PRELIM --ELEC 1 MALIKHAING PAGSULAT.pdf

ELEC 1; MALIKHAING PAGSULAT 1
The Great Plebeian College
Alaminos City, Pangasinan
A.Y. 2021-2022
Modyul
Sa
ELEC 1:
MALIKHAING
2:30 – 4:00
TTH
Associate College Instructor:
JOSEPH R. RAFANAN, LPT
FB Account: Joseph Rafanan
Email: josephrrafanangpc@gmail.com

I. Pamagat
MALIKHAING PAGSULAT
II. Lagom Pananaw
Sa module na ito mapag-aaralan ang malawak na saklaw ng malikhaing
pagsulat, kaibahan ng malikhaing pagsulat sa iba pang pagsulat at mga anyo ng
pagsulat. Matatalakay din dito ang mga uri ng tayutay, diksiyon. Mga kilalang
banyaga at lokal na manunulat
III. Layunin
 Natutukoy ang pagkakaiba ng makathaing pagsulat sa iba pang anyo ng
pagsulat
 Nakapagbahagi ng kaalaman patungkol sa iba’t ibang uri ng pagsusulat
 Nakahuhugot ng mga ideya mula sa mga karanasan patungkol sa pagsusulat
 Nakikilala ang iba’t ibang mga manunulat lokal man o banyaga
IV. Mga Nilalaman
Malikhaing Pagsulat
• Makathaing Pagsulat vs. teknikal / academik / at iba pang anyo ng
pagsulat
• Mga Tayutay
• Mga batikan/kilalang lokal manunulat
V. Talakayan/ Deliberasyon

MALIKHAING PAGSULAT
 Ang malikhaing pagsusulat o sa Ingles ay creative writing kung tawagin
ay nangangahulugang anumang pagsusulat na lumalabas sa mga hangganan
ng karaniwang propesyunal, pampamamahayag, pang-akademiya, o teknikal
na mga anyo ng panitikan, na pangkaraniwang nakikilala sa pamamagitan ng
pagbibigay ng diin sa kagalingan o kasanayang pagsasalaysay,
pagpapaunlad ng tauhan, at paggamit ng mga tropong pampanitikan.
 Ginagamit ang mayamang imahinasyon ng manunulat na maaaring
totoo at hindi totoong nangyayari sa tunay na buhay ang akdang isinusulat
tulad ng pagsulat ng tula, dula, nobela at maikling katha at iba pang masining
na katha.
 Maaring batay ang paksa sa narinig, nakita, nabasa o sa karanasan ng
manunulat. Masining ang paraan ng pagkakasulat nito na nagpapahayag ng
damdamin, ideya, at mensahe ng manunulat.
 Sa kapaligirang pang-akademiya, ang malikhaing pagsusulat ay
karaniwang pinaghihiwalay-hiwalay sa mga uring kathang-isip at panulaan, na
may pagtutuon sa pagsusulat na nasa estilong orihinal, na salungat sa
paggaya ng dati nang umiiral na mga henerong katulad ng krimen o
katatakutan. Ang pagsusulat para sa pelikula at entablado— pagsusulat ng
senaryo (screenwriting) at pagsusulat ng dula— ay itinuturo nang
magkahiwalay, subalit naaangkop din sa kategorya ng malikhaing pagsusulat.
Paano maging malikhain?
 Bigyan ng buhay ang mga maliliit na bagay.
 “Think outside the box” o mag-isip ng malawak at paganahin ang
mayamang imahinasyon.
 Maari ring gumamit ng mga salawikain, sawikain at mga kasabihan
upang mas lalong mapaganda ang akdang isusulat.
 Magkaroon ng orihinalidad gayundin ang sariling istilo ng susulating
akda

Pagkakaiba ng Malikhaing Pagsulat at Teknikal o Akademikong
Pagsulat
Ang malikhaing akda ay isinusulat upang magbigay-aliw sa mambabasa at bigyan sila ng
pag-unawa sa kanilang buhay at sa lipunang kanilang ginagalawan. Ang mga sumusunod ay
ilang anyo ng malikhaing sulatin:
 Awtobiyograpiya
 Nobela
 Nobeleta (Mahabang Maikling Kuwento O Maikling Nobela)
 Maikling Kuwento
 Dagli O Flash Fiction (Napakaikling Kuwento Na Binubuo Lamang Ng Ilang Daang
Salita)
 Tula
 Personal Na Sanaysay
 Epiko
 Komiks O Graphic Novel
 Dula (Panteatro, Pampelikula, Pantelebisyon)
 Kanta O Awit
Kasiya-siya ang pagbasa ng mga malikhaing akda. Isa itong sining na pumupukaw sa ating
damdamin at isipan habang binibigyan tayo ng iba’t ibang anggulo upang sipatin ang ating sarili
at ang ating kapaligiran. Nagbabasa tayo ng tula at kuwento dahil may nakukuha tayong kakaiba
sa pagbabasa sa mga ito, ang kasiyahan na hindi karaniwang nakukuha mula sa ibang uri ng
sulatin.
Iba ang malikhaing pagsulat sa teknikal o akademikong pagsulat. Karaniwang layunin ng
mga teknikal na sulatin ay magtalakay ng paksa, magpakita ng datos, at magbigay-kaalaman.
Ang mga sumusunod ay ilang anyo ng teknikal na sulatin:
 Akademikong Sanaysay
 Replektibong Sanaysay
 Artikulo Sa Diyomal
 Akademikong Rebyu (Ng Aklat, Pelikula, Atbp.)
 Tesis O Disertasyon
 Pamanahong Papel
 Manwal O Aklat Na Naglalaman Ng Mga Gabay O Tuntunin
 Report
 Korespondensiya Opisyal
 Konseptong Papel

 Posisyong Papel
 Memorandum
 Mungkahing Saliksik
Magkaiba ang malikhaing pagsulat at teknikal na pagsulat sa paggamit ng wika.
Maoobserbahang sa malikhaing pagsulat, lalo na sa mga akda ng kabataan o bagong
henerasyon ng manunulat sa Filipino, karaniwang hindi pormal ang wikang ginagamit.
Maaaring gumamit dito ng mga salitang balbal, impormal na salitang ginagamit sa pang-
araw-araw na pakikipagtalastasan (kolokyal), at maging iyong ipinapalagay na bastos
(bulgar). Minsan pa nga ay naghahalo ang Filipino at Ingles. Sa kuwentong “Dilang Anghel”
ni U.Z. Eliserio, sabi ng tagapagsalaysay, “Miss na kita, kung alam mo lang. Siguro nga alam
mo. Ba’t di ka sumasagot sa text, e, noong Pasko di ba nagbati na tayo?” Mapapansin ang
ganitong gamit ng mga salita sa mga akda nina Jun Cruz Reyes, Eros Atalia, Mayette
Bayuga, Bebang Siy, Norman Wilwayco, Mes de Guzman, at iba pa.
Gumagamit sa malikhaing pagsulat ng mga talinghaga, tayutay, at iba pang malikhaing salita. Sa
teknikal na pagsulat, pormal ang wikang ginagamit at iniiwasan ang paggamit ng mga balbal,
bulgar, at kolokyal. Sa halip, gumagamit sa mga ito ng mga jargon o espesyal na bokabularyo ng
isang propesyon o grupo.
Isa rin sa mga kahingian sa isang teknikal na akda ang pagkakaroon ng mas estriktong estruktura
sa pag-aayos ng mga ideya. Kailangang mayroon itong simula, gitna, at wakas. Prosidyural ang
ganitong uri ng pagsulat. Organisado ito at may sinusundang pormula. Hindi din maligoy ang
paglalahad sa teknikal na sulatin; kailangang tukuyin agad ng awtor ang nais niyang sabihin.
Nasa antas na literal ang pagbasa sa mga ganitong akda.
Sa malikhaing pagsulat, mas malaya ang manunulat sa pag-aayos ng mga ideya.
Halimbawa, maaaring simulan ng manunulat ang kuwento sa wakas at magwakas sa simula, o
magsimula sa gitna, o maaaring walang simula at walang wakas. Samantala, sa tula, hindi
hayagang ipinahahayag ang mensahe bagkus kailangang isaalang-alang ang mga imahen, tono,
tunog, at iba pang elemento upang maunawaan ito. Karaniwang wala sa antas ng literal ang
pagbasa sa mga ganitong akda.

Halimbawa ng malikhaing pagsulat:
Awtobiyograpiya ni Dr. Jose P. Rizal
Si Jose Protasio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas. Siya ay isinilang sa Calamba,
Laguna noong Hunyo 19, 1861. Ang kanyang mga magulang ay sina Ginoong Francisco
Mercado at Ginang Teodora Alonzo.
Ang kanyang ina ang naging unang guro niya. Maaga siyang nagsimula ng pag-aaral sa bahay at
ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Biñan, Laguna. Nakapag tapos siya ng Batsilyer sa
Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas na karangalan.
Noong 1877, ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng Santos Tomas at
Unibersidad Central de Madrid hanggang sa matapos niya ng sabay ang medisina at pilosopia
noong 1885. Natuto rin siyang bumasa at sumulat ng iba’t ibang wika kabilang na ang Latin at
Greko. At nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa Paris, France at Heidelberg, Germany.
Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo” naglalahad ng mga
pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng Kastila.
Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal. Nagtatag siya ng samahan
tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga Pilipino at
maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.
Noong Hulyo 6, 1892, si Jose Rizal ay nakulong sa Fort Santiago at ipinatapon sa Dapitan noong
Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi sa Dapitan kung saan nanggamot siya sa mga
maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan. Hinikayat din niya ang ito
sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.
Noong Setyembre 3, 1896, habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi bilang siruhano,
inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa Pilipinas at, sa pangalawang pagkakataon,
ikinulong siya sa Fort Santiago.
Noong Disyembre 26, 1896, si Jose Rizal ay nahatulan ng kamatayan sa dahilang
nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa mga Kastila.
Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo Adios” (Ang Huling
Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan.
Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Jose P. Rizal sa Bagumbayan (na ngayon ay Luneta).

Halimbawa ng teknikal na pagsulat:
PAGTANAW HINGGIL SA LAYON NG BUHAY
ni Jean Mendoza
Lahat tayo ay nabubuhay sa mundo habang nagbibigay ng pagpapakahulugan sa iba’t ibang
bagay, lalo na sa ating sarili. Isang paraan ng pagpapakahulugan ay ang pagtukoy sa ating mga
interes at nais maging o gawin sa ating buhay.
Pagkasilang pa lamang natin sa mundo, minsan nga ay nasa sinapupunan pa lamang, marami
nang nabubuong mga pangarap ang ating mga magulang para sa atin. Sa paglipas ng panahon,
marami tayong matututunan sa buhay na siyang huhulma sa kung ano tayo sa kasalukuyan. Isa sa
mga leksyong ito ay ang pagkatuto na mangarap ng mataas at magsipag upang makamit ito,
sapagkat ito ang magiging tulay patungo sa matagumpay at maginhawang buhay. Ang ilan pa
nga sa atin ay tinakot ng mga nakatatanda na kung hindi daw mag-aaral nang mabuti ay walang
mararating at maghihirap sa paglipas ng panahon.
Sa pagmodernisa ng buhay sa kasalukuyang henerasyon, makikitang mas nabibigyang halaga
ang mga pansariling kabutihan kaysa sa kabutihan ng mga kapwa. Ang katangiang ito ay angat
sa pagtuturo ngayon sa mga kabataan na mangarap. Imbes na mangarap upang makatulong sa
kapwa at mapaunlad ang sariling bayan, mangarap ka upang guminhawa ang iyong buhay. Kaya
naman hindi rin natin masisisi ang mga kababayang nating mas malaki pa ang naiiambag sa
ibang bansa kaysa dito sa atin dahil mas pinipili nilang maging OFW sapagkat iba na nga ang
mindset ng modernong Pilipinas. Ngunit, sa tulong ng maikling bidyo na aming pinanonood ay
nalaman ko at ikinagalak na mayroon parin tayong mga kababayan na mas pinipiling manatili
dito sa ating bayan tulad ng mga doktor sa baryo.
Dahil sa bidyo, natutunan kong ang tanging paraan upang pasalamatan ang ating bayan na
humubog sa ating mga pagkatao ay sa pamamagitan ng paglilingkod dito. Napagtanto ko rin na
tama nga na magpursigi upang mabuhay nang maginhawa. Ngunit, hindi ito nangangahulugang
mabuhay ng malambot ang palad, mag may-ari ng mga magagarang kotse kundi mamuhay ng
may ginhawa sa puso dahil nakatutulong ka sa iyong mga kapwa lalo na sa mga
nangangailangan.

GAWAIN: Pagpapaliwanag
A. Mula sa mga halimbawa ng sulating nasa naunang mga pahina, sagutang ang mga sumusunod
na mga katanungan:
Malikhaing Pagsulat--- Awtobayograpiya ni Dr. Jose P. Rizal
1. Paano napalawak ng awtobayograpiya ni Rizal ang iyong kaalaman patungkol sa
ating bayani?
2. Masasabi bang kompleto ang mga nakaploob na kaalaman at impormasyon
patungkol kay Dr. Jose Rizal? O maraming pang kakulangan? Pangatwiranan.
3. Ano- ano pa ang maaaring idagdag na impormasyo o kaalaman sa awtobayograpiya
ni Rizal?
Teknikal Na Pagsulat ---Pagtanaw Hinggil Sa Layon Ng Buhay
1. Patungkol saan ang tinalakay na paksa sa sulatin sanaysay?
2. Kaaya-aya bang basahin ang sulatin? Pangatwiranan
3. Ano ang naging layunin ng manunulat sa kaniyang sanaysay?
B. Sa iyong sariling kakayahan, ikaw ay sumulat ng isang awtobayograpiya patungkol sa iyong
buhay, mga naging karanasan at mga impormasyon na makapagbibigay ng kaalaman na nais
ibahagi sa mga mambabasa.

TAYUTAY – Mga Uri At Halimbawa Nito
TAYUTAY – Sa paksang ito, tutuklasin natin ngayon ang mga iba’ ibang uri ng mga tayutay at
mga halimbawa ng mga uri nito.
Ang tayutay ay isang sinadyang paglayo sa karaniwang paggamit ng mga salita upang gawing
mabisa, matalinghaga, makulay at kaakit-akit ang pagpapahayag.
Mga Uri Ng Tayutay
1. Pagtutulad (Ingles: Simile)
Ito ay isang paghahambing sa dalawang magkaibang tao, bagay, pangyayari atbp. Gumagamit
ang pagtutulad ng mga salitang tulad ng, katulad ng, parang, kawangis ng, animo, kagaya ng
atbp.
Ikaw ay kagaya ng ibong lumilipad
Ang kagandahan mo ay tulad ng isang anghel.
2. Pagwawangis (Ingles: Metaphor)
Ito ay katulad ng pagtutulad, maliban sa hindi ginagamit ang mga salitang tulad ng, katulad ng,
parang, kawangis ng, animo, kagaya ng atbp.
Si Jon ay lumalakad na babae.
Malakas na lalaki si Ken.
3. Pagtatao (Ingles: Personification)
Ito ay pagsasalin ng talino, gawi at katangian ng tao sa bagay.
Ang mga damo ay sumasayaw.
Tumatawa ng malakas ang mga puno.
4. Eksaherasyon (Ingles: Hyperbole)
Ito ay lubhang pinalalabis o pinakukulang ang katunayan at kalagayan ng tao, bagay, pangyayari
atbp.
Ang pagmamahal ko sa iyo ay singlayo ng buwan.
Parang nabiyak ang aking ulo sa kaiisip sa ginawa mo.
5. Paguyam(Ingles: Sarcasm/Irony)
Isang tayutay na kung saan ito ay pangungutya o pangaasar ito sa tao o bagay.
Ang sipag mo naman, Juan. Makikita ko ang sipag mo sa madumi mong kwarto.
Sa kagandahan mo, nakikita ko ang mga butas-butas at mga tagihawat ng mukha mo.

6. Paglipat-wika
Ito ay paggamit ng pang-uri upang ipaglalarawan ang mga bagay.
Ang masayang larawan ni Pedro ay nagpapakita nga kanyang emosyon ngayon.
Ang ulilang bag na iyan ay galing kay Celia.
7. Paglilipat-saklaw (Ingles: Synecdoche)
Pagbanggit ito sa bahagi nga isang bagay o ideya bilang katapat ng kabuuan.
Tatlong kamay ang tumutulong sa kawawang ulila
Si Santiago ay humingi ng kamay ng dalaga.
8. Pagtawag (Ingles: Apostrophe)
Ito ay pagtawag sa mga bagay na parang ikinausap sila.
O Pag-ibig, nasaan ka na?
Galit, layuan mo ako magpakailanman.
9. Tanong Retorikal (Ingles: Rhetorical Question)
Mga tanong ito na hindi nangangailangan nga sagot.
Kailangan ko bang tangappin na hindi niya ko mapapansin at mamahailin?
Wala na bang pag-asa na makaahon tayo sa kahirapan nang dahil sa mga sunud-sunod na mga
problema natin?
10. Pagpapalit- tawag (Ingles: Metonymy)
Ito ay pansamantalang pagpapalit ng mga pangalan ng bagay na magkaugnay.
Igalang dapat ang mga maputing buhok.
Mas magiting ang panulat kaysa espada.
11. Panaramdam (Ingles: Exclamatory)
Ito ay naglalarawan sa mga karaniwang damdamin
Noon, kapag nakikita kita, punung-puno ako ng kaligayahan at kilig per ngayon, sa tuwing
nakikita kita na may ibang kasama, dumilim ang mundo ko at punung-puno ng pighati at kirot.
12. Tambisan(Ingles: Antithesis)
Ito ay pagtatabi ng mga hagap na nagkakahidwaan sa kahulugan upang lalong mapatingkad na
lalo ang mga salita.
Ang pag-ibig ay ideyal ngunit ang kasal ay tunay na bagay.
Marami ang tinawag pero kaunti ang napili.

13. Paghihimig (Ingles: Onomatopoeia)
Ito ay pagpahiwatig ng kahulugan sa pamamagitan ng tunog o himig ng mga salita.
Maririnig ko ang tiktok ng orasan.
Mainga ang aw-aw ng aso kong si Iggy.
14. Pag-uulit(Ingles: Alliteration)
Ginagamit nito ang magkatulad na titik o pantig sa simula ng dalawa o mahigpit pang salitang
ginagamit sa isang pangungusap.
Si Sam ay sumasayaw sa silid-aralan.
Masipag maglaba ang mga magulang ko.
15. Pagtanggi(Ingles: Litotes)
Ito ay ginagamit ang salitang “hindi” sa unahan ng pangungusap.
Hindi niyo ako maloloko
Hindi siya sumama sa outing ng kanilang barkada.
16. Salantunay(Ingles: Paradox)
Ito ay ang pagpapahayag ng isang katotohanan sa pamamagitan ng paggamit ng sangkap na
animo’y di totoo sa biglang basa o dinig.
Ang mga palaging talo sa buhay ang nagtagumpay.
Ang mayaman ay mahirap sa kaligayahan.
17. Pangitain(Ingles: Vision imagery)
Ito ay nagpapahayag ng mga laman ng isip na animo’y tunay na kaharap o nakikita sa
nagsasalita.
Naiisip ko na maging mapayapa ang lahat.
Nakikita kong mananalo ako sa kompetisyon.
18. Paghahalintulad(Analogy)
Ito ay pagtutulad ng dalawang bagay, lugar, o ideya na magkatumbas.
Ang dalaga ay parang isang bulaklak, at ang binata ay parang isang bubuyog.
Ako ay isang buwan na sumisikat sa gabi, at ikaw ay isang araw na sumisikat sa umaga.

Gawain: Pagtataya
Tukuyin ang mga sumusunod kung anong uri ng tayutay
1. Ang kaniyang budhi ay kasing itim ng kaniyang buhok
2. Si Maria ay isang magandang rosas.
3. Ang mabait na tulad mo ay hulog ng langit.
4. Ang malamig na simoy ng hangin ay yumakap sa akin.
5. Buhos na ulan, aking mundo’y lunuring tuluyan.
6. Oras, bilisan mo namang tumakbo!
7. Malakas ang potpot ng kotse.
8. Pana’y tiktak lang ang maririnig sa orasan.
9. Lumuha ka muna ng dugo bago kita sagutin.
10. Walang bibig ang umasa kay Buenavista.
11. Isinambulat ang order sa mukha ng karibal.
12. Ang palasyo (Malakanyang) ay nag-anunsyo na walang pasok bukas.
13. Dapat igalang natin ang mga may puting buhok (matatanda) na.
14. Tulak ng bibig, kabig ng dibdib, ito ang madalas sambit ng mga taong lubos na umiibig.
15. Masarap, makatas at matamis ang mangga na dala ni Marina.

Mga Kilalang Pilipinong Manunulat
 Julian Felipe - Kilala sa kanyang tugtugin o kompositiong "Himno Nacional
Filipino."
(en filipino)
Bayang magiliw
Perlas ng Silanganan
Alab ng puso
Sa dibdib mo'y buhay.
Lupang hinirang,
Duyan ka ng magiting,
Sa manlulupig
Di ka pasisiil.
Sa dagat at bundok
Sa simoy at sa langit mong bughaw;
May dilag ang tula
At awit sa paglayang minamahal.
Ang kislap ng watawat mo'y
Tagumpay na nagniningning,
Ang bituin at araw niya
Kailan pa ma'y 'di magdidilim.
Lupa ng araw, ng luwalhati't pagsinta,
Buhay ay langit sa piling mo;
Aming ligaya na pag may mang-aapi
Ang mamatay ng dahil sa iyo.
(en español)
Tierra adorada
Hija de sol de Oriente,
Su fuego ardiente
En ti latiendo está.
¡Patria de amores!
Del heroísmo cuna,
Los invasores
No te hallarán jamás.
En tu cielo azul, en tus auras,
En tus montes y en tu mar
Esplende y late el poema
De tu amada libertad.
Tu pabellón, que en las lides
La victoria iluminó,
No verá nunca apagados
Sus estrellas y su sol.
Tierra de dichas, de sol y de amores,
En tu regazo dulce es vivir;
Es una gloria para tus hijos,
Cuando te ofenden por ti morir.
 Fernando Amorsolo- ay Mahilig siyang gumuhit ng larawan noong bata pa siya na
ginagamit lamang ang lapis at papel. Karamihan sa mga iginuhit niyang larawan
ay nagpapakita ng mga pangyayari sa kasaysayan ng bansa, mga tanawin, at
larawan ng mga tao. Ipinahayag siyang kauna-unahang National Artist o
Pambansang Alagad ng Sining.
 Guillermo Tolentino- Kilala ang mga ginawa niyang sagisag ng Republika ng
Pilipinas tulad ng monumento ni Andres Bonifacio sa Grace Park, Kalookan, ang
Oblation sa Pamantasan ng Pilipinas, at ang estatwa ni Bonifacio sa Liwasang
Bonifacio.

 Francisco Baltazar- Isang tanyag na makata at mandudula si Francisco Balagtas.
Florante at Laura ang tanyag na nobelang patulang kanyang isinulat. Isa ring
awitin ito. Maraming dakilang Pilipino, kabilang na si Rizal, ang
naimpluwensyahan ng nasabing tula. Kinikilalang Ama ng Panulaang Tagalog si
Balagtas.
Tunay na anak ng Hispaniko Pilipinas at dalubhasa sa Tagalog at Español,
pinunan ni Baltazar ang kanyang panulaang Tagalog ng mga katutubo, Kastila, at
iba pang mga banyagang panitikan at inspirasyon. Ayon kina Francis at Priscilla
Macasantos ng Unibersidad ng Pilipinas, si Baltazar ay isang henyo dahil sa
pagiging produkto niya ng pinagsanib na kulturang Pilipino - katutubo at
kolonyal/klasikal. Sa angkin niyang kahusayan, nagawa niyang ipaalam sa
kanyang mga kababayang api ang kanyang kaalaman gamit ang istilo at tradisyon
ipinagkaloob sa kanya ng banyagang (at mapaniil) kultura. Ang kanyang akda ay
tungkol sa kalupitan sa Albania, ngunit ito ay tungkol talaga sa kalupitan sa
Pilipinas. Di mapapasubalian na siya ay naging tapat sa kanyang katutubong
tradisyon. Kaiba sa mga kanyang mga kakontemporaryo, si Baltazar ay nagawang
lumaya sa kolonyal at mapaniil na tradisyong pampanitikan. Ginamit niya ang
kanyang mga akda upang labanan ang kalupitan at kaliluan sa kolonyal na
Pilipinas at upang turuan ang kanyang mga kababayan. Siya ay lumikha ng
bagong tradisyong pampanitikan sa Pilipinas, na nagsasaad ng damdamin at
aspirasyon ng mga Pilipino.
Narito ang ilan sa mga akda ni Francisco Baltazar:
 Mahomet at Constanza (1841)
 Almanzor y Rosalina (1841)
 Orosman at Zafira (1860) (komedya
na may apat na bahagi)
 Don Nuño at Zelinda (komedya na
may tatlong bahagi)
 La India Elegante y el Negrito
Amante: sayneteng may isang yugto
Hatol Hari Kaya (kundiman)
 Parangal sa Isang Binibining Ikakasal
(tula)
 Paalam sa Iyo (awit)
 Rodolfo at Rosamunda (komedya)
 Pagpupuri kay Isabel II, Reyna sa
España (tula)
 Auredato y Astrone (komedya)
 Bayaseto at Dorlisca (komedya 1857)
 Nudo Gordiano (komedya)
 Abdol y Miserena (1859) (komedya)
 Clara Belmori (komedya)."
 El Ensayo de Gramatica Hispano-
Tagala
 Claus (isinalin sa Tagalog mula
Latin)

 Jose Rizal-Isang magaling at matalinong manunulat si Rizal. Sumulat siya ng
dalawang nobela tungkol sa lipunang Pilipino noong Panahon ng Kastila. Ang
mga nobelang ito ay ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo. Sumulat din siya
ng mga tula. Tungkol sa kanyang ina, mga kapatid, at kaibigna ang paksa ng mga
ito. Sumulat siya ng isang tula nang siya'y walong taong gulang pa lamang na
napabantog sa buong bansa. Ito ay tungkol sa pagmamahal sa sariling wika. Ang
tulang ito ay may pamagat na "Sa Aking mga Kabata."
Sa Aking Mga Kabata
Kapagka ang baya’y sadyang umiibig
Sa kanyang salitang kaloob ng langit,
Sanlang kalayaan nasa ring masapit
Katulad ng ibong nasa himpapawid.
Pagka’t ang salita’y isang kahatulan
Sa bayan, sa nayo’t mga kaharian,
At ang isang tao’y katulad, kabagay
Ng alin mang likha noong kalayaan.
Ang hindi magmahal sa kanyang salita
Mahigit sa hayop at malansang isda,
Kaya ang marapat pagyamaning kusa
Na tulad sa inang tunay na nagpala.
Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin
Sa Ingles, Kastila at salitang anghel,
Sapagka’t ang Poong maalam tumingin
Ang siyang naggawad, nagbigay sa atin.
Ang salita nati’y huwad din sa iba
Na may alfabeto at sariling letra,
Na kaya nawala’y dinatnan ng sigwa
Ang lunday sa lawa noong dakong una.
Mga katanungan:
1. Ano ang nais ipahiwatig ni Dr. Jose Rizal sa kabuuan ng kaniyang akda?
2. Kanino niya inialay ang akdang kaniyang isinulat?
3. ano ang ibig ipakahulugan ni Jose Rizal sa kaniyang huling saknong ng kaniyang tula?

 Graciano Lopez Jaena-ang nagtatag ng pahayagang La Solidaridad noong 1889 at
siya ang naging unang patnugot nito. Bukod sa pagiging patnugot ay nagsulat siya
ng mga lathalaing mapanuligsa sa nasabing pahayagan. Sa pahayagang ito
nagsulat ang mga propagandistang Pilipino para sa mga reporma sa Pilipinas. Isa
sa mga kilalang sinulat niya ay ang sanaysay na "Fray Botod" na
nangangahulugang bundat na prayle.
 Marcelo H. Del Pilar- kilala sa tawag na Plaridel, ang natatag ng Diariong Tagalog
noong 1882. Isa itong pahayagang makabayan. Siya ang pumalit kay Lopez Jaena
sa pagiging patnugot at may ari ng La Solidaridad. Si Del Pilar ang awtor ng
"Dasalan at Tocsohan," isang tulang tumutuligsa sa mga maling ginagawa ng mga
prayle.
 Jose Palma- Siya ang sumulat ng tula sa Español na may titulong "Filipinas"
bilang mga titik ng "Himno Nacional Filipino" na nilikha ni Julian Felipe. Ang
kasalukuyang mga titik sa Pilipino ng ating pambansang awit ay batay sa tula ni
Palma. Dito siya nakilala bilang isang manunulat.

 Lope K. Santos- Maituturing siyang isang dalubwika dahil sa kanyang mga
naiambag na akda hinggil sa balarila ng wikang pambansa. Dahil dito, tinagurian
siyang Ama ng Balarila ng Wikang Pambansa. "Ama ng Balarilang Pilipino"
KABAYANIHAN
LOPE K. SANTOS
Ang kahulugan moy isang paglilingkod
Na walang paupo sa hirap at pagod
Minsan sa anyaya,minsansa kusang loob
Pag-ibig sa kapwa ang lagi mong dios
Natatalops mo sa iyong pananim
Iba ang aanit iba ang kakain
Datapwat saiyoy ligaya nat aliw
Ang pag pakasakit na sa iba dahil
Sa tulong moy naad lawan ang mukha
Sa tulong moy mulat ang mulala
Tapang mo sa duwag naging halimbawa
Ang kamatayan moy buhay ng madla
Tikis na nga lamng na ang mga taoy
Mapag walang turing sa tulong mo
Ang kadalasan pang iganti saiyo
Ay ang paglimot kundi paglilo

 Jose Corazon De Jesus-Tulad nina Balagtas at Rizal, marami siyang sinulat na
mga tula. Naging isang kolumnista siya sa pang-araw-araw na pahayagang Taliba.
Nasa anyong patula ang kanyang kolum. Dalawa sa kanyang mga kilalang tula ang
"Manok Kong Bulik" at "Isang Punongkahoy."
Isang Punong Kahoy
Ni: Jose Corazon de Jesus
I.
Kung tatanawin mo sa malayong pook,
Ako'y tila isang nakadipang krus;
Sa napakatagal na pagkakaluhod,
Parang hinahagkan ang paa ng Diyos.
II.
Organong sa loob ng isang simbahan
Ay nananalangin sa kapighatian,
Habang ang kandila ng sariling buhay,
Magdamag na tanod sa aking libingan...
III.
Sa aking paanan ay may isang batis,
Maghapo't magdamag na nagtutumangis;
Sa mga sanga ko ay nangakasabit
Ang pugad ng mga ibon ng pag-ibig.
IV.
Sa kinislap-kislap ng batis na iyan,
asa mo ri'y agos ng luhang nunukal;
at tsaka buwang tila nagdarasal.
Ako’y binabati ng ngiting malamlam.
V.
Nagpapahiwatig sa akin ng taghoy;
Ibon sa sanga ko'y may tabing ng dahon,
Batis sa paa ko'y may luha nang daloy.
VI.
Ngunit tingnan niyo ang aking narating,
Natuyo, namatay sa sariling aliw;
Naging krus ako ng magsuyong laing
At bantay sa hukay sa gitna ng dilim.
VII.
Wala na, ang gabi ay lambong na luksa,
Panakip sa aking namumutlang mukha;
kahoy na nabuwal sa pagkakahiga,
Ni ibon ni tao'y hindi na matuwa!
VIII.
At iyong isipin nang nagdaang araw,
isang kahoy akong malago't malabay;
ngayon ang sanga ko'y krus sa libingan,
dahon ko'y ginawang korona sa hukay.

 Amado V. Hernandez- makata ng mga mangagawa. Siya ay naging patnugot ng
pahayagang Pakakaisa at Mabuhay. Sumulat din siya ng mga nobela, kuwento, at
dula. Siya ang kauna-unahang manunulat sa wikang pambansa na kinilalang
National Artist. Kabilang sa kanyang mga popular na tula ang "Isang Dipang
Langit," "Bayani," at "Bayang Malay."
Isang Dipang Langit
Ako’y ipiniit ng linsil na puno
hangad palibhasang diwa ko’y piitin,
katawang marupok, aniya’y pagsuko,
damdami’y supil na’t mithiin ay supil.
Ikinulong ako sa kutang malupit:
bato, bakal, punlo, balasik ng bantay;
lubos na tiwalag sa buong daigdig
at inaring kahit buhay man ay patay.
Sa munting dungawan, tanging abot-malas
ay sandipang langit na puno ng luha,
maramot na birang ng pusong may sugat,
watawat ng aking pagkapariwara.
Sintalim ng kidlat ang mata ng tanod,
sa pintong may susi’t walang makalapit;
sigaw ng bilanggo sa katabing moog,
anaki’y atungal ng hayop sa yungib.
Ang maghapo’y tila isang tanikala
na kala-kaladkad ng paang madugo
ang buong magdamag ay kulambong luksa
ng kabaong waring lungga ng bilanggo.
Kung minsa’y magdaan ang payak na yabag,
kawil ng kadena ang kumakalanding;
sa maputlang araw saglit ibibilad,

sanlibong aninong iniluwa ng dilim.
Kung minsan, ang gabi’y biglang magulantang
sa hudyat – may takas! – at asod ng punlo;
kung minsa’y tumangis ang lumang batingaw,
sa bitayang moog, may naghihingalo.
At ito ang tanging daigdig ko ngayon –
bilangguang mandi’y libingan ng buhay;
sampu, dalawampu, at lahat ng taon
ng buong buhay ko’y dito mapipigtal.
Nguni’t yaring diwa’y walang takot-hirap
at batis pa rin itong aking puso:
piita’y bahagi ng pakikilamas,
mapiit ay tanda ng di pagsuko.
Ang tao’t Bathala ay di natutulog
at di habang araw ang api ay api,
tanang paniniil ay may pagtutuos,
habang may Bastilya’y may bayang gaganti.
At bukas, diyan din, aking matatanaw
sa sandipang langit na wala nang luha,
sisikat ang gintong araw ng tagumpay…
layang sasalubong ako sa paglaya!

 Severino Reyes- Isinulat niya ang Mga Kuwento ni Lola Basyang" sa magasing
Liwayway. Kinilala rin siyang Ama ng Dulang Pilipino. Pinakakilala sa kanyang
mga dula ang sarsuwelang "Walang Sugat" na pumapaksa sa kagitingan ng mga
Katipunero.
 Nick Joaquin- kilala bilang kuwentista at nobelista. Ang The Woman Who Had
Two Navels ang kanyang pinakamahalagang nobelang nagtatampok sa mga gawi
at pag-uugali ng mga Pilipino. Ang isa pang tanyag na isinulat niya ay ang Portrait
of the Artist as Filipino.
 Ang kanyang mga aklat
 Prose and Poems (Mga Tuluyan at Patula) (1952)
 The Woman Who had Two Navels (Ang Babae na may Dalawang Pusod)
(1961)
 La Naval de Manila and Other Essays (La Naval de Manila at Iba pang
Sanaysay) (1964)
 A Portrait of the Artist as Filipino (Ang Larawan ng Makata bilang
Pilipino) (1966)
 Tropical Gothic (Gotikong Tropikal) (1972)
 The Complete Poems and Plays of Jose Rizal (Ang mga Kumpletong Tula
at Dulaan ni Jose Rizal) (1976)
 A Question of Heroes (Isang Kwestyon sa mga Bayani) (1977)
 Nora Aunor & Other Profiles (Si Nora Aunor & Iba pang Katangian)
(1977)
 Ronnie Poe & Other Silhouettes (Ronnie Poe & Iba pang Aninag ng Bagay)
(1977)
 Reportage on Lovers (Pagbabalita sa Pag-ibig) (1977)
 Reportage on Crime (Pagbabalita sa Krimen) (1977)
 Amalia Fuentes & Other Etchings (Si Amalia Fuentes & Iba pang Pag-uukit
sa Bakal) (2012)
 Gloria Diaz & Other Delineations (Si Gloria Diaz & Iba pang Delinasyon)
(1977)
 Doveglion & Other Cameos (Si Doveglion & Iba pang mga Kameo) (1977)
 Manila: Sin City and Other Chronicles (Maynila: Makasalanang Lungsod at
Iba pang Kronika) (1977)
 Tropical Baroque (Tropikal na Baroque) (1979)

 Stories for Groovy Kids (Mga Kuwento para sa mga Batang Kasiya-siya)
(1979)
 Language of the Street and Other Essays (Ang Wika ng mga Kalsada at Iba
pang mga Sanaysay) (1980)
 The Ballad of the Five Battles (Ang Kurido ng mga Limang Labanan)
(1981)
 The Aquinos of Tarlac: An Essay on History as Three Generations (Ang
mga Aquino sa Tarlak: Isang Sanaysay sa Kasaysayan bilang Tatlong
Salinlahi) (1983)
 Almanac for Manileños (Almanak para sa mga Taga-Maynila)
 Cave and Shadows (Ang Yungib at mga Anino) (1983)
 The Quartet of the Tiger Moon: Scenes from the People Power Apocalypse
(Ang Apatang Pangkat ng Tigreng Buwan: Mga Tagpo ng Apokalipsis ng
Lakas Sambayanan) (1986)
 Collected Verse (Nilikom na Panulaan) (1987)
 Culture and History: Occasional Notes on the Process of Philippine
Becoming (Kultura at Kasaysayan: Mga Madalang na Tala sa Proseso ng
Pagiging Pilipinas) (1988)
 Manila, My Manila: A History for the Young (Maynila, Aking Maynila:
Isang Kasaysayan ukol sa Bata) (1990),
 The D.M. Guevara Story (Ang Kuwento ni D.M. Guevara) (1993),
 Mr. F.E.U., the Culture Hero That Was Nicanor Reyes (G. F.E.U., ang
Bayaning Kultura na si Nicanor Reyes) (1995).
 Rizal in Saga (Rizal sa Maalamat na Tuluyan) (1996)

 Jose Garcia Villa- isang makata at kuwentista sa Ingles na nagkamit ng Republic
Cultural Heritage Award at National Artist Award. Kinilala ang kanyang
koleksyon ng mga tula na pinamagatang Doveglion at Jose Garcia Villa's Many
Voices.
 Koleksyon ng mga Tula
 Have Come, Am Here, 1942
 Volume Two, 1949
 Selected Poems and New, 1958
 Poems 55, 1962
 Appasionata: Poems in Praise of Love, 1979
 Iba pang mga akda
 The Best Poems of 1931
 Fifteen Literary Landmarks, 1932
at ang mga antolohiya na:
 Twenty-Five Best Stories of 1928, 1929
 The Doveglion Book of Philippine Poetry by Jose Garcia Villa, 1993
 NVM Gonzales-Isa ring nobelista sa Ingles is N.V.M. Gonzales tulad ni Nick
Joaquin. Ang The Bamboo Dancers ang pangunahing nobelang kanyang isinulat.
Kinikilalang kabilang siya sa may pinakamaraming naisulat na maiikling kuwento
sa bansa at sa pinakamagagaling sa panitikan sa bansa.
Sagutan ang mga sumusunod na mga katanungan:
1. Paano napagyabong ng mga kilalang manunulat ang Panitikang Pilipino?
2. Ano ang naging impluwensya nila sa ating mga kababayan pagdating sa pagsulat ng
mga akda?
3. Magtala ng mga kilalang manunulat sa makabagong panahon at ang kanilang mga
akdang pampanitikan.
4. Bilang isang mag-aaral at nagpapakadalubahasa sa asignaturang Filipino, sino at anong
akdang pampanitikan o nalikhang sulatin ang nakapagbigay sa iyo ng inspirasyon?
Bigyang paliwanang.

PRELIM --ELEC 1 MALIKHAING PAGSULAT.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to PRELIM --ELEC 1 MALIKHAING PAGSULAT.pdf

Similar to PRELIM --ELEC 1 MALIKHAING PAGSULAT.pdf (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

PRELIM --ELEC 1 MALIKHAING PAGSULAT.pdf