ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ

1. Η Λίμνη Βεγορίτιδα, ο Αξιός, ο
Λουδίας και ο Γαλλικός
Βεγορίτιδα Γαλλικός Αξιός
Αλιάκμονας
Λουδίας
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 1

2. Η λίμνη Βεγορίτιδα
• Η λίμνη Βεγορίτιδα ή Οστρόβου είναι
λίμνη της Μακεδονίας, και η τρίτη
μεγαλύτερη λίμνη σε έκταση
της Ελλάδας. Έχει έναν υπερτοπικό
χαρακτήρα, καθώς διοικητικά ανήκει
στους νομούς Πέλλας και Φλώρινας και
στους Δήμους Αμυνταίου και Έδεσσας.
Περιβάλλεται από τα
όρη Βέρνο, Βόρας και Βέρμιο και
αποτελεί το χαμηλότερο σημείο του
συμπλέγματος των
λιμνών Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας και Πετρώ
ν, των οποίων δέχεται τα νερά μέσα από
σύστημα διωρύγων και σήραγγας. Κοντά
της βρίσκονται η κωμόπολη Άρνισσα και
η κωμόπολη Αμύνταιο.5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 2

3. Μεγέθη
• Η λίμνη έχει έκταση
54,31 km2, μέγιστο
μήκος 14,8 km, μέγιστο
πλάτος 6,9 km, μέγιστο
βάθος 70 m και
βρίσκεται σε υψόμετρο
540 m
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 3

4. Ιστορία
• Μαζί με τις άλλες λίμνες της περιοχής
αποτέλεσε σημαντικό παραγωγικό
πυρήνα, γύρω από τον οποίο
αναπτύχθηκαν οικισμοί από την
πρώιμη αρχαιότητα. Αυτό
τεκμηριώνεται από τυχαία,
επιφανειακά ευρήματα αν και μέχρι
στιγμής δεν έχει προωθηθεί
συστηματική αρχαιολογική έρευνα.
Πέρα από τη στενά παραγωγική της
σημασία αποτελούσε και εξακολουθεί
να αποτελεί ένα τόπο ιδιαίτερου
φυσικού κάλλους που προσήλκυε έναν
σημαντικό αριθμό επισκεπτών,
αποκτώντας με τον τρόπο αυτό μια νέα
παραγωγική σημασία σε ένα δεύτερο
επίπεδο.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 4

5. 5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 5

6. Αλιάκμονας
• Ο Αλιάκμονας είναι
ποταμός
στη Δυτική και Κεντρική
Μακεδονία.
• Είναι ο ποταμός με το
μεγαλύτερο μήκος εντός
της Ελλάδας· οι άλλοι
μεγάλοι ποταμοί
(Έβρος, Νέστος, Στρυμόνα
ς και Αξιός) έχουν
μικρότερο μήκος εντός
Ελληνικού εδάφους.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 6

7. ΟΝΟΜΑΣΙΑ
• Το όνομα Αλιάκμων είναι σύνθετο
και προέρχεται από το άλς (άλας,
θάλασσα) και από το άκμων
(αμόνι). Σύμφωνα με την Ελληνική
Μυθολογία ο Αλιάκμων ήταν ένας
από τους ποτάμιους θεούς, παιδί
του Ωκεανού και της Τηθύος, κατά
την προσφιλή αλληγορική ιδεο-
ανθρωπόμορφη αντίληψη των
αρχαίων Ελλήνων επί των
γεωλογικών ανακατατάξεων μετά
τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα.
• Μια άλλη εκδοχή είναι και αυτή.
Το όνομα βγαίνει από τις δύο
λέξεις Αλιά (αλιεία) άκμο(ω)ν(ας)
(ακμαζει). Δηλαδή η αλιεία
ακμαζει.5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 7

8. ΟΝΟΜΑΣΙΑ
• Μια αρχαία παράδοση λέει ότι
όσα πρόβατα έπιναν νερό από
τον Αλιάκμονα άλλαζαν χρώμα
και γίνονταν λευκά. Η παράδοση
αυτή επιβεβαιώνεται από μια
καταγραφή του Λατίνου
συγγραφέα Πλίνιου (23-79 μ.Χ.),
που μεταφρασμένη από τα
λατινικά, λέει: "Ωσαύτως εν
Μακεδονία, όσοι θέλουσι να
έχωσι πρόβατα λευκά άγουσιν
εις τον Αλιάκμονα, όσοι δε
μέλανα εις τον Αξιόν".
• Οι Τούρκοι τον έλεγαν Iντζέ-
καρά (ψηλός και μαύρος) και οι
Σλάβοι
Μπίστριτσα (γοργοπόταμος)
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 8

9. Μορφολογία
• Ο Αλιάκμονας είναι το μακρύτερο
ποτάμι της Ελλάδας και βρίσκεται
εξ’ ολοκλήρου σε Ελληνικό
έδαφος με συνολικό μήκος 297 ή
322 χλμ.
• Ο Αλιάκμονας, πριν γίνει το
φράγμα της εκτροπής του κοντά
στο χωριό Αγία Βαρβάρα στα
μέσα της δεκαετίας του 1950, δεν
είχε σταθερή (πεδινή) κοίτη.
Συχνά πλημμύριζε και σχημάτιζε
εκτεταμένα έλη. Νωπή παραμένει
στη μνήμη των παλιότερων
κατοίκων της περιοχής
(Βέροιας, Αλεξάνδρειας η
καταστρεπτική του μανία κατά το
Δεκέμβριο του 1935.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 9

10. Μορφολογία
• Ο ποταμός πηγάζει στο Γράμμο , στα σύνορα
της χώρας με την Αλβανία, και εκβάλλει
στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ
της Θεσσαλονίκης και της Κατερίνης.
• Περνάει από τους
νομούς Πιερίας, Καστοριάς, Γρεβενών, Κοζάνη
ς και Ημαθίας και χύνεται στο Θερμαϊκό.
• Χείμαροι και παραπόταμοι του Αλιάκμονα
είναι ο Γράμμος, ο Λαδοπόταμος, ο
η Πραμόριτσα, ο Γρεβενίτικος, ο Βενέτικος,
ο Σαραντάπορος ο Τριπόταμος και άλλοι.
Σχεδόν σε όλο το μήκος του επί του νομού
Κοζάνης σχηματίζει την τεχνητή λίμνη
του Πολυφύτου η οποία δημιουργήθηκε μετά
την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος.
Πάνω από τη λίμνη βρίσκεται η Υψηλή
Γέφυρα Σερβίων[ της Λίμνης Πολυφύτου,
τμήμα της εθνικής οδού Αθηνών-
Κοζάνης (Εθνική οδός 3).
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 10

11. Το Δέλτα
• Εκεί, όπου ο ποταμός ενώνεται με τη
Θάλασσα, έχει σχηματιστεί με τα χρόνια
ένα εκτεταμένο Δέλτα που φτάνει τα
40.000 στρέμματα, έκταση κατά πολύ
μικρότερη σε σύγκριση με το Δέλτα
του Αξιού (220.000 στρέμματα). Αιτία το
μεγάλο φράγμα που κατασκευάστηκε
και κατακρατεί ένα μεγάλο μέρος
των φερτών υλών.
• Αποτέλεσμα αυτού είναι να μειωθούν
σημαντικά οι προσχώσεις και κατά την
περίοδο του καλοκαιριού, που τα νερά
είναι λιγοστά, η θάλασσα εισχωρεί και
κατακλύζει ένα μεγάλο μέρος της κοίτης
του ποταμού
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 11

12. Αλιάκμονας ο μεγαλύτερος ποταμός
της Ελλάδας
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 12

13. 5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 13

14. Αξιός
• Ο Αξιός ή Βαρδάρης είναι ο
μεγαλύτερος ποταμός που
διασχίζει τη Μακεδονία και ο
δεύτερος μεγαλύτερος των
Βαλκανίων (μετά τον Έβρο), με
μήκος 380 km, από τα οποία μόνο
τα 76 είναι σε ελληνικό έδαφος. Το
πλάτος του κυμαίνεται από 50 -
600 m και το βάθος του φτάνει τα
4 m. Πηγάζει από το
όρος Σκάρδος (Σάρ), στα
Σερβοαλβανικά σύνορα, διασχίζει
την κοιλάδα των Σκοπίων, μπαίνει
στο Ελληνικό έδαφος, διασχίζει τη
Μακεδονία και χύνεται
στο Θερμαϊκό κόλπο
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 14

15. Ονομασία
• Στους αρχαίους χρόνους ονομαζόταν
Άξιος ή Αξειός και Ναξειός. Η λέξη
Αξιός έχει μακεδονική ρίζα από
το αξός που σημαίνει δάσος ή ύλη και
πραγματικά οι όχθες του Αξιού είναι
δασώδεις.
• Ο Αισχύλος στην
τραγωδία Πέρσαι αναφέρει τη λίμνη
Βόλβη στην περιγραφή της πορείας
που ακολούθησαν οι ηττημένοι
Πέρσες: « ἔς τε Μακεδόνων χώραν
ἀφικόμεσθ᾽, ἐπ᾽ Ἀξιοῦ πόρον, Βόλβης
θ᾽ ἕλειον δόνακα, Πάγγαιόν τ᾽ ὄρος » (
«φτάσαμε στη Μακεδονία, στον Αξιό,
και στους βάλτους και τις καλαμιές της
Βόλβης και στο Παγγαίο όρος»).
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 15

16. Ονομασία
• Το όνομα Βαρδάρης είναι μεσαιωνικό
και εμφανίζεται κατά το 10ο αιώνα.
Προέρχεται από τη τουρανική φυλή των
Ούγγρων Τούρκων, που μετά από
επιδρομές, κατά τον 7ο αιώνα,
συνθηκολόγησε με τον αυτοκράτορα
του Βυζαντίου (Ανατολικής Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας) και έτσι εγκαταστάθηκε
στην κοιλάδα του Αξιού καλλιεργώντας
εδάφη που της παραχωρήθηκαν. Οι
πληθυσμοί αυτοί, αργότερα έδωσαν το
όνομα "Βαρδάρης" στον ποταμό Αξιό
και οι ίδιοι ονομάστηκαν αργότερα
Βαρδαριώτες. Αφομοιώθηκαν γρήγορα
από τους ντόπιους Ελληνικούς
πληθυσμούς και εξαφανίστηκαν από την
ιστορία. Το όνομα Βαρδάρης για τον
Αξιό όμως, έμεινε ως και σήμερα5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 16

17. Δέλτα Αξιού
• Το δέλτα του ποταμού κατά την
αρχαιότητα βρισκόταν περίπου 10 χλμ
βορειοανατολικότερα από το σημερινό.
Έως τον 5ο αιώνα η σημερινή πεδιάδα
της Θεσσαλονίκης καλυπτόταν από
θάλασσα και η Πέλλα ήταν
παραθαλάσσια, στο μυχό του αρχαίου
Θερμαϊκού κόλπου.
• Στην περιοχή που εκβάλει ο Αξιός
σχηματίζεται ένα δέλτα έκτασης 22.000
στρέμματα. Στην ευρύτερη περιοχή
εκβάλλουν και οι
ποταμοί Λουδίας, Αλιάκμονας και Γαλλικό
ς και μαζί με τις αλυκές
Κίτρους δημιουργούν
έναν υδροβιότοπο μεγάλης έκτασης και
σημασίας, ο οποίος προστατεύεται από τις
συνθήκες Ράμσαρ και Βέρνης
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 17

18. Το Δέλτα (2)
• Στην περιοχή υπάρχουν σημαντικοί
πληθυσμοί υδρόβιων πτηνών
όπως ερωδιοί, χαλκόκοτες, νεροχελί
δονα και γαλιάντρες.
• Μαζί με τα είδη που καταφθάνουν
την εποχή της μετανάστευσης
υπερβαίνουν τα 200.
• Μεταξύ των ειδών αυτών υπάρχουν
και αρπακτικά όπως ο θαλασσαετός,
ενώ ορισμένες φορές
παρατηρούνται και διάφορα σπάνια
για την περιοχή είδη.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 18

19. Δέλτα Αξιού (3)
• Ο υδροβιότοπος αντιμετωπίζει
σοβαρά προβλήματα "επιβίωσης"
εξαιτίας της αλόγιστης ανθρώπινης
δραστηριότητας. Τα βιομηχανικά και
αστικά απόβλητα και τα λιπάσματα
που μολύνουν τα ύδατα, η
αμμοληψία, η λαθροθηρία και η
υπεράντληση των υδάτων για
άρδευση (Σκόπια) είναι μερικοί από
τους κινδύνους που απειλούν τον
υδροβιότοπο. Οι συγκεντρώσεις
νιτρικών, νιτρωδών, αμμωνιακών
αλάτων και ολικού φωσφόρου είναι
εξαιρετικά υψηλές.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 19

20. Σύνδεση του Αξιού με τον Δούναβη
• Τα τελευταία χρόνια
συζητείται πλέον
σοβαρά η σύνδεση του
Αξιού με τον Δούναβη ,
ενα τεράστιο τεχνικό
έργο με μεγάλη
γεωπολιτική σημασία
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 20

21. Αξιός
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 21

22. 5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 22

23. ΛΟΥΔΙΑΣ
• Ο Λουδίας ή Λυδίας, ή
και Λοιδίας,
κοινώς Μαυρονέρι (επί
τουρκοκρατίας Καρά
Ασμάκ),
είναι ποταμός της Κεντρικής
Μακεδονίας και πλωτός
μέχρι την Πέλλα.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 23

24. Μεταβολές στη ροή του ποταμού
• Ο Λουδίας πλέον συγκεντρώνει νερό
που προέρχεται κυρίως από τον Πάικο
και οι κυριότερες πηγές του βρίσκονται
κοντά στην Αραβησσό. Μεγάλο μέρος
του έχει μετατραπεί σε τεχνητό κανάλι
μέσω του οποίου επετεύχθη η
αποξήρανση της λίμνης των
Γιαννιτσών. Σε όλο το μήκος του,
περίπου 60 χμ, η περιοχή είναι
εύφορη. Λόγω του γεγονότος ότι είναι
πλωτός, στην πόλη των Γιαννιτσών από
την οποία περνάει, υπάρχει και
κωπηλατικό κέντρο στο οποίο από το
1979 έχει την έδρα του ο Ναυτικός
Όμιλος Γιαννιτσών
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 24

25. Ιστορία
• Επί του ποταμού αυτού υπάρχουν
τέσσερις γέφυρες,
μία σιδηροδρομική (της γραμμής
Θεσσαλονίκης - Μοναστηρίου) και
τρεις αμαξωτές, της
οδού Χαλκηδόνας - Βέροιας,
της Εγνατίας Οδού και της
επαρχιακής οδού Γιαννιτσών -
Αλεξάνδρειας. Στη περιοχή των δύο
πρώτων γεφυρών, στις 2
Οκτωβρίου του 1912 διεξήχθη η
ομώνυμη μάχη του Λουδία,
παράλληλα με τη μάχη των
Γιαννιτσών.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 25

26. 5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 26

27. ΓΑΛΛΙΚΟΣ ή Εχέδωρος ποταμός
• Ο Εχέδωρος ποταμός ή Γαλλικός, είναι
ποταμός της Κεντρικής Μακεδονίας.
Πηγάζει από το νομό Κιλκίς και εκβάλλει
στον Θερμαϊκό κόλπο, λίγο έξω από
τη Θεσσαλονίκη. Το μήκος του είναι 70
χλμ. Ο μεγαλύτερος παραπόταμός του
είναι ο Σπανός.
• Ο Εχέδωρος ποταμός είναι γνωστός γιατί
στην άμμο της κοίτης του ποταμού
υπήρχαν εκμεταλλεύσιμες ποσότητες
χρυσού. Το μεσαίωνα ονομαζόταν
και Γομαροπνίχτης, λόγω των ξαφνικών
πλημμυρών του.
• Οι εκβολές του ποταμού
ανακηρύχθηκαν, μαζί με τη
λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου
Θεσσαλονίκης, προστατευόμενη
περιοχή και αποτελούν τμήμα
του Εθνικού Πάρκου Αξιού - Λουδία -
Αλιάκμονα.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 27

28. Μυθολογία
• Σύμφωνα με τη
μυθολογία, στις όχθες
του ποταμού Εχέδωρου
έγινε η μονομαχία
του Κύκνου με
τον Ηρακλή, καθώς ο
τελευταίος προσπάθησε
να περάσει αναζητώντας
τα βόδια του Γηρυόνη.
Ο Άρης όμως, ως πατέρας
του Κύκνου, επενέβη και
η μάχη σταμάτησε.
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 28

29. Ονομασία
• Στην αρχαιότητα ο ποταμός
ονομαζόταν Εχέδωρος, δηλαδή ο
έχων δώρα, διότι στην άμμο της
κοίτης του υπήρχαν ψήγματα
χρυσού. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως
όταν ο Ξέρξης πέρασε μέσα από την
Μακεδονία στον δρόμο του προς την
Ελλάδα ο στρατός του ήπιε όλο το
νερό του ποταμού και τον ξέρανε
• Η λατινική ονομασία του προέρχεται
από τη ρωμαϊκή αποικία Καλλίκουμ
(Callicum), του 1ου αιώνα
π.Χ. Callicum ονομαζόταν το κόσκινο
από δέρμα κατσίκας, με το οποίο
συνέλεγαν τη χρυσόσκονη. Η αποικία
ήταν κέντρο συλλογής χρυσού και
στα μετέπειτα χρόνια ονομαζόταν
και Γκαλλίκουμ (Gallicum).
5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 29

30. 5/6/2019 ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 30