Bạch cầu

1. Trao đổi trực tuyến tại:
http://www.mientayvn.com/Y_online.html

2. PGS. TS. TRAÀN THÒ LIEÂN
MINH
BM SINH LYÙ HOÏC
ÑHYD TP.HCM

3. MUÏC TIEÂU
1. Neâu soá löôïng vaø coâng thöùc baïch caàu ôû ngöôøi
Vieät Nam bình thöôøng.
2. Phaân tích 4 tính chaát cuûa BC
3. Trình baøy chöùc naêng cuûa 5 loaïi baïch caàu.
4. Vaän duïng caùc kieán thöùc treân ñeå phaân tích
moät coâng thöùc baïch caàu vaø phaân bieät moät soá
baát thöôøng veà baïch caàu.

4. A. Soá löôïng vaø coâng thöùc BC
1. Soá löôïng BC
- ÔÛ ngöôøi VN, tröôûng thaønh, bt:
Nam: 7.000 - 9.000/mm3 maùu.
Nöõ : 6.000 - 8.000/mm3 maùu.
- ÔÛ treû em vaø phuï nöõ coù thai SL cao hôn

5. 2. Coâng thöùc BC
- Baûng tyû soá phaàn traêm caùc loaïi BC so
vôùi toång soá BC  Coâng thöùc BC.
- Tuyø theo yeâu caàu coù theå duøng tieâu
chuaån  ñeå phaân loaïi coâng thöùc BC.
 2 loaïi coâng thöùc thöôøng söû duïng:

6. a. Coâng thöùc thoâng thöôøng
- Coâng thöùc naøy giuùp tìm höôùng xaùc
ñònh nguyeân nhaân beänh.
- Ngöôøi VN tröôûng thaønh, bình
thöôøng coù coâng thöùc BC nhö sau:

7. · BC ña nhaân trung tính (N): 60 - 66%
· BC ña nhaân öa acid (E): 2 - 11%
· BC ña nhaân öa kieàm (B): 0,5 - 1%
· BC ñôn nhaân (M): 2 - 2,5%
· BC Lympho (L): 20 - 25%

8. b. Coâng thöùc Arneth
- NC Baïch caàu ña nhaân trung tính:
BC caøng giaø  nhaân chia caøng
nhieàu muùi  coâng thöùc naøy giuùp
thaêm doø toác ñoä sinh saûn vaø phaù huûy
BC.

9.  Nhaân coù 1 muùi : 2 - 4,5%
 Nhaân coù 2 muùi : 21 - 29%
 Nhaân coù 3 muùi : 36 - 42%
 Nhaân coù 4 muùi : 21 - 26%
 Nhaân coù 5 muùi : 3 - 10%
- Coâng thöùc Arneth ôû ngöôøi VN,
tröôûng thaønh, bình thöôøng

10. B. Chöùc naêng cuûa baïch caàu
I. Chöùc naêng cuûa Neutrophil:
CN chính laø thöïc baøo

11. - SL N coù theå  2, 3 laàn sau v.ñoäng
maïnh hoaëc chích norepinephrin vì
khi v.ñoäng maïnh hoaëc KT tuaàn hoaøn
  löu löôïng maùu qua m.maïch 
loâi cuoán caùc BC.
- Khoaûng 60’ sau khi coù söï  N sinh lyù
 SL BC trôû laïi BT.
a. Trong tröôøng hôïp BT:

12. b. Trong tröôøng hôïp vieâm: N 
- Moät globulin goïi laø ”yeáu toá gia
taêng BC” ñöôïc phoùng thích töø caùc
moâ bò toån thöông

13. - “Yeáu toá gia taêng BC” nhanh choùng
khueách taùn vaøo maùu  ñeán tuûy
xöông ñeå phaùt huy 2 taùc duïng:
+ KT tuûy xöông phoùng thích caùc
TB ña nhaân (N) ra khoûi nôi döï
tröõ vaøo maùu.
+ Laøm  toác ñoä sinh saûn N ôû tuûy
xöông

14. - Trong vieâm: trong vaøi giôø ñaàu caùc moâ
baøo (Histocyte) chuyeån thaønh ÑTB:
Laøm haøng raøo choáng ñôõ VK ñaàu tieân.
- 6-12 giôø sau: N giöõ vai troø chính
- 10 giôø sau trôû ñi: M vaø L  ÑTB
- N vaø ÑTB sau khi aên VK, moâ huûy
hoaïi  nhieãm ñoäc, cheát daàn

15. II .Chöùc naêng cuûa Eosinophil
· E taäp trung nhieàu ôû nieâm maïc
ñöôøng tieâu hoaù vaø trong toå chöùc
phoåi.
· E  trong dò öùng, chích protein,
KST.
- Khöû ñoäc caùc protein laï

16. - Thöïc baøo
 Thöïc baøo yeáu  khoâng giöõ vai
troø quan troïng trong nhieãm truøng.
 Nhöng ñöôïc haáp daãn ñeán nôi xaûy
ra phaûn öùng KN-KT  Thöïc baøo
sau quaù trình MD chaám döùt.

17. - Laøm tan cuïc maùu ñoâng:
Plasminogen hh plasmin 
tieâu sôïi fibrin  tan cuïc maùu ñoâng
cuõ (trong maïch maùu, CQ)
· E giaûi phoùng caùc chaát:

18. III. Chöùc naêng cuûa Basophil
- Giaûi phoùng Heparin  ngaên ngöøa
quaù trình ñoâng maùu trong loøng
maïch.

19. - Khi coù KN ñaëc hieäu phaûn öùng vôùi
KT IgE  beå maøng B  giaûi
phoùng ra histamin, bradykinin 
gaây daõn maïch vaø  tính thaám thaønh
maïch
 gaây phaûn öùng taïi choã ôû moâ vaø
thaønh maïch: phuø, ñoû, maån ngöùa,
ñau.

20. IV. Chöùc naêng cuûa Monocyt
· M ñöôïc phoùng thích töø tuyû xöông
vaøo maùu tuaàn hoaøn laø nhöõng tb
chöa tröôûng thaønh, chöa coù khaû
naêng thöïc baøo.
- Thöïc baøo

21.  Sau 1 vaøi giôø ôû trong maùu tuaàn
hoaøn  M bieán daïng,  KT gaáp 5
laàn,  baøo töông  trôû thaønh Ñaïi
thöïc baøo (Macrophage).
 ÑTB coá ñònh taïi moâ haøng thaùng,
haøng naêm  khi coù KT thích hôïp
ÑTB seõ taùch khoûi moâ ñeán vuøng
vieâm nhieãm.

22.  ÑTB baûo veä cô theå baèng caùch thöïc
baøo
 Moãi ÑTB coù theå aên 100 VK, caùc
HC giaø, BC cheát, KST soát reùt, moâ
hoaïi töû
 Giöõ vai troø quan troïng trong caùc
beänh nhieãm truøng maõn tính.

23.  ÑTB coù nhieâu lysosom chöùa caùc
men thuûy phaân protein, men lipase
 tieâu hoaù maøng lipid cuûa nhöõng
VK khaùng coàn, khaùng acid (VK lao,
huûi)
 ÑTB KT doøng lympho khôûi ñoäng
MD

24. V. Chöùc naêng cuûa Lympho
- L: Laø nhöõng teá baøo coù khaû naêng
mieãn dòch
- 2 doøng Lympho:
 Lympho T (Thymus)
 Lympho B (Boursa de Fabricius)

25. 1. Lympho T: coù 2 CN chính
- Moät soá T thöïc hieän caùc ñaùp öùng MD
qua trung gian TB
- Moät soá T laøm nhieäm vuï ñieàu hoaø
MD
 TH (T Helper): T hoã trôï cho
Lympho B

26.  TS (T Suppressor): T öùc cheá giöõ vai
troø ñieàu hoøa caùc teá baøo  (TH,
ÑTB)
 TC (T Cytotoxic): T ñoäc teá baøo
tieâu dieät teá baøo ñích khi nhaän
dieän ñöôïc kn vaø HLA treân beà
maët tb ñích.

28.  TDTH (T Delayed Type Hypersensitivity)
T gaây quaù maãn chaäm:
Khi coù taùc ñoäng cuûa KN  tieát
Lymphokin  nhöõng chaát naøy goàm: caùc
chaát coù taùc ñoäng leân ÑTB, chaát gaây ö.c
söï phaùt trieån khoái u (Lymphotoxin), chaát
gaây  tính thaám thaønh maïch (Skin
reactive substance), chaát gaây ö.c söï phaùt
trieån virus noäi baøo (Immun Interferon).

29.  TFR (T Feed back Regulator ):
T ñieàu hoøa ñieàu khieån ngöôïc

30. a. Söï taïo thaønh teá baøo “nhôù”
- Khi tieáp xuùc vôùi KN, moät soá
Lympho T chuyeån thaønh loaïi
Lympho T môùi  goïi laø teá
baøo “nhôù”

31. - Khi tieáp xuùc vôùi KN cuøng loaïi
nhöõng laàn sau söï giaûi phoùng caùc
Lympho caûm öùng xaûy ra nhanh,
nhieàu vaø maïnh hôn so vôùi ñaùp
öùng laàn ñaàu  ñoù laø söï ñaùp öùng
thöù phaùt

32. b. Söï beàn vöõng cuûa MD TB
- Caùc Lympho caûm öùng coù thôøi
gian soáng khoâng xaùc ñònh, toàn
taïi cho ñeán khi tieáp xuùc vôùi KN
ñaëc hieäu (10 naêm)  Md TB beàn
hôn MD theå dòch nhieàu

33.  Coù vai troø quan troïng trong cô
cheá baûo veä cô theå, nhaèm:
 Choáng laïi caùc beänh virus, phaù
huûy nhieàu loaïi teá baøo ung thö ôû
gñ sôùm.
 Nhöng gaây nhieàu khoù khaên cho
kyõ thuaät gheùp cô quan (tim,
thaän...)

34. c. Cô cheá td cuûa Lympho T caûm öùng
v Cô cheá 1 (yeáu): Tröïc tieáp phaù
huûy taùc nhaân xaâm laán
Caùc L gaén vôùi KN ôû maøng tb xaâm
laán  laøm  kích thöôùc  tieát
chaát ñoäc tb do caùc men cuûa
lyzosom LT  phaù huûy tb xaâm laán
(tb ung thö, KST, tb gheùp)

35. v Cô cheá 2 (maïnh): Phaù huûy giaùn
tieáp taùc nhaân xaâm laán
Khi LT caûm öùng keát hôïp vôùi caùc
KN ñaëc hieäu  giaûi phoùng nhieàu
chaát khaùc vaøo toå chöùc xung quanh

36.  Caùc L caûm öùng giaûi phoùng ra
moät chaát polypeptide (PTL <
10.000) goïi laø TF
- Giaûi phoùng yt chuyeån daïng (TF:
Transfer factor)
 Gaây ra caùc phaûn öùng:

37.  Yeáu toá naøy p.öùng vôùi caùc L nhoû
khaùc thuoäc loaïi khoâng caûm öùng
trong caùc moâ  taïo L caûm öùng
 phaûn öùng MDTB  taêng taùc
duïng cuûa L caûm öùng raát nhieàu,
goïi laø “söï khueách ñaïi” taùc duïng
mieãn dòch

38. ÑTB taäp trung KN vaø baét giöõ KN
(ÑTB ôû laùch, haïch Lympho, tb
Kuffer ôû gan, tb Langerhans
döôùi da...)
ÑTB trình dieän KN cho Lympho
T  Lympho T nhaän dieän KN
- Haáp daãn vaø hoaït hoùa ÑTB
(Macrophage Activating
Factor)

39.  ÑTB tieát ra yeáu toá hoøa tan
(LAF: Leukin Activating
Factor = Interleukin  Kích
thích caùc Lympho T
 ÑTB nhaän tính hieäu töø
Lympho T  Tham gia vaøo
phaûn öùng vieâm

40. - Ö.C di taûn ÑTB (MIF:
Macrophage Inhibition Factor)
MIF giöõ caùc ÑTB laïi vuøng coù L
ñöôïc hoaït hoùa (# 1000 ÑTB)

41. Qua treân coù theå nhaän thaáy :
 Doøng L T bò phaù huûy (beänh maát khaû
naêng MD)
 Cô theå maát söï choáng ñôõ vôùi caùc taùc
nhaân xaâm laán  gaây töû vong.
Heä thoáng MDTB giöõ vai troø quan
troïng trong vieäc phaù huûy taùc
nhaân xaâm laán, baûo veä cô theå.

42. 2. Chöùc naêng Lympho B
- Giöõ vai troø chính trong caùc ñaùp öùng
MD theå dòch
- Treân beà maët L B laø caùc Globulin
MD (Slg) tieáp nhaän KN
- KN (Ia) treân beà maët L B coù vai troø
quan troïng trong söï töông taùc giöõa
L B vaø L T

43. a. Söï taïo thaønh KT do töông baøo
(Plasmocyte)
- Khi coù vaät laï xaâm nhaäp cô theå vôùi
KN ñaëc hieäu  L B laäp töùc  kích
thöôùc vaø trôû thaønh nguyeân baøo
Lympho (Lymphoblast)
- Moät soá nguyeân baøo L phaùt trieån
maïnh baøo töông + taêng sinh maïng
löôùi noäi baøo töông.

44. - Quaù trình töï sinh saûn + phaân chia
maïnh trong voøng 109, keùo daøi 4
ngaøy
 # 500 teá baøo töông baøo ñöôïc taïo
thaønh töø 1 nguyeân baøo goác
- Toaøn boä töông baøo tröôûng thaønh saûn
xuaát KT ( globulin) vôùi toác ñoä
2000 phaân töû/ giaây

45. - KT ñöôïc baøi tieát vaøo dòch baïch
huyeát  vaøo maùu tuaàn hoaøn
- Quaù trình saûn xuaát KT tieáp tuïc
trong nhieàu ngaøy cho ñeán khi
töông baøo cheát.

46. b. Söï taïo thaønh tb “nhôù”
- Moät soá nguyeân baøo L (do hoaït
hoùa L B) truù nguï thöôøng xuyeân
trong toå chöùc haïch baïch huyeát
ñöôïc hoaït hoùa do KN cuøng loaïi
KN cuõ.

47. - Khi tieáp xuùc vôùi KN cuøng loaïi
laàn sau  taïo KT nhanh, nhieàu
maïnh, keùo daøi hôn so vôùi ñ.öùng
laàn ñaàu (6 tuaàn) : ñaùp öùng thöù
phaùt (nhieàu thaùng)  Nguyeân
taéc söû duïng vaccin MD

48. c. Caùc loaïi KT vaø cô cheá taùc duïng
- Coù 5 loaïi KT : IgG, IgE, IgA, IgD,
IgM (IgG # 75%, IgE ít nhaát
nhöng giöõ vai troø quan troïng
trong caùc beänh dò öùng)
- KT taùc duïng theo 3 caùch khaùùc
nhau ñeå baûo veä cô theå:

49. v Caùch 1: Taán coâng tröïc tieáp taùc
nhaân xaâm laán
1. Ngöng keát: KN bò ngöng keát thaønh
ñaùm vaø giaûm hoaït tính
2. Keát tuûa: phöùc hôïp KN-KT trôû neân
khoâng hoøa tan vaø bò keát tuûa
Caùc KT laøm baát hoaït caùc taùc
nhaân xaâm laán baèng 4 caùch:

50. 3. Trung hoøa: KT trung hoaø KN 
maát ñoäc tính KN
4. Laøm tieâu: moät soá KT maïnh laøm
vôõ maøng tb vaät xaâm laán.

51. v Caùch 2: Hoaït hoùa heä thoáng boå theå
ñeå phaù huûy vaät xaâm laán
· Boå theå laø moät heä thoáng coù 9 tieàn
chaát khaùc nhau cuûa men (C1 
C9)
· Boå theå coù maët trong huyeát töông
vaø dòch cô theå nhöng ôû daïng
khoâng hoaït ñoäng

52.  Khi KT keát hôïp KN  taïo phöùc
hôïp KN-KT  hoaït hoaù heä
thoáng boå theå: caùc men ñöôïc taïo
thaønh  caùc men ñöôïc hoaït
hoaù.

53. Men hoaït hoaù taán coâng caùc taùc
nhaân xaâm laán baèng 6 caùch:
1. Laøm tieâu
Caùc men tieâu protein cuûa heä boå
theå laøm tieâu huûy maøng teá baøo 
vôõ teá baøo

54. 2. Hoaït hoùa thöïc baøo
Men opsonin keát hôïp treân beà maët
vôùi caùc VK vaø caùc KN khaùc nhau
 Laøm  maãn caûm cuûa vaät xaâm
laán ñoái vôùi thöïc baøo (opsonin hoaù)
 laøm  soá löôïng VK bò tieâu huûy
( 100 laàn)

55. 3. Hoùa ñoäng
Saûn phaåm cuûa boå theå taïo ra haáp
daãn ñoái vôùi Neutrophil vaø ÑTB
 laøm  soá löôïng TB thöïc baøo ôû
vuøng coù taùc nhaân xaâm laán.

56. 4. Ngöng keát
Men cuûa boå theå laøm thay ñoåi beà
maët moät soá nhaân KN
ngöng keát vaø maát taùc duïng KN

57. 5. Trung hoaø virus
Men cuûa boå theå phaù caáu truùc phaân
töû cuûa virus  maát ñoäc tính

58. 6. Taùc duïng gaây vieâm
Caùc saûn phaåm cuûa boå theå khôûi
ñaàu phaûn öùng vieâm taïi choã 
sung huyeát, ñoâng protein trong
caùc moâ vaø aûnh höôûng caùc cô cheá
khaùc cuûa quaù trình vieâm  ngaên
caûn söï dòch chuyeån cuûa vaät xaâm
laán qua moâ

59. v Caùch 3: Hoaït hoaù heä thoáng phaûn
veä ñoái vôùi KT
Moät soá KT ñaëc bieät laø IgE coá ñònh
ôû maøng TB trong moâ vaø trong
maùu khi p.öùng vôùi KN  laøm TB
phình to  vôõ TB

60. Giaûi phoùng 4 loaïi yeáu toá coù taùc
duïng taïi choã:
1. Histamin
Gaây daõn maïch vaø  tính thaám
cuûa caùc mao maïch
2. Chaát phaûn veä cuûa p.öùng chaäm
Gaây co keùo daøi 1 soá cô trôn vaø cô
tieåu pheá quaûn

61. 3. Yeáu toá hoùa öùng ñoäng
Gaây hoùa öùng ñoäng ñoái vôùi N vaø
ÑTB ñeán vuøng coù p.öùng KN-KT
 thöïc baøo caùc saûn phaåm cuûa
p.öùng KN-KT
4. Men cuûa Lyzosom gaây p.öùng vieâm taïi
choã:
Laøm  p.öùng dò öùng nhöng haïn cheá
lan roäng NT