3. Kết quả cần đạt:
• Hiểu được tình yêu, niềm tự hào tha thiết, sâu
lắng mà Hoàng Phủ Ngọc Tường dành cho
dòng sông quê hương, cho xứ Huế thân yêu và
cũng là cho đất nước.
• Nhận biết được đặc trưng của thể loại bút kí
và nghệ thuật viết bút kí trong bài.
4. 1. Tác giả:
• Sinh năm 1973 tại Huế, quê Quảng Trị.
• Là một trong những nhà văn chuyên về bút kí
• Nét đặc sắc trong sáng tác: kết hợp giữa chất
tí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén
với tính suy tư đa chiều, hành văn hướng nội,
súc tích, tài hoa
• Tác phẩm: Ai đã đặt tên cho dòng sông?, Hoa
trái quanh tôi, Ngọn núi ảo ảnh,…
5. 2. Tác phẩm
• A. Xuất xứ:
Bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” được viết tại
Huế đầu năm 1981, in trong tập cùng tên
• B. Vị trí đoạn trích:
Bài kí gồm 3 phần, đoạn trích trong SGK là phần đầu
• C. Nội dung đoạn trích:
Cảnh quan sông Hương, sự gắn bó của nó với lịch sử,
văn hóa và con người xứ Huế. Qua đoạn trích cũng biểu
hiện đặc trưng thể loại và văn phong của Hoàng PHủ
Ngọc Tường.
6. II. Đọc hiểu văn bản:
1. Bố cục đoạn trích:
• Phần 1: từ đầu nỗi lòng : nói về cảnh quan
thiên nhiên của dòng sông Hương.
• Phần 2: ( đoạn còn lại): Sông Hương-dòng
sông của lịch sử văn hóa.
Nhìn từ góc độ văn hóa, lịch sử hay trí tưởng
tượng đầy tài hoa của tác giả thì sông Hương
là con sông thuộc về một thành phố duy
nhất.
8. a. Sông Hương ở thượng nguồn:
Dùng nghệ thuật nhận hóa, tác giả sáng tạo ra
trong trí tưởng tượng của mình từng vị trí mà
sông Hương hiện hữu:
+ Nó mang sức sống mãnh liệt, qua ghềnh thác, cuộn
xoáy như cơn lốc, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn
+ Nó đã:” sống một nửa cuộc đời mình như một
người di-gan phóng khoáng man dại”.
+ Nhờ rừng già hun đúc cho nó”một bản lĩnh gan dạ,
một tâm hồn tự do trong sáng”
9. b. Sông Hương ở đồng bằng.
• Thay đổi về tính cách:”Sông như chế ngự bản
năng của con người”,nó mang một sắc đẹp dịu
dàng của một vùng văn hóa xứ sở”.
• Nhờ hiểu biết về địa lí đã giúp tác giả miêu tả
về sông Hương” chuyển dòng một cách liên
tục, vòng giữa khúc quanh, uốn mình theo
những đường cong thật mềm”.
10. Lăng vua Tự Đức
Cảnh đẹp như bức tranh
có đường nét, hình khối với
màu sắc triết lí cổ thi
Núi Ngự
11. 2. Từng vị trí vẻ đẹp của Sông Hương:
C. Sông Hương chảy vào thành phố
12. • Gặp thành phố nó như đến với điểm hẹn tình
yêu, trở nên vui tươi, chậm rãi và êm dịu.
Ngòi bút tác giả với khả năng lột tả hoàn
mĩ hình ảnh dòng sông lên đến trình độ
bậc thầy, đầy ma mị và trữ tình
-” Chiếc cầu trắng của thành phố in ngần
lên trên nền trời, nhỏ nhắn như một vầng
trăng non”
13. 2. Từng vị trí, vẻ đẹp của sông Hương:
Sông Hương mang vẻ đẹp lững lờ, êm đềm làm
tác giả liên tưởng điệu chảy lặng lờ ấy là điệu”
slow tình cảm của Huế”, từ đó gợi nhớ trong
thơ Kiều một làn điệu nhạc cung đình Huế “tứ
đại cảnh”.
d. Vẻ đẹp văn hóa:
14.
15. 2. Từng vị trí, vẻ đẹp của sông Hương:
• Tên con sông Hương được ghi trong “ Dư địa
chí” của Nguyễn Trãi là sông Linh Giang. Dòng
sông ấy là điểm tựa bảo vệ binh lính biên
cương thời Đại Việt.
e. Mang tầm vóc lịch sử:
Đến thế kỉ XVIII nó từng soi bóng kinh thành
Phú Xuân của Nguyễn Huệ, từng chứng kiến bao
cuộc khởi nghĩa ở tk XIX và đi vào thời đại CMT8
bằng những chiến công rung chuyển 1945,
chiến dịch Mậu Thân 1968.
16. • Đại tướng Võ Nguyên Giáp
phát biểu:” lịch sử Đảng
được ghi bằng nét son tên
của thành phố Huế, thành
phố tuy nhỏ nhưng đã cống
hiến rất xứng đáng cho tổ
quốc”.
2. Từng vị trí, vẻ đẹp của sông Hương:
e. Vẻ đẹp mang tầm vóc lịch sử:
17. 3. Ai đã đặt tên cho dòng sông?
“ Dòng sông ai đã đặt tên?
Để người đi nhớ Huế không quên?”
Kết thúc bài kí bằng cách lí giải về cái tên của dòng
sông_ sông thơm. Với tiêu đề ấy, nhằm giúp người
đọc không chỉ biết cái tên đẹp đẽ của dòng sông mà
còn gợi niềm biết ơn đối với những người đã khai
phá vùng đất ấy.
18. 4. Trí tưởng tượng tài hoa và đặc sắc
văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường:
+ Chiếc cầu trắng nhìn từ xa mà vì với mảnh trăng non
ở đó có màu sắc, ánh sáng, có nét dịu dàng của cô
gái Huế.
19. + “Như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”, biểu hiện
sự thuận tình mà không nói ra vì e lệ nét nữ tính của
người con gái.
+ “ Sông Hương là sử thi viết giữa màu cỏ xanh biếc” dù sử thi
thường gắn với màu đỏ của chiến trường, nhưng đây là
màu cỏ lá xanh biếc phải chăng hùng ca ấy vẫn dịu dàng,
trữ tình tươi mát.
Editor's Notes
-” Chiếc cầu trắng của thành phố in ngần lên trên nền trời, nhỏ nhắn như một vầng trăng non”
