Πολιτισμός Βυζαντίου

1. Ο πολιτισμός του Βυζαντίου

2. Οικογενειακή ζωή
Α:Γάμος
•Απαγόρευση γάμου σε:
α)κορίτσια κάτω των 12
β)αγόρια κάτω των 14
•Μετά τους αρραβώνες → προγαμιαίο
συμβόλαιο για την προίκα της νύφης
•Γαμήλιο γλέντι μόνα με συγγενείς και
φίλους του γαμπρού
•Δικαίωμα στο διαζύγιο

3. Οικογενειακή ζωή
Β:Η θέση της γυναίκας
•Περιορισμένη κοινωνική ζωή
•Κυρίαρχος ρόλος στην οικογενειακή
ζωή
•Έξοδοι: α)με καλυμμένο πρόσωπο
β)οι πλούσιες με την
συνοδεία δούλου
γ)μη συμμετοχή σε δημόσιες
τελετές
• Μετά το 11⁰ αιώνα → πρόσβαση
στα κοινά και στην παιδία

4. Οικογενειακή ζωή
Γ:ΤΟ ΠΑΙΔΙ
•Το παιδί έπαιρνε το όνομα του πατέρα
στην γενική
•Καθιέρωση επωνύμου
•Φροντίδα από την οικογένεια
•Συμπάθεια από το κράτος
•Πρώτα χρόνια ζωής στην
οικογένεια,πρώτα γράμματα στο σχολείο

5. Σχολείο
•2 κύκλοι σπουδών : α) γραμματιστής→7
χρονών
β)γραμματικός →12
χρονών
• Διδασκόμενα μαθήματα: ανάγνωση,
γραφή, γραμματική, ρητορική,
φιλοσοφία, αριθμητική, γεωμετρία,
αστρονομία, μουσική, Όμηρος,
κλασικοί συγγραφείς
• Δίδακτρα μαθητών → πόροι σχολείων
• Ορφανά → δωρεάν σχολεία
• Πανεπιστήμιο → όσοι είχαν την
οικονομική δυνατότητα

6. Ασθένεια ,ιατρική ,κοινωνική
περίθαλψη και θάνατος
•Υπάρξει ιατρών ανάλογα με τον
πληθυσμό
•Επίσκεψη ιατρών σε σπίτια
•Ανταγωνισμός μαγείας και ιατρικής
• Εκκλησία → ίδρυση πτωχοκομείων και
ορφανοτροφείων
•Δεισιδαιμονίες → χρήση μαγείας για
αντιμετώπιση ασθενειών

7. Κατοικία

8. Κατoικία
• Κατοικίες πόλεων: α) κεντρική αίθουσα → υποδοχή
β) ισόγειο → τζάκι, κουζίνα, πλυσταριό, λουτρό, εικονο-
στάσιο, παρεκκλήσι
γ) πέτρινες ή ξύλινες κολώνες
• Άλλες πόλεις, φτωχοί χωρικοί: α) άθλιες κατοικίες
β) ελάχιστες έως ανύπαρκτες ανέσεις
γ) μικρά σπίτια
• Ευκατάστατοι: α) διώροφα σπίτια
β)ισόγειο → κοτέτσι
γ) πάνω όροφος → δωμάτιο οικογένειας
• Μεγαλοκτηματίες: επαύλεις μακριά από χωριά

9. Ενδυμασία και μόδα
• Ενδιαφέρον σε μόδα και
κοσμήματα
• Αστοί: χιτώνες με πτυχώσεις,
δερμάτινες μπότες τον χειμώνα,
ανατολίτικα παπούτσια
• Χωρικοί: χιτώνες χωρίς μανίκια,
μακριές βράκες, ξυπόλυτοι ή
φορούσαν εξώπτερνα
• Γυναίκες: μανδύας που κάλυπτε
και το κεφάλι, μακιγιάζ,
φροντίδα μαλλιών
• Πλούσιες: πολυτελή ενδυμασία,
μεταξωτά και λινά

10. Ψυχαγωγία
•Ιεροτελεστίες,θρησκευτικές,κοινωνικές,λαικές
γιορτές
•Κάτοικοι προτεύουσας→ιππόδρομος →
αρματοδρομίες
→ άλλες
εκδηλώσεις
• Απόκριες → παρέλαση μεταμφιεσμένων
•Νέα σελήνη → πήδημα πάνω από φωτιές
•Επαρχία → ετήσια πανηγύρια → με
μάγους,αστρλόγους,θεραπευτές,θαυματοποιούς

11. Ψυχαγωγία

12. Μοναχιμσός
• Αναχώρηση σε κάποιο έρημο μέρος
• Μοναχικό κίνημα από την Αίγυπτο (4ος
αιώνας) → 2 μορφές: α) μοναχική, β)
κοινοβιακή
• Εξάπλωση σε όλο τον χριστιανικό
κόσμο, Εγγύς Ανατολή
• Κοινοβιακός μοναχισμός → μοναστήρια
• Επικεφαλής μοναστηρίου → τήρηση
κανόνων
• Ακμή μετά την αναστήλωση των εικόνων
• Μοναστικό κέντρο → Άγιο Όρος

13. Θρησκευτική ποίηση
• Δύο είδη: α)
λειτουργική και β)
μη λειτουργική

14. Θεολογική γραμματεία
• Σημαντική
εκκλησιαστικοί
συγγραφείς
• Αγιολογία
• Θρησκευτικά κινήματα
→ μυστικισμός
→ ησυχαμσός

15. Λόγια κοσμική γραμματεία
• Αρχές 7ου αιώνα → Γεώργιος Πισίδης →
κατορθώματα αυτοκράτορα Ηρακλείου
• Κοσμικό ποιητικό μνημείο → Ελληνική Ανθολογία
• 11ος αιώνας → έπος ΄΄ Βασίλειος Διγενής Ακρίτας ΄΄
• Διάσωση κλασικών γραμμάτων
• 9ος αιώνας → πατριάρχης Φώτιος
• 10ος αιώνας → Αρέδας, Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας
• Φώτιος και Αρέδας → διακεκριμένοι εκπρόσωποι
κλασικών γραμμάτων
• Ιστοριογραφία
• Χρονογραφία

16. Δημώδης λογοτεχνία
• Εμφάνιση ακριτικών
τραγουδιών → λαική
γλώσσα
• Κυριότερος
εκπρόσωπος ο Γεώργιος
Πισίδης → ευδοκίμηση
του έργου του Χρονικόν
του Μορέως

17. Φιλοσοφία
• Μελέτη Ελλήνων
φιλοσόφων
• Απομάκρυνση από
την αρχαία θρησκεία
→ περιορισμοί στην
ενασχόληση με την
θρησκεία

18. Επιστήμη
• Κλασικός κόσμος: αγάπη για γνώση και πνευματική δραστηριότητα
• Ο έντονος θρησκευτικός χαρακτήρας δεν ευνόησε την ανάπτυξη των φυσικών
επιστημών
• Ίδρυση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων: α) Πατριαρχική Ακαδημία
(Θεολογική Σχολή)
β) Πανδιδακτήριο (Πανε-
πηστήμιο Κωνλης)
γ) Πανεπιστήμιο Μαγναύρας
δ) Διδασκαλείο Νόμων
• Δίκαιο → ιδιαίτερη ανάπτυξη
• Ιατροί, αστρονόμοι, μαθηματικοί, λόγιοι, φιλόσοφοι
• Ενδιαφέρον για την Γεωγραφία

19. Επιστήμη

20. Τεχνολογία
• Εφευρέσεις: α) υγρό
πυρ
β) οπτικός τηλέγραφος
• Αξιοποίηση ναυτικής
τεχνολογίας
• Γνωστότερο πολεμικό
πλοίο → δρόμων

21. Aρχιτεκτονική
Αγία Σόφια
Βασιλική με τρούλο ή τρουλαία βασιλική

22. Aρχιτεκτονική
• Μακεδονική Δυναστεία → Σταυροειδής με τρούλο
Καπνικαρέα

23. Aρχιτεκτονική
Πεντάτρουλος
βυζαντινή εκκλησία Παντάνασσας

24. Aρχιτεκτονική
11ος αιώνας → οκταγωνικός
Άγιοι Θεόδωροι

25. Γλυπτική και ζώγραφικη
• Η γλυπτική δεν ευνοήθηκε
• Τοιχογραφίες, ψηφιδωτά
• Τυπικό σχήμα στην
εικονογράφηση: στην κορυφή
του τρούλου ο Παντοκράτορας
περιστοιχισμένος από αγγέλους
και προφήτες, στην αψίδα του
Ιερού η Θεοτόκος ανάμεσα
στους αρχαγγέλους Μιχαήλ και
Γαβριήλ, στα λοφία του τρούλου
οι 4 Ευαγγελιστές και στους
τοίχους οι Άγιοι και οι Μάρτυρες

26. Μικρογραφία, Μικροτεχνία,
Μικρογλυπτική, Νομιζματική
• Οι μικρογραφίες διακοσμούν
χειρόγραφα
• Αξιόλογη παραγωγή
εκκλησιαστικών και κοσμικών
έργων μικροτεχνίας και
μικρογλυπτικής
• Νομίσματα: α) έργα
μικροτεχνίας
β) ιστορικές πηγές

27. Μουσική
• Πρώτοι χριστιανικοί αιώνες → απλή
λειτουργική ποίηση και μουσική
• Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού
→ ύμνοι πιο σύνθετοι
• Εκκλησιαστική μουσική: μονοφωνική,
φωνητική
• Σημειογραφία → αλφαβητική
• Ανάπτυξη κοσμικής μουσικής
• Μουσικά όργανα σε διασκεδάσεις
• Αλληλεπίδραση λαϊκής και θρησκευτικής
μουσικής

28. • Ο μαθητής του Β5’
Σπύρος Ντρέλλιας