THEVRIA_GLVSSA_G_LYK.pptx
•
1 like•259 views
Παρουσίαση θεωρίας Νεοελληνικής Γλώσσας Γ' Λυκείου
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to THEVRIA_GLVSSA_G_LYK.pptx
Similar to THEVRIA_GLVSSA_G_LYK.pptx (20)
More from Nasia Fatsi
More from Nasia Fatsi (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
THEVRIA_GLVSSA_G_LYK.pptx
- 1. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Θεωρία Πηγή: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Αγάθη Γεωργιάδου, Κική Δεμερτζή εκδόσεις Μεταίχμιο ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1
- 2. ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ… Πηγή εικόνας https://bit.ly/3kyypDR ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2
- 3. Ποια στοιχεία νομίζετε ότι παίζουν ρόλο στον τρόπο που επικοινωνούμε όταν χρησιμοποιούμε το γλωσσικό κώδικα; 3 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Πηγή: https://bit.ly/3hPVJuU
- 4. Επικοινωνία (γραπτή η προφορική) Λειτουργία της εμπειρίας μας από τον κόσμο Οι ρόλοι που υιοθετούμε στην επικοινωνία για τον εαυτό μας και τους άλλους Ο τρόπος οργάνωσης του λόγου μας (προφορικός ή γραπτός) Οι λεξικογραμματικές επιλογές μας διαμορφώνουν διαφορετικά νοήματα. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 4 ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙ ΤΙΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΣΕ «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ» ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
- 5. ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η μελέτη της γλώσσας οργανώνεται γύρω από το κείμενο που παράγεται μέσα σε συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο Δύο ικανότητες αξιοποιούνται από τον ομιλητή κατά την επικοινωνία • Η γλωσσική ικανότητα • Η επικοινωνιακή ικανότητα • αξιοποίηση της περίστασης επικοινωνίας και κατάλληλη προσαρμογή του γλωσσικού μηνύματος ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 5
- 6. ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πρόκειται για το περικείμενο οι συνθήκες που επηρεάζουν και καθορίζουν την παραγωγή του γλωσσικού μηνύματος Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των συνομιλητών (ηλικία, φύλο, ιδιότητα κ.α.) Ο χώρος Ο σκοπός (διαμαρτυρία, πληροφόρηση, πειθώ κ.α. Το θέμα Η μορφή του μηνύματος (προφορικό ή γραπτό) Ποιος μιλάει, σε ποιον, για ποιο θέμα, με ποια πρόθεση, πού, πότε και πώς; (Fishman, 1965) ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 6
- 7. Πεδίο Συνομιλιακοί ρόλοι Τρόπος • Τι συμβαίνει; • Ποιο είναι το θέμα της επικοινωνίας; • Ποιοι συμμετέχουν; • Με ποιες ιδιότητες; • Πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί το μήνυμα; • Με ποιο μέσο και ποιον δίαυλο; ΤΡΕΙΣ ΑΛΛΗΛΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 7
- 8. ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η κειμενοκεντρική προσέγγιση μετατοπίζει το ενδιαφέρον της γλωσσικής διδασκαλίας από τη μικροδομή της πρότασης στη μακροδομή του κειμένου. Δε βλέπει δηλαδή, το κείμενο ως άθροισμα των προτάσεων του αλλά ως διασύνδεση των προτάσεων αυτών με βάση αρχές και δομικούς τρόπους που συνιστούν την «κειμενικότητά»του. (Μπαμπινιώτης, 1991:24) ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 8
- 9. ΣΤΟΧΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τα δύο μοντέλα, το κειμενοκεντρικό και το επικοινωνιακό υποβοηθούν στην ανάπτυξη κριτικού εγγραμματισμού που στοχεύει • στην κατανόηση, • κριτική αντιμετώπιση και • παραγωγή λόγου. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9
- 10. ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ (Genres) ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ ΕΞΗΓΟΥΝ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟ ΛΟΓΟΥΝ ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ μέσω της διαδικασίας της ταξινόμησης των πραγμάτων σε καθημερινά ή τεχνικά πλαίσια νοήματος μέσω της διαδικασίας της ακολουθίας των φαινομένων σε σχέσεις χρονικότητας ή/αιτιότητας μέσω της διαδικασίας της λογικής ακολουθίας δραστηριοτήτων ή συμπεριφορών μέσω της διαδικασίας της ανάπτυξης μιας πρότασης ώστε να πείσουν για την αποδοχή μιας άποψης μέσω της διαδικασίας της ακολουθίας προσώπων και γεγονότων στον χρόνο και στο χώρο 10 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ • Η περιγραφή • Η εξήγηση • Οι οδηγίες • Η επιχειρηματολογία • Η αφήγηση
- 11. ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΣΕ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΞΗΓΗΣΗ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟ ΛΟΓΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ Προσωπικές περιγραφές Καθημερινές περιγραφές Τεχνικές περιγραφές Αναφορές πληροφοριών Επιστημονικές αναφορές Ορισμούς Εξηγήσεις του πώς Εξηγήσεις του γιατί Εξηγήσεις με παραδείγματα Αναφορές με εξήγηση Εκθέσεις εξήγησης Διαδικασίες Οδηγίες Εγχειρίδια χρήσης Συνταγές Κατευθυντήριες γραμμές Δοκίμια Εκθέσεις Συζητήσεις Αντιπαραθέσεις Ερμηνείες Αξιολογήσεις Προσωπικές διηγήσεις Ιστορικές Διηγήσεις Ιστορίες Παραμύθια Μύθους Θρύλους Αφηγήσεις 11 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 12. ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ – ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ Επιστημονικά πειράματα – Αναλύσεις – Αξιολογήσεις/Κριτικές – Ταξιδιωτικές εντυπώσεις – Σχόλια – Συνεντεύξεις – Επιστολές – Ειδήσεις – Νέα – Άρθρα - Ιστοσελίδες ΠΟΛΥ – ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΥΝΘΕΣΗΣ) 12 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Πηγή: Knapp & Watkins, 2005: 27 (Προσαρμογή) Τα κείμενα της καθημερινότητας δεν είναι ποτέ αμιγή και αμετάβλητα αλλά υπόκεινται σε μείξεις και διαφοροποιήσεις πολλά κείμενα μπορούν να συμπεριλάβουν π.χ. περιγραφή και εξήγηση ή και οδηγίες. Τα κειμενικά είδη σηματοδοτούν κειμενικές διαδικασίες που οδηγούν σε μεικτής ή υβριδικής συχνά μορφής κειμενικούς τύπους. Πραγματώνονται όχι μόνο με γλωσσικά αλλά και με μη γλωσσικά σημεία. μονοτροπικα κείμενα (μόνο ένας σημειωτικός πόρος, λόγος ή εικόνα) πολυτροπικά κείμενα (πολλοί σημειωτικοί πόροι, λόγος, εικόνες, πίνακες, διαγράμματα κ.α.)
- 14. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 14 Η ονομασία και Η ταξινόμηση του περιγραφόμενου αντικειμένου/φαινομένου που ακολουθείται από την παρουσίαση της εμφάνισης, των ιδιοτήτων, των λειτουργιών, των χρήσεων κτλ. Η χρήση επιθέτων Η χρήση του ενεστώτα όταν η περιγραφή οργανώνεται στον άξονα του χώρου κυριαρχεί ο «αχρονικός» ενεστώτας (χρήση αορίστου στη λογοτεχνική περιγραφή) Το α’ πρόσωπο (υποκειμενική περιγραφή) ή το γ’ πρόσωπο (αντικειμενική περιγραφή) Επιρρήματα που φανερώνουν χώρο Δομικά στοιχεία Γλωσσικά γνωρίσματα Βασική λειτουργία της περιγραφής είναι η οργάνωση ενός ευρέος φάσματος εμπειριών (κοινών/καθημερινών ή τεχνικών/επιστημονικών φαινομένων, καταστάσεων κ.α.) που επεξεργαζόμαστε νοητικά, επιδιώκοντας να πληροφορήσουμε, να γνωστοποιήσουμε, να πείσουμε κτλ. Κείμενα περιγραφικά Προσωπικές περιγραφές Καθημερινές περιγραφές Τεχνικές περιγραφές Περιγραφικές αναφορές Επιστημονικές αναφορές ορισμοί
- 15. ΕΞΗΓΗΣΗ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 15 Το εισαγωγικό στάδιο της περιγραφής του υπό εξήγηση φαινομένου/γεγονότος/έννοιας Το κύριο στάδιο με τη διαδοχή των βημάτων. Οργανώνονται Σε χρονική σειρά (δηλαδή στο πώς του φαινομένου Σε αιτιολογική σειρά (δηλαδή στο γιατί του φαινομένου) Ρήματα δράσης (συντηρώ, κατασκευάζω, επεξεργάζομαι κτλ.) σε ενεστώτα κυρίως στις προσωπικές – τεχνικές εξηγήσεις Ρήματα νόησης (συλλογίζομαι, επινοώ, αναλύω κτλ.) στις ερμηνευτικές εξηγήσεις Χρονικά και αιτιολογικά συνδετικά στοιχεία (καθώς, μόλις, πριν, αφού, επειδή κ.α.) ώστε να αποδώσουν τις αντίστοιχες σχέσεις (λ.χ. όταν οι… τότε το…) Δομικά στοιχεία Γλωσσικά γνωρίσματα Πρόκειται για μια κοινωνική διαδικασία μέσω της οποίας κατανοούμε και ερμηνεύουμε τον τρόπο λειτουργίας του φυσικού και κοινωνικού κόσμου. Κείμενα εξήγησης Κοινές - προσωπικές εξηγήσεις Τεχνικές – επιστημονικές εξηγήσεις Ερμηνευτικές εξηγήσεις Εξηγήσεις μέσω παραδειγμάτων
- 16. ΟΔΗΓΙΕΣ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 16 Η αναφορά στο σκοπό της καθοδήγησης. Ένας κατάλογος με τα συστατικά/υλικά/μέσα που απαιτούνται. Η περιγραφή της εκτέλεσης, τα διαδοχικά βήματα. Ρήματα δράσης (μετακίνησε, εφάρμοσε, σχεδίασε κτλ.) σε προστακτική συνήθως αλλά και σε οριστική ή υποτακτική έγκλιση Χρονικά και τροπικά επιρρήματα και φράσεις για να αποδοθεί η διαδοχή των πράξεων που απαιτούνται (λ.χ. αφού…, ακολούθως…, έπειτα κ.α.) Υποθετικοί σύνδεσμοι, για να αποδοθεί η προκείμενη που θα στηρίξει κάποια εντολή, απαγόρευση ή δήλωση (λ.χ. Στην περίπτωση που δεν λειτουργήσει…) Δομικά στοιχεία Γλωσσικά γνωρίσματα Ως κοινωνική λειτουργία οι οδηγίες καθοδηγούν κάποιον στο τι και πώς να κάνει κάτι. Διακρίνονται σε Διαδικαστικές (λ.χ. οδηγίες χρήσης) Μη διαδικαστικές (λ.χ. συμβουλές προς αγρότες) Κείμενα καθοδήγησης Κατευθυντήριες οδηγίες Συμβουλές Οδηγίες χρήσης Εγχειρίδια Συνταγές Πειράματα
- 17. ΑΦΗΓΗΣΗ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 17 Αρχική κατάσταση Η αφήγηση προσανατολίζει προς τους χαρακτήρες, τον χρόνο και των χώρο της δράσης Ανατροπή της αρχικής κατάστασης εμφάνιση ενός προβλήματος που κινητοποιεί τη δράση (περιπέτεια) Λύση επίλυση του προβλήματος Η χρήση παρελθοντικών χρόνων (αόριστος, παρατατικός) Ο ιστορικός ενεστώτας Οι χρονικοί και αιτιολογικοί σύνδεσμοι Τα ρήματα κίνησης και βούλησης Η μεταφορική γλώσσα κ.α. Δομικά στοιχεία Γλωσσικά γνωρίσματα Η αφήγηση αποτελεί το πιο δημοφιλές και διαχρονικό κειμενικό είδος και εμπλέκει ποικίλες κοινωνικές λειτουργίες και σκοπούς. Κείμενα αφήγησης Αφηγήσεις ιστορικές Αφηγήσεις προσωπικές Μύθοι Παραμύθια Ιστορίες Θρύλοι
- 18. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 18 Παρουσίαση με χρονολογική ή λογική σειρά μίας θέσης ή άποψης Παράθεση αποδεικτικών στοιχείων (τεκμήρια) και επιχειρημάτων (συλλογισμών) Διατύπωση ενός συμπεράσματος Ρήματα νόησης (εκτιμώ, υπολογίζω, εξάγω κ.α.) Χρονικά, αιτιολογικά, συγκριτικά, συνδετικά στοιχεία Ρητορικά ερωτήματα Επιρρήματα που δηλώνουν συμπέρασμα, κατάληξη Σαφήνεια (κυριολεξία, ακρίβεια στο λεξιλόγιο, ειδικοί όροι κ.α.) Ονοματοποίηση Παθητική σύνταξη Επιστημονική και δεοντική τροπικότητα Πλούσια στίξη Δομικά στοιχεία Γλωσσικά γνωρίσματα Ως κοινωνική διαδικασία στοχεύει να πείσει τους αναγνώστες να αποδεχτούν μία άποψη. Απαιτεί στοιχεία αιτιολόγησης, ερμηνείας και πειθούς Κείμενα επιχειρηματολογίας Δοκίμια Εκθέσεις Αντιπαραθέσεις/ Συζητήσεις Ερμηνείες Αξιολογήσεις
- 19. ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ STEPHEN TOULMIN • Η θέση την οποία επιχειρεί ο πομπός να αποδείξει, η κατευθυντήρια γραμμή του επιχειρήματος. Ισχυρισμός (claim) • Ο δείκτης που καθορίζει πόσο ισχύει ο ισχυρισμός (απόλυτα, σχετικά, πάντα, σπάνια κ.α.). Βαθμός βεβαιότητας (qualifiers) • Στοιχεία (παραδείγματα, στατιστικά δεδομένα, πορίσματα ερευνών, εμπειρικές αλήθειες, λογικά επιχειρήματα, αποδείξεις) στα οποία ο πομπός βασίζει την αλήθεια του ισχυρισμού του. Δεδομένα (data – grounds) • Γενικά αποδεκτές αλήθειες/ αρχές/κανόνες/αξίες πολιτισμού κ.α. που ενισχύουν τον ισχυρισμό. Εγγυήσεις (warrants) • Τα αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο πομπός (παραδείγματα, στατιστικά δεδομένα, πορίσματα ερευνών, εμπειρικές αλήθειες, λογικά επιχειρήματα, αποδείξεις κτλ.) για να αποδείξει την ισχύ των Εγγυήσεων. Υποστήριξη (backing) • Ο αντίλογος που αντικρούει το επιχείρημα Αντίκρουση (rebutall) 19 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 21. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 21 Ο ανθρώπινος λόγος η πιο μεγάλη απόδειξη ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ζώον πολιτικόν Είναι, νομίζω, φανερό γιατί ο άνθρωπος είναι πολιτικόν ζώον περισσότερο απ' ό,τι οι μέλισσες ή τα άλλα αγελαία ζώα: Όπως έχουμε ήδη πει πολλές φορές, η φύση δεν κάνει τίποτε δίχως λόγο και χωρίς αιτία. Ας προσέξουμε ύστερ' απ' αυτό ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που είναι εφοδιασμένο με την ικανότητα του λόγου. Η απλή φωνή δεν εκφράζει, ως γνωστόν, παρά μόνο τη λύπη και την ευχαρίστηση· γι' αυτό και υπάρχει σε όλα τα ζώα· η φύση τούς έδωσε, πράγματι, όλη κι όλη αυτή την ικανότητα, να αντιλαμβάνονται το δυσάρεστο και το ευχάριστο και αυτά να τα κάνουν φανερά το ένα στο άλλο· του λόγου όμως ο προορισμός είναι να κάνει φανερό τι είναι ωφέλιμο και τι βλαβερό και, άρα, τι είναι δίκαιο και τι άδικο· αυτό είναι, πράγματι, που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα: μονάχα αυτός αντιλαμβάνεται το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο και όλα τα άλλα παρόμοια πράγματα –και, φυσικά, η συμμετοχή σε όλα αυτά είναι που κάνει την οικογένεια και την πόλη. Αριστοτέλους «Πολιτικά» (I. 1253α 10 – 15) Από το βιβλίο της Γ΄ τάξης του Ενιαίου Λυκείου: «Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος» Απόδοση στη νέα ελληνική γλώσσα: Δημήτρης Λυπουρλής, Δέσποινα Μωραΐτου
- 22. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 22 Η ζωή μας αυτό το φθινόπωρο Posted: 28th Σεπτέμβριος 2020 by socomic in Αλέξια Οθωναίου, Σαβουάρ Σουρβίβρ : Εγχειρίδιο Επιβίωσης
- 23. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 23 Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρει ότι περισσότεροι από 370.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου, ο οποίος χθες Παρασκευή εισήλθε στην ένατη χρονιά του. Μεταξύ των νεκρών είναι 112.623 άμαχοι, εκ των οποίων περισσότερα από 21.000 παιδιά και 13.000 γυναίκες, σύμφωνα με τον απολογισμό που έδωσε χθες στη δημοσιότητα το Παρατηρητήριο. Πηγή: www.lifo.gr
- 28. ΚΕΙΜΕΝΟ Οι νέες τεχνολογίες έδωσαν μία νέα διάσταση στον όρο «κείμενο». Ανάλογα με τις περιστάσεις ή τις ανάγκες επικοινωνίας τις προθέσεις ή τις σκοπιμότητες του πομπού κυριαρχούν σε ένα κείμενο ένας ή περισσότεροι τρόποι παραγωγής νοήματος (γραπτοί-γλωσσικοί, οπτικοί, ακουστικοί, χωρικοί τρόποι), χωρίς να απουσιάζουν και άλλοι (Kress, 2000) 28 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Πολυτροπικό κείμενο Αποτελείται από μία σύνθεση επιμέρους μονοτροπικών κειμένων που διαπλέκονται και αλληλοεπηρεάζονται.
- 29. Πολυτροπικά κείμενα Κείμενα όπου πρώτο ρόλο έχει η εικόνα και ο ρόλος της γλώσσας είναι επεξηγηματικός Κείμενα όπου η εικόνα συμπληρώνει το νόημα των λέξεων, (κείμενα πληροφοριακά) ή ενισχύει το μήνυμα του κειμένου (διαφημίσεις, αφίσες) Γλωσσικά κείμενα με διακοσμητικές εικόνες 29 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 30. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ (1/2) Παρατηρούμε ό,τι δηλώνεται ρητά στην εικόνα για να μπορούμε να το περιγράψουμε με ακρίβεια. Αναζητούμε σημάδια που ο δημιουργός έχει βάλει σκόπιμα για να προσελκύσει την προσοχή μας. π.χ. τονισμένα αντικείμενα ή πρόσωπα ή στοιχεία έκπληξης Εστιάζουμε στα τεχνικά χαρακτηριστικά της εικόνας χρώματα (θερμά προσελκύουν το βλέμμα, ψυχρά αίσθηση απόστασης) σχήματα (τρίγωνο δυναμισμός, κύκλος αρμονία, τετράγωνο λογική) βλέμμα (ποιος κοιτάει τι; βλέμμα προσηλωμένο στο θεατή επαφή) χειρονομίες και εκφράσεις (πληροφορίες για το ήθος των εικονιζομένων) 30 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 31. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ (2/2) Προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε την πρόθεση του δημιουργού του έργου: Ποιος ήταν ο στόχος του; Σε ποιους απευθύνεται; Ποιος μπορεί να του ανέθεσε τη δημιουργία του έργου; Ποια σκοπιμότητα μπορεί να εξυπηρετεί; Πώς νομίζουμε ότι περιμένει ο δημιουργός να αντιδράσει το κοινό; 31 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 33. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ, ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ, ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Διαβάζουμε τα δεδομένα: εντοπίζουμε τις αριθμητικές πληροφορίες που δίνονται στον πίνακα με βάση το γράφημα Συσχετίζουμε τα δεδομένα: συνδέουμε τους αριθμούς με τα κατασκευαστικά στοιχεία του γραφήματος (π.χ. συγκρίνουμε δύο ή περισσότερα σημεία (ψηλότερο, χαμηλότερο), παρατηρούμε την τάση των δεδομένων) Επεκτείνουμε τα δεδομένα: εκτιμούμε και συμπεραίνουμε Ελέγχουμε αν το κείμενο μας δίνει πληροφορίες για τον φορέα διενέργειας της έρευνας, τον χρόνο διεξαγωγής της και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος της έρευνας στοιχεία αξιοπιστίας 33 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 34. ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΖΗΤΗΘΕΙ Η συγκριτική επεξεργασία στατιστικών πινάκων με μονοτροπικά κείμενα που προσφέρουν πληροφορίες για ένα φαινόμενο ή μία έννοια, φωτίζοντας κάποιες πτυχές. Η αυτόνομη επεξεργασία στατιστικών πινάκων σε μία παράγραφο με την παρουσίαση των στοιχείων και τη σύνθεση της προσωπικής εκτίμησης 34 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 35. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Να αποδώσετε σε μία παράγραφο τις πληροφορίες που δίνονται στο γράφημα. Ποιο συμπέρασμα προκύπτει από τον συσχετισμό των δεδομένων στο Κείμενο 2 (γράφημα); Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε στα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει ο συντάκτης του Κειμένου 1 (άρθρο); Ποιος είναι ο φορέας που διενεργεί την έρευνα; Ποιος είναι ο σκοπός της; Σε ποιο κοινό απευθύνεται; Για ποιο λόγο, κατά τη γνώμη σας, επιλέχτηκε η συγκεκριμένη μορφή (διάγραμμα πίτας ή ραβδόγραμμα κτλ.) για την παρουσίαση των πληροφοριών; Σε εφημερίδα του 2010 ένα άρθρο, με βάση το γράφημα που ακολουθεί, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι… Συμφωνείτε με αυτό; Να δικαιολογήσετε την άποψή σας. 35 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 37. Τρόποι πειθούς Επίκληση στη λογική Επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη Επίκληση στο ήθος του πομπού [Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου Επίκληση στην αυθεντία] 37 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Πειθώ ονομάζεται η ικανότητα ενός προσώπου να πείθει με τον λόγο τους άλλους. Τρόποι πειθούς είναι οι τεχνικές (στρατηγικές, μέθοδοι) που χρησιμοποιεί ο πομπός για να πείσει τον δέκτη. Μέσα πειθούς είναι οι διαφορετικές εκφραστικές επιλογές προκειμένου να γίνει εφικτή η πρόθεση του πομπού
- 38. ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ Επίκληση στη λογική α. Επιχειρήματα: λογικές προτάσεις (προκείμενες) που οδηγούν σε ένα συμπέρασμα. β. Τεκμήρια: παραδείγματα (καθημερινά ή ιστορικά), στατιστικά στοιχεία, αριθμητικά δεδομένα, έρευνες-μελέτες-πειράματα, νόμοι της φύσης (λ.χ. ο νόμος της βαρύτητας), ντοκουμέντα, μαρτυρίες κ.α. Επίκληση στο συναίσθημα α. Περιγραφή καταστάσεων β. Αφήγηση γεγονότων γ. Συναισθηματικά φορτισμένος λόγος (στίξη, ρηματικά πρόσωπα, υποτακτική και προστακτική έγκλιση, μεταφορική λειτουργία του λόγου) δ. Χιούμορ, ειρωνεία ε. Κινδυνολογία Επίκληση στο ήθος του πομπού α. Προβολή των θετικών στοιχείων της προσωπικότητας του πομπού (λ.χ. γνώση, εξειδίκευση, εμπειρία, εντιμότητα) β. Προβολή του κοινωνικού κύρους του πομπού (λ.χ. επιτυχία, γόητρο, καθιέρωση) Τρόποι ενίσχυσης της αξιοπιστίας του ήθους του πομπού Επίκληση στην αυθεντία α. Αποφθέγματα αναγνωρισμένων ανθρώπων (άμεσα σε ευθύ λόγο ή έμμεσα σε πλάγιο λόγο) β. Ρητά, γνωμικά, παροιμίες (λαϊκή σοφία) Επίκληση στο ήθος του αντιπάλου α. Αρνητικοί χαρακτηρισμοί για τις γνώσεις και ικανότητες του αντιπάλου β. Αρνητικοί χαρακτηρισμοί για το ήθος του αντιπάλου με στόχο την αποτροπή του δέκτη από την υποστήριξή του 38 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 39. ΛΟΓΙΚΑ ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 39 Το οργανωμένο σύστημα προτάσεων που αποδεικνύει την αλήθεια μιας γνώμης ονομάζεται επιχείρημα. Ένα τυπικό επιχείρημα έχει την εξής μορφή: σειρά από προτάσεις/κρίσεις (προκείμενες) που αποτελούν τη βάση παραδοχής για την αποδοχή μίας άλλης που ακολουθεί λογικά τις προκείμενες (συμπέρασμα) Η διανοητική πορεία κατασκευής ενός επιχειρήματος, η μέθοδος με την οποία ο νους καταστρώνει ένα επιχείρημα ονομάζεται συλλογισμός. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ
- 40. ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΣΚΕΨΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Η σκέψη πορεύεται από το γενικό προς το ειδικό/μερικό (στηριζόμαστε σε μία γενικά αποδεκτή αρχή-πρόταση και προσπαθούμε να την εφαρμόσουμε σε μία συγκεκριμένη περίπτωση για ν’ αποδείξουμε την αλήθεια της) ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Η σκέψη πορεύεται από το ειδικό/μερικό προς το γενικό. Σε αυτήν την περίπτωση διακρίνουμε κατά πόσο η σκέψη αναπτύσσεται με: • γενίκευση (από κάποιο/α επιμέρους στοιχείο/α οδηγούμαστε σε συμπέρασμα για το ευρύτερο σύνολο). • αίτιο – αποτέλεσμα (όταν μία προκείμενη ή το συμπέρασμα έχουν σχέση ενός αιτίου με ένα αποτέλεσμα). • αναλογία (όταν μία προκείμενη ή το συμπέρασμα εμπεριέχουν σύγκριση ή συσχετισμό, πραγματικό ή μεταφορικό, δύο καταστάσεων 40 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 41. ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Οι προκείμενες είναι κατηγορικές προτάσεις, δηλαδή ορίζουν κάτι με απόλυτο και κατηγορηματικό τρόπο. (Το Υποκείμενο συνδέεται με το κατηγορούμενο μέσω συνδετικού ρήματος) ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Μία ή δύο προκείμενες είναι υποθετικές προτάσεις (ενδεικτικοί σύνδεσμοι: εάν, αν) ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Μία ή δύο προκείμενες είναι διαζευκτικές προτάσεις (ενδεικτικοί σύνδεσμοι: είτε…είτε, ή…ή, είτε…ή) 41 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 42. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ Εγκυρότητα: οι προκείμενες έχουν λογική αλληλουχία μεταξύ τους και οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σε ένα βέβαιο συμπέρασμα (Αν α=β και β=γ τότε β=γ). Αλήθεια: οι προκείμενες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, έχουν καθολική ισχύ και δεν αποτελούν υποκειμενικές κρίσεις. Ορθότητα: όταν το επιχείρημα είναι συγχρόνως έγκυρο (ως προς τη θέση των προκείμενων) και αληθές (ως προς το περιεχόμενο των προκείμενων) ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ Επαγωγή με γενίκευση: μόνο η τέλεια επαγωγή οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα Επαγωγή με αίτιο-αποτέλεσμα: οι προκείμενες θα πρέπει να είναι επαρκείς σε αριθμό και η σχέση με το συμπέρασμα να είναι λογική/αιτιακή και όχι απλώς χρονική. Η αιτία πρέπει να είναι συγχρόνως αναγκαία (το αποτέλεσμα δεν προκύπτει χωρίς αυτήν) και επαρκής για το αποτέλεσμα (αρκεί μόνο αυτή για να προκληθεί το αποτέλεσμα. Επαγωγή με αναλογία: οι ομοιότητες ανάμεσα στα συγκρινόμενα αντικείμενα να είναι επαρκείς σε αριθμό και σχετικές με το θέμα/συμπέρασμα ( στην κυριολεκτική αναλογία). Η αναλογία θα πρέπει να έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού επιχειρήματος (μεταφορική αναλογία). 42 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 49. Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Σκοπός της διαφήμισης Να γνωστοποιήσει το προϊόν Να ελκύσει την προσοχή του δέκτη Να κεντρίσει το ενδιαφέρον του Να δημιουργήσει επιθυμία για το προϊόν Να οδηγήσει στην αγορά του 49 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 50. ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Επίκληση στο συναίσθημα, στη λογική, στην αυθεντία Αναλυτική περιγραφή και επίδειξη των ιδιοτήτων του προϊόντος. Συνειρμός ιδεών: αναφορά σε νοήματα που έχουν μια εξωτερική, επιφανειακή ομοιότητα, ώστε να προκαλέσει συνειρμούς στο δέκτη. Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός: ο χαρακτηρισμός αποδίδεται άμεσα στο προϊόν και έμμεσα στον δέκτη (λ.χ. το έξυπνο κινητό) 50 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 51. ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Γνωρίσματα της διαφημιστικής γλώσσας Λόγος πληθωρικός, υπερβολικός ή ελλειπτικός Λόγος προφορικός Αφήγηση και διάλογος Ρηματικά πρόσωπα που ενισχύουν την αμεσότητα του λόγου Χρήση νεολογισμών, λογοπαίγνιων, εξεζητημένων όρων Αιφνιδιαστικοί συνδυασμοί λέξεων Συνθηματολογία Εγκλίσεις που στοχεύουν σε παρότρυνση (προστακτική ή υποτακτική ή οριστική για βεβαιότητα) Μεταφορική λειτουργία του λόγου 51 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 52. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 52 [38c] Για να μην περιμένετε λίγον καιρόν, ω άνδρες Αθηναίοι, εκείνοι που θέλουν και καλά να κατηγορούν την πόλη θα σας βγάλουν το όνομα και την κατηγορία πως θανατώσατε τον Σωκράτη, έναν σοφόν άνθρωπο· γιατί θα με πουν σοφό, και ας μην είμαι, όσοι θέλουν να σας κακολογήσουν. Αν περιμένατε όμως λίγο ακόμα, μόνο του θα σας ερχότανε το πράγμα· γιατί βλέπετε δα την ηλικία μου, πως είναι πια μακριά από τη ζωή και κοντά στον θάνατο. Και τα λέω, όχι [38d] σε όλους εσάς, αλλά σ᾽ εκείνους που με καταδίκασαν σε θάνατο. Και λέω και αυτά ακόμα στους ίδιους τούτους. Ίσως θα φαντάζεσθε, ω άνθρωποι, πως εγώ την έπαθα, γιατί μου λείπανε τα λόγια με τα οποία θα σας έπειθα, αν νόμιζα πως έπρεπε να πω και να κάνω το καθετί, για να ξεφύγω την καταδίκη. Κάθε άλλο. Την έπαθα γιατί μου λείψανε όχι τα λόγια αλλά η τόλμη και η αναισχυντία, και γιατί δεν θέλησα να σας πω τέτοια πράγματα που θα σας ευχαριστούσαν να τ᾽ ακούσετε, και να θρηνώ και να δέρνομαι και [38e] άλλα τέτοια να λέω και να κάνω πολλά και ανάξια για μένα, όπως σας είπα· πράγματα δηλαδή που είσθε συνηθισμένοι ν᾽ ακούτε από τους άλλους. Ούτε τότε όμως νόμισα πως για τον κίνδυνο του θανάτου έπρεπε να κάνω τίποτε ανελεύθερο, ούτε τώρα μεταμελούμαι, που έτσι απολογήθηκα, αλλά πολύ περισσότερο προτιμώ να πεθάνω με τέτοια απολογία, παρά να ζήσω με τον άλλο τρόπο· Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτους, 38c-39a, Μετάφραση Π. Νιρβάνας
- 53. Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΔΙΚΑΝΙΚΟ ΛΟΓΟ Η συγκεκριμένη μορφή πειθούς εκφέρεται στα δικαστήρια. Με δεδομένο ότι οι διάδικοι προσπαθούν με κάθε μέσο να πείσουν για το δίκιο τους, ο λόγος τους στηρίζεται κυρίως στην επίκληση στο συναίσθημα και λιγότερο στην επίκληση στη λογική. Συχνή είναι η επίκληση στο ήθος του πομπού / ή επίθεση στο ήθος του αντιπάλου 53 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 54. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 54 ... Δεν έρχομαι ενταύθα ως αρχηγός νέου και εσχηματισμένου ήδη κόμματος. Έρχομαι απλώς σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών και υπό την σημαίαν ταύτην καλώ πάντας εκείνους, οίτινες συμμερίζονται τας ιδέας ταύτας, εμπνέονται από τον ιερόν πόθον να αφιερώσωσι πάσας τας δυνάμεις των της ψυχής και του σώματος ίνα συντελέσωσιν εις την επιτυχίαν των ιδεών τούτων... ...Η ιθύνουσαν την πολιτείαν μου κεντρική αρχή είνε ότι ο πολιτικός ανήρ οφείλει να έχη γνώμονα πάσης αυτού πράξεως το κοινόν συμφέρον και εις το συμφέρον τούτο να υποτάσση άνευ τινος ενδοιασμού το τε συμφέρον του κόμματος εις ο ανήκει και το των μελών του κόμματος τούτου, ότι οφείλει να έχη πάντοτε το θάρρος των γνωμών αυτού, μηδέποτε θυσιάζων ταύτας δια να γίνεται αρεστός προς τα άνω ή προς τα κάτω, ότι προς την εξουσίαν πρέπει να αποβλέπη ουχί ως σκοπόν, αλλ' ως μέσον προς επιτυχίαν άλλου υψηλοτέρου σκοπού, μηδέποτε σπεύδων προς την ανάληψιν της αρχής, αν πρόκειται τούτο να γίνη επί θυσία μικρά ή μεγάλη των αρχών αυτού, μηδέποτε διστάζων να απορρίπτη αυτήν, αν η διατήρησις αυτής έπρεπε να εξαγορασθή διά θυσίας του προγράμματος προς εφαρμογήν του οποίου εκλήθη υπό του λαού. Απόσπασμα από την πρώτη ομιλία του Ελευθέριου Βενιζέλου στις 5 Σεπτεμβρίου 1910
- 55. Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΟΓΟ Πειθώ στην πολιτική αποφάσεις και ενέργειες που αποσκοπούν στα συμφέροντα του πολίτη και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο Πολιτική προπαγάνδα χειραγώγηση και παραπλάνηση του ακροατηρίου 55 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Κύριο γνώρισμα του πολιτικού λόγου είναι ότι αφορά θέματα που ενδιαφέρουν άμεσα ή έμμεσα τον πολίτη. Στόχος είναι να πείσει ο πομπός τον δέκτη να πάρει κάποιες αποφάσεις ή να προβεί σε κάποια ενέργεια
- 56. ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΟΓΟ ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 56 Επίκληση στη λογική Επίκληση στο συναίσθημα Επίκληση στο ήθος του πομπού / η επίθεση στο ήθος του αντιπάλου Επιχειρήματα και τεκμήρια Συναισθηματικά φορτισμένος λόγος Περιγραφή, αφήγηση, χιούμορ Δεοντολογικό –συμβουλευτικό ύφος (για το ορθό, το πρέπον, το σωστό) Ύφος σοβαρό και απόλυτο εγκλίσεις όπως υποτακτική συμβουλή, χρόνοι που δηλώνουν διάρκεια (ενεστώτας, μέλλοντας) Τρόποι πειθούς Μέσα πειθούς Έννοιες ή λέξεις με ειδικό συναισθηματικό ή ηθικό βάρος (έθνος, λαός, εθνική σωτηρία κ.α.) που εμποδίζουν τον λογικό έλεγχο και παγιδεύουν τον δέκτη Κινδυνολογία, αυθαίρετες γενικεύσεις Υποσχεσιολογία Επανάληψη φράσεων, επιτηδευμένος λόγος ή ανακόλουθος και χωρίς συνοχή Μέσα πειθούς στην περίπτωση πολιτικής προπαγάνδας
- 58. ΣΥΝΟΧΗ VS ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο τρόπος που συνδέονται οι παράγραφοι ενός κειμένου ή οι προτάσεις /περίοδοι μιας παραγράφου ως προς τη μορφή τους. Ο τρόπος που συνδέονται οι παράγραφοι ενός κειμένου ή οι προτάσεις /περίοδοι μιας παραγράφου ως προς το νόημά τους. Συνοχή Συνεκτικότητα 58 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 59. ΓΙΑΤΙ Η ΣΥΝΟΧΗ ΕΊΝΑΙ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ; Οι λέξεις/φράσεις δεν αρκεί να παρατεθούν η μία δίπλα στην άλλη προκειμένου να συγκροτηθεί ένα κείμενο ως όλον. Το ίδιο ισχύει και για τα μεγαλύτερα σε έκταση λεκτικά σύνολα όπως είναι οι παράγραφοι. Χρειάζεται να συνδεθούν μεταξύ τους, να αποκτήσουν συνοχή. Με τη συνοχή τα νοήματα συνυφαίνονται και δημιουργούν ένα συνεκτικό σύνολο το οποίο γίνεται αντιληπτό χωρίς λογικά χάσματα από τη μία πρόταση/περίοδο στην άλλη και από μία παράγραφο στην άλλη. 59 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 60. ΣΥΝΟΧΗ ΣΤΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Επιτυγχάνεται με χρονικούς δείκτες 60 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Αγαπητέ επιθεωρητά Λιζέν, Θα θυμάστε ασφαλώς ότι μου ζητήσατε, σε περίπτωση που θα τύχει να συναντήσω τον άνθρωπο εκείνο που ακολούθησε τον πατέρα - Γιορμά τη βραδιά της δολοφονίας του, να επικοινωνήσω μαζί σας. Από τότε είχα διαρκώς το νου μου και πρόσεχα τους πάντες και τα πάντα, χωρίς, δυστυχώς, αποτέλεσμα. Χτες, όμως, για καλή μου τύχη, βρέθηκα σε κάποια φιλανθρωπική γιορτή, σ' ένα χωριό, κάπου τριάντα χιλιόμετρα έξω από το Λονδίνο, γιατί είχα πληροφορηθεί πως η κ. 'Ολιβερ, η διάσημη συγγραφέας, θα ήταν εκεί, για να υπογράψει τα βιβλία της. Και ξαφνικά, εκεί που δεν το περίμενα, τι φαντάζεστε πως είδα ανάμεσα στο πλήθος που πηγαινοερχόταν αδιάκοπα; Μάλιστα! τον άνθρωπό μας, τον άνθρωπο που σας περιέγραψα την ημέρα που με επισκεφτήκατε. Φαίνεται, όμως, πως στο μεταξύ έπαθε κάποιο ατύχημα, γιατί περιφερόταν πάνω σε αναπηρικό καροτσάκι. Φρόντισα ωστόσο να πληροφορηθώ ορισμένα πράγματα γι' αυτόν, κι έτσι έμαθα πως τον λένε Βέναμπλ και μένει σε κάποιον πύργο της περιοχής, το Πράιορς Κορτ. Επιπλέον, χαίρει εκτιμήσεως και σεβασμού. Ελπίζω οι πληροφορίες που σας διαβιβάζω να σας βοηθήσουν στο έργο σας. Φιλικότατα Ζαχαρίας Όσμπορν Αγκάθα Κρίστι, Φόνοι υπό εχεμύθειαν, εκδ. Λυχνάρι σ. 88, μετ. Τάσου Λαζαρίδη
- 61. ΣΥΝΟΧΗ ΣΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Επιτυγχάνεται με τοπικούς δείκτες 61 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Aφήνοντας πίσω μας τις αφροστεφανωμένες ακτές της Xίου, ξαναβρεθήκαμε πάνω από το Aιγαίο, το οποίο στο σημείο αυτό ήταν ονειρωδώς γαλήνιο. Πάνω από την αρυτίδωτη επιφάνειά του, που τη γλαυκότητά* της την ξεθώριαζε ο έντονος ήλιος, σχηματίζονταν εδώ κι εκεί μεγάλες γυαλιστερές πλάκες, σαν να είχε χυθεί λάδι πάνω στα νερά. Ένα βαπόρι, το μόνο που συναντήσαμε σ' όλο μας το ταξίδι, αυλάκωνε μακριά τη γαλήνια θάλασσα. […] Tα βουνά της Mυτιλήνης ερχόντουσαν τώρα καταπάνω μας κι ύστερ' από ένα λεπτό βρισκόμαστε πάνω απ' αυτά, αγγίζοντάς τα σχεδόν. Κατάφυτα από ελιές, φάνταζαν τώρα σαν ασημένια μέσα στο φως του ήλιου… Στο βάθος των πτυχώσεών τους τα μάτια μας, μαγεμένα, έβλεπαν να γυαλίζει μια τεράστια πλάκα νερού, που την παίρναμε για λίμνη, γιατί την περιτριγύριζαν βουνά από παντού. Όταν περάσαμε πάνω της, είδαμε πως ήταν ένας κόλπος, ο κόλπος της Γέρας, που η στενή και γραφική του έξοδος, όμοια με λαιμό φιάλης, δεν είχε μεγαλύτερη διάσταση από όση οι όχθες ενός ποταμού. Tο θέαμα του κόλπου, με τις κατάφυτες ακρογιαλιές του, που γυάλιζε κάτω μας πάμφωτος και ακίνητος, ήταν αληθινά ονειρώδες – κι ένα από τα ωραιότερα που έχω δει στη ζωή μου. γλαυκότητα: το αστραφτερό γαλάζιο χρώμα. Kώστας Oυράνης, Ταξίδια: Ελλάδα, εκδ. βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1998
- 62. ΣΥΝΟΧΗ ΣΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Επιτυγχάνεται με λογικούς δείκτες 62 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Με σύζευξη: αφορά τη σύνδεση ενοτήτων λόγου με τη χρήση διαρθρωτικών λέξεων και φράσεων επεξήγηση δηλαδή, πιο συγκεκριμένα, ειδικότερα, με άλλα λόγια, εξηγώντας, αυτό σημαίνει κτλ. αντίθεση/εναντίωσ η εξάλλου, εντούτοις, όμως, ενώ, αλλά, αν και, ωστόσο, αντίθετα, παρόλο που, από την άλλη πλευρά κτλ. συμπέρασμα επομένως, λοιπόν, άρα, συμπερασματικά, συνεπώς, με αποτέλεσμα, το συμπέρασμα είναι, όπως φαίνεται κτλ. χρονική σειρά μετά, ύστερα, αργότερα, πριν από αυτό, κατόπιν, έπειτα, στο μεταξύ, την ίδια στιγμή κτλ. τόπο πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά, ανάμεσα, στη μέση, στο βάθος, στην άκρη, στο κέντρο, πέρα, μακριά κτλ. αιτία επειδή, εφόσον, γιατί, γι’ αυτό, μια και, λόγω του ότι, εξαιτίας, αυτό οφείλεται κτλ. παράδειγμα παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, για παράδειγμα, όπως κτλ.
- 63. ΣΥΝΟΧΗ ΣΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Επιτυγχάνεται με λογικούς δείκτες 63 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Με σύζευξη: αφορά τη σύνδεση ενοτήτων λόγου με τη χρήση συνδετών λ.χ. διαρθρωτικών λέξεων και φράσεων σύγκριση παρόμοια, αντίστοιχα, με τον ίδιο τρόπο κτλ. έμφαση ιδιαίτερα, μάλιστα, κυρίως, προπάντων, θα ήθελα να τονίσω κτλ. προσθήκη επίσης, επιπλέον, επιπροσθέτως, συμπληρωματικά κτλ. απαρίθμηση πρώτον, δεύτερον…, αρχικά, στην αρχή, ακολούθως, στη συνέχεια κτλ. όρο/προϋπόθεση με την προϋπόθεση, με τον όρο, με δεδομένο, σ’ αυτήν την περίπτωση βεβαίωση/πιθανότητα βέβαια, ασφαλώς, κατά γενική ομολογία κτλ.
- 64. ΣΥΝΟΧΗ ΣΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Επιτυγχάνεται με λογικούς δείκτες 64 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Με αναφορά: αφορά τη σχέση ενός κειμενικού στοιχείου με ένα άλλο που προηγείται ή έπεται. με τη χρήση αντωνυμιών Με έλλειψη: αφορά την παράλειψη μιας λέξης ή φράσης που μπορεί να εννοηθεί εύκολα από όσα έχουν λεχθεί ή πρόκειται να λεχθούν. Με υποκατάσταση: αφορά την αντικατάσταση κάποιου κειμενικού στοιχείου από άλλα που κατευθύνουν στην αναζήτηση των πρώτων π.χ. οι μεν… οι δε, οι προαναφερόμενοι, οι εν λόγω… Λεξιλογικά: αφορά τη σημασιολογική σύνδεση των λέξεων Λέξεις συνώνυμες, αντώνυμες, υπώνυμες, υπερώνυμες Με επαναλήψεις Επανάληψη λέξεων ή φράσεων // επανάληψη νοημάτων ή εννοιών
- 65. ΓΙΑΤΙ Η ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ; Η συνεκτικότητα αναφέρεται στην αλληλουχία των νοημάτων ενός κειμένου. Σχετίζεται με το περιεχόμενο του κειμένου και την εσωτερική σύνδεση των νοημάτων, τη λογική συνάφεια των μερών και τη λογική ακολουθία των σκέψεων. Απουσία συνεκτικότητας σημαίνει στην πράξη απουσία νοήματος ή λογικά άλματα και υπερβολές. 65 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 66. ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Στον άξονα του χρόνου ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Στον άξονα του χώρου ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Στον άξονα της λογικής 66 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
- 67. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΗΓΗ: FILOLOGOS ONLINE Οι έννοιες «πρόσφυγες/μετανάστες» και «εγκληματικότητα», δεν έχουν από μόνες τους νοηματική συνάφεια και σε μία τέτοια πρόταση δε συνδέονται ούτε λογικά. Η παραπάνω πρόταση χαρακτηρίζεται από ένα τεράστιο νοηματικό άλμα και μια υπερβολή. Απουσιάζει το οποιοδήποτε επιχείρημα και μια ολόπλευρη αντιμετώπιση του θέματος. Οι έννοιες, ωστόσο, μπορούν να συσχετιστούν αν τις βάλουμε σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από αλληλουχία ιδεών. 67 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Η άφιξη προσφύγων και μεταναστών στη χώρα μας αυξάνει την εγκληματικότητα. Όπως πάντα και παντού, ένα προσφυγικό ρεύμα δεν είναι μια απλή υπόθεση- έρχεται με εμπόδια προς επίλυση. Το πιο πρόσφατο προσφυγικό και μεταναστευτικό κύμα βρήκε την Ελλάδα σε μια περίοδο μακράς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης κι έπιασε εξαπίνης τόσο τον κρατικό μηχανισμό, όσο και τον λαό. Το κράτος καλείται πια να επιτελέσει τον κοινωνικό του ρόλο απέναντι σε μια ποικιλία πληθυσμιακών ομάδων με ιδιαίτερες ανάγκες και χαρακτηριστικά. Ο δε Έλληνας γίνεται απ’ τη μια στιγμή στην άλλη κάτοικος μιας πολυπολιτισμικής χώρας. Για πολλούς η πρώτη αντίδραση είναι η αίσθηση της οικονομικής απειλής. Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί η επαφή με νέες κουλτούρες και τρόπους ζωής. Το «καινούριο» και το «διαφορετικό» πάντα προκαλεί φόβο και δυσπιστία. Όταν ο κρατικός μηχανισμός δεν καταφέρνει να λειτουργήσει όπως θα έπρεπε κι όταν ο φόβος κυριεύει τα πλήθη, δεν αργούν να εμφανιστούν τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, είτε αυτά έχουν τη μορφή της εγκληματικότητας, είτε των ρατσιστικών επιθέσεων. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις προκλήσεις που υψώνονται μπροστά μας.
- 68. Η αναζήτηση των στοιχείων συνοχής και συνεκτικότητας μεταξύ των παραγράφων ενός κειμένου αφορά στις περισσότερες περιπτώσεις την τελευταία πρόταση της πάνω παραγράφου σε σχέση με την πρώτη πρόταση της επόμενης. 68 ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ