Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo.docx

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẠO CÔNG GIÁO
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.1.1. Khái quát về Công giáo
Công giáo, theo tiếng Hy Lạp là Katholicos, tiếng La tinh Catholicus
có nghĩa là phổ quát (Universel), là tôn giáo thờ Thiên Chúa, ra đời vào thế
kỷ thứ nhất Công nguyên, ở phía Đông đế quốc La Mã cổ đại.
Giáo lý Công giáo, được thể hiện trong Kinh thánh, quan niệm Công
giáo cho rằng đó là bản văn linh ứng và trung thực; là những lời mạc khải
của Thiên Chúa đối với loài người, là mẫu mực tối cao của đức tin. Theo
Kinh thánh, Thiên Chúa tạo ra trời đất, con người và muôn loài từ hư không
trong vòng 6 ngày, con người phải thờ phụng và tiếp tục công trình kiến tạo
trái đất của Thiên Chúa. Theo Kinh thánh, tất cả sự tồn tại và biến đổi trong
vũ trụ do Thiên Chúa tiền định một cách hợp lý.
Về luật lệ và lễ nghi: Công giáo có một hệ thống luật lệ chi tiết và thống
nhất thực hiện trên toàn thế giới, thể hiện ở một số nội dung cơ bản: Mười
điều răn của Thiên Chúa; Sáu điều răn của Giáo hội; Bảy phép bí tích; Giáo
luật 1983 quy định chi tiết các vấn đề về đạo, nhằm tập trung quyền lực và
duy trì trật tự Giáo hội. Công giáo có hệ thống lễ nghi quanh năm, với nhiều
ngày lễ quan trọng bắt buộc toàn thể tín đồ phải thực hiện.
Về cơ cấu tổ chức: Công giáo có hệ thống tổ chức thống nhất
chặt chẽ với 3 cấp hành chính chính thức: Tòa thánh, giáo phận và
giáo xứ (tại Việt Nam có thêm giáo họ).
- Tòa thánh Vatican: ở Rôma thủ đô Italia là trung tâm điều hành của
Công giáo, đồng thời là quốc gia có chủ quyền độc lập theo Công pháp Quốc
12

tế. Giáo hoàng vừa là giáo chủ vừa là người đứng đầu nhà nước,
có ảnh hưởng, uy tín lớn trên trường quốc tế.
- Giáo phận (diocese): là một cộng đoàn tín hữu trong địa giới
nhất định, là cấp hành chính chính thức của giáo hội trực thuộc Toà
Thánh về mọi phương diện. Việc thành lập, bãi bỏ, chia tách giáo
phận do Giáo hoàng quyết định.
- Giáo xứ (paroisse): là cộng đồng tín hữu nhất định được thiết lập
một cách cố định trong giáo phận. Giám mục là người có quyền thành
lập, bãi bỏ giáo xứ; có quyền truyền chức, bổ nhiệm, điều chuyển, kỷ luật
linh mục; thành lập, giải tán Hội đồng Mục vụ giáo xứ.
Bên cạnh hệ thống tổ chức theo hệ triểu, Công giáo có hệ thống
dòng tu đa dạng về loại hình và hoạt động chuyên biệt theo tôn chỉ mục
đích sáng lập. Dòng tu là một tổ chức trực thuộc của Giáo hội Công giáo,
được thành lập do những người tự nguyện sống chung với nhau trong
một cộng đoàn gọi là Tu viện (Couvent) hay đan viện (Monastere - là dòng
có gốc ẩn tu) với mục đích giữ đạo và truyền đạo. Mỗi dòng tu có tôn chỉ,
mục đích và hoạt động chuyên biệt, mục đích là phục vụ Giáo hội và xã
hội. Các tu sĩ trong dòng luôn tuyên giữ ba lời khấn: khiết tịnh (độc thân),
khó nghèo (không có tài sản riêng) và vâng phục.
Phẩm trật trong Giáo hội: còn được gọi là hàng giáo phẩm là một tập thể
bao gồm những người có chức thánh theo một cơ cấu có các cấp bậc khác
nhau. Phẩm trật theo chức thánh gồm: giám mục, linh mục, phó tế. Những
người này lĩnh nhận chức thánh để thi hành mục vụ và bí tích của Giáo hội.
Công giáo du nhập vào Việt Nam gần 5 thế kỷ (năm 1533), đến nay trở thành tôn
giáo lớn với 41 giám mục, 5.431 linh mục, hơn 3.057 giáo xứ, 26 giáo phận thuộc
3 Tổng Giáo phận [18]; 8 Đại chủng viện, 01 Học viện, hơn 124 dòng tu hoạt
động ổn định và không ngừng phát triển. Công giáo ở Việt Nam
13

trực thuộc và chịu sự lãnh đạo của Tòa thánh Vatican. Các giám
mục làm việc trong một tổ chức chung gọi là Hội đồng Giám mục
Việt Nam. Hội đồng có nhiệm vụ triển khai chủ trương của Tòa
thánh Vatican ở Việt Nam bằng các văn bản trong các kỳ đại hội,
hội nghị; liên kết, hiệp thông giữa các giáo phận và toàn Giáo hội.
1.1.2. Hoạt động đạo công giáo
Theo Khoản 11, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016
quy định: Hoạt động tôn giáo là hoạt động truyền bá tôn giáo, sinh
hoạt tôn giáo và quản lý tổ chức của tôn giáo [33].
Như vậy có thể hiểu hoạt động công giáo là hoạt động truyền bá, thực
hành giáo lý, giáo luật, lễ nghi, quản lý tổ chức của các tổ chức công giáo.
Nghiên cứu Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 và các tài liệu liên quan có thể khái
quát họat động của đạo công giáo bao gồm các nội dung cơ bản sau:
- Hoạt động đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung; đăng ký
hoạt động đạo công giáo.
- Công nhận; thành lập, chia tách, sát nhập, hợp nhất tổ
chức đạo công giáo trực thuộc đạo Công giáo.
- Hoạt động phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử, thuyên chuyển,
cách chức, bãi nhiệm Hồng y, Giám mục, Linh mục trong đạo công giáo.
- Hoạt động thành lập, quản lý, giải thể các trường thần học, mở
lớp bồi dưỡng những người chuyên hoạt động trong đạo công giáo.
- Những hoạt động sinh hoạt đạo công giáo trong nước.
- Hoạt động sinh hoạt đạo công giáo có yếu tố nước ngoài.
- Hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, giáo dục, y tế, bảo trợ
xã hội, từ thiện nhân đạo.
- Hoạt động quản lý tài sản; cải tạo, trùng tu, nâng cấp, xây
mới công trình kiến trúc đạo Công giáo.
14

- Quan hệ quốc tế của tổ chức đạo Công giáo, chức sắc và
tín đồ đạo Công giáo.
1.1.3. Quản lý nhà nước về hoạt động đạo công giáo
1.1.3.1. Quản lý nhà nước
Hoạt động quản lý bao gồm nhiều loại, trong đó quản lý xã hội là một
dạng quản lý đặc biệt. Quản lý xã hội là sự tác động có ý thức để chỉ huy,
điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con
người phù hợp với ý chí của nhà quản lý và quy luật khách quan.
Quản lý xã hội là một chức năng xã hội đặc biệt xuất hiện từ khi lao
động của con người bắt đầu được xã hội hóa. Chủ thể của quản lý là con
người hay tổ chức của con người. Những cá nhân hay tổ chức của con
người phải là những chủ thể đại diện có quyền uy, có quyền hạn và trách
nhiệm liên kết, phối hợp những hoạt động riêng lẻ của từng cá nhân hướng
tới mục tiêu chung nhằm đạt được kết quả nhất định trong quản lý.
Khách thể của quản lý là trật tự quản lý. Trật tự này được quy định
bởi nhiều loại quy phạm xã hội khác nhau như quy phạm tập quán, quy
phạm đạo đức, quy phạm chính trị, quy phạm tôn giáo, quy phạm pháp
luật. Khi nhà nước xuất hiện, những công việc quản lý xã hội quan trọng
nhất do Nhà nước đảm nhiệm- quản lý nhà nước xuất hiện. Quản lý nhà
nước hiện nay được hiểu theo hai nghĩa:
Theo nghĩa rộng: là dạng quản lý xã hội của nhà nước, được sử dụng
quyền lực nhà nước để điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi hoạt động
của con người do tất cả các cơ quan nhà nước (lập pháp, hành pháp, tư pháp)
tiến hành để thực hiện các chức năng của nhà nước đối với xã hội.
Theo nghĩa hẹp: là dạng quản lý xã hội mang tính quyền lực nhà nước
với chức năng chấp hành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật của các cơ
quan trong hệ thống hành pháp (Chính phủ, ủy ban nhân dân các cấp) [8]
15

Pháp luật là phương tiện chủ yếu để QLNN. Bằng pháp luật,
Nhà nước có thể trao quyền cho các tổ chức xã hội hoặc cá nhân
để họ thay mặt Nhà nước tiến hành hoạt động QLNN.
Dưới góc độ luận văn, tác giả tiếp cận khái niệm QLNN theo nghĩa hẹp,
đó là hoạt động quản lý xã hội của các cơ quan hành pháp nhà nước, bằng
những công cụ, biện pháp và thẩm quyền được giao, những cơ quan này
tác động vào các mối quan hệ xã hội, các nhóm đối tượng trong xã hội để
thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ theo sự phân cấp nhà nước.
1.1.3.2. Quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
QLNN đối với các hoạt động tôn giáo nói chung là dạng quản lý mang
tính nhà nước nhằm điều chỉnh các quá trình hoạt động tôn giáo của các
pháp nhân và các thể nhân tôn giáo bằng quyền lực Nhà nước. Trong đó,
hoạt động tôn giáo là những hoạt động như hoạt động tín ngưỡng tôn giáo
của tín đồ, hoạt động hành chính tôn giáo của chức sắc, hoạt động của các
hội đoàn, tổ chức tôn giáo... Pháp nhân tôn giáo là những tổ chức tôn giáo
có có tư cách pháp nhân, tư cách pháp nhân là cho nhà nước thừa nhận;
thể nhân tôn giáo là tín đồ, chức sắc, nhà tu hành của các tôn giáo, thể nhân
này do các tổ chức tôn giáo thừa nhận [8]
Như vậy, QLNN đối với các hoạt động tôn giáo là quản lý bằng pháp luật
và theo pháp luật với những phương pháp và phương tiện đặc trưng. Đối với
tôn giáo, nghiên cứu các giải pháp, các phương pháp, các thủ pháp giải quyết,
dàn xếp từng trường hợp cụ thể như là tính nghệ thuật thì quản lý phải là hướng
ưu tiên. Có nghĩa là không giống với các lĩnh vực QLNN khác, QLNN đối với các
hoạt động tôn giáo lấy việc tuyên truyền, giáo dục, vận động, thuyết phục là
chính chứ không lấy việc thực hiện quản lý mang tính mệnh lệnh đơn phương
một chiều làm chủ đạo. Người làm công tác QLNN đối với các hoạt động tôn
giáo phải đảm bảo được đường lối, chính sách về
16

tôn giáo của Đảng và nhà nước, đảm bảo đời sống tín ngưỡng của
nhân dân phát triển bình thường và thể hiện được quan điểm ở Việt
Nam hiện nay, sự phát triển của tôn giáo phải gắn bó đồng thời với
sự phát triển của đất nước, của dân tộc.
Và đối với hoạt động của đạo công giáo, QLNN thực chất đó là những
tác động, điều hành của các cơ quan nhà nước, tới các hoạt động của các
tổ chức đạo Công giáo bao gồm: hoạt động truyền bá đạo Công giáo, sinh
hoạt Công giáo và quản lý tổ chức của đạo Công giáo. Mục đích của QLNN
đối với hoạt động đạo Công giáo là nhằm ổn định tình hình sinh hoạt tôn
giáo; đảm bảo cho các hoạt động đạo Công giáo được thực hiện đúng pháp
luật; đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo cho nhân dân. Ngoài ra, việc
quản lý hoạt động đạo Công giáo của nhà nước cũng nhằm giúp đồng bào
giáo dân xây dựng, ổn định và nâng cao đời sống cả về vật chất và tinh thần;
xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân; phát huy các nguồn lực tiềm ẩn của
Giáo hội Công giáo Việt Nam trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quản lý
hoạt động đạo Công giáo cũng nhằm loại bỏ những hành vi phản tôn giáo,
lợi dụng đạo Công giáo để thực hiện mê tín dị đoan, cơ hội chính trị, làm
ảnh hưởng đến an ninh, trật tự của đất nước.
Từ những phân tích trên, ta có thể hiểu khái niệm QLNN đối với hoạt
động đạo Công giáo như sau: Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo
Công giáo là tổng thể những cách thức, biện pháp tác động của các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền tới các tổ chức đạo Công giáo và các chức sắc và
tín đồ đạo Công giáo nhằm đảm bảo những hoạt động của tổ chức, tín đồ,
chức sắc đạo Công giáo được diễn ra đúng pháp luật, đảm bảo quyền tự do
tín ngưỡng, tôn giáo cho công dân; đồng thời cũng nhằm phòng ngừa, ngăn
chặn những hành vi lợi dụng hoạt động đạo Công giáo để làm việc trái pháp
luật, xâm phạm đến an ninh, trật tự của đất nước.
17

1.2. Sự cần thiết, đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng đến
quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo Trong
công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay, cần thiết phải tăng cường công tác
QLNN đối với hoạt động tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công
giáo nói riêng, xuất phát từ những lý do sau:
Thứ nhất, tôn giáo, tín ngưỡng là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân
dân. Quan điểm này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đổi mới tư duy lý luận
của Đảng về vấn đề tôn giáo. Nếu như trước đây, tôn giáo thường chỉ được tiếp
cận hạn chế từ góc độ tư tưởng triết học và chính trị, với định nghĩa mang tính
kinh điển "tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân"; tín ngưỡng thường được gắn
liền với hủ tục, mê tín dị đoan…, thì giờ đây, tôn giáo tín ngưỡng đã được nhìn
nhận là một phần của lịch sử dân tộc, văn hóa và đạo đức và hơn thế, là thực
thể xã hội có khả năng cố kết cộng đồng và ổn định trật tự, an toàn xã hội...
Quan điểm mới này đặt nền móng cho sự quản lý của các cấp chính quyền và
đoàn thể chính trị xã hội, thể hiện sự quan tâm và bảo đảm những lợi ích thiết
thân của đồng bào các tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng trong việc
thỏa mãn nhu cầu đời sống tín ngưỡng lành mạnh, chính đáng của họ, tương
tự như việc bảo đảm các quyền khác của con người như ăn, mặc, cư trú, nhân
quyền, dân chủ…
Thứ hai, trong những năm gần đây, xu thế hoạt động đối ngoại của các
tổ chức tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng phổ biến là: đa dạng hóa,
thế tục hóa, dân tộc hóa, toàn cầu hóa. Thực ra, với xu thế này, nếu như “thuần
đạo” thì không có điều gì phải lo ngại, song, các thế lực thù địch thường lợi
dụng hoạt động đạo công giáo để thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, gây
rối, biểu tình, bạo loạn, lật đổ; một số chức sắc, linh mục, đội lốt đạo công giáo
tăng cường truyền đạo trái phép, phát triển tín đồ chống đối,
18

xuyên tạc đường lối, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta về tôn
giáo, vu khống chính quyền,… làm cho tình hình trở nên phức tạp hơn. Vì
vậy, việc QLNN về tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng vừa bảo
đảm đúng với đường lối đối ngoại, quan điểm, chính sách về tôn giáo của
Đảng và Nhà nước, vừa thỏa mãn được nhu cầu văn hóa tâm linh chân chính
của đồng bào theo đạo là việc hết sức cần thiết.
Thứ ba, Luật tín ngưỡng tôn giáo có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01
tháng 01 năm 2018. Với những điểm mới cơ bản như: Mở rộng chủ thể thực
hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; giảm thời gian công nhận tổ chức
tôn giáo; bổ sung nội dung phong phẩm cho người nước ngoài cư trú hợp
pháp tại Việt Nam; được tập trung sinh hoạt tôn giáo riêng tại cơ sở tôn giáo
hoặc tại địa điểm hợp pháp khác ở Việt Nam…, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo
được đánh giá là bước tiến mới, đảm bảo hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo ở
Việt Nam tuân thủ pháp luật và phù hợp với xu thế hội nhập của thế giới. Vì
vậy, để Luật ngày càng đi sâu vào cuộc sống, nhà nước cần phải thực hiện
đồng bộ nhiều giải pháp, cần phải phổ biến pháp luật cho các tầng lớp nhân
dân, cán bộ công chức làm công tác tôn giáo, nhất là các chức sắc, chức
việc, tín đồ của đạo công giáo.
Từ những thực tế trên, đòi hỏi cần phải tăng cường QLNN đối
với hoạt động đạo công giáo, qua đó đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng,
tôn giáo chính đáng của nhân dân, mặt khác phải luôn cảnh giác
chống lại âm mưu lợi dụng tôn giáo nói chung, đạo công giáo nói riêng
của các thế lực thù địch, mặt khác tạo sự công bằng giữa các tín đồ
với nhau hoặc giữ hoạt động đạo công giáo với tôn giáo khác.
19

1.2.2. Đặc điểm của quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
1.2.2.1. Đặc điểm của đạo công giáo
Đạo Công giáo là tôn giáo lớn nhất gắn chặt với nhiều biến động
của lịch sử nhân loại và là rường cột của chế độ phong kiến Châu Âu.
Một mặt, Đạo Công giáo đem lại nhiều giá trị văn hóa cho Châu Âu, nhưng
cũng là tôn giáo đã kìm hãm Châu Âu trong “đêm trường Trung cổ”. Công
giáo cũng đã tổ chức nhiều cuộc Thập tự chinh đẫm máu trong lịch sử.
Khi chủ nghĩa tư bản phát triển thì Công giáo thỏa hiệp, gắn bó với chủ
nghĩa tư bản trong phong trào thực dân hóa, đồng thời cố gắng giữ vị
thế thần quyền và tục quyền rất đặc biệt của mình.
Là một tôn giáo nhưng Đạo Công giáo hiện diện như một nhà nước.
Về cơ cấu tổ chức, Đạo Công giáo là tôn giáo duy nhất quản lý nước Chúa
theo các đơn vị hành chính, tương ứng với các đơn vị hành chính ở các
quốc gia trên thế giới gồm ba cấp. Cao nhất là Giáo hội - Nhà nước La Mã
(Giáo triều Vatican), đơn vị hạt nhân là giáo phận hay Giáo hội địa phương
và giáo xứ hay Giáo hội cơ sở; ngoài ra còn có các cấp trung gian mang tính
chất liên hiệp như giáo tỉnh, giáo miền, giáo hạt. Giáo hội Công giáo được
điều hành bởi hàng giáo phẩm, thực hiện theo giáo luật. Giáo hoàng cai quản
Giáo hội toàn cầu và là Quốc trưởng của Nhà nước Vatican. Các giám mục
cai quản các giáo phận ở các địa phương. Giám mục phải tuyệt đối phục
tùng Giáo hoàng. Các linh mục cai quản các giáo xứ là đơn vị cơ sở của
Giáo hội, phải tuyệt đối phục tùng Giám mục.
Đạo Công giáo là một tôn giáo có hệ thống giáo lý, luật lệ, lễ nghi rất phức
tạp và chặt chẽ. Nội dung giáo lý gồm nhiều quan điểm triết học và thần học
siêu hình, được xây dựng có hệ thống, từ đơn giản để dành cho tín đồ, đến
những học thuyết kinh viện. Giáo lý Công giáo căn cứ vào Kinh thánh, nhưng
phải dựa vào lời giải thích theo truyền thống và thẩm quyền của Giáo
20

hội. Luật lệ, lễ nghi của Công giáo phức tạp với những tín điều buộc các giáo
hữu phải tin và tuân theo. Ngoài 10 điều răn của Chúa, 6 điều răn của Hội thánh,
còn có 7 phép bí tích và tín đồ phải tham gia trong các ngày lễ trọng, lễ buộc
theo mùa trong năm. Giáo luật gồm 1.752 điều, đề ra các quy phạm đối với mọi
thành phần trong Giáo hội, trong việc thực hành các chức năng thánh hóa, giáo
huấn và cai quản của Giáo hội. Đặc biệt Công giáo đề cao thuyết thần quyền
tuyệt đối (mọi việc đều do Chúa định) và thuyết giáo quyền tập trung; (Giáo
hoàng là đại diện của Thiên chúa ở trần gian).
Hiện nay, Đạo Công giáo là một trong những tôn giáo lớn nhất của thế
giới về mặt tổ chức. Đặc biệt, Công giáo có phạm vi hoạt động rất rộng ở
hầu hết các nước của tất cả các châu lục. Theo số liệu thống kê của Ban
Tôn giáo Chính phủ, hiện nay Giáo hội Công giáo có 1.045.057.000 tín đồ,
chiếm khoảng 16,7% dân số trên thế giới; có 3.475 giám mục, 405.187 linh
mục, 218.196 giáo xứ ở 185 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đạo Công giáo có
ảnh hưởng rất lớn đến chính sách của nhiều quốc gia.
1.2.2.2. Đặc điểm của hoạt động đạo công giáo tại Việt Nam
Từ những thập niên đầu của thế kỷ XVI ở Việt Nam đã có các
giáo sỹ phương Tây đến truyền giáo; thánh Phan Xicô Xavier Tên trên
đường sang Nhật đã đặt chân đến Việt Nam để truyền đạo Công giáo.
Trong thời kỳ đầu, việc truyền đạo vào Việt Nam ít gặp trở ngại do tính
khoan dung, hòa nhập, không đối đầu của tôn giáo bản địa. Tuy vậy,
việc truyền đạo trong thời kỳ này còn thu được ít kết quả.
Đến thế kỷ XVII, khi số lượng tín đồ Công giáo đã khá đông, Giáo
hoàng lập hai địa phận Đàng trong và Đàng ngoài do hai người Pháp làm
giám mục. Đến cuối thế kỷ thứ XVIII Giáo hội Công giáo Việt Nam có ba Địa
phận (Đàng trong, Đàng ngoài và Tây Đàng ngoài) với khoảng 35 vạn giáo
dân và 70 linh mục người Việt Nam. Quá trình truyền đạo Công giáo vào
21

Việt Nam thời kỳ nhà Nguyễn diễn ra rất phức tạp. Lúc đầu vua chúa
phong kiến Việt Nam để giáo sỹ phương Tây vào truyền đạo mà không
ngăn cản và còn dành cho nhiều thuận lợi. Nhưng, khi thấy các giáo sỹ
không chỉ truyền đạo mà vừa phục vụ âm mưu xâm lược của nước ngoài,
thì họ thay đổi thái độ. Khi Thực dân Pháp bộc lộ rõ ý đồ thôn tính Việt
Nam, triều đình nhà Nguyễn thực hiện việc cấm đạo khá quyết liệt. Việc
triều đình nhà Nguyễn cấm đạo đã gây những ấn tượng nhất định trong
tín đồ Công giáo, rơi vào âm mưu chia rẽ của thực dân, tạo sơ hở để thực
dân Pháp lợi dụng đánh chiếm nước ta.
Hơn 80 năm nước ta là thuộc địa của thực dân Pháp và hơn 20 năm Miền
Nam dưới chế độ thực dân mới của đế quốc Mỹ, các thế lực thực dân, đế quốc
đã lợi dụng Công giáo để xâm lược và duy trì sự thống trị. Chúng luôn lợi dụng
Công giáo để chèn ép, chia rẽ người Công giáo với người tôn giáo khác, người
có tôn giáo và người không có tôn giáo, đặc biệt là chia rẽ đồng bào Công giáo
với Đảng và cách mạng. Dưới ách thống trị của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ,
Giáo hội được hưởng nhiều đặc quyền, đặc lợi; những tổ chức giáo sỹ theo
Pháp, Mỹ được ưu đãi dễ dàng hoạt động, phát triển uy thế chính trị, thế lực
kinh tế và cơ sở vật chất. Tuy nhiên, trên thực tế nước ta vẫn bị coi là một xứ
truyền giáo, là Giáo hội thuộc địa, mọi việc đều do nước ngoài quyết định. Mặc
dù vậy, một bộ phận chức sắc Công giáo vẫn dung hòa quyền lợi dân tộc với
tôn giáo, đông đảo quần chúng tín đồ với ý thức dân tộc, lòng yêu nước, đã
đứng về phía kháng chiến.
Năm 1980, các giám mục trong nước đã hội nghị để thống nhất đường
lối của Giáo hội. Hội nghị đã thành lập Hội đồng Giám mục Việt Nam và ra Thư
chung với phương châm “Sống phúc âm trong lòng dân tộc để phục vụ hạnh
phúc đồng bào”. Đó là mốc son mở ra thời kỳ mới, thời kỳ Giáo hội Công giáo
Việt Nam đẩy mạnh cuộc dấn thân, hội nhập và đồng hành cùng
22

dân tộc, tạo điều kiện thuận lợi để những người Công giáo Việt Nam
thực hện phương châm sống “tốt đời, đẹp đạo“.
Như vậy, để trở thành một Giáo hội độc lập, Giáo hội Công giáo Việt
Nam đã phải trải qua một quá trình thử thách, lâu dài và vô cùng khó khăn.
Người Công giáo Việt Nam chỉ thực sự được chủ động quyết định vận mệnh
của mình, Giáo hội Công giáo Việt Nam chỉ thực sự được tự do, thống nhất
và nâng cao địa vị của mình trong cộng đồng Công giáo thế giới khi dân tộc
hoàn toàn độc lập, nước nhà hoàn toàn thống nhất.
Những năm gần đây, Giáo hội Công giáo ở Việt Nam tăng cường, phát
triển chức sắc, tín đồ, tăng cường xây dựng cơ sở thờ tự; tập trung đẩy mạnh
các hoạt động tôn giáo, củng cố đức tin, làm cho sinh hoạt tôn giáo trở nên hấp
dẫn, sống động hơn, thu hút và tập hợp tín đồ chặt chẽ hơn, tác động đến các
lĩnh vực đời sống xã hội. Đồng bào Công giáo được tham gia sinh hoạt tôn giáo
bình thường, yên tâm phấn khởi với chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước,
tích cực phát triển kinh tế, nâng cao đời sống, đẩy mạnh các hoạđộng xã hội từ
thiện, nhân đạo, bảo vệ trật tự an ninh, phòng chống các tệ nạn xã hội, theo tinh
thần “tốt đời, đẹp đạo”, “kính Chúa, yêu Nước”, góp phần cùng dân tộc trong
sự nghiệp xâydựng và bảo vệ Tổ quốc.
Phần đông chức sắc Công giáo thực hiện tốt việc hành đạo theo tinh thần
“sống phúc âm trong lòng dân tộc”. Xu thế hướng về dân tộc thể hiện rõ và ngày
càng chiếm ưu thế không chỉ ở các tín đồ, mà còn ở cả chức sắc tôn giáo. Nhiều
tín đồ đã nhận ra Giáo hội là chỗ dựa cho phần đạo; Nhà nước, chính quyền là chỗ
dựa về phần đời. Các tín đồ, chức sắc nhận thấy được, nhờ phong trào giải phóng
dân tộc thắng lợi, nên các giáo phận ở Việt Nam được chính thức thành lập, các
tòa giám mục, chính tòa Công giáo Việt Nam mới chấm dứt được sự cai quản của
các giám mục, hồng y giáo chủ ngoại quốc.
23

Theo số liệu thống kê của Ban Tôn giáo Chính phủ, tính đến năm
2010, Giáo hội Công giáo Việt Nam có khoảng 6,8 triệu tín đồ, chiếm
1% dân số, được phân bổ ở 63 tỉnh, thành phố trên cả nước; có 26
giáo phận, 2.628 giáo xứ, 44 giám mục, hơn 4.000 linh mục.
1.2.2.3. Đặc điểm của quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo Một
là, nhà nước là cơ quan tổ chức và quản lý các hoạt động đạo công giáo. Chủ
thể chính có chức năng QLNN đối với hoạt động đạo công giáo là
các cơ quan nhà nước, đặc biệt là các cơ quan thuộc hệ thống hành pháp
(Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp), ngoài ra có các cơ quan nhà nước, tổ
chức, cá nhân khác được nhà nước trao quyền quản lý trong những lĩnh vực
nhất định. Các cơ quan nhà nước có vai trò chính trong vấn đề này là Chính
phủ (Ban Tôn giáo Chính phủ), UBND các cấp, Bộ Công an, Bộ Tài nguyên và
Môi trường. Tuy nhiên, đặc điểm quan trọng thứ nhất dùng để QLNN đối với
hoạt động đạo công giáo là dùng phương pháp mềm như tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục, vận động và nêu gương, hoặc thi đua khen thưởng đối với
tập thể, cá nhân thực hiện tốt một số lĩnh vực trong đời sống xã hội, hoặc phối
hợp với Giáo hội để xử lý giải quyết những vấn đề lien quan đến đạo công giáo
một cách nhẹ nhàng nhưng mang lại hiệu quả cao nhất.
Hai là, hệ thống pháp luật, chính sách, chiến lược, quy hoạch,
kế hoạch là công cụ để nhà nước tổ chức và quản lý hoạt động phật
giáo nhưng hạn chế tối đa phương pháp áp chế XHCN. Không nên
dùng công cụ của nhà nước để xử lý mà phải mềm hóa như đã nêu
trên vì các tín đồ đi theo niềm tin và tâm linh thì đòi hỏi QLNN phải
kiên trì lâu dài, cần phải phối hợp đồng bộ để giáo dục tín đồ của họ.
Ba là, QLNN về hoạt động đạo công giáo đòi hỏi phải có một bộ máy nhà
nước mạnh, có hiệu lực, hiệu quả và một đội ngũ cán bộ QLNN có trình độ,
năng lực thật sự. Do tầm quan trọng và tính phức tạp, hoạt động đạo công
24

giáo không thể chỉ do một ngành nào đó làm được, mà phải do toàn bộ hệ thống
chính trị tiến hành dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Song, cũng
cần xác định rõ chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn giải quyết của từng tổ chức
theo đúng chức năng, vị trí và thẩm quyền pháp lý của mỗi tổ chức trong hệ
thống chính trị. Trong khi khẳng định hoạt động tôn giáo nói chung và đạo công
giáo nói riêng có liên quan đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, các cấp, các
ngành, các địa bàn nên làm tốt hoạt động này là trách nhiệm của toàn bộ hệ
thống chính trị do Đảng lãnh đạo, chúng ta cũng thấy tổ chức bộ máy và đội
ngũ cán bộ chuyên trách làm hoạt động đạo công giáo phải có trách nhiệm trực
tiếp, cần được củng cố và kiện toàn.
Ngoài ra, QLNN đối với hoạt động đạo công giáo và đấu tranh
chống việc lợi dụng đạo công giáo chống đối chế độ chỉ thành công nếu
làm tốt công tác vận động quần chúng. Và để thực hiện có hiệu quả quan
điểm này, bộ máy QLNN về hoạt động đạo công giáo cũng như đội ngũ
cán bộ phải có phương pháp vận động đúng đắn, tác động đồng bộ vào
mọi khâu; chống mệnh lệnh, áp đặt thô bạo; coi trọng việc tuyên truyền,
giáo dục, nêu gương; thu hút vào thực tiễn xây dựng đất nước; quan tâm
giải quyết đời sống hàng ngày của nhân dân.
Như vậy, có thể thấy rằng hoạt động đạo công giáo diễn ra hết sức phức tạp
với sự đa dạng về chủ thể, về hình thức tổ chức và quy mô hoạt động. Do đó, nhà
nước phải ban hành pháp luật, đề ra các chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế
hoạch phát triển đạo công giáo để đảm bảo cho hoạt động đạo công giáo có tính tổ
chức cao, ổn định, công bằng và có tính định hướng rõ ràng.
1.2.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với hoạt
động đạo công giáo
Thứ nhất, có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam với
hê ̣thống lý luâṇ của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, hoạt
25

động đạo công giáo đã góp phần to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân
tộc và đạt được nhiều thành tựu trong công cuộc đổi mới toàn diện các
lĩnh vực của đời sống ở nước ta. Có thể nói, chính sách tôn giáo là một
trong những mặt quan trọng bậc nhất của công tác tôn giáo nói chung
và đạo công giáo nói riêng, là tiền đề cho mọi sự thay đổi về ứng xử đối
với đạo công giáo cũng như bản thân đời sống đạo công giáo.
Thứ hai, trong hoạt động đạo công giáo, bộ máy QLNN về tôn giáo nói
chung và đạo công giáo nói riêng là yếu tố quyết định trực tiếp trong việc
thực thi chính sách tôn giáo nhưng nó lại đặt trong tổng thể “cả hệ thống
chính trị đều làm công tác tôn giáo”. Các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận
Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội phối hợp chặt chẽ với nhau để quản
lý về tôn giáo cũng như hoạt động đạo công giáo.
Thứ ba, nền kinh tế đã có những bước tiến vững vàng, tạo đà cho thời
kỳ phát triển mới của đất nước, cơ sở vật chất - kỹ thuật được tăng cường,
đời sống của các tầng lớp nhân dân không ngừng được cải thiện. Lĩnh vực
văn hóa xã hội cũng đạt được những kết qua quan trọng, làm cho đời sống
tinh thần của con người, xã hội phong phú, đa dạng hơn, mức hưởng thụ
văn hóa của nhân dân từng bước tăng lên. Những tiến bộ của khoa học kỹ
thuật, công nghệ đang tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho hoạt động công
giáo, nhất là trong lĩnh vực truyền thông. Mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh
tế với tiến bộ và công bằng xã hội ngày càng hài hòa. Chính sách mở cửa,
hội nhập quốc tế tạo cơ hội cho chính sách tôn giáo ở Việt Nam tiến gần
hơn với luật pháp quốc tế.
Cùng với yếu tố tích cực, cũng tồn tại những yếu tố hạn chế
ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động công giáo ở Việt Nam:
Thứ nhất, chậm đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động trong
công tác tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công giáo nói riêng. Một số cấp
26

ủy, chính quyền các cấp, chưa nhận thức, quán triệt đầy đủ các chủ trương,
chính sách của Đảng, Nhà nước về tôn giáo. Các chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước đối với tín ngưỡng, tôn giáo chậm được thể chế hóa. Tổ
chức, bộ máy làm công tác tôn giáo, đạo công giáo chưa xác định rõ được mô
hình, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ chế phối hợp,... Những biểu hiện của
lề lối “xin - cho”, hành chính, quan liêu trong quan hệ với hoạt động đạo công
giáo chưa được khắc phục dù đã có “đổi mới”.
Thứ hai, nhận thức của một bộ phận cán bộ, nhân dân về tôn giáo nói
chung và đạo công giáo chưa đầy đủ, còn hẹp hòi, định kiến chỉ thấy những
ảnh hưởng tiêu cực của đạo công giáo cho rằng, đạo công giáo dễ bị các thế
lực thù địch lợi dụng như là một công cụ để hoạt động chống phá nhà nước
Việt Nam. Khi đất nước còn chiến tranh, kẻ thù lợi dụng đạo công giáo như là
một công cụ xâm lược, thì tâm lý tả khuynh là không tránh khỏi. Nhưng trong
thời kỳ đổi mới, vẫn còn tư tưởng trong một bộ phận cán bộ quan niệm phát
triển tôn giáo, hay cụ thể là đạo công giáo là không có lợi cho cách mạng. Đó
là sự hiểu biết hạn hẹp, chỉ xét tôn giáo qua những hành động lợi dụng tôn giáo
phục vụ cho mục đích chính trị, mà không thấy vai trò tôn giáo trong đời sống
xã hội, trên các mặt văn hóa, đạo đức, tâm lý,… gắn liền với chủ nghĩa nhân văn
cần được ghi nhận và trân trọng. Mục tiêu của đạo công giáo khó mà đạt hiệu
qua cao khi mà chủ trương, chính sách tôn giáo đúng đắn của Đảng và Nhà
nước chưa được triển khai triệt để vào thực tiễn cuộc sống thông qua bộ phận
“trung gian” là đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo.
Thứ ba, trong điều kiện hiện nay, khi kinh tế thị trường phát triển, đời
sống vật chất của nhân dân được nâng cao. Tuy nhiên mặt trái của kinh tế thị
trường cũng dẫn đến nhiều hệ lụy cho xã hội, trong đó có lĩnh vực tôn giáo.
Bên cạnh việc xây sửa cơ sở thờ tự to lớn mang tính phô trương, vận động
quyên cúng quá nhiều, các nhu cầu tinh thần cũng phát triển, hoạt động tôn
27

giáo nhộn nhịp hơn, “phú quý sinh lễ nghĩa”, nhất là vào những ngày lễ
trọng của tôn giáo. Một số người vẫn quá tin vào các nghi thức gây lãng
phí thời gian, tiền của. Một số lễ hội đạo công giáo được tổ chức to, cốt
để kinh doanh hơn là góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
Thứ tư, tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng vẫn là lĩnh vực mà
các thế lực thù địch lợi dụng, dùng mọi thủ đoạn, công khai hoặc bí mật hậu
thuẫn, tiếp tay cho bọn phản động trong nước tổ chức hoạt động chống phá
nhằm làm mất ổn định chính trị - xã hội, cao hơn là âm mưu phá hoại sự thống
nhất, toàn vẹn lãnh thổ, thực hiện xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Sự lợi dụng đạo công giáo của các thế lực thù địch đặt ra cho công tác tôn giáo
vừa phải thực hiện tốt chính sách tôn giáo trên căn bản tôn trọng và đảm bao
quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân, vừa phải cảnh giác đấu tranh làm thất
bại âm mưu chống phá cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, cũng cần phân biệt rõ
những phần tử cơ hội và thù địch với những người chưa hiểu về tình hình đạo
công giáo ở Việt Nam hoặc tiếp cận vấn đề đạo công giáo, nhân quyền theo góc
nhìn truyền thống từ các nước Âu Mỹ.
Tóm lại, những yếu tố tích cực và hạn chế nêu trên đang đặt ra cho
Việt Nam, cho Đảng, Nhà nước ta cả cơ hội và thách thức trong QLNN
đối với tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công giáo nói riêng.
1.3. Chủ thể, nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động
đạo công giáo
1.3.1. Chủ thể quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
Chủ thể quản lý nói chung đó là những cơ quan, tổ chức, cá nhân có
thẩm quyền tham mưu, xây dựng, ban hành quyết định, cơ chế, chính
sách pháp luật quy định hoạt động của đạo Công giáo. Theo những quy
định của hệ thống pháp luật Việt Nam, chủ thể QLNN đối với hoạt động
đạo Công giáo là những cơ quan, tổ chức và cá nhân sau:
28

- Ở trung ương là Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ,
cơ quan ngang bộ; ở địa phương gồm UBND các cấp, Chủ tịch
UBND và các cơ quan chuyên môn của UBND các cấp.
- Ban Tôn giáo Chính phủ trực thuộc Bộ Nội vụ và Vụ Công
giáo thuộc Ban Tôn giáo Chính phủ là cơ quan có thẩm quyền riêng,
QLNN về chuyên ngành tôn giáo ở trung ương. Ở địa phương, Ban
Tôn giáo cấp tỉnh (trực thuộc Sở Nội vụ), Phòng Nội vụ (cấp huyện)
là cơ quan có thẩm quyền riêng QLNN về tôn giáo.
- Bên cạnh các cơ quan quản lý trên, còn có cơ quan phối hợp làm
công tác tôn giáo như: Ủy ban mặt trận Tổ quốc và các thành viên; cơ
quan Công an, cơ quan Quốc phòng; cơ quan Tuyên giáo, Dân vận...
1.3.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo
Theo nhiều tài liệu nghiên cứu và Luật tín ngưỡng tôn giáo 2016, QLNN
đối với hoạt động của đạo Công giáo bao gồm một số nội sung sau [33]:
Thứ nhất, xây dựng chính sách, ban hành văn bản quy phạm
pháp luật về TNTG những nhiệm vụ cụ thể của nội dung này gồm:
- Thể chế hóa những văn bản hướng dẫn thi hành luật, pháp
lệnh của Quốc hội và Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định về tổ
chức, hoạt động của tôn giáo và đạo Công giáo.
- Xây dựng và ban hành các văn bản quy định việc phối hợp
giữa các cơ quan chức năng trong QLNN về tôn giáo.
- Xây dựng và ban hành các chính sách liên quan đến tôn giáo
nói chung và chính sách đối với đạo Công giáo nói riêng như: chính
sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo; chính sách nhà đất tôn giáo; chính
sách liên quan đến hoạt động giáo dục đào tạo của các tôn giáo; chính
sách từ thiện, nhân đạo; hợp tác quốc tế,…
29

- Xây dựng và ban hành các quy trình, thủ tục hành chính quy định các
hoạt động liên quan quan đến tôn giáo nói chung và đạo Công giáo nói riêng.
- Tham mưu cho Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoàn thiện
chính sách, pháp luật về tôn giáo nói chung và đạo Công giáo nói riêng.
Thứ hai, xây dựng hệ thống tổ chức bộ máy QLNN về tín
ngưỡng tôn giáo, nội dung này bao gồm các công việc:
- Thiết kế mô hình tổ chức bộ máy QLNN về tôn giáo nói
chung và đạo Công giáo nói riêng ở trung ương và địa phương.
- Xây dựng cơ chế phối hợp các cơ quan, tổ chức QLNN về tôn giáo
các cấp.
- Xây dựng bộ máy QLNN về tôn giáo và đạo Công giáo ở trung
ương, Ban Tôn giáo Chính phủ, vụ QLNN về đạo Công giáo. Xây dựng
bộ máy QLNN về tôn giáo và đạo Công giáo ở địa phương.
- Quy định chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ
quan quản lý nhà nước về tôn giáo các cấp.
- Quy định về cơ chế hoạt động, phối hợp giữa các cơ quan QLNN
về tôn giáo các cấp; quy định việc phân cấp quản lý nhà nước về tôn giáo.
Thứ ba, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức thực thi công vụ
trong lĩnh vực QLNN đối với hoạt động của đạo Công giáo, nội dung
này bao gồm các vấn đề sau:
- Quy định quy mô, tổ chức cán bộ, công chức QLNN về tôn
giáo nói chung và đạo Công giáo nói riêng các cấp.
- Xây dựng và ban hành chiến lược, kế hoạch, quy hoạch đội
ngũ cán bộ, côn chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Tuyển dụng và sử dụng cán bộ, công chức; đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ, công chức, viên chức QLNN về tôn giáo và đạo Công giáo.
30

- Xây dựng các chế độ, chính sách đối với cán bộ, công
chức, viên chức làm công tác tôn giáo và đạo Công giáo.
- Xây dựng và ban hành các tiêu chí, tiêu chuẩn cán bộ, công
chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về chức năng,
nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách đối với cán
bộ, công chức QLNN về tôn giáo.
Thứ tư, quản lý, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về
đạo Công giáo, gồm các nội dung:
- Quản lý việc thành lập, chia tách, sát nhập, hợp nhất, giải
thể các tổ chức đạo Công giáo.
- Quản lý việc thành lập, giải thể các trường đào tạo, mở lớp
bồi dưỡng những người chuyên hoạt động trong lĩnh vực thần học.
- Quản lý việc phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy
cử, cách chức, bãi nhiệm chức sắc trong các tổ chức đạo Công giáo.
- Quản lý việc thuyên chuyển nơi hoạt động của chức sắc đạo Công giáo.
- Quản lý việc tổ chức những lễ hội, hội nghị, đại hội của đạo
Công giáo các cấp.
- Quản lý các giảng đạo, truyền đạo của các tổ chức, chức
sắc đạo Công giáo ngoài cơ sở đạo Công giáo.
- Quản lý việc cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới công trình đạo
Công giáo, công trình phụ trợ thuộc cơ sở đạo Công giáo. Quản lý
việc khai thác và sử dụng đất của các tổ chức đạo Công giáo.
- Quản lý các hoạt động giáo dục, y tế; bảo trợ xã hội, từ
thiện nhân đạo của các tổ chức đạo Công giáo.
31

- Quản lý quan hệ quốc tế của các tổ chức đạo Công giáo; những hoạt
động đạo Công giáo có tính quốc tế; hoạt động của những chức sắc, tín đồ đạo
Công giáo người nước ngoài tại Việt Nam và hoạt động của các chức sắc, tín
đồ đạo Công giáo nguời Việt có liên quan đến yếu tố nước ngoài.
- Quản lý việc phong phẩm, bầu cử, suy cử, cách chức, bãi
miễn có liên quan đến đạo Công giáo mang yếu tố nước ngoài.
Thứ năm, phổ biến, giáo dục pháp luật về tín ngưỡng, tôn
giáo gồm các nội dung:
- Tổ chức các hội nghị, các lớp tập huấn để quán triệt chính
sách pháp luật về tôn giáo nói chung, đạo Công giáo nói riêng đối
với cán bộ, công chức, viên chức làm công tác tôn giáo.
- Thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật
cho đội ngũ những chức sắc, chức việc các tôn giáo, những người
hoạt động trong lĩnh vực tôn giáo.
- Vận động, tuyên truyền chức sắc, tín đồ đạo Công giáo thực hiện
nghiêm các quy định về chính sách, pháp luật nhà nước về tôn giáo.
- Tổ chức phát động những cuộc thi tìm hiểu kiến thức, pháp
luật về tôn giáo đối với quần chúng, giáo dân.
- Hướng dẫn chức sắc, tín đồ đạo Công giáo thực hiện pháp
luật về tôn giáo và đạo Công giáo.
- Tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân cảnh giác trước các hành vi
lợi dụng hoạt động đạo Công giáo để phá hoại khối Đại đoàn kết toàn dân tộc,
xâm hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội; những hành vi lợi dụng,
lôi kéo giáo dân vi phạm các quy định pháp luật của nhà nước.
Thứ sáu, thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử
lý vi phạm pháp luật đối với hoạt động của đạo Công giáo, nội dung
cụ thể của hoạt động này bao gồm:
32

- Thanh tra, kiểm tra việc thực thi các pháp luật, chính sách,
quy định trong QLNN đối với hoạt động của tôn giáo nói chung và
của đạo Công giáo nói riêng, của đội ngũ cán bộ, công chức.
- Tiếp thu những đơn thư và giải quyết những khiếu nại, tố
cáo liên quan đến chính sách pháp luật và việc chấp hành và thực
thi các chính sách, pháp luật về tôn giáo và đạo Công giáo.
- Xử lý những vi phạm chính sách, pháp luật về tôn giáo theo
quy định của pháp luật.
- Xây dựng các kế hoạch, phương án đấu tranh phòng chống các hành
vi lợi dụng hoạt động đạo Công giáo của một số chức sắc, tín đồ đạo Công giáo
cực đoan để xâm hại đến an ninh, trật tự. Có kế hoạch phân loại những đối tượng,
chức sắc, tín đồ đạo Công giáo có hành vi phản động, phá hoạt những thành quả
cách mạng mà Đảng và chính quyền các cấp xây dựng được.
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương và bài học cho
huyện Phú Vang
1.4.1. Tỉnh Ninh Bình
Ninh Bình là tỉnh có số người tham gia các tôn giáo khá đông. Hiện ở địa
bàn có hai tôn giáo chính là Phật giáo và Thiên chúa giáo. Đồng bào có đạo
chiếm gần 24% số dân toàn tỉnh. Giáo phận Phát Diệm gồm 77 giáo xứ (trong
đó, 76 giáo xứ thuộc tỉnh Ninh Bình, một giáo xứ nằm ở Hòa Bình).
Trong thời gian qua, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình coi trọng
việc phát triển đảng viên là người có đạo. Thậm chí, các cơ sở, tổ chức
Đảng chú trọng bồi dưỡng quần chúng là người có đạo để kết nạp. Cấp
ủy và chính quyền địa phương tạo điều kiện để các cơ sở đạo công giáo
và đồng bào có đạo thực hiện quyền tự do tín ngưỡng. Đây là vấn đề
quan trọng giúp người có đạo được hưởng chính sách của Nhà nước,
thể hiện quyền tự do tín ngưỡng của mỗi người dân và tổ chức.
33

Coi trọng vận động các chức sắc, chức việc hoạt động đạo công giáo tham
gia phong trào bảo vệ an ninh tổ quốc tại cơ sở. Đây là việc làm không mới nhưng
quyết định thành công của phong trào tại thôn, xóm. Trong các dịp lễ, Tết (nhất là
ngày lễ trọng của đạo công giáo) cấp ủy Đảng, chính quyền và các đoàn thể địa
phương tổ chức thăm hỏi, tặng quà, khuyến khích chức sắc, chức việc. Nổi bật là
phong trào "hiến tặng giác mạc, giúp người mù sáng mắt" của giáo xứ Cồn Thoi
(Kim Sơn) với 153 người tình nguyện hiến giác mạc và khoảng hơn 10 nghìn trường
hợp khác đăng ký hiến giác mạc khi qua đời.
Tỉnh Ninh Bình đã thực hiện nhân rộng các mô hình trong phong trào,
vấn đề then chốt khiến phong trào có sức lan tỏa mạnh mẽ. Các mô hình: "Dòng
họ tự quản về an ninh trật tự", Phong trào "Xứ họ đạo bình yên", "Xứ họ đạo
không có tội phạm", được nhân rộng và lồng ghép với nhiều chương trình phát
triển kinh tế - xã hội như "xóa đói, giảm nghèo", "ông bà mẫu mực", "con cháu
thảo hiền", "nuôi con khỏe, dạy con ngoan"... Từ thực tiễn sinh động, xuất hiện
nhiều cách làm hay, sáng tạo, trở thành điển hình toàn quốc. Đây là những về
chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước coi trọng sự bình đẳng, tự
do tín ngưỡng của mọi người, mỗi người trong xã hội.
1.4.2. Tỉnh Nghệ An
Trên địa bàn tỉnh Nghệ An hiện có 2 tôn giáo hợp pháp (Công giáo, Phật
giáo) và một số tôn giáo khác. Nhìn chung, các tổ chức tôn giáo trên địa bàn
tỉnh đều xây dựng đường hướng hoạt động theo pháp luật, tập hợp các tín đồ
trong khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng cuộc sống “tốt đời, đẹp đạo”...
Đạo Công giáo ở Nghệ An có khoảng 280.000 tín đồ; 162 chức sắc
gồm 3 giám mục và 159 linh mục. Nghệ An cũng là nơi đóng chân của
Tòa giám mục Giáo phận Vinh (gồm công giáo 3 tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh
– Quảng Bình) và Trường Đại chủng viện Vinh – Thanh, nơi đào tạo các
linh mục tương lai cho Giáo phận Vinh và Thanh Hóa.
34

Những năm qua, đồng bào Công giáo Nghệ An đã không ngừng phát huy
truyền thống đoàn kết dân tộc xây dựng nên những xứ, họ đầm ấm, yên vui,
góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương nói riêng
và của tỉnh nhà nói chung. Thực hiện phương châm “sống tốt đời đẹp đạo”, hài
hòa giữa giáo hội và xã hội, bên cạnh hoạt động từ thiện, nhân đạo, xóa đói,
giảm nghèo, phong trào chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh
được bà con giáo dân tích cực hưởng ứng.
Trong năm 2017, bà con giáo dân tỉnh nhà đã hiến 18.542m2
đất, tháo dỡ
3.700m tường bao, đóng góp trên 12 tỷ đồng xây dựng trên 10km đường giao
thông nông thôn mới. Trong 6 tháng đầu năm 2018, đồng bào công giáo
ở các địa phương tiếp tục hiến trên 8000m2
đất, tháo dỡ 2.802m
tường bao, đóng góp trên 3.179 ngày công, 3,5 tỷ đồng, xây dựng
24.600m đường bê tông nông thôn… góp phần làm cho diện mạo
quê hương xứ, họ ngày càng khang trang, sạch đẹp.
Nhìn chung, hoạt động của đạo công giáo trên địa bàn tỉnh những
năm qua cơ bản ổn định, tuân thủ pháp luật, theo đúng hiến chương,
điều lệ. Các cuộc lễ lớn, lễ trọng diễn ra trang trọng, an toàn, đúng quy
định và thu hút đông đảo tín đồ, nhân dân tham dự. Một số hoạt động
tích cực của các đạo công giáo đã góp phần phát huy các giá trị đạo đức
tốt đẹp của dân tộc và công cuộc xây dựng, quê hương đất nước.
Tại Nghệ An, xác định được vai trò quan trọng của công tác QLNN đối
với tôn giáo nói chung và hoạt động đạo công giáo nói riêng trên địa bàn, Ban
Tôn giáo tỉnh và phòng Tôn giáo các huyện, thành thị đã tham mưu cho Tỉnh
ủy, UBND tỉnh, cấp ủy, chính quyền các địa phương giải quyết kịp thời, đúng
quy định của pháp luật đối với nhu cầu sinh hoạt tôn giáo chính đáng, hợp pháp
của tổ chức, cá nhân như: việc phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm,
35

thuyên chuyển chức sắc các tôn giáo; xây mới và cải tạo cơ sở thờ tự; tổ chức
các ngày lễ trọng (Lễ Phục Sinh, Lễ các Thánh AnTon đạo Công Giáo).
1.4.3. Tỉnh Quảng Bình
Quảng Bình có 2 tôn giáo được Nhà nước công nhận tư cách pháp
nhân là Công giáo và Phật giáo. Công giáo ở Quảng Bình có trên 101.000 tín
đồ, chiếm 12% dân số toàn tỉnh, phân bố trên 7 đơn vị hành chính cấp huyện,
thành phố, 69 xã, phường, với 89 cơ sở thờ tự. Toàn tỉnh có 2 hạt, 32 xứ, 94
họ, 34 chức sắc Công giáo (33 linh mục và 1 bề trên Cộng đoàn), 682 chức
việc. Phật giáo ở Quảng Bình có trên 3.100 tín đồ, sống rải rác trên địa bàn
29 xã của 7 huyện, thị xã, thành phố, sinh hoạt trong 8 cơ sở thờ tự, với 21
chức sắc (trong đó có 1 nhà tu hành), 40 chức việc.
Trong những năm gần đây, hoạt động của Công giáo ở Quảng Bình có
nhiều chuyển biến theo chiều hướng tích cực, tiến bộ: mọi sinh hoạt tôn giáo
diễn ra bình thường, phần lớn các chức sắc, chức việc, bà con giáo dân tuân
thủ pháp luật, pháp lệnh về tôn giáo, tín ngưỡng; chấp hành tốt chủ trương,
đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cùng với nhân dân
trong tỉnh hăng hái tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu
nước, góp phần thực hiện các mục tiêu về kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh,
quốc phòng, như các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn
hóa ở khu dân cư”, “Sống tốt đời - đẹp đạo”, cuộc vận động “Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”,… Hầu hết các hoạt động mục vụ,… đều
diễn ra theo kế hoạch đã đăng ký với chính quyền cơ sở. Các linh mục có thái
độ cởi mở, hòa nhã, đồng thuận và hợp tác khá tốt với các cấp, các ngành
ở địa phương trong việc giải quyết những vấn đề có liên quan đến
đạo công giáo. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, Pháp lệnh và Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và các nghị định về tín
ngưỡng, tôn giáo đã đi vào cuộc sống, được các tín đồ tôn giáo đón nhận
36

một cách tích cực, chân thành và là công cụ tốt cho việc QLNN về
tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng.
Thứ hai, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân
dân các cấp ở Quảng Bình đã tích cực vận động nhân dân thực hiện tốt
chính sách, pháp luật về tôn giáo; tích cực lôi cuốn đồng bào có đạo tích
cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng cuộc sống “tốt đời
- đẹp đạo”, như các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn
hóa ở khu dân cư”, “Người Công giáo xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, “Xứ họ
đạo tiên tiến”, “Làng giáo dân sản xuất giỏi”,… Từ các phong trào ấy, những
mô hình tiên tiến đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều hơn.
Thứ ba, nâng cao tính thiết thực của sự phối, kết hợp giữa các cơ quan
nhà nước trong việc thực hiện Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và các quy định trong
QLNN về đạo công giáo. Phân công rõ trách nhiệm của Trung ương và địa
phương, của cấp ủy và chính quyền các cấp, của các ban, các ngành có liên
quan, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội
trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, định hướng hoạt động giáo
dục, y tế, văn hóa, xã hội của đạo công giáo, giải quyết khiếu kiện liên quan đến
đạo công giáo cũng như các vấn đề về hội đoàncông giáo.
1.4.4. Tỉnh Kon Tum
Theo số liệu thống kê tháng 1/2018, trên địa bàn tỉnh có 05 tôn giáo (Công
giáo, Phật giáo, Cao Đài, Tin lành và Phật giáo Hòa Hảo) với tổng số tín đồ là
211.028 người; 195 chức sắc; 188 nhà tu hành là nữ tu của đạo Công giáo; 130
cơ sở tôn giáo hợp pháp. Trong các hoạt động xã hội, chức sắc, tín đồ đạo công
giáo đã tích cực tham gia hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước, các
cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”,
“Ngày vì người nghèo”, xây nhà Đại đoàn kết, nhà Tình thương; tích cực tham
gia công tác từ thiện, nhân đạo, cứu trợ đồng bào nghèo; tổ
37

chức nuôi, dạy các đối tượng thuộc diện bảo trợ xã hội tại cơ sở bảo trợ xã hội
ngoài công lập....những đóng góp tích cực mang ý nghĩa tốt đẹp đó của chức
sắc, tín đồ và các tổ chức đạo công giáo đã được chính quyền tỉnh
Kon Tum ghi nhận và đánh giá cao.
Tuy nhiên, bên cạnh những hoạt động đạo công giáo tuân thủ pháp luật và
những đóng góp của các tổ chức đạo công giáo; trong những năm qua, vẫn còn
tình trạng chức sắc hoạt động công giáo chưa tuân thủ quy định của pháp luật, tự
ý tổ chức các hoạt động trái pháp luật tại các cơ sở thờ tự, kể cả những nơi không
có cơ sở thờ tự; tổ chức lễ, giảng đạo, truyền đạo ngoài cơ sở tôn giáo khi chưa
xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền; tổ chức quyên góp trong tín đồ nhưng
không thông báo với chính quyền ...Trong lĩnh vực xây dựng còn xảy ra tình trạng
chức sắc, tổ chức đạo công giáo nhận sang nhượng đất để xây dựng công trình
tôn giáo trái pháp luật; tự ý cải tạo, nâng cấp công trình tôn giáo, công trình phụ
trợ thuộc cơ sở tôn giáo khi chưa được sự chấp thuận của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền hoặc tình trạng tín đồ tôn giáo tự ý cơi nới, sửa chữa nhà riêng để làm
nơi sinh hoạt tôn giáo.
Mặc dù diễn biến, tình hình một số vụ việc có dấu hiệu gây mất an ninh trật
tự trên địa bàn tỉnh, tuy nhiên với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị công tác
đấu tranh, xử lý các vụ việc đã đạt được hiệu quả cao. Nhìn chung, vụ việc đều
được giải quyết theo đúng quan điểm, chính sách của Đảng và pháp luật của
Nhà nước, theo đúng quy trình về xử lý vụ việc phức tạp có dấu hiệu gây mất
an ninh trật tự. Do đó, về cơ bản, tình hình an ninh chính trị trên địa bàn được
giữ vững, góp phần thúc đẩy và phát triển kinh tế - xã hội.
Thực tế cho thấy, sau các vụ việc này đều có âm mưu, ý đồ, chỉ đạo của
các thế lực thù địch hoặc của các phần tử cực đoan trong đạo công giáo đó là
kích động tín đồ để biến sự việc đơn giản thành phức tạp, nếu cơ hội chúng sẽ
tìm mọi cách để thổi phồng, “chính trị hóa” và “quốc tế hóa” sự kiện, từ đó
38

làm căn cứ vu cáo Việt Nam vi phạm “tự do tôn giáo”. Tuy nhiên, ta đã kịp thời
đấu tranh vô hiệu hóa được các phần tử cực đoan trong tôn giáo cũng như các
thế lực thù địch bên ngoài, không để chúng có cơ hội tạo điểm nóng chính trị -
xã hội nhằm gây rối tình hình an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh.
Kịp thời giải quyết những nhu cầu chính đáng, hợp pháp của các tổ
chức đạo công giáo và tín đồ theo quy định của pháp luật; tập trung giải
quyết dứt điểm đơn thư khiếu nại, tố cáo, các vụ việc phát sinh để ổn định
tình hình trật tự, an ninh chính trị trên địa bàn; không để xảy ra tình trạng
khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp hoặc xảy ra các điểm nóng trên địa bàn.
1.4.5. Bài học rút ra cho huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế
Từ những kinh nghiệm thực tiễn của các tỉnh về QLNN đối với hoạt động
đạo công giáo, huyện Phú Vang cần tập trung vào một số bài học như sau:
Thứ nhất, tổ chức triển khai tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước về tôn giáo nói chung và đạo công giáo nói riêng, tập trung
triển khai Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và các nghị định liên quan trong hệ thống
chính trị, chức sắc tôn giáo và toàn xã hội; chú trọng nghiên cứu cách làm mới,
hiệu quả, quan tâm tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng và
trong hoạt động của đạo công giáo trên địa bàn; qua đó, nâng cao nhận thức
về đạo công giáo cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong
hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, nhằm làm cho các chức sắc, tín đồ
tôn giáo và nhân dân hiểu rõ và nắm rõ, thực hiện tốt các chủ trương, chính
sách của Đảng và Nhà nước và các quy định của pháp luật.
Thứ hai, huyện Phú Vang kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác
QLNN về tín ngưỡng, tôn giáo đáp ứng yêu cầu đặt ra, phối hợp phát
huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị, tập trung làm tốt công
tác vận động chức sắc, chức việc trong các đạo công giáo.
39

Thứ ba, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường hiệu quả trong
công tác QLNN về hoạt động đạo giáo; thực hiện nghiêm các quy định
của pháp luật cả từ phía cơ quan nhà nước, cán bộ làm công tác tôn giáo
và các tổ chức, cá nhân đạo công giáo; kịp thời chấn chỉnh, ngăn chặn
các hoạt động vi phạm pháp luật, lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo; chủ động
phối hợp với các bộ, ban, ngành chức năng giải quyết đúng đắn các vấn
đề phức tạp liên quan đến đạo công giáo
Thứ tư, tăng cường công tác đối ngoại về đạo công giáo, chủ động
tham gia các diễn đàn quốc tế nhằm giúp cộng đồng hiểu rõ tình hình tự
do, tín ngưỡng ở Việt Nam. Động viên, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân
tham gia các hoạt động phù hợp với đường lối đối ngoại của Đảng và
pháp luật của Nhà nước vì lợi ích cộng đồng, phục vụ đối ngoại nhân
dân. Chủ động cung cấp, trao đổi thông tin về tình hình tôn giáo cũng
như của đạo công giáo với các tổ chức, các nước quan tâm.
Tiểu kết chương 1
Tại chương 1, tác giả đã tìm hiểu và phân tích một số khái niệm liên quan
đến đề tài: công giáo, hoạt động đạo công giáo, QLNN về hoạt động đạo công
giáo. Từ đó, đưa ra những quan điểm về sự cần thiết của hoạt động QLNN đối
với đạo công giáo; và các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động quản lý này.Nội dung
QLNN đối với hoạt động đạo công giáo đã được tác giả tổng hợp lại thành 05
nội dung chính: (i) xây dựng chính sách, ban hành văn bản quy phạm pháp luật
về TNTG nói chung và đạo công giáo nói riêng; (ii) xây dựng hệ thống tổ chức
bộ máy QLNN về tín ngưỡng tôn giáo TNTG nói chung và đạo công giáo nói
riêng; (iii) xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức thực thi công vụ trong lĩnh vực
QLNN đối với hoạt động của đạo Công giáo;
(iv) quản lý, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về đạo Công giáo; (v)
phổ biến, giáo dục pháp luật về TNTG; (vi) thanh tra, kiểm tra, giải quyết
40

khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật đối với hoạt động của
đạo Công giáo.
Và từ kinh nghiệm thực tiễn của một số địa phương đạt được nhiều
kết quả trong QLNN về hoạt động đạo công giáo: Ninh Bình, Nghệ An, Quảng
Bình, tác giả đã rút ra một số bài học cho huyện Phú Vang học tập.

Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo.docx

Similar to Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo công giáo.docx