1.
่
อยูอย่างไรให้ชีวิตมีความสุ ข
ความสุ ขเป็ นสิ่ งทีทุกคนปรารถนา มนุษย์ ทกคนทีเ่ กิดมาต่ างก็ขวนขวาย
่ ุ
เพือให้ ได้ มาซึ่งความสุ ข แต่ มนุษย์ ส่วนมากก็ยงไม่ เข้ าถึงความสุ ขทีแท้ จริง บางคน
่ ั ่
เข้ าใจว่ า วัตถุให้ ความสุ ข จึงพยายามดินรนขวนขวายเพือให้ ได้ มาซึ่งวัตถุ โดยคิดว่ า
้ ่
ถ้ าเขามีวตถุมาก ๆ เขาก็จะมีความสุ ขมาก
ั แท้ จริงแล้ววัตถุน้ันให้ เพียงแค่ ความ
สะดวกสบายเท่ านั้น หากใช่ ให้ ความสุ ขทีแท้ จริงไม่ เพราะยังปรากฏว่ ามีเศรษฐีบางคน
่
มีเงินรวยเป็ นร้ อยล้าน แต่ กยงต้ องฆ่ าตัวตายก็ยงมี
็ั ั
การทีเ่ รามีเงินนั้นก็ทาให้ เราสะดวกในการจับจ่ ายใช้ สอย เรามีรถก็สะดวก
ในการไปไหนมาไหน แต่ สิ่งทีจะให้ ความสุ ขกับเราทีแท้ จริงนั้นก็คอธรรมะ มีเมตตา มี
่ ่ ื
ความสั นโดษ คือ พอใจในสิ่ งทีตัวเองมียนดีในสิ่ งทีตัวเองได้ เป็ นต้ น เหล่านีต่างหาก
่ ิ ่ ้
เป็ นทางนามาซึ่งความสุ ข ดังคาทีหลวงพ่อพุทธทาสท่ านกล่าวไว้ ว่า
่

ความสุ ขทีมนุษย์ ดินรนขวนขวายมาด้ วยอาศัยอานาจของตัณหา(ความยาก)หา
่
ใช่ เป็ นความสุ ขทีแท้ จริงไม่ ยิงเราอยากมากเท่ าไรมันก็ยงสุ ข (สุ ก) มากเท่ านั้น สุ ขในทีนี้
่ ่ ิ่ ่
คือสุ ก ก.ไก่ สุ กไหม้ เผาลน หาใช่ เป็ นสุ ข ข.ไข่ ทีเ่ ป็ นสุ ขสงบเย็นไม่ ดังคากลอนหลวง
พ่อพุทธทาสอีกบทหนึ่งทีกล่าวไว้ ว่า
่
“ความเอ๋ย ความสุ ข
ใครใครทุก คนชอบ เจ้ าเฝ้ าวิงหา
่
แกก็สุข ฉันก็สุข ทุกกเวลา
แต่ ดูหน้ า ตาแห้ ง ยังแคลงใจ
ถ้ าเราเผา ตัวตัณหา ก็น่าสุ ข
ถ้ ามันเผา เราก็สุกหรือเกรียมไหม้
เขาว่ าสุ ข สุ ขเน้ อ อย่ าเห่ อไป
มันสุ กไหม้ หรือสุ ขเย็น กันแน่ เอย.”
คนบางคนมีอะไรมากมายทางวัตถุ ไม่ ว่าจะรวยล้นฟา มียศถาบรรดา ้

2.
ศักดิ์ มีข้าทาสบริวารมากมาย แต่ กยงหาความสุ ขทีแท้ จริงไม่ เจอ การทีเ่ ราจะทาชีวต
็ั ่ ิ
ของเราให้ มความสุ ขได้ น้ัน พระพุทธองค์ ทรงวางแนวทางไว้ ให้ เรามากมาย เป็ นวิธีทาง
ี
ธรรม ทั้งความสุ ขทีเ่ ป็ นโลกียะ และความสุ ขทีเ่ ป็ นโลกุตระ จึงใคร่ ขอเสนอแนวทางที่
พระพุทธองค์ ได้ ทรงวางไว้ ซึ่งท่ านผู้รู้ ได้ สรุปเป็ น 6 ทาง ดังนี้
* ทาดีมสุข ด้ วยการประพฤติคุณธรรมดังต่ อไปนี้
ี
1.ละชั่ว เว้ นจากอกุศลกรรมบททั้งหลาย
2.ประพฤติชอบ ประพฤติในกุศลกรรมบท 10
3.ประกอบดี ด้ วยการประพฤติบุญกริยาวัตถุ 3 คือ ทาทาน รักษาศีล
เจริญภาวนา
4.มีระเบียบวินัย โดยมีศีลห้ าเป็ นการจัดระเบียบวินัยให้ กบชีวตของตนเอง
ั ิ
นี่คอทางนามาซึ่งความสุ ขประการที่ 1
ื
* มังมีศรีสุข ด้ วยการประพฤติคุณธรรมทีเ่ รียกว่ าหัวใจเศรษฐี 4
่
1.ขยันหา (อุฎฐานสั มปทา) รู้ จักขยันทาหากินด้ วยอาชีพสุ จริต
2.รักษาดี (อารักขสั มปทา) รู้ จักรักษาทรัพย์ ทหามาได้ ี่
3.มีกลยาณมิตร (กัลยาณมิตตา)รู้ จักคบมิตรทีดีไม่ คบมิตรชั่ว เพราะ มิตร
ั ่
ดีย่อมชักนาพาไปแต่ ในทางทีดี ่
4.เลียงชีวเี หมาะสม (สมชีวตา) รู้ จักดาเนินชีวตให้ ถูกต้ องเหมาะสม ตาม
้ ิ ิ
สมควรแก่ฐานะของตนเอง ใช้ จ่ายอย่ างประหยัด ไม่ ฟุ่มเฟื อย
นี่คอทางนามาซึ่งความสุ ขประการที่ 2
ื
* สมบูรณ์ พูนสุ ข
1.ไม่ มหนีสิน จะต้ องไม่ ก่อหนีสินให้ กบตนเอง เพราะการกู้หนียมสิ นเป็ น
ี ้ ้ ั ้ื
ทุกข์ ในโลก ดังพุทธภาษิตทีตรัสว่ า “อิณาทาน ทุกข โลเก - การกู้หนี้
่
ยืมสิ นเป็ นทุกข์ ในโลก”
2.เหลือกินเหลือใช้ รู้ จักแบ่ งบันทรัพย์ ไว้ ให้ เป็ นสั ดส่ วนดังนี้ -เก็บออมไว้
-ใช้ หนีเ้ ก่า(เลียงพ่อแม่ )-ให้ เขากู้(เลียงลูก)ใส่ ปากงูเห่ า(เลียงดูสามี-ภรรยา)
้ ้ ้
-ฝังดินเอาไว้ (ทาบุญในพระศาสนา)
3.ไร้ โรคโศกภัย รู้ จักรักษาสุ ขภาพอนามัยของร่ างกาย จะทาให้ โรคภัยไข้

3.
เจ็บไม่ เบียดเบียน โดยปฏิบัติหลัก 4 W
-WORK = ทางานในสนุกเป็ นสุ ขกับการทางาน
-WALK = ออกกาลังกายด้ วยการเดินหรือวิง ่
-DON’T WORY = ไม่ วตกกังวลใจิ
-WAIT CONTROL = ควบคุมนาหนัก ควบคุมอาหาร
้
4.จิตใจเยือกเย็น เป็ นคนใจเย็นแผ่ เมตตาเจริญภาวนาอยู่เป็ นนิจ
นี่คอทางนามาซึ่งความสุ ขประการที่ 3
ื
* อยู่ดีมสุข การทีเ่ ราเข้ าไปเกียวข้ องกับใครในสั งคมจะต้ องประกอบด้ วย
ี ่
คุณธรรมทีเ่ รียกว่ าสั งคหวัตถุ 4 อันเป็ นหลักมนุษย์ สัมพันธ์ ดังนี้
1.โอบอ้อมอารี (ทาน) รู้ จักแบ่ งปันเสี ยสละซึ่งกันและกัน ไม่ เห็นแก่ตัว
2.วจีไพเราะ (ปิ ยะวาจา) รู้ จักใช้ วาจาทีเ่ ป็ นสุ ภาษิต คือ -พูดแต่ เรื่อจริง -
ไพเราะ -เหมาะกาล -ประสานสามัคคี -มีประโยชน์ -ประกอบด้ วยเมตตา
3.สงเคราะห์ ทุกคน (อัตถจริยา) รู้ จักช่ วยเหลือทุกคนไม่ แบ่ งชั้นวรรณะ
4.วางคนพอดี (สมานัตตา) รู้ จักวางตนให้ ถูกต้ องตามฐานะ ให้ เกียรติ
เคารพซึ่งกันและกันตามฐานะ
นี่คอทางนามาซึ่งความสุ ขประการที่ 4
ื
* อยู่เย็นเป็ นสุ ข ด้ วยการประพฤติคุณธรรมดังนี้
1.รักกัน(เมตตา) มีเมตตาต่ อเพือนมนุษย์
่
2.ช่ วยเหลือกัน(เวยยาวัจจมัย) บาเพ็ญตนให้ เป็ นประโยชน์ ต่อผู้อน มี ื่
ความกรุณาสงสารเข้ าไปช่ วยเหลือต่ อผู้อน เมือเห็นผู้อนต้ องตกทุกได้ ยาก
ื่ ่ ื่
3.ไม่ ริษยากัน(มุทตา) ไม่ ริยาแก่กนและกัน มีจิตมุทตาพลอยยินดีเมือ
ิ ั ิ ่
เห็นผู้อนได้ ดี
ื่
4.ไม่ ทาลายกัน (อวิหิงสา) ไม่ เบียดเบียนทาลายล้างกัน อันนามาซึ่งความ
ทุกข์ ความเดือดร้ อน
นี่คอทางนามาซึ่งความสุ ขประการที่ 5
ื
* สงบเย็นเป็ นสุ ข ด้ วยการประพฤติตามพุทธภาษิตทีว่า “นตฺถิ สนฺติ ปร สุ ข”
่
สุ ขอืนยิงกว่ าสงบไม่ มี ความสงบในทีนีแบ่ งออกได้ เป็ น 4 ชั้น คือ
่ ่ ่ ้

4.
1. สงบจน จนทรัพย์ ไม่ มเี งินใช้ จนตรอกไม่ มทางไป จนใจไม่ มทางคิด จนแต้ ม
ี ี
ไม่ มทางเดิน จนมุมไม่ มทางหนี มีพทธภาษิตกล่าวไว้ ว่า “ทลิทฺทย ทุกข
ี ี ุ ิ
โลเก - ความจนเป็ นทุกข์ ในโลก” พึงหลีกหนีความจนด้ วยความขยันอย่ างฉลาด
ปราศจากอบายมุข สนุกกับการทางาน รู้ จักประมาณในการกินการใช้
ความจนมี 2
-จนเพราะไม่ มี แก้ด้วยการทาให้ มี
-จนเพราะไม่ พอ แก้ด้วยการทาใจไม่ ให้ รั่ว รู้ จักสั นโดษ พอใจในสิ่ งทีตัว
่
เองมี ยินดีในสิ่ งทีตัวเองได้
่
2. สงบใจ ด้ วยการทากัมมัฏฐาน
* สมถกัมมัฏฐาน อุบายทาใจให้ สงบด้ วยสมาธิ
* วิปัสสนากัมมัฏฐาน อุบายยังปัญญาให้ สว่ าง เกิดการรู้ แจ้ งเห็นจริงในสิ่ ง
ทั้งปวงทีเ่ ป็ นจริงด้ วยปัญญา
3. สงบเวรภัย ด้ วยการไม่ เบียดเบียนกัน ดังพุทธภาษิตทีว่า “อพฺยาปชฺ ฌ สุ ข
่
โลเก - ความไม่ เบียดเบียนกันเป็ นสุ ขในโลก” และ “น หิ เวเรน เวรานิ
สมฺมนฺตีธ กุทาจน - ในทีไหนๆ ในโลกนี้ เวรย่ อมระงับด้ วยการจองเวรไม่ มี
่
4. สงบกิเลส คือ ราคะ โทสะ โมหะ อันเป็ นต้ นเหตุแห่ งความทุกข์ ด้ วยอาศัย
ศีล สมาธิ ปัญญา ดังพุทธภาษิตทีว่า “สพฺพตฺถ ทุกฺขสฺ ส สุ ข ปาน - ละเหตุ
่
แห่ งทุกข์ ได้ ย่ อมเป็ นสุ ขในทีท้งปวง” เมือละราคะ โทสะ โมหะได้ จิตก็จะสงบ
่ ั ่
เย็นเป็ นนิพพานอันเป็ นความสุ ขสู งสุ ด ดังพุทธภาษิตทีว่า “นิพฺพาน ปรม สุ ข
่
- นิพพานเป็ นสุ ขอย่ างยิง” ่
นี่คอทางนามาซึ่งความสุ ขประการที่ 6
ื
หากมนุษย์ เราปฏิบัติตามหลักธรรมทีพระพุทธองค์ ทรงวางไว้ ทั้ง 6 ทาง
่
ดังกล่าวมาแล้ว มนุษย์ กจะพบกับความสุ ขทีแท้ จริงในชีวต
็ ่ ิ

5.
สรุ ปแนวทางสร้ างความสุ ขให้ แก่ ชีวต
ิ
 ทาดีมสุข
ี
-ละชั่ว ประพฤติชอบ ประกอบดี มีระเบียบวินัย
 มังมีศรีสุข
่
-ขยันหา รักษาดี มีกลยาณมิตร เลียงชีวตเหมาะสม
ั ้ ิ
 สมบูรณ์ พูนสุ ข
-ไม่ มหนีสิน เหลือกินเหลือใช้ ไร้ โรคโศกภัย จิตใจเยือกเย็น
ี ้
 อยู่ดีมสุข
ี
-โอบอ้อมอารี วจีไพเราะ สงเคราะห์ ทุกตน วางตนพอดี
 อยู่เย็นเป็ นสุ ข
-รักกัน ช่ วยเหลือกัน ไม่ ริษยากัน ไม่ ทาลายกัน
 สงบเย็นเป็ นสุ ข
-สงบจน -สงบใจ -สงบเวรภัย -สงบกิเลส