1. ESPA A NO S CULO XVIIIÑ É
SISTEMA ECON MICO E SOCIAL CO ECIDO COÓ Ñ
NOME DE ANTIGO R XIMEÉ :
1- ECONOM A RURAL E SE ORIALÍ Ñ
2- XERARQUIZACI N SOCIAL BASEADA EN ESTAMENTOSÓ
PRIVILEXIADOS E NON PRIVILEXIADOS
2. 1- SOCIEDADE E POBOACIÓN
MANTENSE ALTA A MORTALIDADE PERO AÍNDA MÁIS A NATALIDADE
o que leva a un AUMENTO DA POBOACIÓN (NUNS 3 MILLÓNS)
CAUSAS:
✔ Remate dos grandes andazos.
✔ Melloras nas técnicas agrícolas e novos cultivos.
✔ Relativa paz ao longo do século.
✔ Políticas poboacionistas dos Borbóns.
ELEMENTOS NEGATIVOS:
✔ Mantemento de crises de subsistencia
DESIGUAL CRECEMENTO
ESENCIALMENTE RURAL
Poboación século XVIII
4. ● A SOCIEDADE está dividida en estamentos
que se caracterizan por:
✗ Desigualdade xurídica (distintas leis e non pagar
impostos)
✗ Inmobilismo
✗ Exercicio ou non do poder
● Así temos dous estamentos privilexiados
(nobreza e clero) e un non privilexiado
(Terceiro Estamento)
● Estas diferenzas están baseadas na tradición
e na “vontade divina”.
5.
6. A NOBREZA
( 5% da poboación)
● Privilexios por nacemento
● Posúen grandes extensións de
terras, acadando o morgado a
máxima importancia.
● As súas terras están vencelladas
ou amortizadas: non se poden
vender.(“mans mortas”)
● Exercen a xurisdición sobre moitos
individuos
● Abundantes ingresos:
As rendas da terra.
As derivadas do exercicio da
xurisdición señorial: tributos,
taxas, monopolios, malos usos,
etc
● Exercen importantes cargos
políticos e militares.
●Non pagan impostos.
●Diferentes niveis de riqueza e poder.
● Aumenta a alta nobreza
(privilexios outorgados polos reis)
e diminúe o número de fidalgos. Nobreza no século XVIII
7. “ Primeiramente, que despois dos seus días posuirá e gozará
perpetuamente este vínculo e morgado Don Domingos Cabarrús e
Gelabert, o seu fillo lexítimo e primoxénito, e os seus herdeiros
lexítimos por orde de primoxenitura regular, preferindo o maior ao
menor e o varón á femia, aínda que esta sexa maior de idade, e
consonte ás leis do reino (...) que os bens deste morgado non se poidan
dividir, vender, ceder, renunciar, doar, legar, trocar, acensuar, empeñar nin
gravar de ningunha maneira (...) o cal lles prohibe absolutamente aos
posuidores, porque así lles convén e é preciso á seguridade desta
vinculación. Con estas condicións, requisitos e reservas, e non sen elas,
Don Francisco Cabarrús fai, outorga e formaliza esta escritura de
vínculo e morgado de todos os expresados bens e do crédito dos cento
dous mil pesos ou parte deles, porque o seu importe chega e non excede
o tercio e remanente do quinto do que pode dispor libremente a prol de
Don Domingos Cabarrús, o seu fillo lexítimo e primoxénito, consonte
ás leis do reino (...)”
Escritura de fundación do morgado outorgado por Francisco Cabarrús ( 1780)
Biografía de Francisco Cabarrús
8. CLERO (2% da poboación)
● Posúen grandes propiedades,
igrexas, pazos...
● Abundantes ingresos:
rendas da terra.
As derivadas do exercicio da
xurisdición señorial: tributos,
taxas, monopolios, malos usos,
etc
A décima
Doacións piadosas
● Exercían un gran poder
ideolóxico e gozaban dun
grande prestixio social.
● Monopolizaban a educación
● Establecen a moral pública.
Grupo heteroxéneo: dende os
cardenais, bispos e abades
(fillos segundóns da nobreza)
ata pobres cregos de aldea
9. O CAMPESIÑADO.
Nivel de vida moi baixo, mera subsistencia. Excesiva división da
terra (Galicia) ou grandes latifundios que os reducen a xornaleiros
(Andalucía)
Moitos deles, a maioría, sometidos á xurisdición señorial (vivían
mellor nas terras de realengo).
Todos pagan numerosos impostos a señores e ao Estado.
Pequenos propietarios (moi poucos)
Arrendatarios (Son a maior parte do campesiñado)
Non teñen terras propias.
Teñen que pagar rendas polas terras que traballan.
Sometidos á xurisdición señorial
Entre rendas, tributos, décima, taxas e malos usos poden chegar
a pagar máis do 50% da súa produción
Xornaleiros.
Non teñen terras.
Traballan para outros a cambio dun xornal.
10. GRUPOS URBANOS
Moitas diferenzas entre eles. Son os máis
afectados pola suba de prezos agrícolas e
a inflación.
Burguesía:
Propietarios de obradoiros, fábricas, comercios...
O seu peso económico aumenta co crecemento do
comercio e a artesanía.
Reclaman máis poder político e prestixio social
Concentrada nas cidades, sobre todo Madrid e cidades
costeiras con actividades comercial (Cádiz, Barcelona...)
Clases populares urbanas:
Traballadores asalariados da industria e o comercio, etc.
Marxinados
Pobres que viven da caridade.
11. 2- ECONOMÍA
● BASEADA NA AGRICULTURA, concentra a maioría da poboación activa. A
posesión da terra daba poder e riqueza de aí os intentos de mantela: morgados,
terras amortizadas... o 80% das terras está fora do mercado, impedindo a
MOBILIDADE ECONÓMICA.
●Amosa BAIXOS RENDEMENTOS, nun momento no que hai que alimentar a
unha poboación maior.
OBXECTIVO
IMPOSIBLE
REFACER A AGRICULTURA CON NOVAS LEIS AGRARIAS PERO
SEN TOCAR OS PRIVILEXIOS
ÚNICA SAÍDA: A DESAMORTIZACIÓNA DESAMORTIZACIÓN
(informe sobre a lei agraria de 1795, obra de
Jovellanos)
Expropiar as grandes propiedades
O MEDO Á REVOLUCIÓN FRANCESA FREA CALQUERA MEDIDA NESTE SENTIDO
12. 2- ECONOMÍA
●COMERCIO:
✔ NON HAI UN MERCADO UNIFICADO (Problemas de transporte, aduanas...)
✔ COMERCIO INTERIOR ESCASO (só algúns excedentes agrarios) E DE
CARÁCTER LOCAL OU COMARCAL
✔ MANTENSE O COMERCIO CON AMÉRICA BAIXO COMPAÑÍAS
COMERCIAIS (de Barcelona, Filipinas, Guipuzcoana...) trala desaparición do
monopolico cos decretos de libre comercio ( 1765-1778)
●INDUSTRIA
✔ ESCASA DEMANDA DE PRODUTOS
✔ FEBLE. A industria urbana é fundamentalmente gremial, moi regulamentada e
proteccionista, a rural non vai máis aló de grupos de artesáns que traballan
nun rexime doméstico.
✔ GRANDE INDUSTRIA: Reales Fábricas creadas pola monarquía, e industria
privada concentrada en Cataluña e no sector téxtil
✔ ATA 1750, PROTECCIONISMO; DESPOIS, LIBERALIZACIÓN, con ataque
aos gremios.
13. ASPECTOS
POLÍTICOS DO
SÉCULO XVIII
GUERRA DE SUCESIÓN (1700-1714)
Fin do conflito
Paz de UtrechtPaz de Utrecht
(1715)(1715)
Entrada de Filipe VEntrada de Filipe V
en Barcelona (1714)en Barcelona (1714)
España perde as
súas posesións
europeas máis
Xibraltar e Menorca
Dous pretendentes ao trono:
Filipe de Anjou
Arquiduque Carlos de Austria
Provoca un conflito civil
e tamén europeo
A coroa de Aragón apoia a
Carlos: medo ao
centralismo borbónico
14.
15. ABSOLUTISMO MONÁRQUICO E MODELO CENTRALIZADOR
TENDENCIA Á
UNIFORMIDADEUNIFORMIDADE
Decretos de Nova Planta
(p.e. Abolición das Cortes de Aragón)
Perden importancia os Consellos. O monarca
intervén de forma máis directa no goberno
Con Filipe V as secretarías de
Estado e de despacho
(nomeados polo rei). Con Carlos III
a “Junta Suprema de Estado
ordinaria y suprema”
NOVAS FIGURAS PARA A
ADMINISTRACIÓN DO TERRITORIO:
Desaparecen os vicerreinados, creando
demarcacións provinciais
Os intendentes (recadar impostos e
dinamizar a economía)
Capitán Xeneral
Reais Audiencias
CAMBIO NA LEI DE SUCESIÓN Á COROA: FILIPE V APROBA A LEI SÁLICALEI SÁLICA
16. “Por decreto do 9 de outubro vindeiro fun
servido dicir que tendo coa asistencia
Divina (1) e xustiza da miña causa
pacificado enteiramente as miñas armas o
Principado de Cataluña (2) tocaba á miña
soberanía establecer goberno a el e dar
providencias para que os seus moradores
vivan con paz (3), quietude e abundancia;
para tal ben, tendo precedido madura
deliberación e consulta de ministros da miña
meirande confianza resolvín que no referido
Principado se forme unha Audiencia (4), na
que presida o Capitán Xeral o
Comandante Xeral das miñas armas (4) de
xeito que os despachos, despois de empezar
co meu ditado, prosigan no seu nome: o cal
Capitán Xeral ou Comandante ha de ter voto
só nas cousas do goberno e isto achándose
presente na Audiencia; debendo en
motivacións de oficios e cousas graves
o Rexente (5) avisarlle un día antes do que
ha de tratar.”
Referencia ao decreto de 9 de outubro
de 1715, o 4º Decreto de Nova Planta
(os anteriores foran ditados en 1707, o
que afectaba á abolición do sistema
lexislativo e institucional de Aragón e
Valencia; en 1711, o 2º decreto
restablecía parte do dereito aragonés e o
3º, en 1715, afectaba a Mallorca.
(1): Alusión ao carácter divino da
Monarquía: Monarquía absoluta
(2) (3): Alusión ao enfrontamento
bélico entre Felipe V e o arquiduque
Carlos de Austria, que fóra proclamado
Rei de Aragón, co nome de Carlos III,
en 1706. A guerra con Cataluña
mantívose ata 1714, sendo a batalla
de Barcelona do 11 de setembro, coa
vitoria das tropas borbónicas,
un episodio decisivo.
Contexto histórico: vitoria sobre Cataluña
despois da sinatura do Tratado de Utrecht (1713)
(4) Reorganización administrativa
en base a provincias que sustitúen aos antigos
vicerreinatos. Prodúcese un equilibrio entre o
representante do monarca, o Capitán Xeral, e a
corporación técnica que este preside, a Audiencia.(5) Persoa que preside realmente a
Audiencia
18. MM
OO
NN
AA
RR
CC
AA
SS
DD
OO
SS
ÉÉ
CC
UU
LL
OO
XVIIIXVIII
FILIPE VFILIPE V
(1700-1746)(1700-1746)
FERNANDO VIFERNANDO VI
(1746-1759)(1746-1759)
CARLOS IIICARLOS III
(1759-1788)(1759-1788)
CARLOS IVCARLOS IV
(1788-1808)(1788-1808)
➢Reorganización da Facenda e a flota
➢Aproximación a Francia (Pactos de Familia) e loita por
recuperar territorios en Italia fronte Austria. 1738,
Nápoles e Sicilia para o seu fillo Carlos.
➢Abdica en 1723, aos poucos meses morre Luis I e
volve ao trono
Ausencia de conflitos externos.
Reformas interiores dirixidas polo
Marques de la Ensenada
➢1776, participación na guerra de independencia dos
EE.UU. Recuperación de Menorca.
➢Monarca regalista, exemplo: expulsión dos xesuítas
➢Motín de Esquilache (1766). razóns económicas e
políticas que o explican. O motín xorde tras unhas
medidas para mellorar o saneamento e a orde pública.
Decreto Esquilache
Ministros de Carlos III
19. ILUSTRACIÓNILUSTRACIÓN
Movemento
cultural baseado
na RAZÓNRAZÓN
COÑECEMENTO
FELICIDADE
OBXECTIVO DA
VIDA HUMANA
Críticas á igrexa, ás supersticións, ou ás tradicións como
base do coñecemento
FF
II
GG
UU
RR
AA
SS
MONTESQUIEU: DIVISIÓN DE PODERES
ROUSSEAU: SOBERANÍA POPULAR
VOLTAIRE: SISTEMA FISCAL MÁIS XUSTO
DIDEROT e D'ALEMBERT: A “ENCICLOPEDIA”
Defensa de
●Mobilidade social fronte os estamentos.
●Liberdade e igualdade de todos os seres humanos
●A propiedade privada e a liberdade económica
●Teoría económica: a fisiocracia
Bases do
LIBERALISMOLIBERALISMO
20. ILUSTRACIÓN
EN ESPAÑA
Difusión LENTALENTA e DIFÍCILDIFÍCIL
?
Ausencia de burguesía, conservadurismo da intelectualidade e enorme peso da Igrexa
Principal
preocupación
A EDUCACIÓN para saír da ignorancia e do baixo nivel
cultural.
A ECONOMÍA para saír do atraso
Protagonistas
Carlos III e os seus ministros:
Campomanes
Conde de Floridablanca
Conde de Aranda
Gaspar Melchor de Jovellanos
Medidas
Simplificar a administración e a economía (unificación de pesos, medidas, taxas...)
Melloras na agricultura: novas técnicas, cultivo de novas terras, mellorar o réxime de
propiedade...
Liberalización do comercio con América, estimulando así a produción e mellorando os
ingresos fiscais
Defensa da capacidade persoal e o traballo como mérito para ocupar cargos. Críticas ao
abuso de nobreza e clero
Creación de escolas de Artes e Oficios, obrigatoriedade da educación primaria
Fundación de institucións culturais e científicas, Academias e das “Sociedades
Económicas de Amigos do País” para fomentar a agricultura, o comercio e a industria,
traducindo libros estranxeiros difundindo as ideas fisiócratas
21. CLAVES PARA ENTENDER O SÉCULO XVIIICLAVES PARA ENTENDER O SÉCULO XVIII
ANTE UN PAIS EN QUEBRA (ECONÓMICA, SOCIAL, DE PRESTIXIO) OS REIS E
OS MINISTROS INICIAN REFORMAS EN TODOS OS EIDOS PERO CON LÍMITES
QUE AS CONDICIONAN, NON SE CUESTIONAN NIN AS RELACIÓNS DE
PRODUCIÓN NIN AS ESTRUTURAS SOCIAIS HERDADAS.
OS ILUSTRADOS ESPAÑOIS DEFENDEN O PODER ABSOLUTO DO MONARCA
(DESPOTISMO ILUSTRADO) COMO O ÚNICO INSTRUMENTO PARA MELLORAR
O BENESTAR DO POBO.
OS FRACASOS A FINAIS DO SÉCULO CUESTIONAN ISTO, FÁLASE DE LIMITAR
O PODER DO REI, DA DIVISIÓN DE PODERES, DA ELABORACIÓN DUNHA
CONSTITUCIÓN, DA DEFENS A DOS DEREITOS INDIVIDUAIS, DA ABOLICIÓN
DOS PRIVILEXIOS ESTAMENTAIS...
