6. 1. Sa inyong palagay ,nagpapakita ba ito
ng mga karapatan lalo na sa mga
kababaihan ng bansang Indonesia?
2. Ano-anong mga karapatan ang mga
iyon?
7. Alam mo ba na…
Katulad ng ibang anyo ng panitikan, ang
sanaysay ay may mga uri rin? Ito ay ang pormal at di-
pormal.Impersonal ang tawag sa ibang aklat sa
sanaysay na pormal. Naghahatid ito ng mahahalagang
kaalaman o impormasyon, kaisipan na makaagham at
lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga ideya.
Maingat na
pinipili ang mga ginagamit na salita at maanyo ang
pagkakasulat. Maaari ring maging pampanitikan ang
pormal na uri ng sanaysay. Maaari itong maging
makahulugan, matalinhaga at matayutay. Ang tono ng
pormal na sanaysay ay seryoso at di nagbibiro.
8. Samantalang sa di-pormal na sanaysay,
nagbibigay ito ng kasiyahan sa pamamagitan
ng pagtalakay sa mga karaniwan at pang-
araw-araw na paksa. Pamilyar ang ganitong
uri ng sanaysay. Gumagamit ng mga salitang
sinasambit sa araw-araw na pakikipag-usap
lamang. Palakaibigan ang tono sapagkat
pumapanig sa damdamin at paniniwala ng
may-akda ang pananaw nito.
9. Gawain 1.Pagpapabasa ng isang bahagi
ng liham ng isang prinsesang Javanese
na mula sa Indonesia na isinalin sa
Filipino ni Ruth Elynia S. Mabanglo.
10. Ipaliwanag ang kahulugan ng mga
nakasalungguhit na salita sa pangungusap
mula sa akda.
1. Buong kasabikan kong sinalubong ang
pagdating ng bagong panahon.
2. Balang araw, maaaring lumuwag ang tali
at kami’y makalaya sa pagkakaalipin.
11. 3. Kinakailangang ikahon ako, ikulong at
pagbawalang lumabas ng bahay.
4. Kaytagal na inasam ang emansipasyon,
ang paghihintay sa pagpapahalaga o
pagkakaligtas sa pagkaalipin na inasam.
15. Pangkat 3
Concept Webbing
Itala mo ang mga kaugaliang Javanese na
natuklasan mo sa iyong binasa gamit ang
concept web. Gayahin ang kasunod na
pormat sa papel.
16. Pangkat 3
Concept Webbing
Itala mo ang mga kaugaliang Javanese na
natuklasan mo sa iyong binasa gamit ang concept
web. Gayahin ang kasunod na pormat sa papel.
17. Pangkat 4
Tukuyin kung anong uri ito ng sanaysay.
Isa-isahin ang katangian nito.
Pangkat 5
Ipagpalagay na nasa kalagayan ka ng
tauhan, ilahad kung paano mo haharapin
ang buhay na walang kalayaan.
18. (Pangkatang Gawain)
1. Bakit kakaiba siya sa mga kabataang
babae sa kanilang lugar?
2. Ano ang gusto niyang mangyari sa mga
katulad niyang babae?
3. Ano ang mga kaugaliang Javanese ang
natuklasan mo sa iyong binasa?
4. Kung ikaw si Estella, paano mo haharapin
ang buhay na walang kalayaan?
5. Anong uri ito ng sanaysay? Bakit?
Patunayan.
19. Basahin ang dalawang sanaysay mula sa
blogspot.com
Sanaysay 1
Pinalaki tayo sa kasinungalingan. Bata pa lang
tayo, sinanay na tayo sa mga nilalang na hindi
naman natin nakikita. kapre, tikbalang,
manananggal, tiyanak, multo at mangkukulam.
Mga lamang-lupa raw ang tawag dito. Nagtataka
ako kung bakit hindi isinama ang kamote, sibuyas
at luya. Mga lamang-lupa din naman iyon. Kapag
nagkakasakit tayo, ipinipilit ng Nanay na masarap
ang lasa ng gamot
20. para sa sakit mo. Kahit kalasa iyon ng tinta ng
pentel pen o panis na mantika. Para mapainom ka,
kailangang pasinungalingang pagkasarap-sarap ng
gamot kahit pati sila kapag umiinom nito ay
nagkakandangiwi na rin sa simangot. At may batok
ka galing kay Tatay kapag nailuwa mo at naisuka.
Sayang ang ipinambili ng gamot.
21. Sanaysay 2
Ang ating mundo ay nangangailangan ng balance
upang mapanatili nito ang kaayusan ng
ecosystem. Ang ecosystem na ito ang nagdidikta
sa kaayusan o “pagiging balance” ng ating
kapaligiran at nagiging dahilan ng balanseng
pamumuhay ng lahat ng nilalang na nakatira dito
sa ating planeta. Hindi lamang ang
mga tao ang kasama sa usaping ito. Mahalaga ring
malaman na ang mga hayop at halaman na
kasama nating namumuhay rito ay
nangangailangan din ng mabuting
pamumuhay.
22. Kung hindi mapananatili ang balanseng sistema
nito, maaaring magdulot ito ng mga problema
hindi lamang sa ating panahon kundi pati na rin sa
mga panahong darating. Ayaw nating lahat na
mangyari ito at magdusa ang lahat. Gusto nating
magkaroon ng magandang sistema ang ating
mundo upang tayong lahat na nabubuhay rito ay
magkaroon ng maligaya at malinis na pamumuhay.
Samga basurang itinatapon nang walang kontrol
sa araw-araw, dahan-dahan nating sinisira ang
ating kapaligiran lalo na ang mundong ating
ginagalawan.
23. Ngunit may panahon pa para magbago ang ating
nakasanayan. Maaari pa nating gawan ng solusyon ang
lumalalang problema sa basura lalo na sa ating lugar na
kinabibilangan. Sa mga produktong na ating binibili sa
araw-araw, maaari nating simulan ang recycle upang
mapababa ang basura na likha ng mga ito. Ang mga
produktong gawa sa papel halimbawa ay maaari pang i-
recycle upang mabawasan kahit kaunti ang basurang
maaari nitong malikha sa ating mundo. Kung hindi tayo
kikilos sa ngayon, baka mahuli ang lahat. Ngayon na ang
panahon upang maisaayos
ang suliranin natin sa basura at maging maayos ang ating
pamumuhay pati na rin ang pamumuhay ng mga darating
na henerasyon.
24. 1. Suriin ang sanaysay kung ito ay
pormal at di-pormal. Patunayan.
2. Ano ano ang mga katangian ng
pormal na sanaysay? Ng di-pormal?
25. Ilahad ang pagkakaiba at pagkakatulad ng
dalawang uri ng sanaysay batay sa
pagkakabuo nito.
26. Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa
karapatan ng mga babae dito sa Pilipinas.
27. Suriin ang padron ng pag-iisip (thinking pattern) ni Estela sa mga
ideya at opinyong inilahad sa binasang sanaysay. Punan ang tsart.
28. 1. Basahin at unawain ang uri ng mga pang-
ugnay at mga gamit nito.
2. Paano ito nakakatulong sa pagbuo ng
sanaysay. Isulat sa notebook
