Παρουσίαση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ανοιχτού Φόρουμ για το Πλατόνι στη Ρόδο.
Οργάνωση: Εθελοντές Ρόδου
Στήριξη: Τμήμα Πολιτισμού Δωδεκανήσου, Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου & Πηγές Καλλιθέας ΔΕΡΜΑΕ
Αρωγή: ΚΕΚ Γ.Γεννηματάς
"To Πλατώνι και η Ρόδος: Ποιος χρειάζεται ποιον" - Δρ. Νίκος Θεοδωρίδης
1. ΠΛΑΤΩΝΙ – ΑΝΟΙΧΤΟ ΦΟΡΟΥΜΠΛΑΤΩΝΙ – ΑΝΟΙΧΤΟ ΦΟΡΟΥΜ
ΡΟΔΟΣ, 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014ΡΟΔΟΣ, 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Με τη Στήριξη τηςΜε τη Στήριξη της
Περιφέρειας Ν. Αιγαίου - Τμήμα Πολιτισμού Δωδ/σουΠεριφέρειας Ν. Αιγαίου - Τμήμα Πολιτισμού Δωδ/σου
και των Πηγών Καλλιθέας ΔΕΡΜΑΕκαι των Πηγών Καλλιθέας ΔΕΡΜΑΕ
2. Ν. Θεοδωρίδης1
, Κωνσταντινιά Παπαστεργίου2
1
Αποκεντρωμενη Διοίκηση Αιγαίου, Γενική Διεύθυνση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων,
Ακτή Μιαούλη 83 και Μπότσαρη 2-8, 185 38 Πειραιάς, e-mail: theonik@otenet.gr
2
Δήμος Ρόδου, Δ/νση Περιβάλλοντος και Πρασίνου, Παρ. Διαγοριδών, 85100 Ρόδος, e-mail:
nantiaforest@gmail.com
3. Η Ρόδος είναι το τελευταίο νησί της Μεσογείου πουΗ Ρόδος είναι το τελευταίο νησί της Μεσογείου που
διατηρεί αρχαίο πληθυσμό πλατωνιού. Το ελάφι της Ρόδουδιατηρεί αρχαίο πληθυσμό πλατωνιού. Το ελάφι της Ρόδου
διαφέρει από όλα τα είδη ελαφιών και σύμφωνα με τονδιαφέρει από όλα τα είδη ελαφιών και σύμφωνα με τον MassetiMasseti
(2002) έχει ουσιαστικές διαφορές ακόμη και από αυτόν της(2002) έχει ουσιαστικές διαφορές ακόμη και από αυτόν της
Μικράς Ασίας, με τον οποίο είναι φαινοτυπικά όμοιος. ΦαίνεταιΜικράς Ασίας, με τον οποίο είναι φαινοτυπικά όμοιος. Φαίνεται
αρκετά μικρότερο, και σε ορισμένες περιπτώσεις, τα αρσενικάαρκετά μικρότερο, και σε ορισμένες περιπτώσεις, τα αρσενικά
πλατώνια άνω των δύο ετών, δεν φτάνουν το ύψος των 80 εκ.πλατώνια άνω των δύο ετών, δεν φτάνουν το ύψος των 80 εκ.
μέχρι το ακρώμιο ενώ συχνά δεν ξεπερνούν τα 75 εκ. Το βάροςμέχρι το ακρώμιο ενώ συχνά δεν ξεπερνούν τα 75 εκ. Το βάρος
των ενήλικων θηλυκών κυμαίνεται από 45 έως 60 χλγ. (των ενήλικων θηλυκών κυμαίνεται από 45 έως 60 χλγ. (MassetiMasseti,,
2002).2002).
Συγκριτικές αναλύσειςΣυγκριτικές αναλύσεις mtDNAmtDNA, που έγιναν σε διάφορους, που έγιναν σε διάφορους
πληθυσμούς πλατωνιού απεικονίζουν ξεκάθαρα τηπληθυσμούς πλατωνιού απεικονίζουν ξεκάθαρα τη
διαφοροποίηση του πληθυσμού της Ρόδου, από τους άλλουςδιαφοροποίηση του πληθυσμού της Ρόδου, από τους άλλους
Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς (Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς (MassetiMasseti, 2002)., 2002).
4. Δυτική Ελλάδα-Νησιά του Ιονίου: δεν αναφέρονται κατάλοιπα τουΔυτική Ελλάδα-Νησιά του Ιονίου: δεν αναφέρονται κατάλοιπα του
πλατωνιού.πλατωνιού.
Κυκλάδες: αναφέρεται η νησίδα Σάλιαγκος κοντά στην Αντίπαρο,Κυκλάδες: αναφέρεται η νησίδα Σάλιαγκος κοντά στην Αντίπαρο,
αλλά τόσο από τα θραύσματα του πλατωνιού όσο και του κόκκινουαλλά τόσο από τα θραύσματα του πλατωνιού όσο και του κόκκινου
ελαφιού, που έχουν βρεθεί σε προϊστορικές θέσεις τουελαφιού, που έχουν βρεθεί σε προϊστορικές θέσεις του
συμπλέγματος αυτού, δεν προκύπτει ότι προέρχονται από ζώα πουσυμπλέγματος αυτού, δεν προκύπτει ότι προέρχονται από ζώα που
ζούσαν στα νησιά αυτά ή εάν είχαν μεταφερθεί για τροφή ήζούσαν στα νησιά αυτά ή εάν είχαν μεταφερθεί για τροφή ή
δευτερογενή επεξεργασία (Τρανταλίδου Κ., 2002).δευτερογενή επεξεργασία (Τρανταλίδου Κ., 2002).
ΒΑ Αιγαίο: Στη Λήμνο, τη Χίο, τη Λέσβο φαίνεται η παρουσία τουΒΑ Αιγαίο: Στη Λήμνο, τη Χίο, τη Λέσβο φαίνεται η παρουσία του
είδους ήδη από τη Νεώτερη Νεολιθική και την Πρώιμη Εποχή τουείδους ήδη από τη Νεώτερη Νεολιθική και την Πρώιμη Εποχή του
Χαλκού. Οι πρώτες καταγραφές αρχαιοζωολογικού υλικού στηΧαλκού. Οι πρώτες καταγραφές αρχαιοζωολογικού υλικού στη
Λέσβο, αποκαλύπτουν ότι το πλατώνι αποτελούσε σταθερά μέροςΛέσβο, αποκαλύπτουν ότι το πλατώνι αποτελούσε σταθερά μέρος
της διατροφής των κατοίκων από το τέλος της κλασικής περιόδουτης διατροφής των κατοίκων από το τέλος της κλασικής περιόδου
έως την τουρκοκρατία (1462-1912) αν όχι και αργότερα. Βλέπουμεέως την τουρκοκρατία (1462-1912) αν όχι και αργότερα. Βλέπουμε
ότι στη Λέσβο το ελάφι διαβιούσε για τεσσεράμισι χιλιετίεςότι στη Λέσβο το ελάφι διαβιούσε για τεσσεράμισι χιλιετίες
(Τρανταλίδου Κ., 2002).(Τρανταλίδου Κ., 2002).
5. Κρήτη: υπήρχαν τουλάχιστον από τη Μεσομινωική περίοδο,Κρήτη: υπήρχαν τουλάχιστον από τη Μεσομινωική περίοδο,
δηλαδή από το 2000 / 1500 π.Χ., μέχρι και τα βυζαντινά χρόνιαδηλαδή από το 2000 / 1500 π.Χ., μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια
(Τρανταλίδου Κ., 2002).(Τρανταλίδου Κ., 2002).
Ρόδος: όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι ελάφια υπήρχαν στοΡόδος: όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι ελάφια υπήρχαν στο
νησί ήδη από τα τέλη της 6ης και τις αρχές της 5ης χιλιετίαςνησί ήδη από τα τέλη της 6ης και τις αρχές της 5ης χιλιετίας
(Τρανταλίδου Κ., 2002,(Τρανταλίδου Κ., 2002, MassettiMassetti, 1996, 1999, 2002,, 1996, 1999, 2002, Massetti etMassetti et
alal., 2006). Κατάλοιπα ελαφιού του γένους., 2006). Κατάλοιπα ελαφιού του γένους DamaDama βρέθηκαν στοβρέθηκαν στο
σπήλαιο του Αγ. Γεωργίου, του όρους Ψαλίδι Καλυθιών, στηνσπήλαιο του Αγ. Γεωργίου, του όρους Ψαλίδι Καλυθιών, στην
παράκτια περιοχή της Αρχαίας Ιαλυσίας και στα στρώματα τηςπαράκτια περιοχή της Αρχαίας Ιαλυσίας και στα στρώματα της
αρχαϊκής ακρόπολης της Λίνδου (Τρανταλίδου Κ., 2002).αρχαϊκής ακρόπολης της Λίνδου (Τρανταλίδου Κ., 2002).
6. Κανένα στοιχείο δεν υπάρχει που να συνηγορεί υπέρ τηςΚανένα στοιχείο δεν υπάρχει που να συνηγορεί υπέρ της
άποψης ότι το ελάφι της Ρόδου είχε εξαφανιστεί κατά την περίοδοάποψης ότι το ελάφι της Ρόδου είχε εξαφανιστεί κατά την περίοδο
της Τουρκικής κατοχής (1522-1911), ούτε υπέρ της υποτιθέμενηςτης Τουρκικής κατοχής (1522-1911), ούτε υπέρ της υποτιθέμενης
επανεισαγωγής του από τους Ιταλούς κατά την διάρκεια τηςεπανεισαγωγής του από τους Ιταλούς κατά την διάρκεια της
Ιταλικής κατοχής (1912-1947) (Θεοδωρίδης 1999,Ιταλικής κατοχής (1912-1947) (Θεοδωρίδης 1999, Massetti andMassetti and
TheodoridisTheodoridis, 2002)., 2002).
Απεναντίας, το είδος συνέχισε να ζει σε δάση και δασικέςΑπεναντίας, το είδος συνέχισε να ζει σε δάση και δασικές
εκτάσεις στο εσωτερικό του νησιού καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ουεκτάσεις στο εσωτερικό του νησιού καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου
αιώνα. Από την αρχή της Ιταλικής κατοχής ήταν γνωστό ότι τοαιώνα. Από την αρχή της Ιταλικής κατοχής ήταν γνωστό ότι το
είδος ζούσε στην περιοχή και παρατηρήθηκε στις περιοχέςείδος ζούσε στην περιοχή και παρατηρήθηκε στις περιοχές
Λαέρμων, Ασκληπειού και Προφύλιας.Λαέρμων, Ασκληπειού και Προφύλιας.
7. Ιστορικά στοιχεία (βιβλιογραφία)Ιστορικά στοιχεία (βιβλιογραφία)
19261926 1.000 άτομα, στην περιοχή Λαέρμων1.000 άτομα, στην περιοχή Λαέρμων
19381938 4.000 άτομα, στην περιοχή ανάμεσα στα χωριά4.000 άτομα, στην περιοχή ανάμεσα στα χωριά
Διμυλιά, Αρχίπολη, Πλατάνια, Απόλλωνα,Διμυλιά, Αρχίπολη, Πλατάνια, Απόλλωνα,
Λάερμα, Άγιος Ισίδωρος & ΑσκληπειόΛάερμα, Άγιος Ισίδωρος & Ασκληπειό
19431943 2.000 άτομα στην ίδια περιοχή2.000 άτομα στην ίδια περιοχή
19751975 300-400 άτομα, στην περιοχή του «Προφήτη300-400 άτομα, στην περιοχή του «Προφήτη
Ηλία»Ηλία»
19881988 30-40 άτομα στις περιοχές Αρχίπολης,30-40 άτομα στις περιοχές Αρχίπολης,
Απολλώνων, Λαέρμων, Γενναδίου, Μεσαναγρού,Απολλώνων, Λαέρμων, Γενναδίου, Μεσαναγρού,
Προφύλιας, Αγίου Ισιδώρου και ΛάρδουΠροφύλιας, Αγίου Ισιδώρου και Λάρδου
2002 εκτίμηση εύρους 70-300 άτομα2002 εκτίμηση εύρους 70-300 άτομα
2014 γενική εκτίμηση για το νησί 1.000-1.500 άτομα2014 γενική εκτίμηση για το νησί 1.000-1.500 άτομα
10. Βιότοπος:Βιότοπος:
Δάση με διάκενα, κυρίως πλατυφύλλων αλλά καιΔάση με διάκενα, κυρίως πλατυφύλλων αλλά και
κωνοφόρων, χαμηλών περιοχώνκωνοφόρων, χαμηλών περιοχών
Τροφή:Τροφή:
Ποώδη φυτά, τρυφερές κορυφές θάμνων, καρποί,Ποώδη φυτά, τρυφερές κορυφές θάμνων, καρποί,
φύλλα πλατυφύλλων, φλοιοίφύλλα πλατυφύλλων, φλοιοί
Συνήθειες:Συνήθειες:
Μετακινούνται και ζουν σε αγέλες. Η διασπορά τουςΜετακινούνται και ζουν σε αγέλες. Η διασπορά τους
επηρεάζεται περισσότερο από την πίεση πουεπηρεάζεται περισσότερο από την πίεση που
δέχονται από τον άνθρωπο και από τις βιολογικέςδέχονται από τον άνθρωπο και από τις βιολογικές
τους ανάγκεςτους ανάγκες
11. Χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο και ως έμβλημαΧρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο και ως έμβλημα
στην καθημερινές δραστηριότητές των Ροδίων απόστην καθημερινές δραστηριότητές των Ροδίων από
τα αρχαία χρόνια.τα αρχαία χρόνια.
Απεικονίσεις έχουμε από το 630 π.Χ. και μετά.Απεικονίσεις έχουμε από το 630 π.Χ. και μετά.
Από το 560 π.Χ. (Φικελλούρα – Αρχ. Κάμειρος)Από το 560 π.Χ. (Φικελλούρα – Αρχ. Κάμειρος)
περιλαμβάνονται απεικονίσεις σε αμφορείς,περιλαμβάνονται απεικονίσεις σε αμφορείς,
αμφορίσκους, οινοχόες κλπ. (ρυθμός Φικελλούρα)αμφορίσκους, οινοχόες κλπ. (ρυθμός Φικελλούρα)
που είναι περισσότερο ζωγραφισμένες και όχι μεπου είναι περισσότερο ζωγραφισμένες και όχι με
περιγράμματα.περιγράμματα.
Η εικονογραφική τύχη των ζώων παρέμεινεΗ εικονογραφική τύχη των ζώων παρέμεινε
σημαντική τουλάχιστον στη Δωδεκάνησο και στοσημαντική τουλάχιστον στη Δωδεκάνησο και στο
νησί της Ρόδου.νησί της Ρόδου.
12.
13.
14. Το πλατώνι της Ρόδου ανήκει αποκλειστικά στονΤο πλατώνι της Ρόδου ανήκει αποκλειστικά στον
κοινό φαινότυπο.κοινό φαινότυπο.
Αντιπροσωπεύει πολύ παλιές φυλές.Αντιπροσωπεύει πολύ παλιές φυλές.
Αντιπροσωπεύει ένα ανεκτίμητο ιστορικόΑντιπροσωπεύει ένα ανεκτίμητο ιστορικό
τεκμήριο, μια εικόνα που παραμένει σταθερή στοτεκμήριο, μια εικόνα που παραμένει σταθερή στο
χρόνο και την ιστορία.χρόνο και την ιστορία.
Η σημασία του δεν συγκρίνεται από βιολογικήΗ σημασία του δεν συγκρίνεται από βιολογική
άποψη με τη σημασία ενός γνήσια άγριουάποψη με τη σημασία ενός γνήσια άγριου
πληθυσμού στο φυσικό περιβάλλον.πληθυσμού στο φυσικό περιβάλλον.
Αντιπροσωπεύει ένα ιστορικό και πολιτιστικόΑντιπροσωπεύει ένα ιστορικό και πολιτιστικό
τεκμήριο.τεκμήριο.
Θεωρείται ως μια αληθινή «πολιτιστικήΘεωρείται ως μια αληθινή «πολιτιστική
κληρονομιά».κληρονομιά».
Φορτίζεται με ιστορική και αρχαιολογική σημασία.Φορτίζεται με ιστορική και αρχαιολογική σημασία.
15.
16. Πρέπει να αναγνωριστεί ωςΠρέπει να αναγνωριστεί ως
«Κοινή Κληρονομιά της«Κοινή Κληρονομιά της
Ανθρωπότητας» που υπόκειταιΑνθρωπότητας» που υπόκειται
σε στρατηγικές διατήρησης.σε στρατηγικές διατήρησης.
17. H επίδραση των δασικών πυρκαγιών στηH επίδραση των δασικών πυρκαγιών στη
διασπορά των ελαφιώνδιασπορά των ελαφιών
Η εξάπλωση δεν επηρεάστηκε σημαντικά από τιςΗ εξάπλωση δεν επηρεάστηκε σημαντικά από τις
δασικές πυρκαγιές, καθώς:δασικές πυρκαγιές, καθώς:
α. οι καμένες εκτάσεις δεν έπαψαν να αποτελούνα. οι καμένες εκτάσεις δεν έπαψαν να αποτελούν
ενδιαίτημα του είδους.ενδιαίτημα του είδους.
β. εμφανίζονται στις καμένες εκτάσεις την ίδια χρονιά,β. εμφανίζονται στις καμένες εκτάσεις την ίδια χρονιά,
αφού προσελκύονται από τη νέα φθινοπωρινή βλάστηση πουαφού προσελκύονται από τη νέα φθινοπωρινή βλάστηση που
αναπτύσσεται.αναπτύσσεται.
γ. επεκτείνουν την εξάπλωσή τους μέσα σε καμένεςγ. επεκτείνουν την εξάπλωσή τους μέσα σε καμένες
εκτάσεις, σε θέσεις όπου παλαιότερα δεν είχαν παρατηρηθεί.εκτάσεις, σε θέσεις όπου παλαιότερα δεν είχαν παρατηρηθεί.
18.
19. H επίδραση της κτηνοτροφίας στον πληθυσμόH επίδραση της κτηνοτροφίας στον πληθυσμό
των πλατωνιώντων πλατωνιών
Η σχέση των αγροτικών ζώων και των πλατωνιώνΗ σχέση των αγροτικών ζώων και των πλατωνιών
είναι έντονα ανταγωνιστική, όσον αφορά στην τροφή, το νερόείναι έντονα ανταγωνιστική, όσον αφορά στην τροφή, το νερό
και τη χρήση του ενδιαιτήματος.και τη χρήση του ενδιαιτήματος.
Η βοσκοφόρτωση το 2005 ήταν 2,4 φορές μεγαλύτερηΗ βοσκοφόρτωση το 2005 ήταν 2,4 φορές μεγαλύτερη
από τη βοσκοϊκανότητααπό τη βοσκοϊκανότητα
Αίγες – ΠρόβαταΑίγες – Πρόβατα
Η άριστη πυκνότητα πληθυσμού πλατωνιών στιςΗ άριστη πυκνότητα πληθυσμού πλατωνιών στις
ελεγχόμενες περιοχέςελεγχόμενες περιοχές 20 - 30 άτομα ανά 100 εκτάρια20 - 30 άτομα ανά 100 εκτάρια
Ο ζωτικός χώρος που απαιτείται για τη σωστήΟ ζωτικός χώρος που απαιτείται για τη σωστή
διατήρηση των πλατωνιών στο φυσικό περιβάλλον είναι 35 -διατήρηση των πλατωνιών στο φυσικό περιβάλλον είναι 35 -
50 στρέμματα για κάθε ζώο.50 στρέμματα για κάθε ζώο.
20. H επίδραση της κτηνοτροφίας στον πληθυσμόH επίδραση της κτηνοτροφίας στον πληθυσμό
των πλατωνιώντων πλατωνιών
Παρά τον σκληρό ανταγωνισμό και τηνΠαρά τον σκληρό ανταγωνισμό και την
εκτόπιση του πλατωνιού από τους βιότοπουςεκτόπιση του πλατωνιού από τους βιότοπους
του, από τα κτηνοτροφικά ζώα, ενοχοποιείταιτου, από τα κτηνοτροφικά ζώα, ενοχοποιείται
το ελάφι για τις καταστροφές στις καλλιέργειεςτο ελάφι για τις καταστροφές στις καλλιέργειες
αν και η αναλογία ελαφιών προςαν και η αναλογία ελαφιών προς
κτηνοτροφικά ζώα είναι 1:100.κτηνοτροφικά ζώα είναι 1:100.
21. Κοινωνικές πιέσεις και πολιτικές αποφάσειςΚοινωνικές πιέσεις και πολιτικές αποφάσεις
Τον μεγαλύτερο κίνδυνο όμως, αποτελούν οιΤον μεγαλύτερο κίνδυνο όμως, αποτελούν οι
νοοτροπίες και η πολιτική βούλησηνοοτροπίες και η πολιτική βούληση
(στην Τ.Κ. Κατταβιάς πάρθηκε ομόφωνη απόφαση για την(στην Τ.Κ. Κατταβιάς πάρθηκε ομόφωνη απόφαση για την
«μείωση με νόμιμο τρόπο του μεγάλου αριθμού των ελαφιών«μείωση με νόμιμο τρόπο του μεγάλου αριθμού των ελαφιών
και……», παρά το γεγονός ότι απέχουμε πολύ από το νακαι……», παρά το γεγονός ότι απέχουμε πολύ από το να
φτάσουμε σε ικανοποιητικό αριθμό, προκειμένου να θεωρηθείφτάσουμε σε ικανοποιητικό αριθμό, προκειμένου να θεωρηθεί
ασφαλής ο πληθυσμός τους)ασφαλής ο πληθυσμός τους)
Η ανάθεση μελετών για την καταγραφή των ζημιώνΗ ανάθεση μελετών για την καταγραφή των ζημιών
από ελάφια στις γεωργικές καλλιέργειες, πιστεύεται ότι δεναπό ελάφια στις γεωργικές καλλιέργειες, πιστεύεται ότι δεν
προωθεί την προστασία και διαχείριση του πληθυσμού τωνπροωθεί την προστασία και διαχείριση του πληθυσμού των
ελαφιών, αφού από τότε που δόθηκε εγγράφως εντολή σταελαφιών, αφού από τότε που δόθηκε εγγράφως εντολή στα
όργανα της Δασικής Υπηρεσίας να γίνεται αυτοψία παρουσίαόργανα της Δασικής Υπηρεσίας να γίνεται αυτοψία παρουσία
του καταγγέλλοντας, σε κάθε περίπτωση διαμαρτυρίαςτου καταγγέλλοντας, σε κάθε περίπτωση διαμαρτυρίας
κατοίκων, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πράγματι η ζημιάκατοίκων, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πράγματι η ζημιά
προήλθε από πλατώνι, ή από κάποιο άλλο ζώο, οιπροήλθε από πλατώνι, ή από κάποιο άλλο ζώο, οι
καταγγελίες μειώθηκαν αισθητά.καταγγελίες μειώθηκαν αισθητά.
22.
23. Απενοχοποίηση του ελαφιούΑπενοχοποίηση του ελαφιού και απόδοση όσων ευθυνώνκαι απόδοση όσων ευθυνών
του αναλογούν. Είναι αδύνατο 100.000 αδέσποτατου αναλογούν. Είναι αδύνατο 100.000 αδέσποτα
κτηνοτροφικά ζώα να μην έχουν ευθύνη για τιςκτηνοτροφικά ζώα να μην έχουν ευθύνη για τις
προκαλούμενες ζημιές και αυτές να αποδίδονται σε λίγεςπροκαλούμενες ζημιές και αυτές να αποδίδονται σε λίγες
εκατοντάδες ελάφια.εκατοντάδες ελάφια.
επιτρέποντας την εξαφάνιση του τελευταίου πλατωνιού τηςεπιτρέποντας την εξαφάνιση του τελευταίου πλατωνιού της
Ρόδου, απόΡόδου, από ηθικής και ιστορικής άποψηςηθικής και ιστορικής άποψης θαθα
ισοδυναμούσε βασικά με την καταστροφή καλλιτεχνικού ήισοδυναμούσε βασικά με την καταστροφή καλλιτεχνικού ή
αρχαιολογικού μνημείου του παρελθόντος.αρχαιολογικού μνημείου του παρελθόντος.
να προταθεί η κήρυξη του ως «Μοναδικού Φυσικούνα προταθεί η κήρυξη του ως «Μοναδικού Φυσικού
Μνημείου».Μνημείου».
ποιος χρειάζεται ποιον;; Μήπως γινόμαστε συνένοχοι σεποιος χρειάζεται ποιον;; Μήπως γινόμαστε συνένοχοι σε
έναν ακόμη χαμένο «Κολοσσό»;έναν ακόμη χαμένο «Κολοσσό»;
συνεχής και αυστηρή προστασία.συνεχής και αυστηρή προστασία.
συνεχής και εντατική ενημέρωση του κοινού.συνεχής και εντατική ενημέρωση του κοινού.