soaùt ñöôïc chaát löôïng
nöôùc toát hôn ôû ao ñaát (NT II) neân caù phaùt trieån nhanh hôn.
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
6 13 20 27
Thôø
i ñieå
m khaû
o saù
t (ngaø
y tuoå
i)
Troï
n
g
löôï
n
g
(g)
NTI NTII
Ñoà thò 4.7 Toác ñoä taêng tröôûng troïng löôïng cuûa caù theo thôøi gian (ñôït III, IV)
Töø ñoà thò treân cho thaáy möùc caùch bieät veà toác ñoä taêng troïng löôïng
giöõa hai nghieäm thöùc cao hôn ñôït I. Qua phaân tích ANOVA, chuùng toâi nhaän
thaáy söï taêng tröôûng troïng löôïng cuûa caù trong NT I vaø NT II sai bieät raát coù yù
nghóa veà maët thoáng keâ (p<0,01).
Nhö vaäy, qua boán ñôït sinh saûn, chuùng toâi ruùt ra nhaän xeùt öông nuoâi caù
laêng nha ôû beå baït coù toác ñoä taêng tröôûng cao hôn so vôùi caù ñöôïc öông ở ao đất
vôùi cuøng maät ñoä 400 con/m2
trong cuøng ñieàu kieän chaêm soùc vaø thöùc aên.

52. 51 EBOOKBKMT.COM
Hình 4.14 Thu hoaïch caù laêng nha 27 ngaøy tuoåi
4.4.2 Tyû leä soáng
Trong quaù trình öông nuoâi, tyû leä soáng phuï thuoäc raát nhieàu vaøo caùc
yeáu toá moâi tröôøng, chaát löôïng thöùc aên, cheá ñoä chaêm soùc vaø chaát löôïng caù
boät,.. Trong nghieân cöùu naøy, tyû leä soáng cuûa caù laêng nha ñöôïc theo doõi ôû hai
giai ñoaïn:
- Giai ñoaïn 1 (töø khi nôû ñeán 6 ngaøy tuoåi): ñôït I laø 92%, ñôït II laø 95%,
ñôït III laø 94% vaø ñôït IV laø 98%.
- Giai ñoaïn 2 (töø 6 ngaøy tuoåi ñeán 27 ngaøy tuoåi): chuùng toâi chia caù
thaønh hai nghieäm thöùc (NT I: 400con/m2
, NT II: 400con/m2
). Keát quaû cho thaáy
toác ñoä taêng tröôûng giöõa hai nghieäm thöùc sai bieät coù yù nghóa veà maët thoáng
keâ vaø tyû leä soáng trung bình giöõa hai nghieäm thöùc laø 58% (NT I), 53,85% (NT
II).
Tyû leä soáng cuûa caù 6 ngaøy tuoåi vaø 27 ngaøy tuoåi ñöôïc bieåu dieãn qua
Ñoà thò 4.8.

53. 52 EBOOKBKMT.COM
92
60
95
43
94
56
98
64.7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Tyû
leä
soá
n
g
(%)
I II III IV
Ñôï
t sinh saû
n
caù
6 ngaø
y tuoå
i caù
27 ngaø
y tuoå
i
Ñoà thò 4.8 Tyû leä soáng cuûa caù laêng nha
4.4.3 Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng
Theo Nguyeãn Ñoång (1911; trích bôûi Ñaøo Döông Thanh, 2004) söï phuï
thuoäc giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng ôû caùc loaøi khaùc nhau; trong cuøng moät
loaøi, caù theå soáng trong caùc moâi tröôøng vaø muøa vuï khaùc nhau thì söï phaùt
trieån cuûa caùc caù theå qua caùc giai ñoaïn cuõng khaùc nhau. Caù laêng nha cuõng
naèm trong quy luaät ñoù.
Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng cuûa caù laêng nha ñöôïc
bieåu dieãn qua ñoà thò döôùi ñaây.

54. 53 EBOOKBKMT.COM
y = 0.0198x2.4983
R2
= 0.9928
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
0 1 2 3 4 5
Chieà
u daø
i (cm)
Troï
n
g
löôï
n
g
(g)
Ñoà thò 4.9 Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng caù (NT I)
Söï töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng cuûa caù qua caùc laàn kieåm
tra ôû nghieäm thöùc I coù moái töông quan khaù chaët cheõ. Heä soá töông quan R2
=
0,9928. Khi caù coøn nhoû, söï taêng tröôûng veà chieàu daøi nhanh hôn söï taêng
tröôûng veà troïng löôïng.
y = 0.0208x2.3306
R2
= 0.9947
0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
0.3
0.35
0.4
0.45
0 1 2 3 4
Chieà
u daø
i (cm)
Troï
n
g
löôï
n
g
(g)
Ñoà thò 4.10 Moái töông quan giöõa chieàu daøi vaø troïng löôïng caù (NT II)
Cuõng nhö ôû nghieäm thöùc moät, chuùng toâi nhaän thaáy söï töông quan giöõa
chieàu daøi vaø troïng löôïng caù ôû nghieäm thöùc hai khaù chaët cheõ, heä soá töông
quan R2
= 0,9947.
Tuy nhieân, chuùng toâi nhaän thaáy öông trong ao ñaát söï taêng tröôûng veà
troïng löôïng cuûa caù laêng nha khi ñaït ñöôïc chieàu daøi lôùn hôn 3cm laø roõ reät

55. 54 EBOOKBKMT.COM
coøn öông ôû beå baït söï thay ñoåi veà troïng löôïng laø khoâng ñaùng keå (khi caù coù
cuøng chieàu daøi nhö treân).

56. 55 EBOOKBKMT.COM
V. KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ