β γυμνασιου

1. Ο πολιτισμός του Βυζαντίου
Νίκα Ηλιάνα
Β’5

2. 1. Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο

3. Η οικογενειακή ζωή
 Γάμος
• Απαγόρευση γάμου σε κορίτσια
κάτω των 12 και αγόρια κάτω
των 14.
• Τέλεση αρραβώνων και
υπογραφή για την καθόριση της
προίκας της νύφης και τα δώρα
του γαμπρού.
• Γαμήλιο γλέντι μόνο με
συγγενείς και φίλους του
γαμπρού.
• Δικαίωμα για διαζύγιο.

4.  Η θέση της γυναίκας:
• Περιορισμένη κοινωνική ζωή.
• Κυρίαρχος ρόλος στην οικογένεια
 Έξοδοι:
i. Με καλυμμένο πρόσωπο
ii. Οι πλούσιες με συνοδεία δούλων
iii. Όχι δικαίωμα σε δημόσιες τελετές
• Μετά τον 11αι. πρόσβαση στα κοινά και την
παιδία.

5.  Παιδί:
• Πολύ ευχάριστο γεγονός
• Επώνυμο: το όνομα του πατέρα σε
πτώση γενική
• Διάβασμα παραμυθιών από την μητέρα
• Αντιμετωπιζόταν με μεγάλη συμπάθεια
• Εκμάθηση γραμμάτων μετά από κάποια
χρόνια ζωής

6. Το σχολείο
 Το εκπαιδευτικό σύστημα:
• Δύο κύκλοι σπουδών (του γραμματιστή κ του
γραμματικού)
• Α’ κύκλος: 7 ετών
• Β’ κύκλος: 12 ετών
• Διδασκόμενα μαθήματα: Ανάγνωση, γραφή,
γραμματική, ρητορική, Όμηρο κ άλλους
μεταγενέστερους συγγραφείς

7.  Οι πόροι για την λειτουργία του σχολείου:
• Δίδακτρα που κατέβαλλαν οι μαθητές
• Δωρεάν σχολεία για τα ορφανά
• Εκκλησιαστικά σχολεία
• Μετά τις βασικές σπουδές οι εύποροι έκαναν
σπουδές στο πανεπιστήμιο

8. Η ασθένεια, η ιατρική, η κοινωνική
περίθαλψη και ο θάνατος
 Αντιμετώπιση των ασθενειών:
• Νοσοκομείο με αριθμό γιατρών ανάλογα πληθυσμό
• Γιατροί που δέχονται ασθενείς στα ιατρεία ή σπίτι
τους
 Οι δεισιδαιμονίες:
• Οδηγούσαν τον λαό στην μαγεία
• Ανταγωνισμός μεταξύ μαγείας και ιατρικής
• Πτωχοκομεία και ορφανοτροφεία συντηρούνταν
από την εκκλησία

9. Η κατοικία
 Τα σπίτια
o Οι εύποροι:
• Οικοδόμηση γύρω από μια
κεντρική αίθουσα
• Στο ισόγειο υπήρχε τζάκι,
κουζίνα, πλυσταριό, λουτρό,
εικονοστάσιο, κοτέτσι, στάβλο
• Πάνω όροφο: Τα υπόλοιπα
δωμάτια
o Οι φτωχοί:
• Άθλιες κατοικίες
• Ελάχιστες ανέσεις
o Οι χωρικοί:
• Μικρά σπίτια
• Έναν μοναδικό στεγασμένο χώρο,
διαιρεμένο σε δύο δωμάτια

10. Η ενδυμασία και η μόδα
 Οι χωρικοί:
o Οι άντρες:
• Χιτώνες χωρίς μανίκια
• Βράκες ως τον αστράγαλο
• Ξυπόλητοι η με ανοιχτά
παπούτσια στην φτέρνα
o Οι γυναίκες:
• Χιτώνα και μανδύα από πάνω
• Μακιγιάρονται και
φροντίζουν τα μαλλιά τους
 Οι αστοί:
o Οι άντρες:
• Μακρύ χιτώνα
• Μπότες δερμάτινες τον
χειμώνα και ανατολίτικα
παπούτσια το καλοκαίρι
o Οι γυναίκες:
• Πολυτελή ενδύματα μεταξωτά
και λινά

11. Η ψυχαγωγία
• Ιεροτελεστίες, θρησκευτικές,
κοινωνικές και λαϊκές γιορτές
• Διασκέδαση στον ιππόδρομο
• Θρησκευτικές πομπές, δημόσιες
τελετές
• Μεταμφίεση τις απόκριες για
παρέλαση στους δρόμους
 Στην επαρχία :
• Ετήσια πανηγύρια
• Συγκέντρωση μάγων, αστρολόγων,
θεραπευτών κλπ.

12. Ο μοναχισμός
• Αναχώρηση σε κάποιο έρημο μέρος
• Ονομασία: μοναχοί, αναχωρητές, ερημίτες ή
ασκητές
• Νηστεία, προσευχή κ αϋπνία
Οι μορφές του μοναχισμού:
• Η μοναχική
• Η κοινοβιακή
Μοναστικό κέντρο: Άγιο όρος

13. 2. Βυζαντινή Γραμματεία

14. Θρησκευτική ποίηση
• Ανάπτυξη μετά την επικράτηση του χριστιανισμού
 Λειτουργική ποίηση
 Μη λειτουργική
Θεολογική γραμματεία
• Ανάδειξη σημαντικών εκκλησιαστικών
συγγραφέων
• Συμβολή της αγιολογίας, του μυστικισμού και του
ησυχασμού

15. Λόγια κοσμική γραμματεία
• Δεν έχει να επιδείξει αξιόλογα έργα
• Η ακμή του Γεώργιου Πισίδη τον 7ο αι.
 Ελληνική Ανθολογία:
• Το κυριότερο κοσμικό ποιητικό μνημείο
• Με 4.000 επιγράμματα
• Συνέχιση της αρχαίας παράδοσης
 Το έπος Βασίλειος Διγενής Ακρίτας:
• Γραμμένο τον 11ο αι.
• Αναδύεται ένας κοινός αραβοβυζαντινός κόσμος
• Διακρίνονται οι αμοιβαίες επιρροές των πληθυσμών που
ζούσαν στις δυο πλευρές των ανατολικών κόσμων

16.  Διάσωση των κλασικών γραμμάτων:
• Ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες και εργαστήρια αντιγραφής
• Χρήση της μικρογράμματης γραφής
• Μίμηση του ύφους και της γλώσσας των αρχαίων ελλήνων
 Πατριάρχης Φώτιος:
• Πρωταρχικό ρόλο στην πνευματική άνθηση
• Διάσωση της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς
 Ιστοριογραφία και Χρονογραφία:
• Πρότυπα τους αρχαίους Έλληνες ιστοριογράφους
• Χρονογραφία: λαϊκή ιστορική αφήγηση χωρίς προσπάθεια
αναζήτησης της αλήθειας με έμφαση στα θαύματα

17. Δημώδης λογοτεχνία
 Ακριτικά τραγούδια:
• Εμφάνιση τον 10ο αι.
• Σηματοδότηση της αρχής της νεοελληνικής
ποίησης
• Επικράτηση της λαϊκής γλώσσας
 Εποχή των Παλαιολόγων:
• Έμμετρο ιπποτικό μυθιστόρημα
• Δημώδη γλώσσα
Φιλοσοφία
• Απομάκρυνση από την αρχαία θρησκεία
• Περιορισμοί στην ενασχόληση με την φιλοσοφία
• Ανεξάρτητη από την θεολογική σκέψη
• Συνέχιση μελέτης ελλήνων φιλόσοφων

18. Επιστήμη και Τεχνολογία

19. • Ίδρυση της Πατριαρχικής Ακαδημίας (5ο
αι.)
• Το Πανδιδακτήριο της
Κωνσταντινούπολης (5ο αι.)
• Το Διδασκαλείο Νόμων (11ο αι.)
• Ενδιαφέρον για τη γεωγραφία
• Λόγιοι και φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με
τις επιστήμες
 Τεχνολογία:
• Το υγρόν πυρ
• Ο οπτικός τηλέγραφος
 Ναυτική τεχνολογία:
• Ο δρόμων (το γνωστότερο πολεμικό
πλοίο)
• Το εμπορικό πλοίο

20. Εικαστικές Τέχνες και Μουσική

21. Αρχιτεκτονική
• Ο ρυθμός του
σταυροειδούς με
τρούλο:
• Βασιλική με τρούλο:

22. • Ο οκταγωνικός:
• Ο αγιορείτικος τύπος:
Κόσμηση των
εσωτερικών χώρων
με:
• Τοιχογραφίες
• Ψηφιδωτά
• Ανάγλυφες
παραστάσεις
• Έργα ξυλογλυπτικής
• Φορητές εικόνες

23.  Γλυπτική και ζωγραφική:
• Δεν ευνοήθηκε από την εκκλησία
• Θύμιζε την αρχαία θρησκεία
 Κυριότερες μορφές έκφρασης:
• Τοιχογραφίες και ψηφιδωτά
 Διαμόρφωση ενός τυπικού σχήματος στην
εικονογράφηση
• Στην κορυφή: εικονογράφηση του
Παντοκράτορα περιστοιχισμένος από
αγγέλους
• Στην αψίδα του ιερού: Η Θεοτόκος ανάμεσα
στους αρχάγγελους Μιχαήλ και Γαβριήλ
• Στα λοφία του τρούλου: Οι τέσσερις
Ευαγγελιστές
• Στους τοίχους: οι δεσποτικές γιορτές, οι
Άγιοι και οι μάρτυρες
 Οι μορφές παρουσιάζονται λιπόσαρκες

24. Μικροτεχνία, Μικρογραφία,
Μικρογλυπτική και Νομισματική
 Μικρογραφίες:
• Στενή σύνδεση μεταξύ λόγου και εικόνας
• Πληροφορίες για τις καλλιτεχνικές τάσεις της εποχής
 Μικροτεχνία και μικρογλυπτική:
• Από πολύτιμα μέταλλα, σμάλτο, ξύλο και ελεφαντόδοντο
 Νομίσματα:
• Αισθητική αξία
• Έργα μικροτεχνίας
• Σημαντική ιστορική πηγή

25. Μουσική
 Εκκλησιαστική λειτουργική ποίηση
• Κατά την Θεία Λειτουργία και λατρευτικές τελετές
• Απλή
 Ύμνοι
• Περιεχόμενο για τον Θεό
• 6ο αι. Ποιητές και μελωδοί
• 7ο αι. Υμνογράφοι και μελοποιοί
 Εκκλησιαστική μουσική:
• Μονοφωνική και φωνητική
 Το λειτουργικό δράμα:
• Δεν ευδοκιμεί στην ανατολική εκκλησία
 Κοσμική:
• Με μουσικά όργανα

26.  Λαϊκή μουσική
• Υπήρχε αλληλεπίδραση
• Ψάλτες της αγίας Σοφίας
• Επευφημίες προς τον
αυτοκράτορα
 Κοσμικές εκδηλώσεις
• Συνοδεύονταν από αερόφωνο
όργανο
• Διάδοση του οργάνου στη
δύση από τον Κωνσταντίνο Ε’