İLKÇAĞ’DAN GÜNÜMÜZE AHLAK FELSEFELERİ

1. İLKÇAĞ’DAN GÜNÜMÜZE
AHLAK FELSEFELERİ
Hazırlayan: Barış Kızılırmak
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, “Ahlak Ve Ahlak Felsefesine Giriş”, Hukuk Ve
İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2009,

2. ANA SORULAR
Hangi eylem ve
davranışlarımız
doğru veya
yanlıştır?
Hangi eylem ve
davranışlarımız
doğru veya
yanlıştır?
Ahlaklı ya da
ahlaksız
olmanın
kriterleri
nelerdir?
Ahlaklı ya da
ahlaksız
olmanın
kriterleri
nelerdir?
“Ahlak ilmi faziletler ve reziletler ilmidir ki, nefsi faziletlerle süsleme ve reziletlerden koruma yollarını
gösterir.”
Katip Çelebi

3. PROTAGORAS AHLAKI
(İnsan her şeyin
ölçüsüdür)
*
• İnsan her şeyin ölçüsüdür.
*
• Genel geçerliliğe sahip doğrular yoktur.
*
• Doğrular ve yanlışlar insandan insana
değişir.
Protagoras (İ.Ö. 482-323)

4. KYNİK AHLAKI
Diyojen (İ.Ö. 412-323)
İnsanın kendi kendine
yeterli olabilmesi
Sade ve Doğal Yaşam
Ahlak ve erdem
peşinde koşmamak
Uygarlaşmanın
getirdiği kurallara ve
araçlara bağlı olmamak
Knikizm
“Gölge etme başka ihsan istemem
senden”

5. İyi • Haz veren şey
Kötü • Acı veren şey
Amaç • Haz
maksimizasyonu
KİRENE AHLAKI(HEDONİZM)
Aristippos (İ.Ö. 435-355)

6. SOKRATES AHLAKI
Ahlaklı
Birey
Erdem
Bilgelik
Sokrates (İ.Ö 469-399)

7. PLATON AHLAKI
ERDEM
Yiğitlik
Ölçülülük
Adalet
Bilgelik
Eflatun(Platon)
(İ.Ö. 427 347)
İyilik Erdem

8. ARİSTO AHLAKI
“Öküz, yoksul kişinin kölesidir;
yoksul köle de efendisinin...”
Yönetenler
Yönetilenler

9. PERİKLES AHLAKI
Perikles (İ.Ö. 495-429)
Vatandaşların
Özel İşleri
Kamu
Yararına
Yapılan İşler
Toplumsal
Problemlerin
Çözümü
‘’Kime göre iyi (Cui Bono?)’’
Latin Atasözü

10. STOA AHLAKI
Stoacılık ya da Stoa
Okulu, kurucusu Kıbrıslı
Zenon olan, Megara
okulunun bir kolu
olan felsefe okulu.
Stoa of Attolas
Ahlak
Doğru Yasalar
Akıl
Rasyonalist
Ahlak

11. EPİKTETOS AHLAKI(SEKİNİZM)
(İ.S. 55-135)
Bilge Kişi
Kimseyi
kötülemez
Kimseyi
övmez
Kimseden
yakınmaz
Kimseyi
suçlamaz

12. EPİKÜROS AHLAKI
Epiküros (İ.Ö. 341-270)
‘’Mutluluk “erdem” peşinde koşmakla değil, gündelik ve yalın
kaygıların ötesinde sükun ve huzurla temin edilir.’’
Ataraksia
(ruh
dinginliği)
Apathos
(ilgisizlik)

13. KONFÜÇYÜS AHLAKI
Çalışma
Refah
Mutluluk
Konfüçyüs (İ.Ö. 551-478)
“Hiç erişemeyecekmişsin , yada yitirecekmişsin gibi
çalış.”

14. ST. AUGUSTİNUS AHLAKI
İnsan, Tanrı’nın egemenliğine
boyun eğmelidir.
• Tanrı’ya ibadet etmelidirler.
İnsanlar aralarındaki
eşitsizliklere isyan etmemelidir.
• Tanrı’ya şükretmelidirler.
St. Augustinus (İ.Ö. 354-430)
“Hiç ölmeyecekmişsin gibi çalış, yarın ölecekmişsin gibi
ibadet et.”

15. MACHİAVELLİ
AHLAKI(MAKYAVELİZM)
Niccolò di Bernardo dei
Machiavelli(1469-1527)
Machiavelli her ne kadar
kiliseye karşı olsa da
hükümdarın gerektiği
zaman dini de alet olarak
kullanması gerektiğini
belirtmiştir.
‘’ Amaca ulaşmak için her araç
meşrudur.’’

16. BACON AHLAKI
(LAİK AHLAK FELSEFESİ)
Francis Bacon (1564-1626)
Dinsel inançlar
ve buyruklar
olmadan da
ahlaklı
olunabilir..

17. LOCKE AHLAKI
John Locke (1632-1704)
Founder of Politic Liberalism
(Siyasal Liberalizmin
kurucusu)
Mülkiyet
Hakları
Özgürlük
Yaşam
Doğal
Haklar
Doğal hakları ihlal etmeye yönelik
her türlü eylem ahlak dışıdır.

18. MANDEVİLLE AHLAKI
Bernard de Mandeville
(1670-1733)
menfaat
Ahlak denen şey, içi boş bir
kavramdır.
İnsanlar kendi çıkarları
olmazsa, toplum yararına ve
ahlaka uygun davranmazlar.

19. BERGSON AHLAKI
Henri Bergson
(1859-1941)
• Bireyin özgürlüğünü
dikkate almayan
baskıcı ve zorlayıcı
bir ahlaktır.
Kapalı
Ahlak
• Bireyin özgürlüğünü
kısıtlamayan ve irade
serbestisine dayalı;
kişilik farklılıklarına
açık bir ahlaktır.
Açık
Ahlak

20. BENTHAM AHLAKI
(FAYDACI AHLAK)
Fayda • En üstün iyi
Faydasız • Kötü,acı
Amaç
• En fazla
insanın en
fazla
mutluluğu
Jeremy
Bentham
(1748-1832)
“zevkin kendisi iyidir, tek
iyidir...acı kötüdür. İyi ve
kötünün başka bir anlamı
yoktur.”

21. NİETZSCHE AHLAKI
Friedrich Nietszche
(1844-1900)
Ahlaki ölçüler ve normlar koymak saçma ve gereksizdir.
ERDEM ERDEMSİZLİK
İnsan
Doğası
İnsan
Doğası NORMAL

22. KANT AHLAKI
Neyi
yapmamız
gerektiğini
değil!
Neyi
istememiz
gerektiği
önemlidir!
“Sana yapılmasını istemediğini, sen de başkasına
yapma.”

23. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net