OK

1. C hÈ n ®o¸ n vµ xö trÝ S èc
ph¶n vÖ
Bs NguyÔn §¹t Anh
(BM HSCC tr­êng §HY Hµ néi)

2. §¹i c ­¬ ng- §Þnh nghÜa
BiÓu hiÖn nguy kÞch nh t vµ d Ô nguy c¬ g©y TV
cña m ét P¦ d Þ øng c p (t×nh trng tng qu¸ m É tøc
¹ ¨ n
kh¾c) xÈy ra sau khi tiÕ p xóc víi m ét DN ë m ét c¬
thÓ tr­íc ®ã ®· ®­îc g©y m É c¶m → HQ g©y gi¶i
n
phãng å ¹t ch t TGHH (Histamin) → T¸c ®éng ti í
nhiÒ u CQ ®Ých

3. §¹i c ­¬ ng- S PV lµ g × ?
ThuËt ng÷ ′′ anaphylaxis′′ ®èi l p víi Ò prophylaxis′′ ®Ó
anaphylaxis Ë prophylaxis
m « t¶ TD nghÞch th­êng xÈy ra khi g©y MD ®Æc hiÖu trªn
thùc nghiÖm (Richet vµ Portier -1 902)
– Khi cè g¾ng c¶i thiÖn tÝnh dung n¹p hay kh¸ng li m ét ®éc
¹
tè ( b/ protein) b»ng c¸ch tiªm nh¾c li nhiÒ u l n cho chã víi
c ¹ Ç
c¸c liÒu thÊp h¬n liÒu g©y chÕt: Sau khi g©y m É c¶m 1
n
tuÇn, m ét sè chã chÕt ngay sau khi ®­îc tiªm m ét liÒu
®éc tè thÊp h¬ n nhiÒu so víi liÒu g©y chÕt.
⇒ Thay v× thóc ®Èy TD phßng vÖ M ng­êi ta ®· g©y ra
D,
t×nh tr¹ng ↑ mÉn c¶m víi P¦ PV nguy hiÓm

4. S PV vµ s èc d¹ng ph¶n vÖ
♦ SPV: Liªn quan víi KT ®Æc hiÖ u IgE trong qu¸
SPV
tr×nh g©y m É c¶m g©y phãng thÝch å ¹t ch t
n
TGHH tõ m astocyte vµ BC ¸i kiÒ m
♦ Sèc d¹ng PV: Gièng hÖt vÒ LS víi SPV, cã lªn i
quan víi phãng thÝch c¸c ch t TGHH song kh«ng
th«ng qua vai tr§ cña kh¸ ng thÓ IgE vµ kh«ng
nh t thiÕ t tr­íc ®ã cã TX víi ch t g©y m É c¶m
n

5. S PV vµ s èc d¹ng ph¶n vÖ
♦ Sèc do gi¶ phãng bæ thÓ C5a g©y PV (Choc
i
atoxine): Gi¶i phãng C5a theo con ®­êng ho¹t ho¸
anaphyl
bæ thÓ cæ®Ón hoÆc theo con ®­êng ho¹t ho¸ t¾t
i
C1 → C4, C2; C3
C5
C3
♦ SPV v« c¬ n: Do hydrocortisol, g¾ng søc
• C ã thÓ th y t¹ng ®Æc øng;
• 40% khai th¸c kü cã c¸c ®ît phï Quincke hay m µy ®ay

6. S LB - c¬ chÕ
♦ SPV l P¦ m ¾c ph¶i thuéc l ¹i P¦ tng qu¸ m É t c th× .
µ o ¨ n ø
ë ng­êi, th­êng cã nguån gèc do thµy thuèc g©y nªn
( d ïng thuèc bõa b·i)
♦ Kinh ®Ón, SPV tiÕ n triÓn theo 2 th× (stereotype)
i
– G® m É c¶m ban ®Çu víi m ét KN kh«ng cã tr/ LS (Tg
n c
tiÒ m tµng r t thay ®æi: 7,1 0 ngµy - nhiÒ u n¨m )
– Khi cã ti TX víi DN trªn m ét c¬ thÓ®· ®­îc m É c¶m sÏ
¸ n
g©y c¸c ph¶n øng d ÷ d éi → SPV → Tö vong

7. S LB - c¬ chÕ
♦ C ¬ chÕ SLB cña SPV lªn quan víi 2 hiÖn t ng
i ­î
chÝnh:
 1) P/­ MD: víi 2 tc ®éng
¸
SX qu¸ m øc c¸c KT IgE ®Æc hiÖu ®èi víi DN g©y
bÖnh
 Ho¹t ho¸ trùc tiÕ p hay gi¸n tiÕ p c¸c l ¹i TB ®Ých
o
theo c¬ chÕ phô thuéc IgE
 2) Gi¶ phãng ®ét ngét c¸ c chÊt TGHH g©y bÖnh
i
c¶nh LS

8. S LB - Ph¶n øng miÔn dÞch
1. dÞ nguyª n
♦ Ph©n l ¹i: 2 l ¹i DN gÆ trªn LS
o o p
 DN hoµn chØnh: B¶n ch t protein víi TLPT cao
 Haptene: Kh«ng ph¶i l protein, TLPT th p
µ
(thuèc). Khi kÕ t hîp víi m ét protein vËn chuyÓn (al
b)
sÏ to thµnh phøc ch t Haptene-Protein v/ → m ang
¹ c
®ñ tÝnh ch t cña d Þ nguyªn hoµn chØnh

9. S LB - Ph¶n øng miÔn dÞch
1. DÞ nguyª n
DN ®­îc chia thµnh 4 nhãm:
 1 )Thuèc (DN chÝnh):
– Protein cã TLPT cao nh­ vaccin, gi¶i ®éc tè (SAT)
– Haptene: KS penicilin vµ nhãm bªta l
l actam in
Thuèc c¶n quang iode (1 /
5000 tiÕ p xóc)
Thuèc g©y m ª, g©y tª, d ·n c¬
 2) Näc c«n trïng: Enzym trong näc
 3) Thøc ¬ n
 4) DN vèn chuyÓn theo ®­êng kh«ng khÝ: Ph n hoa
Ý

10. S LB - Ph¶n øng miÔn dÞch
2. Kh¸ng thÓ® Æc hiÖu
IgE:
IgE
 C ã thêi gian b¸n hñy trong l ng m ¹ch 2-3 ngµy,
ß
 Tri li tg nµy r t l u ë TC do IgE cè ®Þnh trªn c¸c vÞ trÝ
¸ ¹ ©
®Æc hiÖu cña TB ®Ých vµ tån ti ë ®ã r t l u
¹ ©

11. S LB - Ph¶n øng miÔn dÞch
3. TB ® Ých
♦ T­¬ ng bµo TC vµ BC ¸ i kiÒm l­u hµnh: TB cã h¹t trong
bµo t­¬ng, trong cã chøa c¸c ch t TGHH (histam in).
– Receptor ë m µng c¸c TB nµy r t cã ¸i l c ®èi víi khóc Fc cña
ù
IgE (Fc ε RI).
– Ph¶n øng gi÷a KN vµ KT (IgE) ®· cè ®Þnh trªn receptor bÒ
m Æt m µng g©y ho¹t ho¸ TB
♦ TB viªm : BC ¸i toan, tiÓu cÇu . BC ®¬n nh©n .
♦ BC §N trung tÝnh víi vai tr ho¸ h­íng ®éng
ß

12. S LB - Ph¶n øng miÔn dÞch
4. ChÊt TGHH
♦ Histamin: C ã chøa trong c¸c h¹t cña t­¬ng bµo vµ BC ¸i
kiÒ m . T¸c ®éng chñ yÕ u l n receptor H1 .TD nhanh, ng¾n
ª
♦ C¸ c chÊt kh¸ c:
• Prostagl
andine (F2)
• Leukotriene
• PAF
• Tryptase ?
• Sl reacting substanceA (SRSA) víi td chËm , kÐo d µ i
ow

13. S LB - Ph¶n øng miÔn dÞch
ChÊt TGHH
♦ Gi¶i phãng c¸c ch t TGHH: g©y HQ tr n LS
ª
♦ Ch t TGHH l ch t vËn m ¹ch m ¹nh, khi ®­îc gi¶i
µ
phãng å ¹t chóng sÏ g©y 3 tc ®éng chÝnh trªn c¸c c¬
¸
quan ®Ých:
– ↑ tÝnh th m thµnh m ¹ch
– Co th¾t c¬ tr¬n m ¹ch m ¸u , phÕ qu¶n vµ ruét
– Phï nÒ vµ xu t tiÕ t niªm m ¹c

14. Nguy c¬ b Þ ph¶n vÖ
Yocum vµ cs. (Rochester Epidemiology
Project) 1983-1987:
TÇn su t : 21 / 00.000 bn–n¨m
1
D Þ øng thøc ¨n 36% , do thuèc 1 7% , c«n trng
ï
®èt 1 5%

15. TriÖ u chøng l©m s µng
SPV ®­îc ®Æc trng trªn LS b»ng 3 ®Æc ®Óm :
­ i
 XÈy ra ®ét ngét, kh«ng d ù b¸o tr­íc
 T×nh trng nguy kÞch
¹
 C ã thÓ phôc håi hoµn toµn nÕ u ®­îc ph¸t hiÖn
sím vµ ®iÒ u trÞ ®óng

16. triÖ u c høng c ña ph¶n øng pv
C ¬ quan ®Ých TriÖ u chøng DÊ u hiÖ u thùc thÓ
Da N g øa c ¸c ch i (tay 2+ ) §o d a / m µy ®ay lan to ¶
§á d a, c ¶m gi¸c n ãng d a P h ï Q u incke
§­êng h« hÊ p N g øa vµ xu nt h u yÕ t m òi C h ¶y n ­íc m òi
H o; §au ng ­c TiÕ ng rÝt; R ale s
K h ã th ë; th ë nh anh K h ã th ë th anh qu ¶n
X anh tÝm ; N g õng th ë
P h ï p h æi c p
HÖ thèng tim m¹ch Trèng ng ùc; kh ã ch Þu N h Þp tim nh anh
H èt h o ¶ng vµ lo l¾ng T ôt H A
§«i kh i c ã c ¬n ®au th ¾t ng ùc R L nh Þp vµ d Én tru yÒ n
N g õng tim TM C B c ¬ tim / N M C T
§­êng tiªu ho¸ N g øa m «i vµ h äng; kh ã nu èt N «n
N «n; §au th ­îng vÞ (3+ ) Øa ch ¶y ®«i kh i ra m ¸u
M ãt qu Æn b ông
Tö cung C o th ¾t vïng tiÓu kh u ng
KÕt m¹c N g øa P h ï m µng tiÕ p h îp m ¾t
C h ¶y n ­íc m ¾t X u ng h u yÕ t kÕ t m ¹c

17. L©m s µng-
Hoµn c¶ xuÊt hiÖ n vµ triÖ u chøng b¸ o hiÖ u
nh
♦ Th­êng xÈy ra trong vßng vµi m in ti vµi h sau khi TX víi
í
DN (sau tiªm KS, bÞ c«n trung ®èt).
– R t hay gÆp c¸c biÓu hiÖn xÈy ra trong vßng 1 h víi c¸c tr/
c
kh«ng ®Æc hiÖu vµ kh«ng h»ng ®Þnh l ¹i ′′ c¶m gi¸c khã ë
o
′′
♦ C ¸c tr/ sau ®· ®c b¸o c¸o:
c
– Lo sî, hèt ho¶ng, c¶m gi¸c rÐt run, røc ®Çu, ®á m ¾t víi c¶m
gi¸c sèt. C ã thÓ th y biÓu hiÖn trèng ngùc, tª b×, ï tai hay ho
h¾t h¬i, c¶m gi¸c khã thë
♦ Mét s è tr/ Ýt gÆp h¬n nh­:
c
– N«n, ®au quÆn bông vµ ®«i khi th y t×nh trng ngøa (nh t
¹

18. l©m s µng
BÖ nh c¶ LS ®iÓn h×nh cña SPV: 2 thÓ chÝnh
nh
♦ SPV víi c¸ c dÊu hiÖ u suy tuÇn cÊp næi bèt: (Grand
choc anaphylactique):
 BiÓu hiÖn sèc tuÇn hoµn râ rÖt vµ nÆng: MÆt ti nhît, v·
¸
m å h«i lnh, ®Çu chi lnh, m ¹ch nhanh nhá khã b¾t, HA tôt
¹ ¹
 BN cã thÓ®¸i Ýt hay v« niÖu (V n­íc tiÓu< 30 m lh)
/
 Tr­êng hîp nguy kÞch: RL ý thøc, HM, co giËt, thËm chÝ ®¸i
Øa kh«ng tù chñ vµ TV nhanh chãng trong vßng vµi m in do
ngõng tim nÕ u kh«ng ®­îc xö trÝ
 Trong m ét sè tr­êng hîp : BN chØ cã biÓu hiÖn truþ m ¹ch
m µ hoµn toµn kh«ng cã tr/ h« h p víi tiÕ n triÖn thuËn li
c î
h¬n nÕ u ®c sö trÝ ®óng

19. l©m s µng
2. S PV víi c¸ c biÓu hiÖ n h« hÊ p næi bè t:
 BÖnh c¶nh LS chñ yÕ u l co th¾t c¬ tr¬n ®­êng h«
µ
h p (cao hay th p) g©y t¾c nghÏn ®­êng thë trong khi
c¸c d u hiÖu suy tuÇn hoµn cã thÓ kh«ng qu¸ nÆng
nÒ
 Co th¾t thanh qu¶n vµ phï nÒ thanh qu¶n g©y tiÕ ng
rÝt: Hay gÆp ë BN cã kÌm víi t×nh trng phï Quincke.
¹
T×nh trng nµy cã thÓ g©y ng¹t thë c p vµ xanh tÝm
¹
→TV nhanh
 Co th¾t PQ g©y khã thë kiÓu hen

20. L©m s µng
3. C¸ c biÓu hiÖ n kh¸ c:
 Tæn th­¬ng da, niªm m ¹c d Þ øng:
o Ngøa kh¾p ng­êi b¾t ®Çu tõ gan bµn tay; bµn ch©n
o T×nh trng m µy ®ay /phï Quincke
¹
o Kh«ng hiÕ m th y BN hoµn toµn kh«ng cã biÓu hiÖn tæn
th­¬ng da vµ niªm m ¹c do d Þ øng
 RL CN TKTW víi biÓu hiÖn c¬n co giËt: HiÕ m gÆp vµ
r t khã chÈn ®o¸n
 RLTH: §au bông ,Øa ch¶y

21. L©m s µng
4. C¸ c biÓu hiÖ n biÕn chøng cña SPV
– Suy thËn c p
– S èc tr¬
– T¾c m ¹ch hÖ thèng
– HC suy sôp ®a phñ tng (MOF)
¹
– RL§M (DIC)

22. XÐt NghiÖ m
1. Th­êng quy:
 G® sím:
↑ th«ng khÝ nguån gèc TW g©y kiÒ m HH
– C « ®Æc m ¸u : ↓gi¶m BC, ↓ tiÓu cÇu, ↑urª,
↑hem atocrit
♦ G® muén:
– T×nh trng toan chuyÓn ho¸
¹
– CIVD

23. xÐt nghiÖ m
2. XN gîi ý chÈn ®o¸ n SPV
 §L c¸c ch t TGHH trong m ¸u: T¨ng nång ®é
histam in hay tryptase r t h÷u Ých nh­ng th­êng
khã x¸c ®Þnh .
 Chøng m inh cã kh¸ng thÓ IgE ®èi víi tc nh©n nghi
¸
v n g©y bÖnh b»ng test da

24. C hÈ n ®o¸ n x¸ c ®Þnh s pv
 TS tiÕ p xóc tr c ®ã víi m ét ch t nghi ngê g©y bÖnh tr
­í ­
íc khi xu t hiÖn TC tõ vµi phót -1 -2h & m uén sau
24-48h
 C ¸c biÓu hiÖn LS gîi ý xÈy ra ®ét ngét: 3 thÓ LS
chÝnh
– ThÓ tèi nguy kÞch: Phï nÒ vµ co th¾t thµnh qu¶n
– ThÓ nÆng víi t×nh trng suy tuÇn hoµn c p
¹
– ThÓ co th¾t phÕ qu¶n kiÓu hen

25. C hÈ n §o¸ n møc ®é nÆng
 §é1: TiÒ n SPV: §á da, m Èn ngøa kh¾p ng­êi
§é1
 §é 2: §é 1 + 1 trong c¸c tr/
2 c
─ Thë nhanh > 20 lphót, khã thë kiÓu hen
/
─ Buån n«n vµ n«n
─ M¹ch > 1 00 lphót, HA m ax 70-90 m m Hg
/
 §é 3: S èc nÆ víi
3 ng
─ HA< 70 m m Hg.
─ M¹ch > 1 20lphót
/
─ Phï h¹ häng, co th¾t thanh qu¶n, PQ
─ SHH nÆng víi tÝm , v· m å h«i

26. Ph©n lo ¹i c¸ c ph¶n øng PV
Giai ®o¹n 1: Mµy ®ay toµn th©n Khã ë
Ngøa Lo l¾ng
Giai ®o¹n 2. Mét hay nhiÒu tr/c cña g® 1 kÕt hîp víi Ýt nhÊt 2 tr/c sau:
¹
Phï cÊp mch-thÇn kinh §au bông
Ðp chÆt lå ngùc
ng N« n, chãng mÆt, Øa ch¶ y
Giai ®o¹n 3. Mét hay nhiÒu tr/c cña giai ®o¹n 2 kÕt hîp víi Ýt nhÊt 2 tr/c sau:
Khã thë
Khã nãi Ló lÉn
Nuèt khã C¶ gi¸ c chÕt ®Õn n¬ i
m
Giai ®o¹n 4. Mét hay nhiÒu tr/c cña giai ®o¹n 3 kÕt hîp víi Ýt nhÊt 2 tr/c sau:
Xanh tÝm
Tôt HA MÊt ý thøc
Truþ mch
¹ NgÊt
Theo Muller (Denis HermanLa Revue du Prat 1996.46 981-84)

27. C hÈ n ®o¸ n ph©n biÖ t
1 . C¸ c bÖ nh c¶ LS g©y mÊt ý thøc:
nh
Ng t do ph¶n x¹ phÕ vÞ: C ¶m gi¸c khã chÞu, n«n, da
xanh ti vµ nhÞp tim chËm
¸
C ¬n co giËt,
NMCT c p vµ l ¹n nhÞp tim
o
2. BÖ nh c¶ SHH cÊp:
nh
C ¬n HPQ ¸c tÝnh
Viªm thanh m «n c p
D Þ vËt ®­êng thë
NM phæi

28. C hÈ n ®o¸ n ph©n biÖ t
3. BÖ nh lý g©y biÓu hiÖ n do vµ h« hÊp gièng nh­ ph¶n
vÖ :
¨
– HC tng m astocyte
– HC carcinoid
– Phï m ¹ch di truyÒ n
4. C¸ c t×nh tr¹ng sèc kh¸ c:
– S èc gi¶m thÓ tÝch
– S èc nhiÔm khuÈn
5. Mét sè t×nh tr¹ng bÖ nh lý hiÕm gÆp:
– HC HoignÐ: XÈy ra khi BN nhæ rng vµ ®ang g©y tª ( TS:
¨
tiªm b¾p procain penicilin nhiÒ u l n tr­íc ®ã)
l Ç
– HC tng th m tÝnh thµnh m ¹ch: (HC Cl
¨ arkson)

29. TiÕn triÓn
 NÕ u ®­îc ph¸t hiÖn sím , ®iÒ u tr sím vµ ®óng: ⇒
Þ
Phôc håi hoµn toµn, kh«ng di chøng
 Trong thÓ tèi c p ⇒TV ngay do ngõng tim hay ng¹t
thë c p
 Ph¸t hiÖn m uén vµ ®iÒ u tr kh«ng ®óng ⇒ S èc
Þ
kh«ng håi phôc g©y:
– TV sau ®ã
– HC suy ®a phñ tng
¹
– BC vµ di chøng nÆng

30. TiÕn triÓn
♦ NÕ u giai ®o¹n tiÒ m tµng kÐo d µi h¬n ®­îc
cho l kÕ t hîp víi tiÕ n triÓn l nh tÝnh h¬n
µ µ
♦ Tû l tö vong:
Ö
Do biÕ n chøng h« h p (70% ),
Do biÕ n chøng tim m ¹ch (24% )

31. §iÒu trÞ
Theo h­íng dÉn cña Bé Y tÕ (Th«ng t­ sè
08/1999). Chóng t«i nhÊn m¹nh thªm mét sè ®iÓm
1. §Ých ®iÒu trÞ: C Çn ®iÒ u trÞ ngay khi nghi v n cã
t×nh trng PV
¹
2 biÖn ph¸p chÝnh l :
µ
 Duy tr× HA m ax > 90 vµ
 B¶o ®¶m tèt t×nh trng oxy ho¸ m ¸u (PaO 2 > 90 m m Hg)
¹

32. ph¸ c ®å xö trÝ
C¸ c b­íc sö trÝ ban ®Çu
 Ngõng ngay yÕ u t khëi ph¸t (tiªm hay truyÒ n thuèc)
è
 §Æ garot ë phÝa tr n chç ®­a DN vµo c¬ thÓ
t ª
 Tiªm ngay 0,1 -0,2 m lAdre 0,1 % vµo chç võa tiªm thuèc
 §Æ BN ë t­ thÕ tho¶i m ¸i, kh«ng ¶nh h­ëng ti huyÕ t ®éng
t í
(®Çu th p) vµ h« h p. BN RL ý thøc hay HM ®­îc ®Æt ë t­
thÕ n»m nghiªn an toµn
 C ã thÓ d ïng than ho¹t nÕ u d ïng thuèc theo ®­êng uèng

33. T¹i chç- c¸ c b ­íc xö trÝ ban ®Ç u
Adrenaline lµ thuèc c¬ b¶ ®Ó ®iÒu trÞ SPV:
n
♦ Dung d Þch 1 / .000 (èng 1 m l m g): TDD hoÆ TB ngay sau
1 =1 c
khi xu t hiÖn SPV víi l u nh­ sau:
iÒ
– Ng­êi ln: 0,5-1 èng
í
– TrÎ em : Pha l ·ng 1 èng 1 m l(1 m g) + 9 m ln­íc c t = 1 0 m l
o (dung
d Þch 1 / 0.000). Sau ®ã tiªm 0,1 m lkg, kh«ng qu¸ 0,3 m g. (cã thÓ
1 /
tÝnh l u 0,01 m g/ cho c¶ TEvµ NL)
iÒ kg
♦ Tiªm adre l u nh­ trªn m çi 1 0-1 5 phót ®Õ n khi HA > 90 m m Hg.
iÒ
♦ NÕ u s èc qu¸ nÆng, ®e do¹ TV: ngoµi ®­êng TDD, cã thÓ tiªm
adrenal dung d Þch 1 / 0.000 (pha l ·ng 1 / 0) qua ®­êng TM,
ine 1 o 1
b¬m qua èng NKQ hoÆc b¬m qua m µng nhÉ gi¸p n

34. ph¸ c ®å xö trÝ- Khoa HS C C
Tuú theo ®kiÖn trang thiÕt bÞ y tÕ vµ tr×nh
®é chuyªn m«n kü thuËt cña tõng tuyÕn cã
thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau:

35. ph¸ c ®å xö trÝ- Khoa HS C C
Xö trÝ suy h« hÊp (A; B):
Tuú t×nh huèng vµ m øc ®é khã thë cã thÓ sö d ông c¸c biÖn
ph¸p sau ®©y:
– Thë oxy qua x«ng m òi- thæi ng¹t.
– Bãp bãng Am bu cã oxy.
– §Æt èng NKQ, TKNT. Më KQ nÕ u cã phï thanh m «n.
– TruyÒ n TM chËm : Am inophyl 1 m g/ giê, hoÆc
ine kg/
Terbutal 0,2 μg/ m in.C ã thÓ d ïng: Terbutal 0,5 m g
ine kg/ ine:
(1 èng) TDD ë NL vµ 0.2 m g/ 0 kg ë TE. Tiªm li sau 6-8 h
1 ¹
nÕ u kh«ng ®ì khã thë. XÞt häng terbutalinte, sal butam olm çi
l n 4-5 nh¸t x 4-5 l n / µy .
Ç Ç ng

36. ph¸ c ®å xö trÝ- Khoa HS C C
Xö trÝ suy tuÇn hoµn (C)
 ThiÕ t l p m ét ®­êng truyÒ n TM
Ë
 TruyÒ n Natrichl orua 0,9% 1 -2 l t ë ng­êi ln, kh«ng qu¸
Ý í
20 m lkg ë trÎ em m çi l n.
/ Ç
 D ïng thuèc vËn m ¹ch ®Ó duy tr× HA:
 Adrenaline: B¾t ®Çu b»ng l u 0,1 μg/ m in, ®iÒ u
iÒ kg/
chØnh l u theo huyÕ t ¸p
iÒ
 Thuèc kh¸c

37. ph¸ c ®å xö trÝ- Khoa HS C C
C¸ c biÖ n ph¸ p hå søc kh¸ c
i
 Metyl prednisol 1 m g/ 4h hoÆc hydrocol
one kg/ tisone
hem isuccinate 5 m g/ 4h, tiªm TM hoÆc TB (ë tuyÕ n
kg/
c¬ së). C ã thÓ d ïng l u cao h¬n nÕ u sèc nÆng (g p 2-5
iÒ
Ç
l n).
 Prom ethazine 0,5-1 m g/ TB hoÆc TM.
kg
 §iÒu trÞ phèi hîp:
 Uèng than ho¹t 1 g/ nÕ u d Þ nguyªn qua ®­êng tiªu ho¸.
kg
 B¨ng Ðp chi phÝa trªn chç tiªm hoÆc ®­êng vµo cña näc

38. Mét s è ®iÓm l­u ý
– Theo d âi BN Ýt nh t 24h sau khi HA ®· æn ®Þnh.
– Sau khi s¬ cøu nªn tËn d ông ®­êng TM ®ïi
– NÕ u HA vÉ kh«ng ln sau khi truyÒ n ®ñ d Þch vµ
n ª
adrenal cã thÓ truyÒ n thªm huyÕ t t­¬ng, al in (hoÆc
ine bum
m ¸u nÕ u m t m ¸u) hoÆc b t kú dung d Þch cao ph©n tö nµo
s½n cã.
– §iÒ u d ­ìng cã thÓ sö d ông Adrenal TDD theo ph¸c ®å khi
ine
y, b¸c sÜ kh«ng cã m Æt.
– Adrenal d Ô g©y n«n ë trÎ em , cã nguy c¬ g©y c¬n ®au th¾t
in
ngùc hoÆc NMCT ë ng­êi cao tuæi nªn cÇn theo d âi ECG.
– C ¸c thuèc kh¸ng histam in Ýt cã hiÖu qu¶ ®Ó®iÒ u trÞ sèc.
– SPV sÏ r t nÆng nÕ u x¶y ra ë nh÷ng ng­êi ®ang d ïng thuèc

39. C hó ý dù ph§ng S PV
– Hái kü TS d Þ øng vµ chuÈn bÞ hép thuèc c p
cøu sèc ph¶n vÖ tr­íc khi d ïng thuèc
– Ph¸t hiÖn c¸c yÕ u tè d Þ nguyªn ®èi víi bÖnh
nh©n, ghi vµo sæ y b¹ (hoÆc ghi vµo thÎ riªng
giao cho bÖnh nh©n) vµ h­íng dÉ BN trnh tiÕ p
n ¸
xóc víi c¸c yÕ u tè nµy.

40. C hó ý dù ph§ng S PV
ChuÈn bÞ s ½n sµng hép thuèc cÊp cøu chèng
SPV (th«ng t­ sè 08/1999-TT-BYT)
C¸c kho¶ng cÇn thiÕt ph¶i cã trong hép thuèc cÊp cøu
SPV (Tæng 7 kho¶ng)
1 ) Adrenal 1 m g- 1 m l
in 2 èng
2) N­íc c t 1 0 m l 2 èng
3) B¬m kim tiªm v« khuÈn ( d ïng m ét l n)
Ç
 Lo¹i 1 0 m l 2 c¸i
 Lo¹i 1 m l 2 c¸i
4) Hydrocortisone hem isuccionat 1 00 m g hoÆc m ethyl
prednisol (sol edrol
one um
40 m g hay Depersol 30 m g)
one 2 èng
5) Ph­¬ng tiÖn khö trng ( B«ng, b¨ng, g¹c v« khuÈn)
ï
6) D ©y garo
7) Ph¸c ®å c p cøu SPV

41. Danh môc c¸ c thuèc dÔ g©y dÞ øng cÇn theo dâi khi
tiªm ( Phô lôc 3 theo th«ng t­ sè 08/1999 cña BYT)
 Kh¸ng sinh:
Penicillin Kanamycin
Ampicillin Gentamycin
Amoxicillin Tetracyclin
Cephalosporin Oxytetracyclin
Streptomycin Sulfamid
 Vitamin
Vit B1, Vit C, Vit B12
 Thuèc kh¸ng viªm kh«ng ph¶i lµ steroid
Aspirin, Analgin, paracetamol, Seda
 Thuèc g©y tª, g©y ngñ, d·n c¬
Novocain, thiopental, vecuronium, tracuronium
 M sè néi tiÕt tè
ét
Insulin, ACTH
 Dung dÞch truyÒn
Dextran, ®¹m
 M sè vaccine vµ huyÕt thanh
ét
Kh¸ ng ®éc tè b¹ch hÇu, uèn v¸ n
 C¸c chÊt c¶n quang cã Iod

42. d Þ øng thuèc

43. d Þ øng thuèc
♦ Ph¶n øng phô cña thuèc :
- §a phÇn do thµy thuèc g©y nªn (iatrogenic illnesses)
- 1 % ®Õ n 1 5% xÈy ra trong khi ®ang d ïng thuèc
♦ Kh«ng lªn quan víi m iÔn d Þch (Non-im m unol
i ogic)
(90-95% ): tc d ông phô, p/ ®éc, t­¬ng tc thuèc, tc
¸ ø ¸ ¸
®éng gi¸n tiÕ p hay thø ph¸t ( vd. bacterialovergrowth)
Ph¶n øng thuèc gi¶ d Þ øng (pseudoalergic): gÆp khi
l
d ïng opiate, Aspirin /
NSAID
♦ Do m iÔn d Þch (5-1 0% )

44. Drugs as immunogens
♦ Kh¸ng nguyªn hoµn chØnh
- Insulin, ACTH, PTH -
Enzym es: chym opapain, streptokinase
- Kh¸ng huyÕ t thanh ngo¹i sinh: SAT
♦ Kh¸ng nguyªn kh«ng hoµn chØnh
- Thuèc cã TLPT < 1 000.
- Thuèc tc ®éng nh­ m ét haptens g¾n víi
¸
m acrom ol es (nh­ proteins, pol
ecul ysaccharides, m µng
tÕ bµo)

45. YÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn s ù xuÊ t
hiÖ n dÞ øng thuèc
♦ §­êng ®­a DN vµo :
TM; tiªm trong da vµ tiªu ho¸ l 3 con ®­êng hay gÆp nh t.
– TB / µ
– Ngoµi ra cã thÓ gÆp víi b t kú con ®­êng nµo : TX qua da,
niªm m ¹c, tiªm trong khíp, trong c¸c khoang kÝn
♦ LiÒu: Kh«ng quan träng
– Ng­êi th­êng cã biÓu hiÖn PV cã m øc ®é P¦ kÐm nÆng h¬n so
víi c¸c l n P¦ ®Çu tiªn nÕ u lªn tôc TX li víi DN
Ç i ¹
♦ C¬ ®Þa: Kh«ng râ ngoµi TS tiÕ p xóc víi DN
T¹ng ®Æc øng víi t×nh trng ®a m É c¶m
¹ n
♦ LÞch tr×nh dïng thuèc: D ïng gi¸n c¸ch d Ô g©y khuynh h­íng bÞ
m É c¶m
n

46. YÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn s ù xuÊ t
hiÖ n dÞ øng thuèc
B¶ chÊt cña thuèc dïng: 80% ph¶n
n
øng d Þ øng thuèc do:
Penicilin
l
Cephal
osporins
 Sul
phonam ides
 Aspirin /
NSAIDs

47. P h ©n lo ¹i c ¸c p h ¶n øng d Þ øng
th u èc c ña G e ll vµ C oom b s
 Type 1: T¨ng qu¸ m É tøc th×
1 n
- Trung gian qua IgE
- XÈy ra trong vßng vµi m in ti 4-6 h sau TX
í
 Type 2: Cytotoxic reactions
- T­¬ng tc thuèc-kh¸ng thÓ trªn bÒ m Æt tÕ bµo
¸
g©y ph¸ huû tÕ bµo; vd ô thiÕ u m ¸u tan m ¸u do
penicilin, quinidine, quinine,cephal
l osporins

48. Ph©n lo ¹i c ¸ c ph¶n øng d Þ øng
thuèc cña Gell vµ C oombs
♦ Type 3: BÖnh huyÕ t thanh (serum sickness)
3
- S èt, ph¸t ban (m µy ®ay ,phï Quincke), næi
h¹ch; lch to , ®au khíp
¸
- B¾t ®Çu: 2 ngµy ti 4 tuÇn
í
- Penicilin l nguyªn nh©n th­êng gÆp nh t
l µ
♦ Type 4: Del
4 ayed type hypersensitivity
- MÉ c¶m víi thuèc; t¸ d ­îc hay ch t b¶o qu¶n thuèc
n
( vd ô parabens, thim erosal
)

49. DÞ øng penicillin
♦ Kh¸ng sinh nhãm beta lactam
♦ Ph¶n øng type 1 : XÈy ra ë 2% c¸c BN ®ang
d ïng penicilin
l
♦ Ch t chuyÓn ho¸ cña penicilin :
l
- 95% : benzyl peniciloylm oiety (Òm aj
l or
determ inant”)
- 5% : benzylpenicilin G, peniloates, peniciloates
l l l
(Òm inor determ inants”)

50. DÞ øng penicillin
♦ Test da: Penicilin G, Prepen (benzyl
l -
l -pol ysine): tû lÖ (-) gi¶ lªn ti 7%
peniciloyl yl í
♦ Tho¸i triÓn d Þ øng penicilin
l
- 50% m t d Þ øng penicillin trong vßng 5 n¨m
- 80-90% m t t×nh trng nµy trong vßng 1 0 n¨m
¹

51. DÞ øng c ephalosporin
♦ Nh©n beta-l
actam vµ chuçi bªn am ide t­¬ng
tù nh­ penicilin
l
♦ Møc ph¶n øng chÐo ë ng­êi d Þ øng víi
penicilin l : 5% ®Õ n 1 6%
l µ
♦ Test da víi thµnh phÇn g©y d Þ øng cña
penicilin ph¸t hiÖn ®­îc nhiÒ u song kh«ng
l
ph¶i l t t c¶ c¸c BN bÞ d Þ øng cephal
µ sporin

52. “Ampicillin rash”
♦ Ban kh«ng lªn quan víi m iÔn d Þch (non-im m unol
i ogic
rash): Ban kh«ng ngøa d ¹ng d ¸t ln (m acul
í opapul
ar,
non-pruritic rash)
♦ Xu t hiÖn sau khi d ïng thuèc 3 ®Õ n 8 ngµy
♦ TÇn su t : 5% ®Õ n 9% BN ®ang d ïng am picilin hay
l
am oxicilin; 69% ®Õ n 1 00% ë ng­êi bÞ tng BC ®¬n
l ¨
nh©n nhiÔm khuÈn hay l eucem ia d ßng l pho c p
ym
♦ Ph¸i ®­îc ph©n biÖt víi ph¸t ban thø ph¸t do d Þ øng
am picilin hay am oxicilin
l l

53. MÉ n c¶m víi s ulphonamide
♦ Thuèc nhãm sul
pha cã tÝnh KN cao h¬n so víi c¸c KS
nhãm beta l
actam
♦ Ph¶n øng chung: drug eruptions (e.g. m acul
opapul
ar
hay m orbiliform rashes, erythem a m ul
l tiform e,)
Ph¶n øng type 1 : Mµy ®ay, PV É.
♦ Kh«ng cã test da tin cËy ®èi víi thuèc nhãm sul
pha
♦ T¸i tiÕ p xóc: C ã thÓ g©y viªm da bong vÈy
(exfol
iative derm atitis), HC Stevens-Johnson

54. MÉ n c¶m víi as pirin vµ kh¸ ng
viªm non s teroid
♦ Ph¶n øng gi¶ d Þ øng (pseudoalergic
l
reactions) - Mµy ®ay/phï Quincke
- Hen
- Ph¶n øng d ¹ng PV (anaphyl
actoid reaction)
♦ TÇn su t : 0.2% d ©n chóng
8-1 9% ng­êi bÞ hen
30-40% cã pol & viªm xoang
yp
♦ ASA quatrad: Hen, Viªm xoang, m É c¶m víi
n
Aspirin , Pol m òi
yps

55. MÉ n c¶m víi A s pirin & NS A ID
♦ Kh«ng cã test da hay test tr n in vitro test gióp ph¸t
ª
hiÖn t×nh trng m É c¶m víi ASA hay NSAID
¹ n
♦ §Ó c¶i thiÖn hay l ¹i tr coa hay kh«ng m É c¶m víi
o õ n
µ
ASA: Òoralchalenge to ASA” ( l m trong BV)
l
♦ Gi¶i m É c¶m víi ASA: Tû l thµnh c«ng cao ®èi víi
n Ö
hen do aspirin g©y nªn; tû l kÐm ®èi víi m µy ®ay do
Ö
thuèc g©y nªn

56. Xö trÝ dÞ øng thuèc
♦ Ph¸t hiÖn thuèc bÞ nghi v n nh t (d ùa vµo khai th¸c
TS).
♦ TiÕ n hµnh test l y da ( nÕ u cã thÓ).
È
♦ C ¬ b¶n l trnh TX víi thuèc g©y d Þ øng bÞ nghi v n
µ ¸
hay thñ ph¹m .
♦ Trnh TX víi c¸c thuèc cã nguy c¬ g©y ph¶n øng chÐo
¸
(nh­ trnh d ïng cephal
¸ osporins ë BN d Þ øng penicilin).
l
♦ Gi¶i m É c¶m thuèc g©y d Þ øng nÕ u b¾t buéc ph¶i
n
TX

57. G i¶i m Én c ¶m víi th u èc g ©y d Þ øng
♦ C¬ së: D ïng thuèc víi l u tng d Çn trong
së iÒ ¨
vßng nhiÒ u h ti nhiÒ u ngµy. Th­êng b¾t
í
®Çu b»ng l u chØ kho¶ng 0,1 % l u th­
iÒ iÒ
êng d ïng