1. A EUROPA
DAS
INVASIÓNS
ARTE
PRERROMÁNICA
PERÍODO DO
SÉCULO IX A
PRINCIPIOS DO XI
Do 476, deposición do derradeiro
emperador por Odoacro, ao reinado de
Pipino o Breve, mediados do século VIII
Escasa tradición artística, agás
nos metais
Os ppoobbooss xxeerrmmáánniiccooss fundan estados
independentes cuxa arte vén marcada pola
pegada romana nestes territorios. Na península
Ibérica é mellor falar de arte hispana de época
visigoda.
Experiencias artísticas que
sentan as bases das que
xermolará o románico.
Arte CAROLINXIA
e OTÓNIDA
(Sacro Imperio
Romano
Xérmánico)
Arte ASTURIANA e
arte do SÉCULO X
Monumentalización
da zona occidental
das igrexas:
WESTWERK
Problemas no
reino cristián,
emigración
mozárabe,
repoboación

2. Santa Comba de Bande
2º metade do s. VII d.C
Elementos moi
posteriores

3. Usa planta cruciforme grega
prolongada no eixe lonxitudinal coa
ábsida e un pórtico e que se inscribe
nun rectángulo ao engadirlle cámaras de
uso para nós dubidoso (en relación co
ascetismo dos monxes? Ergastula –
pequenos habitáculos- onde vivían os
monxes?, lugar para gardar os tesouros e
bens?).
O presbiterio é sempre de planta
rectangular por dentro e por fóra.
Santa Comba de Bande
2º metade do s. VII d.C
Cámaras

4. ESQUEMA DO SEU ESTADO ORIXINAL
Cun faiado sobre a ábsida (que tamén
existe en San Pedro de la Nave) e que
podería servir para gardar obxectos
de valor, non todos os historiadores
admiten a existencia deste faiado.
Os espazos no interior están claramente divididos e
tradúcense ao exterior en volumes independentes e
xerarquizados, a gradación de volumes permite tamén a
iluminación directa.

5. Santa Comba de Bande
2º metade do s. VII d.C
Usa arco de ferradura cun
terzo de peralte do radio (menor
có da arquitectura musulmá).
Muros de pedras de cantaría, grosos, que fan
innecesarios os contrafortes, os que , cando aparecen,
teñen máis un carácter decorativo (igrexa de Froitoso de
Montelios), a solidez do muros permite tamén o
volteo do teito.

6. Na cúpula usa a técnica
romana cos ladrillos en
arestas con forma de
espiña de pez.
Simbiose do espazo lonxitudinal e
centralizado, con dous puntos de
atención: o ciborio (con catro ventás
que lle da iluminación directa) e a
ábsida.
Os ladrillos úsanse tamén na bóveda
e nos arcos de ferradura das
fiestras, que amosan unha acusada
pendente cara o interior.

7. Foi reconstruída no
século IX (desa época o
friso de sogueado, por
exemplo).
Reutilización de
elementos romanos:
fustes e capiteis.
Un capitel tardorromano,
outro de época visigoda
e dous do século IX
Aforro de material pero tamén darlle
prestixio ao edificio: Roma segue a ser
un exemplo admirado

9. Santa María do Naranco
842-850 d.C
A planta é un rectángulo dividido
nunha sala central e dous recintos
adxacentes
É unha arte programada e
financiada pola coroa, para a súa
gloria e a de deus. O reino
asturiano proclámase herdeiro da
tradición visigoda.

10. Santa María do Naranco
No exterior, teito a dúas augas
con tres niveis (o terceiro, ficticio).
As fachadas longas teñen aspecto
macizo, cunha verticalidade
acentuada polos contrafortes:
rompen a monotonía do muro,
provocando un xogo de luces e
sombras. Nunha teriamos a
escaleira de acceso; noutra, os
restos dun balcón.
Consagrada como igrexa no
848, durante o reinado de
Ramiro I (842-50).
É unha residencia de recreo
convertida en igrexa.
O arquitecto, descoñecido,
deulle personalidade propia ao
edificio cunhas orixinais
contribucións relacionadas co
coñecemento clásico e de
bizancio.

11. VENTÁ TRÍFORA
Nas fachadas curtas destacan
os vans dos miradoiros da planta
nobre. No terceiro andar unha
ventá trífora, moi característica
desta arte, que acentúa a altura.

12. A sala nobre, bóveda de canón
lixeiramente peraltada, reforzada
con arcos de faixa.
O muro refórzase con arcarías
cegas de columnas pegadas.
Os elementos cumpren
funcións estruturais e estéticas:
anticipa formas plenamente
medievais (as arcarías cegas rachan
a pesadez dos muros).
As columnas interiores son feixes
de catro con capiteis e basas
comúns e fustes sogueados
(trenzados).
Arcos peraltados que acentúan a
verticalidade e claves dos arcos en
forma de T

13. QUE ELEMENTOS ANUNCIAN
O ROMÁNICO?:
A bóveda e os seus contrarrestos.
O gran tamaño da bóveda.
Función estética no interior dos
elementos arquitectónicos.
Afastamento do descoido dos
exteriores.

15. San Miguel de
Celanova
Consagrada do 942
ELEMENTO DESTACADO DO
EDIFICIO:
Tres tipos distintos de volteo
para un espazo tan pequeno.
As reducidas dimensións
foron constante fonte de
admiración polos distintos
historiadores que describiron e
analizaron a obra.
Conxunto semellante a un
sistema composto, no seu
exterior, por tres espazos
diferentes nun área non
superior aos 22 m2 de planta
por 6 m. de altura máxima, con
tendencia a pecharse para
compoñer tres células espaciais
independentes

16. A porta de acceso do lado sur (non é fácil
falar de fachada) coloca ao espectador diante
dun muro que impide capta-lo sentido e o
centro de atracción do edificio no interior.
No exterior hai unha gradación de volumes,
xerarquizados a partir do núcleo central, e
tomando como base a xeometría do cubo. O
resultado afasta o edificio dun efecto
monótono e compacto (Manuel Núñez).
Os contrafortes no alteran este xogo
de volumes, só os saíntes modillóns de
oito rolos (elementos de orixe
cordobesa).

17. No exterior chama tamén a atención o aparello de cantaría
granítica, de desiguais dimensións e deixando as pezas de maior
tamaño para as esquinas.

18. A nave (2 x 2’5 m) posúe un volteo en sentido
lonxitudinal con forma de ferradura, arrancando dunha
moldura estendida por dúas frontes.

19. O cruceiro, cunha bóveda de
arestas sobre arcos é coma un
baldaquino que mantén vivo na
memoria o recordo de Santa
Comba de Bande. Os arcos da
bóveda están unidos e arrancan
en modillóns.
O cruceiro e a nave teñen no
exterior contrafortes que reforzan
o grosor dos muros (duns 60 cm.)

20. A ábside queda protexido por unha
cúpula de cascos cóncavos que
arrancan sen intermediarios do muro,
sen trompas nin pendentes,
logrando satisfactoriamente o paso do
cadrado ao octógono.

21. Modillóns de tradición
cordobesa
cornixa de puntas
de serra na ábsida
Usa os arcos de ferradura, o da ábsida con alfiz