1. Không hiểu vì sao mà mỗi lần nhắc đến Huế, người ta lại nghĩ ngay đến con sông Hương
xinh đẹp, nằm trong lòng cố đô hiền hòa, hiện đại mà cổ kính. Chính sông Hương đã làm
nên vẻ đẹp của Thần Kinh thương nhớ, làm nên vẻ đẹp sâu thẳm và lắng đọng của xứ
Huế mộng mơ. Và có lẽ vì chính thế, cho nên sông Hương đã trở thành một nguồn cảm
hứng mãnh liệt của thi ca. Nhưng hình như tất cả các nhà thơ, nhà văn đều nhìn sông
Hương ở một góc nhìn, đó là vẻ đẹp sông Hương khi đi qua thành phố Huế. Bởi vậy cho
nên với Thu Bồn thì sông Hương là con sông dùng dằng, con sông không chảy nên chảy
rất sâu vào trong Huế.
Với Hàn Mặc Tử thì đó là hình ảnh của một dòng sông
“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay...
Thuyền ai đậu bến Sông Trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?’’
Và với Bích Khê thì
Vĩ Dạ thôn, Vĩ Dạ thôn
Biếc che cần trúc không buồn mà say
Và với Nguyễn Trọng Đạo thì
“Con sông đám cưới Huyền Trân
Bỏ quên dải lụa phù vân trên nguồn
Hèn chi thơm thảo nỗi buồn
Niềm riêng nhuộm tím hoàng hôn đến giờ
Con sông nửa thực nửa mơ
Nửa mong Lý Bạch nửa chờ Khuất Nguyên...”
Tuy nhiên có một người nghệ sĩ đã nhìn thấy con sông Hương không chỉ mang vẻ đẹp ở
khuôn mặt kinh thành mà dường như có cái nhìn đầy đủ nhất về vẻ đẹp của sông Hương
theo thủy trình của nó, từ Trường Sơn cho đến biển Thuận An. Và đối với nhà văn ấy, thì
ở mỗi trường đoạn sông Hương đều mang những vẻ đẹp khác nhau. Ở thượng nguồn
sông Hương là cô gái di gan, phóng khoáng và man dại. Ra khỏi thượng nguồn, sông
Hương là người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở. Có lúc sông Hương là người con
gái đẹp ngủ mơ màng dưới cánh đồng chứa đầy hoa dại. Rồi đến khi về Huế, sông Hương
là một tiếng vang không nói ra của tình yêu, sông Hương là người tài nữ đánh đàn lúc
đêm khuya hay hình ảnh của Thúy Kiều chí tình tìm Kim Trọng. Sau chiến tranh, dòng
sông ấy chinh là người con gái dịu dàng của đất nước. Vâng, cái nhìn ấy là cái nhìn của
nghệ sĩ tài hoa – nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, cha đẻ của bút ký “Ai đã đặt tên cho
dòng sông”
