ECON121-20160520

1. Инфляци,
түүний шалтгаан

2. 1. Инфляци гэж юу вэ
2. Инфляцийн төрлүүд
3. Инфляцийн үр дагавар
4. Инфляцийг бууруулах бодлого

3. Инфляци гэж юу вэ
Үнийн ерөнхий түвшний өсөлтийг
инфляци гэнэ. Түүний нөлөөгөөр
мөнгөний ханш уналт гаардаг тул
тэдгээр нь хоорондоо нягт уялдаатай
ойлголтууд юм.
Нөгөө талаас цөөн барааны хойноос
их мөнгө хөөхийг инфляци гэж ойлгож
болно.

4. Үнийн ерөнхий түвшин гэдэг нь
онолын хувьд үйлдвэрлэгдсэн нийт
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнийн
жигнэсэн дундаж үзүүлэлт юм. Үүнийг
бодит амьдрал дээр тооцохдоо
хэрэглээний үнийн индекс болон ДНБ-
ний дефляторыг ашигладаг.

5. Хэрэглээний үнийн индекс
Consumer Price Index
ХҮИ нь хэрэглээний “сагс”-ыг бүрдүүлж
байгаа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнийн
өөрчлөлтийг харуулдаг. Хэрэглээний сагс
нь тухайн улсын дундаж амьдралтай өрх
буюу дундаж иргэний хэрэглэж болох
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнүүдээс бүрдэнэ.

6. ДНБ-ний дефлятор
Дефлятор нь тухайн улсад
үйлдвэрлэгдсэн нийт эцсийн
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнийн
ерөнхий түвшний өөрчлөлтийг
харуулна.
ДНБ-ний дефлятор = НДНБ/БДНБ

7. Инфляцийн төрлүүд
Инфляцийг үүсч буй шалтгаанаар нь
дараах байдлаар ангилна. Үүнд:
- Эрэлтийн инфляци
- Зардлын инфляци

8. Эрэлтийн инфляци
Нийт нийлүүлэлт хэвээр байхад нийт
эрэлт өссөний улмаас үнийн ерөнхий
түвшин өсөхийг эрэлтийн инфляци гэнэ.
Энэ нь эдийн засагт байдаг хэвийн
үзэгдэл юм.

9. P
Ү
АS
0
Ү1 Ү2
АD1
АD2
Р1
Р2

10. Дараах тохиолдлуудад нийт эрэлт
өсдөг. Үүнд:
- ЗГ-н зардал огцом өсөх
- Мөнгөний нийлүүлэлт эрс нэмэгдэх
- Хадгаламж багасч, хэрэглээний зардал
ихсэх
- Банкны зээлээр санхүүжигдсэн хувийн
хөрөнгө оруулалт өсөх
- Экспортын хэмжээ импортоос давах
AD = C + G + I + Xn

11. Зардлын инфляци
Эрэлтийн инфляци нь тодорхой
түвшнийг давбал зардлын инфляци
болж хувирдаг. Үйлдвэрлэлийн зардал
өссөнөөр нийт нийлүүлэлт багасч,
үнийн ерөнхий түвшин өсөх үзэгдлийг
зардлын буюу нийлүүлэлтийн инфляци
гэнэ.

12. P
Ү0
Ү1Ү2
АD
АS2
АS1
Р1
Р2

13. Дараах тохиолдлуудад нийт
нийлүүлэлт буурдаг. Үүнд:
- Цалингийн өсөлт
- Машин, тоног төхөөрөмж, түүхий эд
материалын болон хүнсний зүйлийн
импортын үнийн өсөлт
- Татварын өсөлт
- Зээлийн хүүгийн өсөлт
- Бүтээмжийн бууралт

14. Инфляцийг хурдаар нь 3 ангилж
үздэг. Үүнд:
1.Мөлхөө инфляци
2.Цогио инфляци
3.Хэт буюу гипер инфляци
v =

15. Инфляцийн үр дагавар
Инфляцийн нөлөөгөөр тогтмол
орлоготой хүмүүсийн бодит орлого
багасдаг. Тухайлбал тэтгэврийнхэн,
төрийн албан хаагчид г.м. Түүнчлэн
инфляци нь хадгаламж эзэмшигчид,
зээлдүүлэгч нарт ашиггүй тусдаг
зээлдэгч нарт ашигтай байдаг. Мөн
түүний нөлөөгөөр зээлийн хүү өсч
байдаг.

16. Инфляцийн хурд нэмэгдэх тусам хөгжлийн
ирээдүй бүрхэг болж, үнийн талаар үнэн зөв
таамаглах магадлал буурдаг. Тиймээс бизнес
эрхлэгчид урт хугацааны төсөл,
хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх сонирхолгүй
болдог.
Хэт инфляцийн үед мөнгө өөрийн үүргээ
гүйцэтгэх чадвараа алдаж, санхүү-мөнгөний
тогтолцоо сүйрдэг.

17. Инфляцийг бууруулах бодлого
Инфляци нь эдийн засгийн болон
нийгмийн олон төрлийн сөрөг үр
дагаваруудыг бий болгодог учраас
төрийн зүгээс түүний эсрэг бодлогыг
боловсруулан хэрэгжүүлэх
шаардлагатай болдог байна.

18. Инфляцийн эсрэг бодлого нь
инфляцийг хор хөнөөлгүй болгон
хурдцыг нь нэг оронтой тоонд барихад
чиглэдэг. Үүний тулд мөнгөний, төсвийн,
татварын бодлогын арга хэрэгслүүдийг
ашигладаг.

19. Инфляцийг бууруулах дараах арга
хэмжээнүүдийг авдаг. Үүнд:
- Үнэ болон цалингийн өсөлтийг тодорхой
хугацаагаар царцаах
- Татварын дарамтыг багасгах замаар
бизнесийг болон хүн амын
хадгаламжийг урамшуулах
- Зах зээлийн дэд бүтцийг хөгжүүлэн,
зарим үйлдвэрлэлийг төрөөс дэмжих
- Гадаад худалдаа болон валютын
харилцааг зохицуулах

20. Татварыг бууруулах, улсын төсвийн
зардлыг багасгах замаар төсвийн
алдагдлыг бууруулах, мөнгөний
нийлүүлэлтэд хатуу хязгаар тавих,
инфляци импортлогдох боломжийг
хязгаарлах зэргээр инфляцийн эсрэг
арга хэмжээнүүдийг авч явуулдаг.

21. year CPI v
2000 106% - -
2001 110% 3.77% 3.77%
2002 117% 6.36% 10.38%
2003 125% 6.84% 17.92%
2004 130% 4% 22.64%
2005 140% 7.69% 32.08%
2006 144% 2.86% 35.85%