Barnoota

1. Biiroo Maallaqaa fi Walta’iinsa Dinagdee
Oromiya
Qajeelfama Itti Fayyadama Baajeta Gargaarsa
Manneen Barnootaa (GEQIP-E School Grant)
Amajjii, 2012
Shaashamanne

2. Qabiyyee Qajeelfamichaa
1. Seensa;
1.1. Dhimmoota Ijoo Qajeelfamichaa fi Yaadota Haaraa
keessatti hammataman;
2. Moodaaliitii Qooddii Baajeta Gargaarsa Manneen
Barnootaa
3. Qajeelfama itti fayyadama Baajeta SG Maneen Barnootaa;
4. Sakata’insa Faayinaansii M/Barnootaa;
5. Sirna Ittigaafatamummaa Hawaasaa.

3. 1. Seensa
 Baajetni gargaarsa MB (School Grant) n hojii raawwachiiftuu
manneen Barnootaa tiif kan ooluufi, Qajeelfama Gurmaa’insa
Hog. Mb, H/U irratti hundaa’uudhaan Baajeta Mootummaan
Manneen Barnootaa mootummaatiif ramadu (Block Grant)
cimsuudhaaf kan ramadamudha (Garuu Bakka hin bu’u);
 Haaluma kanaan, Karoora(ESDP-V, ESDP-VI or KGT)
deeggeruudhaan qulqullina barnoota waliigalaa
fooyyeessuudhaaf baay’ina barattootaa fi sadarkaa barnootaa
irratti hundaa’uun dhaabbilee barnootaatiif kan ramadamu dha.

4. Seensa …
Dhaabbileen barnootaa mootummaa baajeta
gargaarsaa kana argachuu danda’an (Feasible
Educational Institutions):-
 Mb Sad.1ffaa (1-8);
 Mb sad.2ffaa fi Qoph.(9-12);
 Buufata BFA (ABE_centers );
 Kutaa ‘O’ (O-Class) fi ;
 Wiirtuu Gurmuu barnoota hunda hammatoo
(IERC) filatamanii hojii keessa jiran.
4

5. 1.1. Dhimmoota Ijoo Qajeelfamichaa fi Yaadota
Haaraa Keessatti Hammataman
Sagantaan baajeta gargarsa manneen barnootaa
haaraan kun kan bu’ureeffatu caaseffamoota
raawwiifi moodaalitiiwwan waggoottan darbanii
irratti ta'ee; itti fufinsaanis fooyya’iinsa bu’aa
barnootaafi qulqullina baruu-barsiisuu sadarkaa
manneen barnootaa irratti kan xiyyeeffate dha;
5

6. Dhimmoota Ijoo Qajeelfamichaa …
 Sagantaa 'GEQIP-E' keessatti toorrii
xiyyeeffannoo haaraan kan kennameef dhimmoota
walgitiinsa barnootaa fi gareewwan daran
saaxilamoo ta’an kanneen akka barattoota fedhii
barnoota addaa qaban (SEN), shamarranifi
barattoota naannoolee /aanaalee/ horsiisee bulaa
tiif nannoo barnootaa mijaawaa ta'e uumuudha
6

7. Dhimmoota Ijoo Qajeelfamichaa …
 Dabalataanis, sagantaan SG inni haaraan:
1. Fooyya'insa reeshoo galmee barattoota kutaa 2ffaa
gara galmee barattoota kutaa 1ffaa fi
2. Fooyya’insa reetii turmaata barattootaa hanga
kutaa 5ffaa irratti manneen barnootaa bu'aa gaarii
galmeessisan dhibbeentaa kudhan (10%) ta'aniif
badhaasa (qarshii 30,000) ramadamus of keessatti
hammata.
7

8. Dhimmoota Ijoo Qajeelfamichaa …
 KGMB /PTAs/n Bulchiinsaa fi hojiirra oolmaa Baajeta
SG irratti murtee kennuudhaan ga’ee qulfii qabu;
 Hojiirra oolmaan Baajeta SG akkaataa karoora FMB
(SIP) tiin hojiiwwan dursi kennameef kan bu’uureffate
ta’uu qaba;
Baajetni (School grant) Baajeta mootummaan ramadu
(Block grant) fi maallaqa hirmaannaa uummataa irraa
argamu bakka hin bu’u;

9. Dhimmoota Ijoo …
 Manneen barnootaa baajeta SG argatan keessaa yoo
xiqqaate (50%) sagantaa fooyya’iinsa manneen
barnootaa keessaa doomeenii hojii baruu-barsiisuu
(Teaching &Learning domain) tiif oolchuu qabu;
Qophiin karoora FMB (SIP) haala qabatamaa MB
tilmaama keessa kan galche, ragaa irratti kan hundaa’eefi
, qulqullina barnootaa fooyyessuu irratti kan xiyyeeffate
ta’uu qaba.
9

10. Dhimmoota ijoo qajeelfamichaa …
 Bulchiinsa , Qoodinsa, Hojiira oolmaa fi Gabaasni
baajeta SG Sadarkaalee shan (5) irraitti hogganama:-
1ffaa) Sadarkaa Federaalaatti;
2ffaa) Sadarkaa Naannootti ;
3ffaa) Sadarkaa Godinaalee/Bu. Magaalotaatti ;
4ffaa) Sadarkaa Aaanaalee tti;
5ffaa) Sadarkaa Mb fi Hawaasa Mana Barnootaa.

11. Dhimmoota ijoo qajeelfamichaa …
 Baajeta SG Wiirtuu deggersa Barnoota Hunda Hammatoo
(IERC) keessatti KGMB biratti dabalataan (Core Teams)
hundaa’ee baajeticha ni hogganu;
 Sadarkaa Biyyoolessaatti ramaddiin Baajeta SG Ragaa
Sirna Odeeffannoo Bulchiinsa Barnootaa (EMIS) irratti
kan hundaa’e yoo ta;u ( kan bara 2011 ragaa bara 2009
irratti kan hundaa’edha).
11

12. Dhimmoota ijoo qajeelfamichaa …
 Akkaataa qajeelfama raawwii (PAD) Sagantaa Fooyya’insa Qulqullina
Barnoota waliigalaa Walgitinsa qabu (GEQIP _E) tiin Baaj. SG Bu’uuraa
(Basic school grant) Mb hundaaf ramadamu waggaa waggaan Sadaasa 22
(November 30) dura Mb qaqqabuu qaba (Kunis, baajeta sagantichaaf
gadhiifamu wajjiin walitti hidhaminsa kan qabuu fi mul’istoota raawwii
bu’aa irratti xiyyeeffate (DLI) wajjiin walitti dhufeenya kallatti kan qabu
dha).
 Qaama SG kan ta’ee fi Bu’aa raawwii hojii ol’aanaa irratti hundaa’un
badhaasni Mb tiif kennamu (PBA) naannoolee hunda keessaa manneen
barnootaa filamaniif waggaa waggaan Bitootessa 22 (March 31) dura
qaqqabuu qaba (kunis baajeta sagantichaaf gadhiifamu wajjiin walitti
hidhaminsa kan qabuu fi mul’istoota raawwii bu’aa irratti xiyyeeffate (DLI)
wajjiin walitti dhufeenya kallatti kan qabu dha).

13. Dhimmoota ijoo qajeelfamichaa …
 Badhaasni Bu’aa raawwii hojii ol’aanaa (PBA) kan hundaa’u
safartuuwwan 2 (lama) irratti dha. Isaanis:-
1ffaa. Hira (ratio) Hirmaannaa barattoota kutaa 2ffaa gara kutaa 1ffaa
fooyyeessuu irratti bu’aa gaarii kan galmeessisan
(Improvement in enrolment in G2/ enrolment in G1 )
2ffaa. Reetii turtii barattootaa hanga kutaa 5ffaa tti fooyyeessuu irratti
bu’aa gaarii kan galmeessisan
( Improvement in Survival rate to Grade 5)

14. Dhimmoota ijoo qajeelfamichaa …
 Baajeta (School Grant) dhimmoota armaan gadiitiif oolfachuun dhorkaadha.
T/L Akaakuuwwan hojii
1 Daree/gamoo haarawa ijaaruu hin danda'amu. (Mana fincaanii
haarawa yookiin sagantaa ‘WASH’ mijeessuuf ooluu garuu ni
danda’a.)
2 Kaffaltii Mindaa,durgoo fi kafaltii namoota dhuunfaatiif hin
danda'amu
3 Bittaa konkolaataatiif hin danda'amu
4 Bittaa boba’aa fi dibataatiif hin danda'amu
5 Bittaa Meeshaalee waraanaatiif hin danda'amu
Hubachiisa: Manneen barnootaa adeemsa sirna bittaa fi seera baasii
maallaqaa mootummaa hordofuun raawwachuu qabu.

15. Moodaalitii Qooddii Maallaqa (SG)
Kaayyoon hojirra oolmaa Sagantaa Misooma
Barnootaa bu’aa raawwii hojii irratti xiyyeeffate
(P for R Operation or GEQIP_E) kun fooyya'iinsa:
1. Gahumsa keessoo barnootaa (Internal Efficiency)
2. Carraa walgitiinsa qabu (Equitable Access),
15

16. Moodaalitii Qooddii baajeta SG…
3. Qulqullina Barnoota waliigalaa (Quality in
General Education)
4. Dandeettii karoorsuu cimsuu, imaammata
barnootaa bocuu fi rifoormiiwwan adda adda
(system strengthening for planning, policy
formulation and reform) irratti biyya keenyaa
deggeruudha.
16

17. Moodaalitii Qooddii baajeta SG…
 GEQIP _E keessatti moodaalitii qooddii isaaniitiin
akaakuwwan baajeta gargaarsaa Afur(4) ti jira. Isaanis
2.1. Baajeta gargaarsa manneen barnootaa bu’uuraa
(Basic School Grant);
2.2. Baajeta gargaarsa manneen barnootaa dabalataa
naannolee/aanaalee/ horsiisee bulaatiif ramadamu
(Additional school grant or 5% top up);

18. Moodaalitii Qooddii baajeta SG…
2.3.Badhaasa bu'aa raawwii hojii ol'aanaa irratti
hundaa’uun kennamu (Performance Based Award
or PBA);
2.4. Baajeta gargaarsaa wiirtuu gurmuu barnoota hunda-
hammatoo tiif kennamu; (Inclusive Education
Resource Centers or IERCs) dha.
18

19. 2.1. Baajeta gargaarsa manneen barnootaa bu’uuraa
(Basic School Grant)
BG Manneen Barnootaa mot. hundaaf qoodamu yoo ta’u haalli qoodinsa
isaa:-
 Manneen Barnootaa Barattoota 200 gadi qabaniif akka isaan
barattoota 200 qabaniitti yaadamee Baajtni SG qoodamaafi ;
Kutaa ‘O’
(O-class)
umrii 6 tiif
Kutaa
1- 4
Buufata BFA
(ABE-
Centers)
Kutaa
5-8
Kutaa
9-10
Kutaa
11-12
Qar. 60 Qar. 50 Qar. 50 Qar. 55 Qar. 60 Qar. 70

20. Baajeta gargaarsa MB bu’uuraa …
 Baajetni SG MMWD federaalaa irraa gara BMWD
naannoolee darbees gara WMWD Aanaalee erga
qaqqabee booda lakk. Herr. Baankii Manneen
barnootaatti kan galu waan ta’eef baajetichi akka
yeroodhaan gahuuf sadarkaa hundatti tattaafii cimaa
fi itti gaafatamummaa fudhachuu gaafata
 Bakka tajaajila baankii hin qabnetti manneen
barnootaa lakk. herreega baankii hin qabneef mallaqni
kallattiin manneen barnootaaf kafalama.
20

21. Baajeta gargaarsa MB bu’uuraa …
 Baajetni SG MB fi (ABE) tiif jalqaba bara bajataa irratti
waggaatti si’a tokko ni ramadama. Baajetni kun kan
ramadamu MB hanga Sadaasa,22 (November 30) dura
akka gahuuf yaadameeti (Kunis Baajeta sagantichaan
gadilakkifamu wajjiin kan walitti hidhamuu fi mul’istoota
bu’aa irratti xiyyeeffate (DLI) wajjiin walittidhufeenya
kallattii qaba/Maallaqa argamsiisa/ jechuudha..
21

22. Fakkeenya shallaggii BG MB
TL. Sadarkaa Kutaa Hirmaannaa Barattootaa maraatiinii fi Hanga baajeta
gargaarsa bu'uuraa Mana barnootaa
Ida’ama
gahoo
Gargaarsa
mana
barnootaa
Kutaa “O”
umrii 6
qofaa
WBB
F(AB
E)
1-4 5-8 9-10 11-12
Qar.60 Qar.50 Qar.50 Qar.55 Qar.60 Qar.70
1 BID Kutaa
“O”
125 7,500
2 WBBF
(ABE)
BBF 255 12,750
3 Sad.1ffaa 1-4 315 15,750
4 Sad.1ffaa 5-8 290 15,950
5 Sad.1faa 1-8 310 260 29,800
6 Sad.2ffaa 9-10 330 19,800
7 Sad.2ffaa 11-12 280 19,600
8 Sad.2ffaa 9-12 445 255 44,550 22

23. 2.2. Baajeta Dabalataa Naannolee Guddachaa
Jiraniif ramadamu (Supplementary SG)
Naannolee guddachaa jiraniifi aanaalee horsiisee
bulaa keessatti hirmaannaan barttootaa barnoota
waliigalaa sadarkaa hunda irratti waggaa waggan ni
dabala jedhamee yaadama.
Kanaafuu, baajetni dabalataa kun naannolee
guddachaa jiraniifi AHB naannoo Oromiyaafi
naannoo S/S/U/kibbaa keessatti reetii hirmaannaa
barattootaafi babbal'ina dhaabbilee barnootaa
dabalaa jiru deeggaruuf yaadameeti.
23

24. Baajeta Dabalataa …
 Naannoolee (Somaalee Itoophiyaa, Affaar, Benishaangul Gumuz
Gambeellaa fi Aanaalee Horsiisee Bulaa Naannoo Oromiyaa (44) fi
U/kibbaa keessatti aragamaniif kan ramadamudha;
 Baajeta SG Bu’uuraa irratti (5%) dabalamee kan darbu yoo ta’u ,
naannoolee fi Aanaalee kana keessatti baay’inni barattootaa daran
waan dabaluuf, istaandaardii inispekshiniidhaan manneen barnoota
baay’ee (level 1) irra jiraachuu isaanii iraa kan ka’e deggersa
dabalataa taasisuudhaaf kan karoorfamedha ;

25. Baajeta Dabalataa …
Akka muuxannoon GEQIP I fi GEQIP II irraa hubatametti
bajanni gargaarsaa mana barnootaa yeroodhaan mannneen
barnootaa gahuu dhabuun isaa manneen barnootaa AHB
rakkoon cimaa kan isaan mudataa ture ta’uu isaati;
Baajetni SG kun boodatti harkifachuun isaa manneen
barnootaa SFMB isaanii yeroodhaan akka hojii irra hin
oolchine waan dhorkeef hojiin baruu-barsiisuu akka
qulqullinni isaa gadi bu’uufi barattoota mana barnootaa
keessa tursiisuu irratti dhiibbaa uumee jira. Kanaafuu, aanaalee
horsiisee bulaa keessatti baajata deeggarsa dabalataa manneen
barnootaa yeroodhaan qaqqabsiisuun dhimma xiyyeeffannaa
addaa barbaadu dha
25

26. 2.3. Badhaasa bu’aa raawwii hojii ol’aanaa irratti
hundaa’uun ramadamu (PBA)
Qajeelfamni baajeta gargaarsaa MB sagantaa GEQIP -E
keessatti gahumsa keessoo barnootaa fooyyeedhaaf
dhimmoota lama irratti xiyyeeffata. Isaanis :
1ffaa: Barnoota idileen duraatiin sagantaa saffiisaan
daa'imman barnoota idileef qopheessuu (ASR);
2ffaa : Badhaasa onnachiiftuu bu'aa raawwii hojii ol'aanaa
galmaa’e irratti hundaa’u (PBA) dha.

27. Baajeta (PBA) …
 Sirni badhaasa onnachiiftu kun miira wal-
dorgommii manneen barnootaa (Biyyoolessaa fi
naannoo) gidduutti uumuu, manneen barnootaa bu'aa
caalmaa akka galmeessisaniif jajjabeessuu,
akkasumas, manneen barnootaa raawwii gadi-aanaa
qaban immoo akka foyyeeffataniif kakaasuu dha.
27

28. Baajeta (PBA) …
 Badhaasni (PBA) kan hundaa’u safartuuwwan
2(lama) irratti :-
1ffaa. Fooyya’insa reeshoo hirmaannaa barattoota
kutaa 2ffaa gara hirmaannaa barattota kutaa 1ffaa
(Improvement in enrolment in G2/ enrolment in G1)
2ffaa. Fooyya’insa reetii turmaata hanga kutaa 5ffaa
(Improvement in survival rate to Grade 5)
28

29. Baajeta (PBA) …
Shallaggii Reetii harcaatii (Drop out rate)
 Fooyyaa’insa reeshoo hirmaannaa barattootaa kutaa 2ffaa
hiruu hirmaannaa barattootaa kutaa 1ffaa kan agarsiisu
darbiinsi barattoota kutaa 1ffaa gara kutaa 2tti waggaa tokko
irraa waggaa birootti fooyyaa’aa haala itti dhufeedha.
29
-
-

30. Baajeta (PBA) …
Shallagii Reetii turmaataa (Survival rate):
Gulantaa 1: Reetii harcaatii:
 kutaa 1ffaa ( bara 2008) fi kutaa 2ffaa ( 2009) gidduutti ;
 kutaa 2ffaa (bara 2008) fi kutaa 3ffaa (2009) gidduutti;
 Kutaa 3ffaa( bara 2008) fi kutaa 4ffaa ( 2009) gidduutti;
 kutaa 4ffaa ( bara2008) fi kutaa 5ffaa ( 2009) gidduutti ta'a.
30

31. Shallagii Reetii turmaataa …
Gulantaa 2 :
 Sistema barnootaa keessatti, reetii
yaa'iinsaa (Flow rate) fayyadamuudhaan
dhibbentaan (parsanteejiin) barattootaa utuu
hin harca'in kutaa 5ffaa gahanii ni
shallagam.
31

32. Baajeta (PBA) …
Bara G2/G1 Survival rate
2011 (waggaa 1ffaa) 80% 20%
2012 (waggaa 2ffaa) 70% 30%
2013 (waggaa 3ffaa) 60% 40%
2014 (waggaa31ffaa) 50% 50%

33. Baajeta (PBA) …
Ragaa EMIS irratti hundaa’uun baajetni (PBA)
naannolee hunda keessaa manneen Barnootaa sad.1ffaa
marsaa duraa safartuwwan lamaaniin bu’aa ol’aanaa
galmeessan dhibbentaa (10%)f kan ramadamu ta’ee,
tokkoo tokkoo Mb filatamaniif Qarshii 30,000 kan
kennamudha.
MB Kutaa (1-4) qofa qabaniif safartuun inni
lammaffaa hanga kutaa 4tti tursiisuudhaan bu’aa
ol’aanaa galmeessisan ni fudhatamaaf.
33

34. 2.4. Baajeta deggersa wiirtuu gurmuu
Barnoota hunda hammatoo (IERC)
Wiirtuun gurmuu barnoota hunda hammatoo(IERC)
giddu gala handhuura gabbisa barnootaa
meeshaalee deeggarsa adda addaan guutaman,
akkasumas ogeeyyii fedhii addaa ramadamaniifii
barattoota fedhii barachuu addaa qaban, barsiisotaa
biroofi manneen barnootaa ollaa akka deeggaraniif
kan hundeeffamee dha. (MoE, 2012b: 11).
34

35. Baajeta deggersa wiirtuu gurmuu …
Deeggarsi wiirtuu barnootaa hunda hammatoo kan
qophaa'ee:
Barattoota fedhii barachuu addaa qaban bifa
addaatiin deeggarsa gahaa taasisuufi
Haala kenninsa barnootaa mijataa ta’e
daa'immaniif uumuudhaaf dha.
35

36. Baajeta deggersa wiirtuu gurmuu …
Bara 2008-2010 ALI tti baajetni SNE baajata
gargaarsaa SG bu’uuraa irratti akka dabalataatti
kennamaa kan ture duraa duubaan 1%, 2% fi 4%
ture;
Adeemsi ramaddii baajata gargaarsaa SNE hojiirra
oolaa ture kunis naannoo gara naannootti,
akkasumas baraa baratti garaagarumma kan qabu
ture.
36

37. Baajeta deggersa wiirtuu gurmuu …
Baajetni kun (IERCs) 113 naannolee keessatti
hundaa’anii qabatamaan hojii keessa jiraniif kan
ramadamudha. Kana waan ta’eef tokkoo tokkoo
wiirtuuleetiif kan ramadamu qarshii 10,000 dha;
Sagantaa GEQIP-E jalatti waggoota afur keessatti
wiirtuulee 800 kan hundaa’an yoo ta’u wuiirtuulee hafaniif
yeroo hundaa’an baajetni kan ramadamuuf ta’a.

38. Baajeta deggersa wiirtuu gurmuu …
Kanuma wajjiin walqabatee Bara baajetaa 2011 tti
Wiirtuu gurmuu deggersa barnoota hunda hammatoo
(IERC) haaraa 100 sagantichaan hundeessuuf
baajetni kan qabame yoo ta’u kun immoo naannolee
irraa gargaarsaa fi hordoffii cimaa gaafata.
38

39. 3. Qajeelfama Itti Fayyadama BG.
( GEQIP_E School Grant)
3.1. Itti Fayyadama Baajeta SG Bu’uuraa
(Basic School Grant)
Irra caalaan isaa Karoora FMB MB qopheeffatan
keessatti tareeffama hojii dursi kennameefiif kan oolu
ta’ee , baajetichi hojiilee armaan gaditti tarreeffamaniif
ooluu qaba:-

40. Qajeelfama Itti Fayyadama BG …
T.L Gochaalee/hojiiwwan Ijoo
1
Hojii beekumsaafi ogummaa barsiisotaa fooyyessuu raawwachuu
(kan akka muxxannoo wal-jijjiiiraa manneen barnootaa gidduutti)
(Bunaafi shaayii qofaaf ooluu qaba)
2
Fayyadama meeshaalee sirna barnootaa fooyyessuuf (siilabasii,
qajeelcha barsiisotaa, kitaaba barataa, kitaabilee wabii fi meeshaalee
deeggarsa barnootaa)
3
Naannoo Dagaagina ogummaa walitti fufaa barsiisotaa(DOW)
fooyyessuuf (Bunaafi shaayii qofaaf ooluu qaba)
4
Hirmaannaa barattootni gumiiwwan (keessattuu gumii shamarranii)
keessatti qaban akka cimu hubannoo uumuuf
5
Barattoota shamarraniifi barnoota fedhii addaa karaa gumii
shamarraniitiin fayyadamuun leenjii ogummaa mala jireenyaa (life
skill training) fi tajaajila gorsaa keennuun cimsuu fi akka
ofdanda’an taasisuuf
40

41. Qajeelfama Itti Fayyadama BG …
6
Barattootni barnoota qabatamaa ta’e barachuu akka danda’an
taasisuuf
7
Mala barsiisuu kornayaa giddu galeessa godhatee fi hunda
hammatoo ta’e fayyadamuun hirmaannaa barattootni daree
keessatti qaban fooyyessuuf. (kaaraa gumii shamarraniitiin)
8
Barsiisotni mala madaallii sirrii ta’ee, umrii barattootaa fi
barattoota fedhii addaa qaban giddu galeessa godhate akka
fayyadamaniif
9
Bu’aa barattootaa, qabxii fi amala isaanii maatii barattootaaf
gabaasuuf
10
HGB, faasiliitiiwwan mana yaalii fi meeshaalee dubbisaa
dabalataa, kiitii saayinsii filachuu fi itti fayyadamuuf

42. Qajeelfama Itti Fayyadama BG bu’uuraa…
11
Barattoota shamarranii fi barattoota fedhii addaa qabaniif
sagantaa tiitooriyaalii fi wayitii qisaasa’e bakka buusuuf
(Refreshment fi meeshaalee barreeffamaa qofaaf) ni oola
12
Barattoota shamarraniitiif meeshaalee qulqullinaa fi dhiqannaa
dhiyeessuuf (sanitary pads & wash facilities)
13
Dhiibbaa koornayaa bu’uura godhatee fi barmaatilee miidhaa
geessisan ( heeruma umrii malee, kittaannaa dubartootaa, fi kkf)
ittisuu irratti leenjii kennuu (Refreshment fi meeshaalee
barreeffamaa qofaaf)
14
Mana fincaanii haaraa yookiin faasiliitiiwwan ‘WASH’ tiif

43. Qajeelfama Itti Fayyadama BG Kutaa ‘O’
1 Meeshaalee baruu-barsiisuu, meeshaalee taphoota daree
keessaa (indoor materials) fi meeshaalee taphoota dareen
alaa (outdoor materials), waraqaa garagaraa, filaash-
kardiiwwan halluu adda addaa qaban, waraqaa furdaa,
gabatee boronqii xixiqqoo, qubeessa halluu adda addaa,
kubbaalee xixxiqoo, afata lafaa daree itti barataniif fi kkf)
2 Leenjii fi karoora kutaa “O” tiif (Bunaaf shaayii)
43

44. 3.2. Qajeelfama Itti Fayyadama BG Dabalataa
(Additional school Grant)
1. Haala mijeessitootaa fi barsiisota ogummaa gonfatan
hawaasa naannoo horsiisee bulaa keessaa
qopheessuun hanqina barsiisotaa furuu;
2. Meeshaalee baruu fi barsiisuu dabalataa manneen
barnootaa dhaabbata PCDP’n haaraa banamaniifi
manneen barnootaa bultii addaa (boarding schools)
hanqina meeshaalee barnootaa qabaniif dhiyeessuu.
44

45. Qajeelfama Itti Fayyadama BG Dabalataa …
Keessattuu, afaan dhalootaa irratti
meeshaalee dabalataa (kitii meeshaalee,
meeshaalee barnootaa dabalataa fi meeshaalee
deeggarsa barnootaa) dhiyeessuu.
45

46. 3.3. Qajeelfama Itti Fayyadama Baajeta (PBA)
T/L Meeshaalee fi Galteewwaan Hojiiwwaan Armaan gadi Raawwachuuf Gargaaran
1 Barnoota kutaa ‘O” akka dabalu, hirmaannaa barattoota umurii 7 ol guddisuu fi
yeroon mana barumsaa akka dhufan gochuu, haftee fi harcaatii hir’isuu,barnoota
sadarkaa 1ffaa keesstti reetii darbiinsaa waliiti fufiinsa qabu ol guddisuu irratti
sosochii hawaasa geggeessuun hubannoo uumuu
2 Manneen barnootaa keessatti hirmaannaafi qabxiin barattootaa akkasumas,
hirmaannaan barattoota shamarranii irratti rakkoowwan mul’atan furuuf,
dabalataanis, barnoota sadarkaa 1ffaa marsaa duraa (1-4)fi sadarkaa 1ffaa marsaa
2ffaa(5-8)tti akka ce’aniif dureen manneen barnootaa, supparvaayizaroonni,
barsiisonni, miseensonni GMBB, hawaasni manneen barnootaa fi wajjirri
barnootaa aanaalee sirna deeggarsaafi hordoffii itti fufiinsa qabu ni diriirsu.
3 Sirna to’annoo guyyaa guyyaafi raawwii barattootaa kan mul’isu Kaardii
odeeffannoo manneen barnootaa ragaa qulqulluu of keessatti hammate
qopheessuu

47. Qajeelfama Itti Fayyadama Baajeta (PBA)
4 Barattoota yeroo hedduu rakkoon isaan mudatu irraa kan ka’e mana barnootaa
irraa yeroo dheeraaf hafan (fakkeenyaaf: sassaabbi omisha qonnaa, dhiibbaa
rakkoo maatii,sababa dhiibbaa alaafi kkf) barnoota sadarkaa bu’uuraa irratti
danddeettii barreessuu, dubbissuufi shallaguu utuu hin gonfatiin hafaniif
barnoota dabalataafi sagantaa saffisaan daa’imman barnoota idileef
qopheessuun kennuuf (bunaafi shaayiif qofa).
5 Barattoota dubaraatiif leenjii mala jireenyaa, tajaajila gosaa, fi sagantaa
barnoota dabalataa (meeshaale barreeffamaa fi deeggersa barnootaatiif)
kennuun gahoomsuu, meeshaalee qulqullina barattoota shamarranii
dhiyeessuu,akkasumas tutuqqaawwan saalaa naannoo manneen barnootaatti
mul’atu hambisuudhaan haala adeemsa baruufi barsiisuu mijataa uumuu
47

48. 3.4. Qajeelfama Itti Fayyadama Baajeta Wiirtuu Gurmuu
Barnoota hunda hammatoo (Supplementary School Grant for
IERC )
48
T/L Meeshaalee fi galteewwaan hojiiwwan arm
aan gadi raawwachuuf gargaaran
1 Leenjiiwwan adda addaa qinddeessuun hubannoo uumuu
2 Bittaa meeshaalee deeggarsa barachuu barnootaa daa’imman fedhii
addaa (qaama miidhamtoota ta’aniif) oolan rawwachuu. (kitaaba
Braille, waraqaa bireelii, slate, styles, Chaartii ,Giraafii, mappii,
whitecane, kitaaba aflattoo,wheelchair fi kkf)
3 Naannoo barnootaa daa’imman fedhii addaa qabaniif (qaama
miidhamtoota ta’aniif) mijataa taasisuu. (Fkf. Suphaawwan sassalphaa
kan akka raampii, bishaan dhugaatii mijataa ta’e, bakka harka
dhiqannaafi mana fincaanii mijataa ta’e).

49. Yaada dabalataa haala baasiiwwan baajata
gargaarsaa (IERC)
49
T/L Meeshaalee fi galteewwaan hojiiwwan armaan gadi raawwachuuf gargaaran
1 Hoggantootaafi barsiisota wiirtuu deeggarsaa barnoota hunda hammatoo (IERC)fi
miseensota koori tiimiitiif hubannoo uumuu (shaayiifi buna qofaaf oola)
2 Wiirtuu deggarsa barnootaa hunda hammatoo keessatti barsiisota hojjetaa jiraniif
mala barnoota hunda hammatoo (IE Pedagogy)irratti leenjii kennuun beekumsa,
danddeettiifi duudhaa isaan wiirticha keessatti qabaachuu qaban gonfachiisuu
3 Bittaa meeshaalee deeggarsa barnootaa (Braille or styles,Braille paper, Braille
ruler,word building kit,talking calculators, Braille, type writer, computer with
‘JAWS’,tactail map, recorder, hearing aids, sign language dictionary, speed training
kits,M ontessori kitis,TV,DVD, reference materials on adaptive behavioral skills)
4 Bittaa meeshalee madaallii(assessmant)fi meeshaalee barattoota adda baasuuf
oolan (screening) (awudometer, otoscopy, snellen chart,embosser) fi meeshaalee
deeggarsa kennan kan akka cane, while hair and cruntch.

50. Yaada dabalataa haala baasiiwwan …
50
5 Haalawwaniifi caaseffama dagaagina ogummaa walitti fufaa barsiisotaa
foyyeessuufi gahoomsu danddeessisan uumuu (peedaagoojii barnoota
hunda hammatoofi kornayaa giddugaleeffate dabalata)
6 To’annaa barattootaa cimsuu, hirmaannaa daree keessaa fi bu’aa isaan
gumiwwaan adda addaa keessatti qabanii fi sagantaawwan barnoota wal
maddeessaa keessatti barattoota miidhama qaamaa qabanii fi hin qabne
beekumsa isaanii akka fooyyeffatan hubannoo isaanii dabaluu
7 Tajaajila gorsaa mala jireenya guyyaa guyyaa, akkasumas danddeettii mala
waliin jireenyaa irratti barattoota barnoota fedhii addaa qaban gahoomsuu
8 Barattootni jireenya isanii keessatti muuxxannoo qabaan qabiyyee barataniin
wal qabsiisanii calaqqee akka kennan hirmaachisuu.
9 Pedagogy fi mala barsiisuu barnoota hunda hammattoo (IE) hojiirra
oolchuudhaan hirmaannaa barattootaa daree keessatti fooyyessuu.

51. Yaada dabalataa haala baasiiwwan …
51
10 Barsiisonni mala madaallii sadarkaa umuriifi akaakuu miidhama qaamaa
daa’immaniifi fedhii barachuu addaa barattoota (SEN) isaanii
giddugaleeffate akka fayyadaman gochuuf
11 Manneen barnootaa barattoota miidhama qaamaa qabaniif mijataafi hawata
taasisuu (raampii ijaaruu, dhiheessii bishaan dhugaatii mijata guutuu,bakka
harka dhiqannaa mijataa ta’eefi mana fincaanii raampii qabu qopheessuu )
12 Xiyyeeffannoo addaa shamarraniif kennuudhaan barnoota dabalataa
(tutorial and makeup classes) barattoota barnoota fedhii addaa qabaniif
kennuu.
13 Shamarran miidhama qaamaa qabaniif meeshaalee qulqullinaa
dhiheessuufi faasilitiiwwan ‘WaSH’ guutuu.

52. Itti gaafatamummaan koor-tiimii
(core team responsibilities)
Baajatni gargaarsaa (IERC) qixa sirriin akka hogganamu
taasisuuf koor-tiimiin (core team) hundaa’ee fi koreen GMBB
qarshii 10,000 ramadamu irratti karoorsuufi hojiirra olmaa isaa
hordofuuf itti gaafatamummaa qabu.
Hojiiwwan ijoo ‘Core Team’ :
Hojiirra olmaafi itti fayyadama baajata gargaarsaa
wiirtuu barnootaa hunda hammatoo karoorfame irratti
mar’achuufi waliigaluu
52

53. Itti gaafatamummaan koor-tiimii…
Akkaatuma qajeelfama kana keessa taa’een wiirtuu
barnootaa hunda hammatoo hordofuu fi madaaluu;
Dhimmamtoota barnootaa (biiroo barnootaa,
magaalota, aanaalee fi ogeessa barnoota hunda
hammatoo (focul person) qindoominaan walitti
dhufuun dhimma barattoota qaama miidhamtoota
(fedhii addaa) adda bahan irratti marii geggeessuu.
53

54. 3.5. Sakkata’iinsa Faayinaansii Manneen Barnootaa
 Waggaa waggaatiin manneen barnootaa jiran hunda
keessaa 3% iddattoo (sample) fudhatamanii odiitii ta’u.
Kanaafuu Mb sanadoota SG akkaataa qajeelfama irra
taa’ee jiruun qindeessanii qabachuufi yeroo
gaafataminitti dhiyeessuu qabu;
Adeemsi odiitii kunis, haala guca sakkata’iinsa
faayinaansii manneen barnootaa maxxantuu -1 (annex-1)
keessatti ibsameen ta’a .

55. Sakkata’iinsa Faayinaansii MB…
 MB sanadoota hin dhiyeessine ilaalchisee sadarkaa Aanaa fi
sadarkaa naannootti tarkaanfiin sirreeffamaa fudhatamuu kan
qabu yoo ta’u, rakkooleen raawwii keessatti mudatan kanneen
armaan gadii of keessatti hammatu:-
1. Manni barnootaa baay’ina barattootaa ol guddisee
dhiyeessuu:-
 Yeroo kun ta’u, WB Aanaa fi WMWD Aanaa dura bu’aa
MB dubbisuudhaan lakkoofsa barattootaa sirreessuu qabu.
55

56. Sakkata’iinsa Faayinaansii MB…
2. BG MB seeraan ala fi qajeelfama isaatiin ala hojiirra oolchuu-
 yeroo kun ta’u akka barbaachisummaa isaatti dhimmichi seeraan
akka qabamu ykn akka ulfaatina dhimmichaatiin karaa KGMB
ykn Aanaa ykn naannoo hordoffii taasisuun tarkaanfii sirreeffamaa
fudhachuu;
3. MB fi (ABE) Sanadoota hojiirra oolmaa BG MB (Cash book,
Receipts, invoices, quotations and other records) akka barbaadamutti
qindeessanii dhiyeessuu dhabuu ;
 Yeroo kun ta’u qaamolee dhimmi ilaaluu fi odiiterootaaf ragaa
dhiyeessuun

57. 3.5. Sirna itti gaafatamummaa hawaasaa.
(Social Accountability Mechanism)
 Gaheen hawaasaa Bulchiinsa hojiira oolmaa baajeta
gargaarsa manneen barnootaa bira darbee hanga
hojiirra oolmaa baajetichaa hordofuu fi madaaluutti
ta’uu qaba.
 Sagantaa GEQIP_E keessatti sirni itti
gaafatamummaa hawaasaa kanneen armaan gadii
ofkeessatti hammata:
57

58. 3.5. Sirna itti gaafatamummaa hawaasaa.
(Social Accountability Mechanism)
 Hojiirra oolmaa Baajeta SG irratti hawaasni akka hirmaatu taasifamuu
qaba. Kana waan ta’eef Manneen Barnootaa:-
1. Gabatee beeksisaa Mb qopheessuudhaan hanga baajetaa argatan, madda
baajetaa, hojiilee akkamiif akka oolfatan, bu’aa eegamu, sagantaa raawwii
hojichaa fi ragaalee biroo qubeewwan gurguddaan bareeffamanii bakka
hawaasni arguu danda’utti maxxanfamuu qaba,
2. Sanadoota (Cash book & related documents) hojiirra oolmaa Baajeta SG
mul’isan qindaa’anii bakka odiitarootaa fi inispekteroonni ifatti arguu
danda’an taa’uu qaba.
3. Baajetni SG , Nagaheedhaan galii ta’uu qaba, Madda galiiwwan baajeta
Kan biroo tarreefamee taa’uu qabu.