Аты –жөні :Асылбаева Асель Кадирбековна Қызметі :Мұғалім Жұмыс орны:Алматы қаласы, Алмалы ауданы, №24 лицей Бағыты :Қазақстан тарихы

1. Ұлы Жібек жолының қалыптасуы және тарихи маңызы
Сынып: 7 «В» сынып
Күні:15.11.2016ж
Мақсаты:
1. Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихын түсіндіре отырып, Жібек жолының
сауданы, шаруашылықты, халықаралық қарым - қатынасты дамытудағы
тарихи маңызын аша білуге ықпал жасау.
2. Оқиғаға қатысты тарихи танымын қалыптастыра отырып, ойлау, талдау,
қорытынды жасау қабілеттерін дамыту. Өз бетімен ізденіс жұмыс жасай
білуге дағдыландыру.
3. Елжандылыққа, еңбек сүйгіштікке, адамгершілікке тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже:
А деңгейдегі оқушы: Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихын,
шаруашылықты, халықаралық қарым –қатынасты дамытуға ықпал жасағанына
баға беріп, өзіндік көзқарастарын айтады.
В деңгейдегі оқушы: Ұлы Жібек жолының тарихын түсіндіре отырып, Жібек
жолындағы сауданы, шаруашылықты, халықаралық қарым - қатынасты
дамытудағы тарихын бүгінгі өмірмен байланыстырады, салыстырады.
С деңгейдегі оқушы: Ұлы Жібек жолының қалыптасу тарихын біледі, түсінеді.
Пәнаралық байланыс: дүниежүзі тарихы, георафия, биология, бейнелеу өнері.
Қолданылатын ресурстар: Ұлы Жібек жолының картасы, интерактивті тақта,
стикерлер, А. Еңсепов. «Ұлы Жібек жолы» күй т.б.
Қолданылатын әдістер: Сатылай комплексті талдау, сыни тұрғыда ойлау (СТО),
515 әдісі, Ақыл ой картасы.
Сабақтың жоспары:
1. Ұйымдастыру.
2. Үй тапсырмасын тексеріп, тест алу. Ойларын жинақтап алу.
3. Миға шабуыл арқылы тақырыпты ашып алу.
4. Негізгі бөлім. Бұл жерде мұғалім Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихын
айтып түсіндіреді. Содан соң топтарға тапсырма береді. (Әр топ өз жобаларын
қорғайды)
4. Бекіту.
5. Қорыту.
6. Үйге тапсырма.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру. Оқушыларды түгендеу. Сабаққа ынтасын қалыптастыру. Топқа
бөліп алу.
Жаңа сабақты игеруге дайындық кезеңі.

2. Интерактивті тақтадан керуеннің суреті беріледі. А. Еңсепов. «Ұлы Жібек жолы»
күйі ойнап тұрады. Мұғалімнен сұрақ: «Балалар неге мен керуеннің суреті мен
күйді ойнатып қойды дейсіңдер?» Әр бала өз ойларын айтады. Ендеше балалар
біз бүгінгі сабағымызда «Ұлы Жібек жолының қалыптасуы мен тарихи маңызы»
тақырыбын қарастырғалы отырмыз.Осы керуендер Жібек жолы арқылы өткен.Ал
күй А. Еңсеповтың «Ұлы Жібек жолы» күйі.
Ауызша слайд арқылы қалыптасу тарихымен таныстырып кетемін.
Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихы. Жолдың аты жібек саудасына
байланысты шыққан. Жібек мата дайындау үшін табиғи жібек талшықтары керек.
Табиғи жібек талшықтары тұт жібек көбелегінен алынады. Ересек көбелек жапырақ
бетіне жұмыртқалайды. Ол жұмыртқалар жұлдыз құрт болып дамиды. Оны жұлдыз
құрт немесе тұт жібек құрты деп атайды. Жұлдыз құрт тек тұт ағашының
жапырақтарымен қоректенетін болғандықтан тұт жібек құрты немесе тұт көбелек
деп атаған.
Жібек халықаралық саудаға шығарылғанымен, оны өндіруді Қытай үкіметі өте
құпия сақтаған. Соған қарамастан, оны өндірудің тәсілін Қытайдан жасырын түрде
алып шыққандар болған. Жібек құртын қуыс қурайдың ішіне тығып, әйел
адамдардың шашының арасына жасырып алып шықса керек. Содан жібек өндіру
біздің заманымыздың алғашқы кезінде Византия, Соғды сияқты елдерде де жүзеге
аса бастаған. Соғдылықтарда жібек өндірудің дамығаны сонша,олар жібек сатуда
Қытай мемлекетімен бәсекеге түскен. Қытайдың кейбір қалаларында олардың
сауда орындары ашылды. Жібек жолының соңғы нүктесі— Жапонияның ертедегі
астанасы Нарга қаласында жібек сататын орындар болған. Оның басты бір
дәлелі—- ондағы ғибадатханада осы уақытқа дейін соғды тілінде жазылған
қолжазбаның сақтаулы тұруы. Сол сияқты жібек өндіру жапон елінде, Кавказ
жерінде де жандана бастаған. Сөйтіп, Ұлы жібек жолының бойындағы сауданың
дамуының арқасынде бүкіл дүниежүзінде жібек шаруашылығы және басқа да
шаруашылықтың түрлері дами бастады.
Ал «Ұлы» сөзінің қосылуы жолдың кең-байтақ Шығыс өлкелері мен батыс
өлкелерін қосып, байланыстырып жатуынан, жол бойындағы елдердің тіршілігін
жандандыруынан. Сондықтан бұл жол «Ұлы Жібек жолы» деп аталады. Жібек
матасы қытай жерінде б.з.д. 2750 жылы жасалған. Ал оның сауда жолына
шығарылып сатыла бастағаны немесе айырбас саудаға түскен мерзімі б.з.д. V-ІІ
ғасырлардың аралығы.
Жібек жолының басы Қытай жеріндегі Хуанхэ өзенінің аңғарындағы аудандардан
басталады. Ол Ұлы Қытай қорғанының батыс шетінен, Іле өзенімен Ыстықкөлге
жетеді. Жол осы арада батысқа және солтүстік-батысқа қарай шығу үшін оңтүстік,
солтүстік бағыттар болып тармақталады.
Топтарға тапсырма беремін.
1 топ
Тақырыбы: Ұлы Жібек жолындағы сауданың шаруашылықтың дамуына тигізген
әсері
Б.з.д . І ғасырдың ортасында алғаш рет Батыстағы елдерге қарай жібек артқан
керуендер жолға шыққан. Бұған іле-шала Қытайға, Шығыс елдеріне қарай Жерорта
теңізі жағасындағы елдерден, Таяу және Орта Шығыстан, Орталық Азиядағы
елдерден әртүрлі тауарлар ағыла бастады. Халықаралық саудаға Орталық
Азияның атақты асыл тұқымды аттары, Шығыс елдерінің пілдер мен мүйізтұмсық

3. сияқты жануарлары, барыс пен арыстандар, аң аулауға қажетті құстар сияқты
сирек кездесетін жан-жануарлар түсе бастаған.
2 топ
Тақырып: Ұлы Жібек жолының халықаралық мәдениеттің дамуына тигізген әсері.
Сауда кезіндежол бойындағы елдер бір-бірімен қарым-қатынас жасаудың
барысында өздеріне тек тұтыну бұйымдарымен қанағаттандырып қана қоймайды.
Олар өзара мәдени жағынан да байланысқа түсті. Сауда кезінде сатылатын
бұйымдардың өте тамаша,сәнді жасалуы— алушылардың мерейін көтеріп,жақсы
нәрседен адамның жан дүниесі бір ләззат алатынын көрсетті. Жібек жолының
бойындағы мәдени байланыс әсіресе музыка саласында ерекше байқалады.
3 топ
Ұлы Жібек жолының халықаралық қарым-қатынастағы тарихи маңызы
Жібек жолы халықтар арасындағы сауданың дамуына ғана пайдасын тигізіп қойған
жоқ,ол Шығыс пен Батыс елднрінің арасындағы халықаралық (дипломатиялық)
қарым-қатынастың дамуына да әсерін тигізді. Ұлы Жібек жолының жандана
бастаған кезі б.з.д. ІІ ғасырдың ортасы. Қытай императоры У Ди 138 жылы Батыс
елдеріне аттандырған елшілік 13 жылдан кейін оралған, осы кезден бастап
Қазақстан, Орталық Азияны басып, Батыстағы елдерге қарай жібек артқан
керуендер шығып, керісінше батыстағы елдерден Қытайға қарай елшіліктер ағыла
бастаған.
Енді ойларыңды бір жинақтап алу үшін бейнебаянға назар аударыңдар. Бейне
баян көрсетіледі.
Жеке жұмыс:
№1тапсырма:
Сәйкестікті анықта. Жұмыс дәптерлеріңді ашып, екінші тапсырманы
орындаймыз. Слайдта бұл тапсырма көрсетіліп тұрады. Орындап болған соң әр
балаға жеке оқытылады.
Ұлы Жібек
жолының әсері
жауаб
ы
Деректер
1. Түрік қағанаты мен Византия елінің арасынд
қатынастардың орнауы.
Шаруашылықт
ы дамытуға
9,5,7 2. Қазба жұмыстары кезінде Тараз, Баласағұн, Испидж
түрлі діндерге байланысты діни орындар мен шіркеул
Мәдениетті
дамытуға
2,3,8,1
0
3. Археологтар Тараз қаласынан Византия шеберлері с
тапқан.
4. Түркі қағанаты мен Византияның Парсы еліне қарсы

4. Халықаралық
қатынастарды
дамытуға
1,4,6 5. Жібек, тоқымаөндірісінің дамуы.
6. Қытай жібегін өзге ел билеушілеріне бағалы және с
ретінде тарту етті.
7. Қытай жібегін өндіру құпиясын білуге тырысу.
8. Қазақ жеріндегі қазба жұмыстары кезінде Қытай фа
қалдықтарының табылуы.
9. Көкөністердің сирек кездесетін түрлері мен дақылда
саудасының дамуы.
10. Күйдірілген саздан жасалған бұйымдар мен әншіл
түйемен салтанат құрған музыканттар бейнеленген бұ
№2 тапсырма:
Мәтіндегі қателерді тап! Мәтіндегі қателерді оқып дұрыс жауабын айтады.
Ұлы ЖІбек жолы ерте заманда және орта ғасырларда Еуразияның
батысы мен солтүстігін байланыстырған керуен жолдарының тораптары. Ол
ІІ ғасырда қалыптасты және осы уақыттан бастап елшілік пен сауда-
саттықтың тұрақты желісі қызметін атқарды. Ол Чаньань қаласынан
(Монғолия) бастау алып,Римде аяқталатын.Бір тармағы Қазастанның
солтүстік – батысы мен Жетісу арқылы өтетін. Ең қымбат тауар қытай
фарфоры болатын.
Қазіргі Ұлы Жібек жолы туралы өмірмен байланыстыру.
Қазақ жері Батыс пен Шығысты қосып жатқан орталық болды.Ал Қазақстанның
оңтүстік-шығысындағы Жетісу жері –Шығысқа шығатын негізгі қақпаға айналды.
Жетісу жерінен шығысқа қарай Ұлы Жібек жолының бірнеше бағыты болған. Оны,
біріншіден, Жетісу аумағындағы ортағасырлық қалардың орналасуынан,
екіншіден,бұл аймақтағы кейінгі орта ғасырлардағы қазақ қыстауларының
орналасуынан байқаймыз.
“Батыс Еуропа – Батыс Қытай” халықаралық транзиттік дәлізінің құрылысы
еліміздегі және әлемдік ауқымдағы ірі жобалардың бірі болып саналады. Оның
құны 825 миллиард теңге деп бағаланып отыр. Керуен жолының Қазақстан
бойынша жалпы ұзындығы 5126 шақырымды алып жатыр.

5. Видео корсетіледі. Қазақстан Ұлттық арнасы дайындаған жаңалықтардан
үзінді.
Оқушылардың алған білімдерін тексеру. 515 әдісі. «Көш керуен» ойынымен
жалғастырамыз. Викториналық сұрақтарға жауап беру. Бір- бірлеріне дайындаған
сұрақтарын қояды. Жауап бергендер «Ақыл ой» картасына сызып жазады.
1. Ұлы Жібек жолының басталуы:
А) Жетісудан.
Ә) Хуанхэ өзенінің аңғарындағы аймақтан.
Б) Ыстық көлінен.
В) Ұлы Қытай қорғанынан.
2. Ұлы Жібек жолының ұзындығы:
А) 6000км.
Ә) 7000км.
Б) 8000км.
В) 9000км.
3. Қазба кезінде Тараздан табылған құмыралар жасалған ел:
А) Франк мемлекеті.
Ә) Рим империясы.
Б) Араб халифаты.
В) Византия империясы.
4. Қазба жұмысы кезінде Ұлы Жібек жолының бойындағы қалалардан мешіт,
медресе орындарының табылуы дәлелдейді:
А) буддизмнің таралуы.
Ә) исламның таралуы.
Б) христиан дінінің таралуы.
В) дінге шыдамсыздық.
5. Түрік қағанаты мен Византия арасында келісім орнаған жыл:
А) 551жыл. Ә) 568 жыл.
Б) 574 жыл.
В) 596 жыл.
6. Ұлы Жібек жолы тарихи маңызына жатпайтын оқиға:
А) Діни соғыстардың басталуы.
Ә) Шаруашылық пен мәдениеттің дамуы.
Б) Сауданың дамуы.
В) Діндердің таралуы.
7. Жібек сатуда Қытай мемлекетімен бәсекеге түскен ел:
А) Иран.
Ә) Соғды.
Б) Батыс елдері.
В) Кавказ жерлері.
Рефлексия.
Қорытындылау. «Ақыл ой» қартасы арқылы қазіргі транзиттік жолды
түсіндіріп, видео көрсету.

6. Оқушылардың білімін бағалау.
Үй тапсырмасын беру. § 14. Оқып келу. Жұмыс дәптердегі №1 тапсырмадағы Ұлы
Жібек жолының картасын сызып келу.
«Келісемін» «Бекітемін»
Директордың бейінді оқу ісі №24 лицей директоры
жөніндегі орынбасары Л.М.Байымбетова
Г. А. Қасымова _________ __________________
15.11.2016ж 15.11.2016ж

7. Ашық сабақтың тақырыбы:
Ұлы Жібек жолының қалыптасуы және тарихи
маңызы
Сынып: 7 «В» сынып
Мұғалім: Асылбаева А.К.
2016-2017 оқу жылы