RMON304-Хичээл 1

1. Financial managmentFinancial managment
Prepared by J. PurevsurenPrepared by J. Purevsuren
2015 Year2015 Year

2. ,Сурах бичиг гарын авлага,Сурах бичиг гарын авлага
А. Үндсэн сурах бичиг:А. Үндсэн сурах бичиг:
Монгол хэл дээр:Монгол хэл дээр:
I.1.I.1. Ж.Пүрэвсүрэн “Санхүүгийн удирдлага”Ж.Пүрэвсүрэн “Санхүүгийн удирдлага” УБ 2003 онУБ 2003 он
I.2.I.2. Б.Бүжинлхам "Санхүүгийн удирдлага" 3 хэвлэл УБ 2001 онБ.Бүжинлхам "Санхүүгийн удирдлага" 3 хэвлэл УБ 2001 он
Англи хэл дээр:Англи хэл дээр:
II.1. Stephen, B.Block, Geoggrey A.HirtII.1. Stephen, B.Block, Geoggrey A.Hirt
"Fundamentals of Financial Management" , 8-th edition 1997, USA"Fundamentals of Financial Management" , 8-th edition 1997, USA
II.2. Pamela P.PetersonII.2. Pamela P.Peterson
"Financial Management and analysis""Financial Management and analysis" 4-th edition 1994, USA4-th edition 1994, USA
II.3. Lawrence D.Schall, Charlaes W.HaleyII.3. Lawrence D.Schall, Charlaes W.Haley
"Introduction to Financial Management" , 6-th edition 1991, USA"Introduction to Financial Management" , 6-th edition 1991, USA
Б. Нэмэлт материал :Б. Нэмэлт материал :
I.3.I.3. Холбогдох хууль тогтоомж, дүрэм зааваруудХолбогдох хууль тогтоомж, дүрэм зааварууд
www.mse.mn, www.frc.mn, others web site …www.mse.mn, www.frc.mn, others web site …

3. Санхүүгийн менежментийнСанхүүгийн менежментийн
зорилго, чиг үүрэг.зорилго, чиг үүрэг.
1.1. Санхүүгийн менежментийн хөгжлийн үе шат, орчин үеийн чигСанхүүгийн менежментийн хөгжлийн үе шат, орчин үеийн чиг
хандлага.хандлага.
2.2. Байгууллагад санхүүгийн менежментийн гүйцэтгэх үүрэг.Байгууллагад санхүүгийн менежментийн гүйцэтгэх үүрэг.
3.3. Санхүүгийн менежментийн зорилго, онолын хэрэгсэл.Санхүүгийн менежментийн зорилго, онолын хэрэгсэл.
I. Санхүүгийн менежментийн хөгжлийн үйл явц:
А. Уламжлалт үе.
Санхүүгийн менежментийн
судлах гол асуудал нь:
-Компани шинээр байгуулах
-Компанийг өөрчлөн, шинэчлэх
-Компани нэгдэлт хоршилт
-Компанийг дампуурал
-Төлбөрийн чадвар
-Үнэт цаас гаргах, эх үүсвэрээ
Нэмэгдүүлэх зэрэгт чиглэгдэж
байсан.
Б. Шилжилтийн үе.
Энэ үеийн гол онцлог ялгаа нь:
Санхүүгийн менежментийн
өдөр тутмын үйл ажиллагаа болох
- Шинжилгээ
-Төлөвлөлт
-Хяналтын үйл ажиллагаа
Lecture 1

4. Үүнд:Үүнд:
Хөрөнгийн эх үүсвэрийн сонгот хийх.Хөрөнгийн эх үүсвэрийн сонгот хийх.
Аж ахуйн нэгжийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх.Аж ахуйн нэгжийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх.
Хөрөнгийн удирдлагыг илүү шалгуурХөрөнгийн удирдлагыг илүү шалгуур болгонболгон
авч үзсэн.авч үзсэн.
В. Орчин үе гэж ангилагдана.
Санхүүгийн менежментийн судлах зүйл шийдвэр
гаргалтын төвшин нилээд өргөжсөн.

5. Улмаар санхүүгийн судалгаа шинжилгээнд:Улмаар санхүүгийн судалгаа шинжилгээнд:
• * Инфляц* Инфляц
• * Цаг хугацааны хүчин зүйл* Цаг хугацааны хүчин зүйл
• * Хүүгийн хувь хэмжээ, өөрчлөлт* Хүүгийн хувь хэмжээ, өөрчлөлт
• * Бизнесийн тодорхой бус байдал* Бизнесийн тодорхой бус байдал
• * Төрөлжсөн санхүүгийн байгуулагуудын,* Төрөлжсөн санхүүгийн байгуулагуудын,
Удирдлага, зохицуулалтУдирдлага, зохицуулалт
• * Мэдээлэл, харилцаа холбоо* Мэдээлэл, харилцаа холбоо
• * Техник, технологийн асуудал* Техник, технологийн асуудал
• * Бүтээмжийн чиг хандлага зонхилох болсон байна.* Бүтээмжийн чиг хандлага зонхилох болсон байна.
Эдгээр өөрчлөлтөд нь байгууллагын санхүүгийн оновчтой, үр
ашигтай, ухаалаг удирдлагын хэрэгцээ шаардлагыг улам бүр
нэмэгдүүлж байгаа юм.

6. Бизнесийн өнөөгийн
чиг хандлагад
Олон улсын
бизнесийн таатай
орчинд тээвэрлэлт,
харилцаа холбооны
хөгжлийг ашиглаж.
Чанартай үнэ, өртөг
баталгаатай бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээг хэрэглэх.
Техник, технологийг
чадварлаг эзэмших
шинэчлэх, судалгаа
шинжилгээний
ажлын төсвийг
нэмэгдүүлэх.
Компанийн өрсөлдөх
чадвараа нэмэгдүүлэж зах
зээлд эзлэх байр сууриа
бэхжүүлэх. Зэрэг
асуудлууд давамгайлах
болсон.

7. Эдгээр өөрчлөлтүүд санхүүгийн оновчтой,
үр ашигтай удирдлагын хэрэгцээг нэмэгдүүлдэг болно.
Зах зээл хөгжсөн орнуудад
Бизнесийн байгуулагуудын үйл ажиллагааг:
Удирдлагын мэдлэгэ, чадвар дадлага туршлагаУдирдлагын мэдлэгэ, чадвар дадлага туршлага
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарБүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанар
Санхүүгийн тогтвортой байдалСанхүүгийн тогтвортой байдал
Хөрөнгийн үнэлгээХөрөнгийн үнэлгээ
Нийгэм хүрээлэн буй орчны өмнө хүлээх хариуцлагаНийгэм хүрээлэн буй орчны өмнө хүлээх хариуцлага
Хувь нийлүүлсэн хөрөнгийгн ашиглалтХувь нийлүүлсэн хөрөнгийгн ашиглалт
Удирдлага авъяас чадвартай хүмүүсийг өөртөө хэрхэнУдирдлага авъяас чадвартай хүмүүсийг өөртөө хэрхэн
татаж хөгжүүлэх чадвар.татаж хөгжүүлэх чадвар.
Олон нийтэд үйлчлэх хүрээ зэрэг асуудлаар үнэлжОлон нийтэд үйлчлэх хүрээ зэрэг асуудлаар үнэлж
дүгнэдэг байна.дүгнэдэг байна.

8. II. Бизнесийн байгууллагуудад зайлшгүй шийдвэрлэх
олон асуудал байдаг. Тухайлбал:

Зах зээлд ямар бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээр өрсөлдөх.Зах зээлд ямар бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээр өрсөлдөх.

Зээл, татварын талаар ямар бодлого баримтлах.Зээл, татварын талаар ямар бодлого баримтлах.

Бүтээгэдэхүүн үйлчилгээг хэрэглэгчдэд хэрхэнБүтээгэдэхүүн үйлчилгээг хэрэглэгчдэд хэрхэн
хувиарлаж хүргэх.хувиарлаж хүргэх.

Санхүү үйл ажиллагааны үр дүнг хэрхэн үнэлж дүгнэжСанхүү үйл ажиллагааны үр дүнг хэрхэн үнэлж дүгнэж
хянаххянах

Ямар төрлийн эх үүсвэрээр санхүүжих.Ямар төрлийн эх үүсвэрээр санхүүжих.

Мөнгөний нөөцийг хэдий хэмжээнд байлгах зэрэг юм.Мөнгөний нөөцийг хэдий хэмжээнд байлгах зэрэг юм.
Эдгээрийг санхүү удирдлагын хүрээнд шийддэг. Эндээс санхүүгийн
удирдлагын үүргийг тодорхойлж болно. Үүнд:
Санхүүгийн шинжилгээ төлөвлөлт хийх.

9. 
Санхүүгийн мэдээллийг тухайн компани санхүүгийн байдлыгСанхүүгийн мэдээллийг тухайн компани санхүүгийн байдлыг
үнэлж дүгнэхэд тохиромжтой хэлбэрт оруулж бэлтгэх.үнэлж дүгнэхэд тохиромжтой хэлбэрт оруулж бэлтгэх.

Нэмэлт санхүүгийн хэрэгцээг тодорхойлох.Нэмэлт санхүүгийн хэрэгцээг тодорхойлох.

Санхүүгийн прогноз хийх.Санхүүгийн прогноз хийх.

Ашиг мөнгөн хөрөнгийн төлөвлөт хийх зэрэг үйл явцыг багтаажАшиг мөнгөн хөрөнгийн төлөвлөт хийх зэрэг үйл явцыг багтааж
үздэг.үздэг.
Хөрөнгө оруулалтын талаар шийдвэр гаргах.
• Компанийн хөрөнгийн зохистой харьцааг тогтоох.
• Бэлэн мөнгө түргэн борлогдох үнэт цаасны зохистой харьцааг
тогтоох.
• Урт хугацаат хөрөнгө оруулалтын төслийг үнэлэх үйл явцууд
орно.
Санхүүжилтийн талаар шийдвэр гаргах.
-Урт болон богино хугацаат санхүүжилтийн эх үүсвэрийн
оновчтой харьцааг тогтоох.
- Өр болон өмчийн капиталын өртгийг тодорхойлох
тэдгээрийн зохистой харьцааг тогтоох үйл явцыг багтаах.

10. III.III. Санхүүгийн удирдлага гэдэгт:Санхүүгийн удирдлага гэдэгт:
Бүх төрлийн бизнесийн болон бизнесийн бус байгууллагуудын
мөнгөн хөрөнгө эх үүсвэрийн удирдлагын үйл ажиллагаа шийдвэр гаргахүйл
явцыг ойлгож болно. Санхүүгийн менежмент бол онолын шинжтэй хийсвэр
ойлголт биш бөгөөд альваа бизнесийн урт хугацаат бизнесийн ололтын
тодорхойлогч хөгжил хөдөлгөөнд оршиж байдаг үйл ажиллагаа юм. Энэ
хүрээнд санхүүгийн төлөвлөлт мөнгөн хөрөнгийн удирдлага зээлийн бодлого
хөрөнгө оруулалтын шинжилгээ санхүүжилт эх үүсвэрийн удирдлагын
асуудлыг хамруулж болно.
IV.IV. Санхүүгийн удирдлагын онолын хэд хэдэн урсгалСанхүүгийн удирдлагын онолын хэд хэдэн урсгал
байдаг. Үүнд:байдаг. Үүнд:
-Ашгийг нэмэгдүүлэх онол
-Үйлдвэрлэл болон борлуулалтын хэмжээг нэмэгдүүлэх
тухай онол.
-Эрх ашиг сонирхолын нэгдмэл байх онол
-Аж ахуйн нэгжийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх онол
-Хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө баялагыг нэмэгдүүлэх
тухай онол зэрэг юм.

11. Санхүүгийн удирдлага нь тодорхой зорилгод түшгилсэн үйл ажиллагаа
байх ёстой. Бизнесийн байгууллагын санхүү удирдлагын зорилго нь
байгууллагад гүйцэтгэх чиг үүргээс урган гардаг. Байгууллагын зорилго
нь ашгийг аль болох их байлгахын эрмэлздэг. Уг зорилго нь:
Оðëîãî îðæ èðýõ çàðëàãà
ãàðàõ öàã õóãàöààã
õàðãàëçäàãã¿é
Õóâüöàà ýçýìøèã÷äýä
áîäüòîéãîîð îëãîãäîõ
ìºíãºíèé õýìæýýã íýìýã
-ä¿¿ëýõ íü òîäîðõîéã¿é.
Ýðñäëèéã òîîöäîãã¿é
зэрэг шалтгаануудаас
хамаарч ашгийг нэмэгдүүлэх зорилго нь санхүү удирдлагын эцсийн
зорилго болж чаддгүй байна. Иймд ашгийг нэмэгдүүлэхэд бус хувь
нийлүүлэгчдийн хөрөнгө баялагыг нэмэгдүүлхэд чиглэгддэг болно.
Орлого орж ирэх зарлага
гарах цаг хугацааг
харгалздаггүй
Хувьцаа эзэмшигчдэд
бодьтойгоор олгогдох
мөнгөний хэмжээг нэмэг
-дүүлэх нь тодорхойгүй.
Эрсдлийг тооцдоггүй

12. Энэ зорилго нь:
Хувьцааны зах зээлийн үнийг өсгөхХувьцааны зах зээлийн үнийг өсгөх
Хувьцаа эзэмшигчдэд олгох ноогдол ашгийг нэмэгдүүлэхХувьцаа эзэмшигчдэд олгох ноогдол ашгийг нэмэгдүүлэх
замаар хэрэгжүүлнэ.замаар хэрэгжүүлнэ.
Хувь эзэмшигчид 2 аргаар орлого олно. Үүнд:
Ноогдол ашгийн орлого
Хувьцаа борлуулсны орлого.
Хувь нийлүүлэгчийнХувь нийлүүлэгчийн
хөрөнгө баялагхөрөнгө баялаг
Эзэмшиж байгааЭзэмшиж байгаа
хувьцааны тоохувьцааны тоо
== **
Нэгж хувьцааныНэгж хувьцааны
зах зээлийн үнэзах зээлийн үнэ