Παρουσίαση της ενότητας 3. Η μεθοδευμένη εξόντωση (γενοκτονία) των Ελλήνων του Πόντου της Ιστορίας Προσανατολισμού Γ' Λυκείου

1. Δ. Ο ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
ΤΟ 19Ο ΚΑΙ 20Ο ΑΙΩΝΑ
ΦΑΤΣΗ
ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
1

2. 3. Η μεθοδευμένη
εξόντωση
(γενοκτονία) των
Ελλήνων του
Πόντου
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
2

3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Γενοκτονία του
αρμενικού λαού
το 1915 από
τους
Νεότουρκους
Μεθοδευμένη εξόντωση
των Ελλήνων του Πόντου
που είχε τις ίδιες αναλογίες
ποσοτικά και ηθικά με τη
γενοκτονία των Αρμενίων
την περίοδο 1916-1923.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
3

4. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
 Από τους 697.000 Πόντιους που ζούσαν το 1913 στον Πόντο, περισσότεροι
από 353.000, δηλαδή ποσοστό μεγαλύτερο από το 50%, θανατώθηκαν μέχρι το
1923 από τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς στις πόλεις και τα χωριά,
 στις εξορίες
 στις φυλακές
 στα τάγματα εργασίας, τα λεγόμενα «αμελέ ταμπουρού»
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
4

5. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
5
Και δεν κλήθηκαν να υπηρετήσουν στις μάχιμες μονάδες, επειδή για
τους Νεότουρκους οι μη μουσουλμάνοι της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας δεν θεωρούνταν «πολίτες», αλλά «εσωτερικοί εχθροί».
Την περίοδο εκείνη ο οθωμανικός στρατός αποτελούνταν από 726.000
μάχιμους στρατιώτες, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για εκείνους που
υπηρετούσαν στα τάγματα εργασίας. Σύμφωνα με υπολογισμούς,
στρατολογήθηκαν στα τάγματα εργασίας περί τα 100.000 άτομα.
Στις 22 Μαΐου 1914, με έκτακτο νόμο, εκλήθησαν να
παρουσιαστούν στον οθωμανικό στρατό όλοι οι άρρενες
που έμειναν εκτός της οσμανικής οικογένειας. Όμως
πολύ λίγοι από τους μη μουσουλμάνους μπόρεσαν να
κάνουν φυσιολογική στρατιωτική θητεία. Οι
περισσότεροι απ’ αυτούς υπηρέτησαν σε μονάδες των
μετόπισθεν, που ονομάσθηκαν amele taburlari (οι γεζίντι
εξαιρέθηκαν του μέτρου αυτού, πληρώνοντας ως
αντίτιμο το ποσόν των 1.500 λιρών Τουρκίας).
Πηγή: https://www.pontosnews.gr/497870/pontos/genoktonia/amele-tabourou-mia-
vevaii-poreia-pro/

6. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
6
Εργασίες
Στα τάγματα εργασίας δεν υπηρετούσαν μόνο αμόρφωτοι
άνθρωποι, αλλά και γιατροί, φαρμακοποιοί, μηχανικοί και
άλλα μορφωμένα άτομα διαφόρων επαγγελμάτων. Δινόταν
βαρύτητα σε τεχνικά επαγγέλματα, κυρίως σιδηρουργούς,
ξυλουργούς, πετράδες, κτίστες κτλ. Οι «στρατιώτες» αυτοί
ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται στις διανοίξεις δρόμων,
κατασκευές γεφυρών, καναλιών, διωρύγων,
σιδηροδρομικών γραμμών, στο σπάσιμο πέτρας στα
λατομεία, στις εκχιονίσεις δρόμων, στις διανοίξεις τάφων,
στην εξόρυξη κάρβουνου, θείου και αλατιού, στην υλοτομία,
στο θέρισμα δημητριακών, στην καταπολέμηση της
ακρίδας, στη συλλογή φλαμουριού, στην παραγωγή
παστουρμά και σε μια σειρά άλλες εργασίες.
Πηγή:
https://www.pontosnews.gr/497870/pontos/genoktonia/amele-
tabourou-mia-vevaii-poreia-pro/

7. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
7
Συνθήκες διαβίωσης
Φυσικά, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς την κατάσταση στρατωνισμού και διαβίωσης στα
τάγματα εργασίας. Τη στιγμή που ακόμα και στις μάχιμες μονάδες οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ
κακές, μπορεί να αντιληφθεί κανείς τι συνέβαινε στα τάγματα εργασίας. Το νερό, τα τρόφιμα, τα
φαγητά, η θέρμανση και τα υλικά καθαριότητας ήταν πολύ περιορισμένα ή δεν υπήρχαν καθόλου.
Οι στρατιώτες τις περισσότερες φορές δεν έβρισκαν ούτε μια κουβέρτα να σκεπαστούν και
κοιμούνταν σε άθλιες παράγκες ή στην ύπαιθρο. Η χολέρα, ο εξανθηματικός τύφος, η φυματίωση, η
δυσεντερία, η σύφιλη και όλες οι ασθένειες της εποχής θέριζαν τους «στρατιώτες» που υπηρετούσαν
στα τάγματα εργασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η κατάσταση ήταν τόσο τραγική που
είχαν συγκροτηθεί τάγματα ασθενούντων από την ίδια ασθένεια, όπως για παράδειγμα τάγμα
συφιλιδικών.
Πηγή: https://www.pontosnews.gr/497870/pontos/genoktonia/amele-tabourou-mia-vevaii-poreia-pro/

8. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
8
Λαμβανομένου υπόψη του ποσοστού των μη μουσουλμάνων στο σύνολο του πληθυσμού,
δημιουργούνται σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσο τα τάγματα εργασίας συγκροτήθηκαν για
να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους οι άνθρωποι αυτοί στο κράτος. Αυτό που αντιλαμβάνεται
κανείς, είναι ότι τα τάγματα εργασίας συγκροτήθηκαν για να τους κρατήσουν μακριά από το
μέτωπο και στο διάστημα αυτό να τους εκμεταλλευτούν μέχρι το μεδούλι.
Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία την περίοδο εκείνη, Χένρι Μοργκεντάου, γράφει: «Τους είχαν
μετατρέψει σε εργάτες διάνοιξης δρόμων και σε μεταφορικά ζώα. Ήταν υποχρεωμένοι να
κουβαλούν στις πλάτες τους όλα τα εφόδια του στρατού, και όσο κουβαλούσαν το βαρύ τους
φορτίο, υπέφεραν από το μαστίγιο και από τις ξιφολόγχες των Τούρκων».
Ο ίδιος αναφέρει περιστατικά στα οποία οι μη μουσουλμάνοι στήνονταν στη σειρά και
εκτελούνταν ανά 50 και 100 άτομα από τους Τούρκους.
Πηγή: https://www.pontosnews.gr/497870/pontos/genoktonia/amele-tabourou-mia-vevaii-poreia-pro/

9. Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΤΩΝ
ΠΟΝΤΙΩΝ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
9
Εξυπηρετούσε μόνο τη συγκεκριμένη πρακτική πολιτική σκοπιμότητα της εκκαθάρισης της
Μ. Ασίας από το ελληνικό στοιχείο.
Δεν έχει καμία ιδεολογική, κοσμοθεωρητική ή ψευδοεπιστημονική θεμελίωση περί
γενετικής, ευγονικής και αρίας ή σημιτικής φυλής.
Η φύση και η μέθοδος της εξαπόλυσης συστηματικών διώξεων κατά των Ελλήνων του Πόντου από τους Νεότουρκους και
τους Κεμαλικούς, ενώ έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη γενοκτονία των Εβραίων, έχει δύο βασικές διαφορές, κατά
τον Π. Ενεπεκίδη.

10. ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΠΟΝΤΙΩΝ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
10
 Οι εξορίες των κατοίκων ολόκληρων χωριών
 Οι εξοντωτικές οδοιπορίες μέσα στο χιόνι των
γυναικόπαιδων και των γερόντων
 Οι κακουχίες που βίωναν οι άνδρες στα τάγματα
εργασίας ή στο στρατό
συνετέλεσαν ώστε πολλοί να πεθάνουν από τις
κακουχίες

11. ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΔΙΩΓΜΩΝ
 Η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου επιδεινώθηκε,
όταν ο ελληνικός στρατός στις 15 Μαΐου 1919 κατέλαβε τη Σμύρνη και ένα
μέρος της ενδοχώρας.
 Ο ίδιος ο Κεμάλ στις 19 Μαΐου 1919 οργάνωσε τη δεύτερη φάση των
διωγμών, όταν αποβιβάσθηκε στη Σαμψούντα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
11

12. ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
12
Με τη Συνθήκη της
Λωζάννης στις 24 Ιουλίου
1923, ορίστηκε ως σύνορο
μεταξύ Τουρκίας και
Ελλάδας ο ποταμός Έβρος.
Ήδη στις 30 Ιανουαρίου
1923 είχε υπογραφεί στη
Λωζάννη η σύμβαση περί
ανταλλαγής των
πληθυσμών.

13. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΠΟΝΤΙΩΝ
 Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων προσφύγων είχε ήδη εγκαταλείψει την
περιοχή πριν από τη σύμβαση.
 Πολλοί κατέφυγαν στις παραλιακές πόλεις για να επιβιβασθούν σε πλοία για την
Ελλάδα.
 Συνολικά, ο παρευξείνιος ελληνισμός της Μ. Ασίας εξοντώθηκε κατά την περίοδο
1914-1924 ή ακολούθησε το δρόμο της διασποράς προς
 την Ευρώπη,
 την Αμερική
 Περσία (Ιράν),
 τη Σοβιετική Ένωση
 την Ελλάδα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
13
Τα Αρχεία των Υπουργείων Εξωτερικών της Ευρώπης και της
Αμερικής, καθώς επίσης και οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών
πιστοποιούν το μέγεθος και το είδος του διωγμού που υπέστησαν
οι Έλληνες του Πόντου.

14. ΕΡΓΑΣΙΕΣ
 Μελετάτε την Ενότητα 3. Η μεθοδευμένη εξόντωση
(γενοκτονία) των Ελλήνων του Πόντου
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
14

15. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
15