Παρουσίαση της λειτουργίας και του ρόλου των αναφορικών προτάσεων στο λόγο

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1

2. Τοποθετήστε μέσα στον κουβά τις αναφορικές
αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα
κάποιο,
που,
όσος, όποιες,
αυτές, εκείνα,
όπου, κάπου,
όποτε,
κάπως,
του οποίου,
οποτεδήποτε,κάποτε,
άλλος, οπουδήποτε,
όσο,μερικά, τέτοια,
καθώς, ό,τι,τόσα,
καθένας,
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ2

3. Στα λόγια του
διπλανού
σκίτσου να
βρείτε προτάσεις
που εισάγονται
με αναφορικές
αντωνυμίες και
αναφορικά
επιρρήματα.
 Όσοι θέλουν, ας χορέψουν.
 Εκφραστείτε όπως σας αρέσει.
 Διαλέξτε το χορό που προτιμάτε.
Ποια από τις προτάσεις που
υπογραμμίσατε:
α. προσδιορίζει ένα ουσιαστικό;
β. είναι υποκείμενο ρήματος;
γ. έχει επιρρηματική σημασία;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
3

4. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ λέγονται οι προτάσεις
που εισάγονται με αναφορικές
αντωνυμίες και αναφορικά
επιρρήματα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ4

5. Εισάγονται με
 αναφορικές
αντωνυμίες που, ο
οποίος, η οποία, το
οποίο, όποιος-α-ο,
όσος-η-ο, ό,τι
 αναφορικά
επιρρήματα όπου,
οπουδήποτε, εκεί
που, όποτε,
οποτεδήποτε, τότε
που, όπως, καθώς,
όσο, οσοδήποτε
 Ήταν δύσκολος ο χρόνος
που έφυγε.
 Το βουνό το οποίο βλέπετε
είναι το ψηλότερο της
περιοχής.
 Μπορείς να κάνεις ό,τι θες.
 Όπου υπάρχει καπνός,
υπάρχει και φωτιά.
 Έλα από το σπίτι όποτε
μπορέσεις.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
5

6. ΕΙΔΗ ΑΝΑΦΟΡΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ
(Λειτουργούν σαν
ονόματα και ονοματικοί
προσδιορισμοί)
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ
(Λειτουργούν σαν
επιρρηματικοί
προσδιορισμοί)
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
6

7. Οι ονοματικές αναφορικές
προτάσεις λειτουργούν ως
 Υποκείμενο
 Αντικείμενο
 Κατηγορούμενο
 Ονοματικός προσδιορισμός
ομοιόπτωτος (επιθετικός
προσδιορισμός)
 Ονοματικός προσδιορισμός
ομοιόπτωτος (παράθεση)
 Ονοματικός προσδιορισμός
ετερόπτωτος (γενική
υποκειμενική ή κτητική)
 Όποιοι θέλουν ας δηλώσουν
συμμετοχή τώρα (Υ)
 Κάνε ό,τι θέλεις. (Α)
 Στην εποχή μας είσαι ό,τι
δηλώσεις. (Κ)
 Πέταξα τα φρούτα που σάπισαν.
(επιθετικός)
 Ο θείος μου, ο οποίος είναι
μάγειρας, θα μας επισκεφτεί
αύριο. (παράθεση)
 Να πιστεύεις τα λόγια μόνο
όποιου σε αγαπάει. (γενική
υποκειμενική)ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
7

8. Οι επιρρηματικές αναφορικές
προτάσεις λειτουργούν ως
 Επιρρηματικοί
προσδιορισμοί σε ένα ρήμα
και μπορεί να δηλώνουν
 χρόνο
 τόπο
 τρόπο
 συμφωνία
 ποσό
 εναντίωση ή παραχώρηση
 Παρομοίωση
 Εισάγονται με αναφορικά
επιρρήματα όπου, όποτε,
όπως κ.α.
 Έλα όποτε θέλεις. (χρόνο)
 Πήγαινε όπου σου αρέσει. (τόπος)
 Θα δουλέψουμε όπως και πέρυσι.
(τρόπος)
 Θα δεχτώ μόνο όπως σου είπα.
(συμφωνία)
 Φάε όσο θέλεις. (ποσό)
 Όσο κι αν επιμένεις δεν
υποχωρώ. (παραχώρηση)
 Περπατάει στραβά όπως ο
κάβουρας. (παρομοίωση)
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
8

9. ΑΚΟΜΑ ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΕ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ
(Λειτουργούν σαν
επιθετικοί προσδιορισμοί
ενός ουσιαστικού)
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ
(Λειτουργούν σαν
ονόματα ή σαν
επιρρήματα)
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
9

10. ΟΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΕ
 Πέταξαν τα μήλα που
είχαν σαπίσει. (Όχι όλα,
μόνο αυτά που σάπισαν)
 Τα παιδιά που
κουράστηκαν
σταμάτησαν το
παιχνίδι. (Όχι όλα, μόνο αυτά
που κουράστηκαν)
 Πέταξαν τα μήλα, που
είχαν σαπίσει. (Τα πέταξαν
όλα)
 Το χιόνι, που όλοι
περιμέναμε, δεν
έπεσε στην πόλη. (Όχι
απαραίτητη πληροφορία)
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ (Ή ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ)
Βοηθούν στον ακριβή
προσδιορισμό ενός ουσιαστικού.
Δεν παίρνουν κόμμα.
ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΕΣ (ή ΜΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ)
Προσθέτουν μία πληροφορία όχι
απαραίτητη σχετικά με το ουσιαστικό
Παίρνουν κόμμα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
10

11. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
 Να βρεθεί το είδος των αναφορικών προτάσεων.
 Να βρεθεί το είδος των αναφορικών προτάσεων
(2).
 Να βρεθεί το είδος των αναφορικών προτάσεων
(3).
 Ποιο ρόλο παίζουν οι ελεύθερες ονοματικές
αναφορικές προτάσεις;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
11