2. Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
Το Πάπιγκο αποτελεί μία από τις έξι «κοινότητες
των Ελλήνων» που ιδρύθηκαν το 1997. Με σκοπό τη
διάσωση της λαϊκής παράδοσης, της παραδοσιακής
αρχιτεκτονικής και τη διαφύλαξη του φυσικού
περιβάλλοντος, η κοινότητα παρέμεινε αυτόνομη και
μετά τη διοικητική αναδιάρθρωση του νόμου 2539/97
(νόμος Καποδίστρια ).
3. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ
Η κοινότητα Πάπιγκου ανήκει στο Ζαγόρι Ιωαννίνων μια ορεινή
περιοχή στην καρδιά της Ηπείρου. Το Ζαγόρι αποτελείται από 40
χωριά που ξεχωρίζουν ως μια ιδιόμορφη γεωγραφική και πολιτισμική
οντότητα. Η ονομασία του Ζαγορίου προέρχεται από τη σλαβική
πρόθεση Za=πίσω και την αιτιατική του ουσιαστικού gora=βουνό,
δηλαδή πίσω από το βουνό. Οι δύο κυρίαρχοι ορεινοί όγκοι που
επικρατούν στο Ζαγόρι είναι η οροσειρά της Τύμφης ή Γκαμήλας και το
Μιτσικέλι. Στην περιοχή φυσικά υπάρχει και το φαράγγι του Βίκου, το
βαθύτερο φαράγγι στον κόσμο με πλάτος από 400-2.000μ., μήκος 20
χλμ. και βάθος ως τα 1.000 μ.
Κάτω από την οροσειρά της Τύμφης με φόντο την χαράδρα του
Βίκου και τον ποταμό Βοϊδομάτη το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο
κλέβουν τις εντυπώσεις, αφού ξεχωρίζουν με την πυκνή τους βλάστηση
και την άγρια ομορφιά τους.
Σε υψόμετρο 900 μ. στους πρόποδες της Αστράκας και κάτω από
τη μυθική Δρακόλιμνη συναντάμε το Μεγάλο Πάπιγκο, ενώ σε
απόσταση περίπου 2 χλμ. Συναντάμε το Μικρό Πάπιγκο σε υψόμετρο
980 μ.
4. ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ
Η ευρύτερη περιοχή γύρω από το Πάπιγκο φιλοξενεί πάνω από
50 είδη δασικών δέντρων και θάμνων. Συνηθέστερα είδη είναι η αριά,
το πουρνάρι μαζί με τον φράξο, το φυλίκι, ο σχίνος, ο γάβρος , η
κουμαριά και οι δρυς που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της
βλάστησης του Πάπιγκου.
Στα αλπικά οροπέδια στο Βίκο και στη γύρω περιοχή του Πάπιγκου
έχουν καταγραφεί πάνω από 1.700 είδη και υποείδη χλωρίδας.
Χαρακτηριστικά σπάνια και προστατευόμενα είδη της περιοχής είναι η
βιόλα με 12 είδη, το γεράνι με 18 είδη, η βερόνικα με 16 είδη, η
καμπανούλα με 14 είδη, το σέδο με 14 είδη, η σαξιφράγκα με 13 είδη
καθώς και το λείριο με το κόκκινο, ροζ και το λευκό του χρώμα. Τη
σπάνια χλωρίδα συμπληρώνουν η ραμόντα η σερβική, η ίριδα η
γερμανική, ο λευκός νάρκισσος καθώς και αρκετά είδη σπάνιων
ορχιδέων.
Το ίδιο πλούσια παρουσιάζεται και η πανίδα της περιοχής. Σημαντικό
είναι ότι σχεδόν όλα τα σπάνια πουλιά και θηλαστικά που τείνουν να
εξαφανιστούν βρίσκονται στο δρυμό γύρω από το Πάπιγκο.
Υπολογίζεται ότι στην περιοχή ζουν 133 είδη πουλιών, 24 είδη
θηλαστικών, 10 είδη αμφιβίων και 21 είδη ερπετών. Κάποια ξεχωριστά
από αυτά είναι: ο ασπροπάρης, ο χρυσαετός, το αγριόγιδο, ο λύκος, η
αρκούδα, ο αγριόγατος, το ζαρκάδι. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα
αμφίβια όπως οι τρίτωνες, η σαλαμάνδρα και ο χρωματόφρυνος.
5. ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
Η Γκαμήλα θεωρείται το πιο μεγαλόπρεπο βουνό στο κορμό της Β.
Πίνδου. Είναι το βουνό που συνδυάζει δύο διαφορετικές όψεις, που το
κάνουν να διαφέρει από πολλά βουνά της πατρίδας μας. Η βορινή
πλευρά του είναι μια σειρά από ορθοπλαγιές που διακόπτονται από
βαθιές χαράδρες, ενώ στη νότια πλευρά οι κορυφές κατεβαίνουν ομαλά
και σχηματίζουν ένα μεγάλο οροπέδιο. Η Γκαμήλα χαρακτηρίζεται από
τις κάθετες βραχώδεις επιφάνειες τις μεγάλες κλίσεις και τους
έντονους γεωλογικούς σχηματισμούς. Οι αλπικές περιοχές της
Γκαμήλας φέρουν έκδηλα σημάδια της επίδρασης των παγετώνων.
Σε υψόμετρο 2.050 μ. βρίσκεται η μυθική Δρακόλιμνη της
Γκαμήλας. Το όνομά της οφείλεται στον δράκο, ένα ον με μυθικές
διαστάσεις, το οποίο λέγεται ότι κατοικούσε σε αυτή και ήταν σε διαρκή
διαμάχη με το δράκο που ζούσε στη Δρακόλιμνη του Σμόλικα σε
υψόμετρο 2.150 μ. Η Δρακόλιμνη της Γκαμήλας οφείλει τη δημιουργία
της στους τελευταίους παγετώνες. Στα νερά της ζει ο αλπικός
τρίτωνας ένα αμφίβιο με μήκος 8-12 εκ. με γκρίζα καστανόμαυρη ράχη
και κοκκινωπή κοιλιά χωρίς κηλίδες. Θεωρείται σπάνιο είδος και
προστατεύεται από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
6. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Η πολεοδομική μορφή του Πάπιγκου είναι μονοκεντρική.
Υπάρχει ένα κέντρο, η πλατεία ή μεσοχώρι ή λόντζα με τον
πλάτανο- σύμβολο αιωνιότητας- με την εκκλησία, το σχολείο και
τα μαγαζιά. Γύρω από το κέντρο εξαπλώνονται οι μαχαλάδες.
Από την πλατεία λιθόστρωτα σοκάκια, τα καλντερίμια, οδηγούν
προς τους μαχαλάδες.
Χαρακτηριστική είναι η ιδιόμορφη αρχιτεκτονική της
περιοχής, η οποία βασίστηκε στην αφθονία της πέτρας και ιδίως
του φλύσχη. Τα σπίτια είναι χτισμένα με πελεκητές ορθογώνιες
πέτρες και σκεπασμένα με γκρίζα πλάκα. Στο ίδιο μοτίβο είναι
χτισμένα και οι εκκλησίες , τα λιθόστρωτα σοκάκια και
μονοπάτια καθώς και τα γεφύρια της περιοχής, μονότοξα, δίτοξα
ή τρίτοξα αληθινά έργα τέχνης. Οι μαστόροι που κατασκεύαζαν
τα σπίτια κατάγονταν από τα χωριά της Κόνιτσας αλλά και από
τα χωριά των Τζουμέρκων και ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες
(μπουλούκια). Οι ζωγράφοι που διακοσμούσαν τους τοίχους
κατάγονταν από το χωριό Χιονάδες Κόνιτσας. Ακόμα και σήμερα
στο Πάπιγκο σώζεται ένας μεγάλος αριθμός σπιτιών, που έχουν
λαϊκές τοιχογραφίες στο εσωτερικό τους.
7. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία παρουσιάζονται στα βιβλία του
Π. Αραβαντινού (1856) όπου γίνεται ευρεία αναφορά στους
παλιότερους οικισμούς και στην αυτονομία του Πάπιγκου. Κατά
τον 14ο
αιώνα αποτελεί αυτόνομη περιφέρεια και
συμπεριλαμβανόταν μεταξύ των αυτόνομων χωρών της
μεσαιωνικής Ηπείρου. Το Πάπιγκο ως «Χώρα Πάπιγκου»
διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στους αγώνες του Δεσπότη των
Ιωαννίνων χάρη στη στρατηγική θέση και στη φυσική οχύρωσή
του. Μετά το 1430 οι Τούρκοι προκειμένου να εξασφαλίσουν
επικυριαρχία στις ορεινές περιοχές εφαρμόζουν μια πολιτική
παραχώρησης προνομίων σε κοινότητες ή ομάδες κοινοτήτων
που συνθηκολογούσαν μαζί τους. Έτσι μέχρι τον 17ο
αιώνα
ολόκληρο το Ζαγόρι είχε το όνομα
«Κοινόν» ή «Βιλαέτι» του Ζαγορίου. Τα προνόμια διατηρήθηκαν
μέχρι το 1868. Μέχρι το 1913 όπου και απελευθερώθηκε το
Ζαγόρι από τον τουρκικό ζυγό την περιοχή λυμαίνονταν
συμμορίες ληστών. Σημαντική ήταν και η συμβολή των κατοίκων
του χωριού στην εποχή του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
