1. บทที่ 1
องคประกอบของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
(ASEAN Economic Community: AEC)
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community : AEC) มี
เปาหมายในการรวมตัวเปนตลาดและฐานการผลิตเดียวกัน (Single Market and
Single Production Base) โดยมีการเคลื่อนยายสินคา บริการ การลงทุน เงินทุน
และแรงงานมีฝมืออยางเสรี เพื่อมุงใหอาเซียนเปนตลาดและฐานการผลิตเดียวกัน
โดยมีการเรงรัดใหเกิดขึ้นภายในปพ.ศ.2558 (ค.ศ.2015) ภายใตแผนการ
ดําเนินงานเพื่อนําไปสูการเปนประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC Blueprint) ซึ่ง
ประเทศสมาชิกตองปฏิบัติตามพันธกรณีซึ่งมีผลผูกพัน ดังนี้
1.1 การเปดเสรีการคาสินคา
พันธกรณีดานการเปดเสรีการคาสินคาประกอบดวยการเปดเสรี 2 ประเภท
มีรายละเอียดดังนี้
(1) การยกเลิกภาษีสินคา
การยกเลิกภาษีสินคาระหวางประเทศสมาชิกอาเซียน เปนขอตกลงตาม
กรอบความรวมมือ AFTA (ASEAN Free Trade Area) ที่มีขอกําหนดดังนี้ (ตาราง
ที่ 1)

2. AEC Prompt
2
ตารางที่ 1 กรอบระยะเวลาการลดอัตราภาษีสินคาของประเทศสมาชิกอาเซียน
ประเทศ พ.ศ.2553 พ.ศ.2558
สมาชิกอาเซียนเดิม1
0%
สมาชิกอาเซียนใหม (CLMV)2
0%
ที่มา: ศูนยศึกษาการคาระหวางประเทศ มหาวิทยาลัยหอการคาไทย 2552
ทั้งนี้การลดภาษีดังกลาวไดมีการยกเวนสําหรับสินคา 2 ประเภท คือ
1) สินคาออนไหว (Sensitive List : SL) สินคาในประเภทนี้ไมตองลดภาษี
เปน 0% แตตองลดภาษีใหเหลือนอยกวา 5% ซึ่งไทยนั้นมีสินคาออนไหว
4 รายการ คือ กาแฟ มันฝรั่ง มะพราวแหง และไมตัดดอก
2) สินคาออนไหวสูง (Highly Sensitive List : HSL) สินคาในประเภทนี้ไม
ตองลดภาษีเปน 0% คือ สินคาขาวของอินโดนีเซีย มาเลเซีย และ
ฟลิปปนส สินคาน้ําตาล ของอินโดนีเซีย
(2) การขจัดมาตรการที่มิใชภาษี (NTBs)
การขจัดมาตรการที่มิใชภาษีของประเทศสมาชิกอาเซียนมีแนวทางการ
ยกเลิกหรือขจัด 3 ระยะ (ตารางที่ 2) ซึ่งในสวนของประเทศไทยนั้นมีรายการสินคา
ที่ตองขจัดมาตรการที่มิใชภาษี ดังนี้
NTBs ชุดที่ 1 : ภายในวันที่ 1 มกราคม 2551 ครอบคลุมสินคา 5
รายการ คือ ลําไย พริกไทย น้ํามันถั่วเหลือง ใบยาสูบ และน้ําตาล
NTBs ชุดที่ 2 : ภายในวันที่ 1 มกราคม 2552 มีสินคา 3 รายการ คือ
ปอกระเจา ปาน มันฝรั่ง
1
สมาชิกอาเซียนเดิมประกอบดวย ประเทศบรูไน ดารุสซาลาม อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปรและ ไทย
2
สมาชิกอาเซียนใหม (CLMV) ประกอบดวย ประเทศกัมพูชา ลาว พมา และเวียดนาม

3. ทางรอดสินคาเกษตรที่สําคัญของไทยภายใตประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
3
NTBs ชุดที่ 3 : ภายในวันที่ 1 มกราคม 2553 ไดแก ขาว เนื้อมะพราว
แหง มะพราว น้ํามันมะพราว ชา ถั่วเหลือง เมล็ดกาแฟ กาแฟสําเร็จรูป น้ํานมดิบ/
นมปรุงแตง และนมผงขาดมันเนย
ตารางที่ 2 กรอบระยะเวลาการขจัดมาตรการที่มิใชภาษี (NTBs)
พ.ศ.2551 พ.ศ.2552 พ.ศ.2553 พ.ศ.2555 พ.ศ.2558
NTBs ชุดที่ 1 สมาชิกทั้งหมด
NTBs ชุดที่ 2 สมาชิกทั้งหมด
อาเซียน 5
ฟลิปปนสNTBs ชุดที่ 3
CLMV
ที่มา: ศูนยศึกษาการคาระหวางประเทศ มหาวิทยาลัยหอการคาไทย 2552
1.2 การเปดเสรีการคาบริการ
การเปดเสรีการคาบริการ เปนกรอบความตกลงดานการคาบริการอาเซียน
(ASEAN Framework Agreement on Services: AFAS) เริ่มมีตั้งแตป 2538 ที่มี
เปาหมายเพื่อลดอุปสรรคในการเขาสูตลาดในดานตางๆลง และเพิ่มสัดสวนการถือ
หุนใหกับบุคคล/นิติบุคคลที่มีสัญชาติอาเซียน ซึ่งความตกลงระบุใหสมาชิกตอง
เปดตลาดการคาบริการตามสาขาที่กําหนดจนถึงป พ.ศ.2558 ดังนี้ (ตารางที่ 3)
(1) สาขาบริการที่เรงรัด (Priority Sectors) ธุรกิจทองเที่ยว คอมพิวเตอร
โทรคมนาคม และสุขภาพ มีขอกําหนดวา ตองอนุญาตใหนักลงทุนอาเซียนเขามา
ถือหุนไดในนิติบุคคลที่ใหบริการไมนอยกวา 51% ภายในป พ.ศ.2551 และเพิ่ม
สัดสวนการถือหุนเปน 70% ภายในป พ.ศ.2553
(2) สาขาบริการเรงรัด (Priority Sectors) โลจิสติกส มีขอกําหนดวา ตอง
อนุญาตใหนักลงทุนอาเซียนเขามาถือหุนไดไมนอยกวา 49% ในป พ.ศ.2551 และ
51% ในป พ.ศ.2553 และ 70% ในป พ.ศ.2556

4. AEC Prompt
4
(3) สาขาบริการอื่นๆ ที่เหลือ มีขอกําหนดวา ตองอนุญาตใหนักลงทุน
อาเซียนเขามาถือหุนไดไมนอยกวา 49% ในป พ.ศ.2551 และ 51% ในป พ.ศ.
2553 และ 70% ในป พ.ศ.2558
ตารางที่ 3 กรอบระยะเวลาของการอนุญาตใหนักลงทุนอาเซียนเขามาถือหุนในสาขาบริการ
สาขาบริการ พ.ศ.2551-2552 พ.ศ.2553-2554 พ.ศ.2555-2556 พ.ศ.2557-2558
สาขาบริการที่เรงรัด อยางนอย 51% อยางนอย 70%
สาขาโลจิสติกส อยางนอย 49% อยางนอย 51% อยางนอย 70%
สาขาบริการอื่นๆ ที่เหลือ อยางนอย 49% อยางนอย 51% อยางนอย 70%
ที่มา: ปรังปรุงจาก Roadmap for an ASEAN Community 2009-2015 (2009)
เมื่อกลาวถึงการคาบริการ ไดมีการจําแนกสาขาบริการตามความตกลงแมบท
ที่กํากับการคาบริการโลก (General Agreement on Trade in Services: GATS)
โดยอางอิงจากเอกสาร W120 ซึ่งจัดทําโดย WTO ไดจําแนกประเภทของบริการไว
12 สาขา โดยอิงจากการจําแนกประเภทของ UN Central Product Classification
(CPC) บริการทั้ง 12 สาขา ไดแก
1) บริการดานธุรกิจ (Business Services) ภายใตสาขานี้จะครอบคลุม
บริการวิชาชีพคอมพิวเตอร โฆษณา คนควาวิจัย และอื่นๆ
2) บริการดานสื่อสารคมนาคม (Communication Services) ภายใตสาขา
นี้จะครอบคลุมบริการไปรษณีย พัสดุภัณฑ โทรคมนาคม และโสตทัศน
3) บริการดานการกอสรางและวิศวกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการกอสราง
(Construction and Related Engineering Services) ครอบคลุมทั้ง
การกอสรางและงานติดตั้ง
4) บริการดานการจัดจําหนาย (Distribution Services) ครอบคลุมบริการ
คาสงคาปลีก ตัวแทนจําหนาย และธุรกิจแฟรนไชส

5. ทางรอดสินคาเกษตรที่สําคัญของไทยภายใตประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
5
5) บริการดานการศึกษา (Education Services) ครอบคลุมตั้งแตการศึกษา
ระดับอนุบาลประถม อาชีวะ มัธยม จนถึงมหาวิทยาลัย การศึกษาผูใหญ
รวมทั้งหลักสูตรระยะสั้น
6) บริการดานสิ่งแวดลอม (Environmental Services) ครอบคลุมบริการ
กําจัดมลภาวะประเภทตาง ๆ รวมทั้งดานสุขาภิบาล
7) บริการดานการเงิน (Financial Services) ครอบคลุมบริการดาน
ประกันภัย การธนาคาร ธุรกิจหลักทรัพย และการเงินอื่นๆ
8) บริการที่เกี่ยวเนื่องกับสุขภาพและบริการทางสังคม (Health Related
and Social Services) ครอบคลุมโรงพยาบาล และธุรกิจที่เกี่ยวกับ
สุขภาพของมนุษย
9) บริการดานการทองเที่ยวและการเดินทางที่เกี่ยวเนื่องกับการทองเที่ยว
(Tourism and Travel Related Services) ครอบคลุมโรงแรม ภัตตาคาร
บริษัทตัวแทนทองเที่ยวและมัคคุเทศก
10) บริการดานนันทนาการ วัฒนธรรมและการกีฬา (Recreational, Cultural
and Sporting Services) ครอบคลุมธุรกิจบันเทิง หองสมุด พิพิธภัณฑ
11) บริการดานการขนสง (Transport Services) ครอบคลุมดานการขนสง
ทางบก เรือ อากาศ ทางทอ
12) บริการดานอื่นๆ (Other Services not Included Elsewhere) เชน เสริม
สวย จัดงานศพ เปนตน

6. AEC Prompt
6
การเปดเสรีการคาบริการในอาเซียนภายใตกรอบความตกลงดานการคา
บริการอาเซียน (AFAS) เปนการลดและยกเลิกกฎระเบียบที่เปนอุปสรรคตอการคา
บริการในอาเซียน ในการการเขาสูตลาด (Market Access: MA) และการใหการ
ประติบัติเยี่ยงคนชาติ (National Treatment: NT) นอกจากนี้ การเปดเสรีการคา
บริการภายใตความตกลงทั่วไปวาดวยการคาบริการ (The General Agreement
Trade in Services: GATS) ไดแบงชองทางการใหบริการเปน 4 ชองทาง ดังนี้
1) การคาขามพรมแดน (Cross-Border Trade) หรือ MODE 1 เปนการ
สงผานบริการโดยผูใหบริการและผูรับบริการไมจําเปนที่จะตองเดินทาง
ไปหาอีกฝายเชนเดียวกับกรณีสินคา บริการลักษณะนี้ ไดแก การขนสง
ระหวางประเทศ หรือบริการทางดานขอมูลขาวสารผานเครือขาย
โทรคมนาคม เปนตน
2) การเคลื่อนยายของผูรับบริการไปยังประเทศของผูใหบริการ
(Consumption Aboard) หรือ MODE 2 คือ การที่ผูรับบริการตอง
เดินทาง เพื่อไปรับบริการยังประเทศของผูใหบริการ เนื่องจากบริการ
บางชนิดไมสามารถที่จะสงขามพรมแดนได เชน การทองเที่ยว
การศึกษา เปนตน
3) การคาผานหนวยธุรกิจ (Commercial Presence) หรือ MODE 3 คือ ผู
ใหบริการที่มาตั้งประกอบธุรกิจในประเทศของผูรับบริการ โดยบริการ
ประเภทนี้จําเปนที่ผูประกอบการจะตองทําการลงทุนตั้งสถาน
ประกอบการ โดยการลงทุนนี้มักผานทางการลงทุนโดยตรงจาก
ตางประเทศ เชน การใหบริการคาปลีก การใหบริการทางดานการเงิน
การประกันภัย เปนตน

7. ทางรอดสินคาเกษตรที่สําคัญของไทยภายใตประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
7
4) การเคลื่อนยายของบุคคลผูใหบริการเพื่อไปใหบริการยังประเทศของ
ผูรับบริการ (Movement of Natural Person) หรือ MODE 4 การ
เคลื่อนยายบุคคลผูใหบริการ เชน การกอสราง การเคลื่อนยายบุคลากร
ในองคกรหรือหนวยงานเอกชนการใหคําปรึกษาตางๆ เปนตน
สําหรับเปาหมายการเปดเสรีหรือขอผูกพันสาขาบริการในแตละรอบนั้น
(Package) อาเซียนไดมีขอตกลงรวมกันวาตองมีการเจรจารวมกันทุก 2 ป โดยมี
รายละเอียด ดังนี้
1. ป 2553 ตองทําเปดเสรีใน 15 สาขาบริการยอย รวมจากเดิมที่มีการเปด
เสรีแลวเปน 80 สาขา ซึ่งจะได 8th
Package
2. ป 2555 ตองทําเปดเสรีใน 20 สาขาบริการยอย รวมจากเดิมที่มีการเปด
เสรีแลวเปน 100 สาขา ซึ่งจะได 9th
Package
3. ป 2557 ตองทําเปดเสรีใน 20 สาขาบริการยอย รวมจากเดิมที่มีการเปด
เสรีแลวเปน 120 สาขา ซึ่งจะได 10th
Package
4. ป 2558 (ปสุดทาย) ตองทําเปดเสรีใน 8 สาขาบริการยอย รวมจากเดิม
ที่มีการเปดเสรีแลวเปน 128 สาขา ซึ่งจะได 11th
Package
1.3 การเปดเสรีการลงทุน
การเปดเสรีการลงทุนภายใตกรอบความตกลงดานการลงทุนแบบเต็ม
รูปแบบ (ASEAN Comprehensive Investment Agreement: ACIA) เปนความ
ตกลงที่ไดปรับปรุงโดยรวมความตกลงดานการลงทุนอาเซียน (ASEAN
Investment Area: AIA) และความตกลงสงเสริมและคุมครองการลงทุนอาเซียน
(ASEAN Investment Guarantee Agreement: ASEAN IGA) เพื่อใหมีขอบเขต

8. AEC Prompt
8
ครอบคลุมภายใตความตกลงฉบับเดียว เพื่อเปดเสรีการลงทุน ใหความคุมครอง
การลงทุน สงเสริมการลงทุน และอํานวยความสะดวกดานการลงทุน โดย
ครอบคลุมการลงทุนดังนี้
(1) สาขาการลงทุน 5 สาขาและบริการที่เกี่ยวเนื่องกับ 5 สาขาดังกลาว
ประกอบดวย
- เกษตรกรรม
- ประมง
- ปาไม
- เหมืองแร
- อุตสาหกรรมการผลิต
(2) ประเภทของการลงทุนนั้น สามารถลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (FDI)
และลงทุนในตลาดหลักทรัพย (Portfolio)
ในการเปดเสรี รัฐผูกพันที่จะลด/เลิกขอจํากัดหรือเงื่อนไขที่เปนอุปสรรคตอ
การลงทุน หรือไมออกกฎระเบียบใหมๆ ที่เขมงวดกวาระดับที่ผูกพันไว ตาม
พันธกรณีวาดวยการประติบัติเยี่ยงคนชาติ (National Treatment: NT) และการ
ปฏิบัติเยี่ยงชาติที่ไดรับความอนุเคราะหยิ่ง (Most-Favored-Nation Treatment:
MFN) โดยการเปดเสรีใหเปนไปตามความสมัครใจ เลือกเปดในสาขา/เวลาที่พรอม
สําหรับสาขาที่ไทยผอนปรนเงื่อนไขใหนักลงทุนอาเซียนนั้นมีสาขาเดียว คือ
เหมืองแร โดยเปนการอนุญาตใหนักลงทุนอาเซียนสามารถถือหุนไดมากถึง 60%
เปนกรณีพิเศษ3
แตตองเปนไปตามเงื่อนไขดังตอไปนี้
3
ทั้งนี้เนื่องจากไทยไดใหสิทธิพิเศษนี้แกออสเตรเลียภายใตความตกลงเขตการคาไทย-ออสเตรเลีย (TAFTA) และพันธกรณีระหวางอาเซียนกําหนดให
ไทยตองขยายสิทธิพิเศษดังกลาวใหแกนักลงทุนอาเซียนเชนกัน ตามหลักการวาอาเซียนตองไดรับสิทธิพิเศษสูงสุดเสมอ

9. ทางรอดสินคาเกษตรที่สําคัญของไทยภายใตประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
9
(3) นักลงทุนที่เปนนิติบุคคลตองจดทะเบียนในประเทศไทยในรูปของหาง
หุนสวนสามัญ หางหุนสวนจํากัด หรือบริษัทจํากัด
(4) ตองมีสัดสวนหนี้สินตอทุน ที่ 3 ตอ 1
(5) ไทยขอสงวนสิทธิในการออกหรือรักษามาตรการใดๆ ก็ตามในระดับ
รัฐบาลทองถิ่น (ตองไมเลือกปฏิบัติและไมมีเจตนาทําใหประเทศสมาชิกอาเซียน
เกิดความเสียหาย)
(6) ตองไดรับสัมปทานจากกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร
กระทรวงอุตสาหกรรม ตามกฎหมายที่เกี่ยวของ
(7) 2 ใน 5 ของกรรมการบริหารตองเปนสัญชาติไทย
สาขาที่ไทยเคยผูกพันไวภายใตความตกลง AIA เดิมวาจะเปดเสรีภายในป
2553 มีดังนี้
(1) การผลิตแปงจากขาวและพืชไร
(2) การทําประมง เฉพาะการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา บัญชี 3
(3) การทําปาไมจากปาปลูก
(4) การทํากิจการเพาะขยายหรือปรับปรุงพันธุพืช
สาขาทั้ง 4 ดังกลาวขางตน มีการระบุเงื่อนไขของการเขามาลงทุน ดังนี้
(8) ตางชาติสามารถถือหุนไดนอยกวา 50% ของทุนจดทะเบียน
(9) หากตองการถือหุนมากกวานั้น ตองขออนุญาตจากอธิบดีกรมพัฒนา
ธุรกิจการคา ตาม พรบ.การประกอบธุรกิจของคนตางดาว พ.ศ.2542 ตองไดรับ
การสงเสริมภายใต พรบ.สงเสริมการลงทุน หรือไดรับอนุญาตตามกฎหมายการ
นิคมแหงประเทศไทย

10. AEC Prompt
10
(10) ตองมีทุนขั้นต่ําไมนอยกวา 3 ลานบาท
(11) ตองขอใบรับรองจากกรมพัฒนาธุรกิจการคา กระทรวงพาณิชย
(12) ตองเปนไปตามเงื่อนไขอื่นที่ระบุใน พรบ.การประกอบธุรกิจของคน
ตางดาว พ.ศ.2542
ทั้งนี้ หากไทยไมเปดเสรีสาขาดังกลาวขางตนภายในป 2553 เทากับเปนการ
ผิดพันธกรณี ประเทศสมาชิกอาเซียนสามารถฟองรองรัฐบาลไทยได ซึ่งในขณะนี้
อยูในระหวางการพิจารณาความเหมาะสมและความเปนไปไดในการผอนปรน
เงื่อนไขเพื่อเปดเสรี หรือยังคงเงื่อนไขเดิม เนื่องจากภาคเอกชนไทยยังไมพรอมที่จะ
แขงขัน4
1.4 การเปดเสรีดานเงินทุนเคลื่อนยาย
(1) ดานตลาดทุน จะเสริมสรางความแข็งแกรงในการพัฒนาและการรวมตัว
ของตลาดทุนในอาเซียนโดยสรางความสอดคลองในมาตรฐานดานตลาดทุนใน
อาเซียน ความตกลงสําหรับการยอมรับซึ่งกันและกันในคุณสมบัติและคุณวุฒิ
การศึกษาและประสบการณของผูประกอบวิชาชีพดานตลาดทุน และสงเสริมใหใช
ตลาดเปนตัวขับเคลื่อนในการสรางความเชื่อมโยงระหวางกันเองในตลาดทุน
อาเซียน
(2) ดานเงินทุนเคลื่อนยาย จะเปดใหมีการเคลื่อนยายเงินทุนที่เสรียิ่งขึ้นอยาง
คอยเปนคอยไป โดยใหสมาชิกมีมาตรการปกปองที่เพียงพอเพื่อรองรับผลกระทบ
จากปญหาความผันผวนของเศรษฐกิจมหภาค และความเสี่ยงเชิงระบบ รวมถึงการมี
สิทธิที่จะใชมาตรการที่จําเปนเพื่อรักษาเสถียรภาพเศรษฐกิจมหภาค
4
ที่มา: “แนวทางการจัดทํารายการขอสงวนภายใตความตกลงดานการลงทุนอาเซียน (ASEAN Comprehensive Investment Agreement – ACIA)”
สํานักงานคณะกรรมการสงเสริมการลงทุน (BOI) 2552

11. ทางรอดสินคาเกษตรที่สําคัญของไทยภายใตประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
11
1.5 การเคลื่อนยายแรงงานฝมืออยางเสรี
มีการบริหารจัดการการเคลื่อนยายหรืออํานวยความสะดวกในการเดินทาง
สําหรับบุคคลธรรมดาที่เกี่ยวของกับการคาสินคา บริการ และการลงทุน ให
สอดคลองกับกฎเกณฑของแตละประเทศ โดยอํานวยความสะดวก ในการตรวจลง
ตราและออกใบอนุญาตทํางาน สําหรับผูประกอบวิชาชีพ และแรงงานฝมืออาเซียน
ที่เกี่ยวของกับการคาขามพรมแดน และกิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการลงทุน
1.6 ความรวมมือสาขาอื่นๆ
ความรวมมือในสาขาอื่น ๆ เชน ความรวมมือดานเกษตรอาหารและปาไม
ความรวมมือดานทรัพยสินทางปญญา การพัฒนาดานโครงสรางพื้นฐาน
(การคมนาคม เทคโนโลยีสารสนเทศ พลังงาน) ความรวมมือดานเหมืองแร
พาณิชยอิเล็กทรอนิกส ความรวมมือดานการเงิน ความรวมมือดานวิสาหกิจขนาด
กลางและขนาดยอม (SMEs) และการพัฒนาเพื่อการรวมกลุมของอาเซียน
(Initiative for ASEAN Integration: IAI) เปนตน สวนใหญเปนการดําเนินงานตาม
แผนงาน/ขอตกลงที่มีการเห็นชอบรวมกันไปกอนหนานี้แลวโดยมีรัฐมนตรีรายสาขา
ที่เกี่ยวของเปนผูรับผิดชอบ

12. AEC Prompt
12