บรรยายในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติที่ศูนย์ประชุมสิริกิติ์ ตั้งแต่ปี 2549

1. ตีความ และ นาเสนอ
โดย
ดร.ประพนธ์ ผาสุขยืด

2. อ.พุทธทาส 1906 – 1993 (87 yrs.)
ประเด็ นหล ักๆ สาหร ับบ่ายว ันนี้
ิ่ ่
1. นาเสนอ - สงทีผมได้เรียนรูจาก osho
้
ิ่ ่ ้ ี ิ
2. ชวนคุย – นาสงทีได้มาใชในชวตอย่างไร
osho เปนใคร?
็

3. Osho teaches meditation not as a practice but as a way of
life. He is a mystic who brings the timeless wisdom of the
East to bear upon the urgent questions facing men and
women today. He speaks of the search for harmony,
wholeness and love that lies at the core of all religious and
spiritual traditions, illuminating the essence of Christianity,
Hassidism, Buddhism, Sufism, Tantra, Tao, Yoga, and Zen.

4. To know oneself is to know all.
And that is the only thing I
emphasize; no belief, no dogma,
no creed, no church, no religion.
By a simple process of inner
observation you come to realize
yourself... Truth is within – seek
not elsewhere.
- osho

5. พิมพ์ครังแรก มี.ค. 48
้

6. We are human
intuition
ปัญญาญาณ 3 จิตเหนื อสานึ ก
เป็ นการ “เข้าถึง” Superconscious
เป็ นเรืองของจิตใจ
่ Heart, Being
We are no longer animal
intellect ปรีชาญาณ
เป็ นการ “เข้าใจ” 2 จิตสานึ ก
ใช้สมองใช้ความคิด Conscious
We are animal Head, Mind
instinct
1 จิตใต้นึก
สัญชาตญาณ Unconscious
เป็ นการ “เข้ารหัส”
Body functions spontaneously
ฝังอยู่ใน DNA

7. “ข้าพเจ้าไม่ได้ต่อต้านสิ่งใดๆ
ข้าพเจ้าเพียงแค่ต่อสู้กบความไม่สอดผสาน
ั
อันเนื่ องมาจากการใช้สมองหรือความคิดของเรา
ข้าพเจ้าต้องการให้ท่าน
นาเอาสมอง (หัว) กลับไปไว้ในที่ที่มนควรอยู่
ั
เราต้องหมันเตือนตัวเราเองอยู่เสมอว่า
่
จริงๆ แล้วสมอง (หัว) นันเป็ นคนรับใช้ของเรา
้
มันไม่ใช่เจ้านายที่จะคอยมาบงการชีวิตเรา”
- osho

8. “เสาวัดใจ”
เรือง “ใจ” ไม่ใช่เรือง “Logic”
่ ่
เรือง “ให้” ไม่ต้องใช้ “เหตุผล”
่

9. ึ
การศกษา และการเรียนรู ้
 การศึกษาไม่ได้เคารพในสิ่งที่แต่ละคนมี แต่บงคับให้ทุกๆ
ั
คนเป็ นไปตามรูปแบบที่กาหนด (p.211)
 คนแต่ละคนนันไม่สามารถนามาเปรียบเที ยบกันได้ (p.213)
้
 การเรียนรูเป็ นเรืองของผูที่รจกถ่อมตน
้ ่ ้ ู้ ั
 การเรียนรูหมายถึงการพร้อมที่ จะลอกทิ้งของเก่า เพื่อรับ
้
ของใหม่
 การเรียนรูแสดงถึงสภาวะที่ ไม่อวดดี ไม่มีอตตาตัวตน
้ ั
 สภาวะที่ ว่างจากความรูเท่านันที่ จะทาให้เราได้เรียนรู้
้ ้
อย่างแท้จริง (p.216)

10. Freedom
อิสรภาพ
“หลุด”
... แต่ ไม่ลองลอย
่
.... เปน .... อิสรภาพ
็
ทีมาพร้อมก ับ .... ความร ับผิดชอบ
่
Freedom ก ับ Responsibility
..... ต้องมาคูก ัน
่
Story: นกแก้วกับกรงทอง
ถ้าอิสระ ก็ต้องรับผิดชอบตัวเอง .....
คนส่วนใหญ่อาจไม่ต้องการอิสระ ...

11. ่
อิสระ ไม่ใชแค่ “หลุด” จาก อะไรบางอย่าง
อิสระ จาก อะไรบางอย่าง ย ังไม่ใช่ ..........
..... อิสรภาพทีแท้จริง
่
freedom from
อย่างเดียวไม่พอ
ต้อง freedom for ด้วย
ต ้องมีทัง 2 ด ้าน
้
.... เพราะ freedom for
.... เปนการ free เพือจะ
็ ่
Create อะไรบางอย่าง
... เปนเรืองทีสร้างสรรค์
็ ่ ่

12. ข้าพเจ้าไม่เคยเห็นด้วยกับ "การปฏิ วติ" สิ่งที่ข้าพเจ้าสนับสนุนคือ
ั
"การทวนกระแส" การปฏิวติเป็ นเรื่องที่เกี่ยวกับมวลชน การทวนกระแส
ั
เป็ นเรื่องของปัจเจกบุคคล ปัจเจกบุคคลเปลี่ยนแปลงตัวของเขาเอง เขา
ไม่สนใจเกี่ยวกับโครงสร้างในทางอานาจ เขาเพียงแต่จดการ ั
เปลี่ยนแปลงชีวิตตนเอง ให้กาเนิดชีวิตใหม่ในตัวของเขาเอง สิ่งที่น่า
อัศจรรย์ใจที่สดเกี่ยวกับการทวนกระแสก็คือมันมีการทาลายไปพร้อมๆ
ุ
กับการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ บางสิ่งจะต้องถูกทาลายเพื่อจะได้มีส่ิ งใหม่
เกิดขึน การสร้างสรรค์และทาลายมาด้วยกัน มันเสริมซึ่งกันและกัน มัน
้
ไม่ได้แยกออกจากกัน เมื่อใดก็ตามที่ท่านพยายามทาให้มนแยกออกจาก ั
กัน – แสดงว่าท่านกาลังจะทาอย่างการปฏิวติ และประวัติศาสตร์กจะซา
ั ็ ้
รอย.... ข้าพเจ้าไม่ได้ต่อต้านสิ่งใดๆ หรือใครคนใดคนหนึ่ ง ข้าพเจ้าไม่
ต้องการให้ท่านเป็ นอิสระจากบางส่ิ งเท่านัน ข้าพเจ้าต้องการให้ท่านเป็ น
้
อิสระอย่างแท้จริง

13. “ปฏิว ัติ”…. Revolution
ต่อต้าน
ล้มล้าง (ร ัฐบาล)
ทาจนลืมต ัวตนทีแท้จริง
่
vs.
Rebellion
“ทวนกระแส”
เห็นแก่นแท้ของต ัวเอง
่
ขบถก ับตนเอง ไม่ใชก ับคนอืน
่
The real rebel is not a fighter ; he is a man of understanding.

14. ต้องอิสระจาก “อดีต”
• จากความทรงจา
• จากความรูเดิม
้
อิสระจาก “อนาคต”
• จากความต้องการ
• ความคาดหว ัง
๋
อิสรภาพ คือ ทีน ี่ เดียวนี้
่
Here
&
Now

15. ้ ่ ิ
เสนทางสูอสรภาพ
Nietzche Osho
ช่วงที่ 1 ถูกกาหนดโดยสังคม จารีต ประเพณี
 อูฐ  หนอนตัวอ่อน
 สะสม เก็บตุน  ื่
เชอฟั ง
 ึ
ไม่รู ้สกตัว  ยังอยูกบอดีต (ความทรงจา)
่ ั
 พูดคาว่า “ใช”่  Dependence
ช่วงที่ 2 ต่อต้าน ปฏิเสธ
 ิ
สงโต  ื้
หนอนผีเสอ (หนอนไหม)
 ต่อต ้าน พูดคาว่า “ไม่”  เดินได ้ ไปตามแนวราบ
 ิ
เป็ นนักปฏิวต ิ เป็ นศลปิ น
ั  Reaction, Rebellion
 อิสระจาก “กรอบ”  Independence
ช่วงที่ 3 Transformation
 เด็ก  ื้
ผีเสอ
 ไร ้เดียงสา  บินได ้ ไปคนละ plane
 สร ้างสรรค์  Joy, Creativity
 อิสระอย่าง “แท ้จริง”  Interdependence

16. • Dependence (พึงพา)
่
• Independence (ไม่พงพา)
ึ่
ั
• Interdependence (อิงอาศยก ัน)
คนสองคนไม่ควรจะเป็ นเอกเทศต่อกัน หรือเอาแต่พึ่งพาอีกฝ่ ายหนึ่ ง
แต่ทงคู่ควรเลื่อนไหลไปด้วยกัน เสมือนว่ามีลมหายใจร่วมกัน
ั้
เป็ นวิญญาณเดียวกันที่อยู่ในสองร่าง
หากเป็ นเช่นนี้ ....นี่ แหละความรักที่แท้จริง
้ ึ
อ่อนไหว ไวต่อความรูสก

17. Action ...... O.K.
Reaction ... N.G.
เพราะทาไปโดยไม่รต ัว
ู้
.....unconsciously
React according to
our conditionings.
จงเป็ นผูกระทา อย่ารอแค่ตอบสนอง
้
ท่านต้องไม่เป็ นของเล่นที่อยู่ในมือของผูอื่น
้

18. Individuals vs. Institution
Collective
ถ้าปัจเจกพัฒนา ระบบทางสังคมจะด้อยค่าลง
Society vs. Commune
Love vs. Law
Rules
ถ้าคนมีความรัก ความเมตตา
กฎเกณฑ์ต่างๆ ก็จะด้อยค่าลง

19. รักใน “งาน” รักใน “คน” รักใน “สรรพสิ่ง”
...มนุษยชาติเป็ นส่วนหนึ่ งของทังหมด ที่พวกเราเรียกว่า
้
“จักรวาล” ส่วนเสี้ยวนันถูกจากัดด้วยกาลและสถานที่ เรารับรู้
้
ตัวตน ความคิดและความรูสึก เป็ นดังบางสิ่งบางอย่างแยกตัว
้
ออกจากส่วนที่เหลือ - ซึ่งก็คือมายาการหนึ่ งของจิตสานึ ก
นันเอง
่
มายาการนี้ เป็ นดังที่คมขังซึ่งขีดวงจากัดเราไว้แต่เพียงความ
ุ
ต้องการส่วนตัวและความพึงใจของผูคนรอบ ้
ข้างเพียงไม่กี่คน หน้ าที่ของเราคือ การปลด
ปล่อยตัวเองออกจากพันธนาการนี้ ด้วยการ
ขยายขอบเขตความรักความเมตตา ให้ครอบ
คลุมไปถึงสรรพชีวิตทังปวงตลอดจนสรรพส่ิ ง
้
ทังหลายในธรรมชาติ....
้

20. เมือเรามองดูโลกรอบๆ ตัว เราพบว่ าเราไม่ ได้ ถูกโยน
่
เข้ ามาในความไร้ ระเบียบอย่ างสะเปะสะปะ แต่ เราเป็ น ส่ วนหนึ่ง
ของระเบียบอันยิงใหญ่ ...
่
ทุกๆ โมเลกุลของร่ างกายเรา ครั้งหนึ่งเคยเป็ นส่ วน หนึ่งของ
ร่ างกายอืนทีมีมาก่ อนหน้ านี้ ทั้งที่มีชีวตและไม่ มีชีวต และจะกลายเป็ น
่ ่ ิ ิ
ส่ วนหนึ่งของร่ างกายอืนๆในอนาคตต่ อไป ในแง่ นร่างกายของเราจะไม่
่ ี้
ตาย แต่ จะมีชีวตต่ อไป ครั้งแล้ วครั้งเล่ า ทั้งนีเ้ พราะชีวตจะดารงอยู่ต่อไป
ิ ิ
...
เราเป็ นส่ วนหนึ่งของจักรวาล เราอยู่ในจักรวาลเช่ นเดียวกับการอยู่
บ้ าน ความรู้ สึกเป็ นส่ วนหนึ่งนีทาให้ ชีวตของเรามีความหมายอันลึกซึ้ง
้ ิ
- ฟริตจ๊อฟ คาปร้า
(จากหนังสือ “โยงใยที่ซ่อนเร้น – The Hidden Connections” หน้ า 91)

21. Maturity เจริญพ ัฒนา
ถึงพร้อม

22. เริมด้วยคาถาม ...
่
ท่านกาล ังใกล้ความตาย
หรือว่า
้ ี ิ
.... กาล ังใชชวต?
่
คนสวนใหญ่ไม่ได้อยูก ับ “ปัจจุบ ัน”
่
เราใฝฝันถึงแต่ต ัวเราทีอยูใน “อนาคต”
่ ่ ่
โดยทีไม่รเลยว่า “เราเปนใคร” ในปัจจุบ ัน
่ ู้ ็

23. Growing old vs. Growing up
เติบโต แก่ต ัว เติบใหญ่ เจริญพ ัฒนา
มีวฒภาวะ
ุ ิ
เกิดขึนทังในคนและสัตว์
้ ้
เป็ นการเดินทางไปสู่ความตาย เกิดขึนได้เฉพาะในคนเท่านัน
้ ้
(เดินไปในแนวราบ) มีคนเพียง “น้ อยนิด” ที่ได้ใช้สิทธ์ ิ นี้
เป็ นการเดินทางห่างความตายไปเรื่อยๆ
(เดินไปในแนวตัง)
้
Maturity = Innocence

24. สภาวะของการไม่รู ้
Ignorance vs. Innocence
อวิชชา ความไร้เดียงสา
• เป็ นแรงแห่งตัณหา • ไม่รู้ แต่ไม่ได้กระวนกระวายใจ
• ความทะยานอยาก • เป็ นสภาวะที่เพียบพร้อม
• ต้องการนัน ต้องการนี่
่ • เต็มเปี่ ยม สมบูรณ์
• ปรารถนาอย่างไม่มีที่สิ้นสุด • รุ่มรวย บริสทธ์ ิ
ุ
Innocence vs. Ignorance
ตะวันตกมัก “เข้าใจผิด” คิดว่า
Maturity คือ “ไม่” ไร้เดียงสา
ต้องผ่านประสบการณ์มามาก ต้องอายุมาก

25. การเจริญพัฒนา
....เป็ นการเกิดใหม่
เป็ นการเกิดของจิตวิญญาณ
ท่านได้เป็ นคนใหม่ ท่านได้กลับมาเป็ นเด็กอีกครัง ้
ด้วยดวงตาที่สดใส ท่านเริ่มได้เห็นสิ่งที่เป็ นอยู่ด้วยใจที่เปี่ ยมไปด้วยรัก
ท่านเริ่มประจักษ์ในการมีชีวิต
ด้วยความสงบเงียบ และด้วยความไร้เดียงสา
มันได้พาท่าน ... ผ่านเข้าไปยังส่วนลึกสุดในตัวท่าน

26. คุณสมบ ัติของความเปนเด็ก 3 ข้อ
็
• มีชีวิตอยู่กบสภาวะของความเป็ นทังหมด จดจ่ออยู่
ั ้
กับสิ่งนันๆ
้
• อยู่ในสภาพของความไร้เดียงสา เรียนรู้ตลอดเวลา
ไม่จมอยู่กบอดีต
ั
• มีความไว้เนื้ อเชื่อใจ (Trust)
Trust vs. Doubt

27. Trust vs. Doubt
เชื่อใจ สงสัย
วิทยาศาสตร์พฒนามาจากความสงสัย นี่ คือเหตุผลว่าทาไมการศึกษา
ั
ทังหมดจึงเป็ นศาสตร์แห่งข้อสงสัย วิทยาศาสตร์เกิดจากข้อสงสัย
้
มันไม่สามารถพัฒนาได้หากปราศจากข้อสงสัย ความเลื่อมใสศรัทธา
มาจากความเชื่อใจ มันไม่สามารถเกิดขึนโดยปราศจากความเชื่อใจ จะ
้
เห็นว่าเป็ นความแตกต่างคนละทางเลย

28. วิทยาศาสตร์ vs. ศาสนา
ข้อสงสัยทางานไม่ได้ผลในเรื่องทางศาสนา ก็เหมือนกันกับที่ความ
เชื่อใจทางานไม่ได้ในวิธีการค้นหาทางวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตร์เป็ นการค้นหาของที่อยู่ข้างนอก ส่วนศาสนาหมายถึง
การค้นหาที่อยู่ข้างใน วิทยาศาสตร์เป็ นศาสนาของวัตถุ แต่ศาสนา
เป็ นวิทยาศาสตร์ของการดารงอยู่
... ไม่มีความจาเป็ นใดๆ
ที่จะต้องใช้ความไว้วางใจในเรื่องที่เกี่ยวกับวัตถุ
และก็ไม่มีความจาเป็ นใดๆ ที่จะตังข้อสงสัย
้
เกี่ยวกับเรื่องภายในใจเรา

29. ิ่ ่
1. The Known - สงทีเรารูจ ัก
้
ิ่ ่
2. The Unknown - สงทีเราย ังไม่รจ ัก
ู้
....นี่ เป็ นมุมมองของโลกวิทยาศาสตร์
เป็ นโลกแห่งเหตุผล โลกของสิ่งที่เรียกว่า “ปรีชาญาณ (intellect)”
สาหรับโลกแห่งจิตวิญญาณ จะมีส่วนที่ 3 ด้วย
ิ่ ่ ู ้
3. The Unknowable - สงทีรจ ักไม่ได้
ความลี้ลบเป็ นความงามของชีวิต ส่ิ งที่เราไม่อาจจะรูได้
ั ้
มันทาให้ชีวิตของเรามีความหมาย มีความหวัง หลายครัง ้
มันช่วยสร้างแรงบันดาลใจ การเปิดเผยทุกสิ่งทุกอย่าง
จะทาให้ชีวิตขาดความลุ่มลึก ทุกอย่างจะกลายเป็ นเรื่องพืนๆ
้
ไม่มีอะไรน่ าตื่นเต้น

30. The Seven-Year Cycles of Life
 เจ็ดปี แรก (1-7) ………. เอาตัวเองเป็ นศูนย์กลาง
 เจ็ดปี ที่สอง (7-14) …… เริ่มสนใจสิ่งอื่น ชอบตังคาถาม ไม่สนใจเพศตรงข้าม
้
 เจ็ดปี ที่สาม (14-21) …. สนใจเพศตรงข้าม มีพฒนาการทางเพศ มีความรัก
ั
 เจ็ดปี ที่สี่ (21-28) …….. มักใหญ่ใฝ่ สูง แข่งขัน ต้องการความสาเร็จ ผจญภัย
 เจ็ดปี ที่ห้า (28-35) …… มองเรื่องความมันคง หลักประกัน หันมาอยู่ในกรอบ
่
 เจ็ดปี ที่หก (35-42) …… พลังชีวิตถึงจุดสูงสุด สังคมสาคัญ ยึดมันประเพณี
่
 เจ็ดปี ที่เจ็ด (42-49) ….. ความเสื่อมทางกาย โรคแห่งความสาเร็จ สนใจศาสนา
 เจ็ดปี ที่แปด (49-56) …. แสวงหาเต็มตัว เข้าสู่วยทอง ั
 เจ็ดปี ที่เก้า (56-63) ….. ก้าวออกจากสังคม
 เจ็ดปี ที่สิบ (63-70) ….. พบความสมบูรณ์ในตัวเอง

31. Destination vs. Direction
ทีหมาย
่ ทิศทาง
ข้าพเจ้าไม่ได้ให้ที่หมายกับท่าน ข้าพเจ้าให้ท่านได้แค่เพียงทิศทางเท่านัน้
ท่านจะต้องตื่นตัว ตื่นเต้นกับชีวิตและสิ่งที่ไม่รู้ จะต้องทาตัวให้รสึก
ู้
ประหลาดใจอยู่ตลอดเวลา... ข้าพเจ้าจะไม่ให้แผนที่แก่ท่าน ข้าพเจ้าทา
ได้เพียงแค่จดไฟในหัวใจของท่าน ทาให้ท่านต้องการจะค้นหาเท่านัน
ุ ้

32. “จงเปลี่ยนกองหินที่ขวางกัน (blocking rocks) ให้เป็ นขันบันได (stepping stones)”
้ ้
การเดินทางเป็ นการสร้างเป้ าหมาย
เป้ าหมายไม่ได้อยู่ที่จดสุดท้ายของการเดินทาง
ุ
การเดินทางสร้างเป้ าหมายไปทีละก้าว
การเดินทางคือเป้ าหมาย การเดินทางและเป้ าหมายไม่ได้แยก
ออกจากกัน จุดหมายและเส้นทางไม่ใช่ของสองสิ่ง
จุดหมายได้แผ่ขยายไปตลอดทาง
ในระหว่างการเดินทางล้วนมีจดหมายกระจายอยู่ในนัน
ุ ้

33. การเดินทางทังหมดเป็ นเรื่องที่ไม่ยาก มันอาจเป็ น
้
เพียงก้าวแรกเท่านันที่ยากลาบาก ดังคาพูดที่ว่า
้
“ก้าวแรกนี้ แท้ที่จริงแล้ว มันก็คือ
การเดินทางทังหมด้
เลยทีเดียว”
ขออวยพรให้ทกท่านโชคดี
ุ
กับการเดินทางบนถนนแห่งชีวิตสายนี้
- ประพนธ์ ผาสุขยืด