SlideShare a Scribd company logo
1 of 54
Download to read offline
Hanna Batorowska
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Sztuka analizy i syntezy –
talent czy wyuczona umiejętność?
Plan wystąpienia
1/ kompetencje informacyjne
2/ syntezowanie i analizowanie
w interdyscyplinarnej refleksji
3/ trudności z uogólnianiem i kategoryzowaniem
4/ internalizacja wiedzy poprzez tworzenie
schematów organizacyjnych
5/ preferowanie tworzenia map myśli
i infografik zamiast struktur hierarchicznych
Plan wystąpienia
analizowanie i syntezowanie w badaniach
6/ badania na temat postrzeganej przez młodzież własnej
skuteczności w zakresie indywidualnego zarządzania
informacją i wiedzą, ze szczególnym uwzględnieniem
sposobów przetwarzania zgromadzonego zasobu
informacyjnego
7/ porównanie własnej oceny respondentów z oceną
wystawioną na podstawie wykonanych zadań
praktycznych będących egzemplifikacją działań, o które
pytano w zestawie stwierdzeń typu: wiem, że potrafię,
umieszczonych w kwestionariuszu badań ankietowych
Kompetencje
informacyjne
KOMPETENCJE INFORMACYJNE
• Stanowią gwarancję sprawnego i racjonalnego
korzystania z zasobów informacji,
• są nieodzowne podczas: konstruowania wiedzy,
tworzenia jej struktur, wypracowywania własnych
strategii, uczenia się.
ZDOLNOŚĆ UMYSŁU CZŁOWIEKA DO SELEKCJI
INFORMACJI
JEST FUNDAMENTALNA DLA ISTNIENIA CZŁOWIEKA
•
WYMAGA ONA
* pobierania informacji z różnych źródeł,
* poddawania jej obiektywnej ocenie i zrozumieniu,
* ZESTAWIANIA JEJ ZE SOBĄ W SPOSÓB
SENSOWNY nie tylko dla osoby dokonującej
syntezy, ale także dla innych osób
UMIEJĘTNOŚCI
NIEPOWSZECHNE I TRUDNE DO OPANOWANIA
1. ŁĄCZENIE W SPÓJNĄ CAŁOŚĆ RÓŻNYCH
INFORMACJI
2. SYSTEMATYZOWANIE ICH Z PERSPEKTYWY
WIĘCEJ NIŻ JEDNEJ DYSCYPLINY WIEDZY
• Trudności wynikają z fragmentarycznego
(wyrwanego z kontekstu) i pospiesznego
tempa oglądu świata, typowego dla
hipertekstowego sposobu przyswajania
wiedzy
TRUDNOŚCI Z UOGÓLNIANIEM
• 1/ brak umiejętności analizowania tekstów
• i dostrzegania w nich najważniejszych,
kluczowych dla przedmiotu informacji
• 2/ brak umiejętności ich kategoryzacji,
klasyfikacji i grupowania tematycznego
Czy można mówić
o utracie umiejętności syntezy i kategoryzacji
przez „płytkie umysły” internautów?
• Internauci nie radzą sobie z poszukiwaniem
relewantnych informacji w sieci, ponieważ
„mają zbyt ubogą wiedzę na temat struktur
informacyjnych, logicznych zasad łączenia
danych z różnych źródeł oraz odróżniania rzeczy
ważnych od nieistotnych”
WEDŁUG MANFREDA SPITZERA
SIEĆ
1/ pomniejsza dogłębną znajomość tematu,
2/ niszczy umysł dyscyplinarny jednostki,
3/ zubaża sposób opisu problemu,
4/utrudnia dokonywanie syntez i tworzenie
struktur
5/ utrudnia postrzeganie zagadnienia
w szerszym kontekście.
• Sieć sprzyja
1/ pobieżnemu czytaniu,
2/ chaotycznemu myśleniu
3/ powierzchownej nauce
MANFRED SPITZER
• W rozwoju umysłu syntezującego
przeszkadza człowiekowi wielozadaniowość,
Trudno ignorować nieistotne bodźce
docierające różnymi kanałami z otoczenia
Dlatego koncentracja na jednym zadaniu
staje się bardzo trudna
DERRICK DE KERCKHOVE
• Książka jako technologia przetrwania
• W jej linearnej strukturze mieści się
refleksja nad treścią, a ona sama
spowalnia przepływ informacji wynikający z
technologicznego przyspieszenia i pozwala
na pracę
• w indywidualnym tempie dostosowanym do
możliwości mózgu każdego człowieka
BARIERY W WYSZUKIWANIU INFORMACJI
• 1/ brak znajomości pojęć i terminów z zakresu
poznawanej dziedziny, zwłaszcza pojęć
szczegółowych, które pozwoliłyby podmiotowi szybko
dotrzeć do właściwego obszaru specjalistycznego
słownictwa
• 2. dobieranie terminów wyszukiwawczych
w sposób przypadkowy
OCENA WIEDZY PODMIOTU
• Postrzegając obraz rzeczywistości odwzorowany
w umyśle podmiotu jako reprezentację jego wiedzy
• o świecie,
• można poprzez interpretację sposobu porządkowania
informacji i określania zachodzących pomiędzy nimi
związków wskazać na
• rozumienie przez ten podmiot analizowanego problemu.
Schemat organizacyjny
w procesie wizualizacji
przyswajanych przez
studenta informacji
bardziej przypominał
mapę myśli, w której
starał się on umieścić
wszystkie zapamiętane
słowa i frazy kluczowe
WNIOSEK
• Preferowany jest sposób internalizacji
wiedzy poprzez tworzenie własnej mapy
myśli przyswajanego problemu
• A nie struktury hierarchicznej obiektu
analizowanie i syntezowanie
w badaniach
Społeczno-kognitywna teoria
zachowań ludzkich
Alfreda Bandury
1/ osoby posiadające wysokie poczucie własnej
skuteczności „wizualizują pozytywne rezultaty swojego
działania, a ci którzy wątpią, najczęściej wizualizują
porażkę
2/ osoby z większą pewnością swoich umiejętności (nie
zawsze uzasadnioną) mają większe osiągnięcia, gdyż
nie boją się podejmować ambitnych zadań
Indywidualne zarządzanie informacją
(PIM – Personal Information Management)
definiowane jest
jako odnoszące się do „praktyki i badań działań
podejmowanych przez człowieka w celu pozyskania
lub stworzenia, zebrania, zorganizowania, utrzymania,
ponownego odszukania, wykorzystania i dystrybucji
informacji potrzebnej do realizacji różnych celów (…)
i wypełnienia wielu ról życiowych i zadań..
Sprawne i skuteczne zarządzanie informacja
wymaga zbudowania własnej koncepcji
zarządzania wiedzą i konsekwencji w
systematycznym tworzeniu osobistej kolekcji
informacyjnej
Stworzenie takiej kolekcji nie jest możliwe bez
posiadania kompetencji informacyjnych, podobnie
jak nie jest możliwe tworzenie nowej wiedzy bez
sprawnego zarządzania indywidualnym zasobem
informacyjnym
Nowa wiedza powstaje także w wyniku porządkowania już
posiadanych informacji
oraz dostrzegania związków pomiędzy cząstkami
zgromadzonej wiedzy
i odkrywaniem nowych powiązań pomiędzy nimi.
Bez kompetencji informacyjnych trudno tworzyć
zewnętrzne struktury wiedzy, które jak podkreśla Mariusz
Kąkolewicz „służą rozbudowywaniu struktur
wewnętrznych: zapamiętywaniu, świadomemu
organizowaniu i rozszerzaniu wiedzy zinternalizowanej”
Stworzona przez Mariusza Kąkolewicza
koncepcja uczenia się poprzez tworzenie
zewnętrznych struktur wiedzy
ma na celu usprawnienie uczenia się w erze
społeczeństwa informacyjnego,
ESK – External Structure of Knowledge
• Wypracowanie własnych systemów
przechowywania, organizacji i hierarchizacji
danych, najlepiej dopasowanych do
indywidualnych struktur wiedzy wspierane powinno
być treningiem, np. w zakresie
• > mapowania myśli,
• > kwantowania wiedzy
• > opracowywania komunikatów analitycznych
• > redagowania syntez informacyjnych
kwant wiedzy obejmuje
1/ metryczkę informującą o problemie, który zainicjował
proces poszukiwania treści,
2/ cytat istotny dla zrozumienia problemu
3/ asocjację obejmującą skojarzenia z treścią cytatu i
rozwiązywanym problemem
Opracowanie kwantu wiedzy
wymaga od jej autora inteligencji i specjalistycznych
kompetencji informacyjnych, głównie analityczno-
syntetycznych
Tworzenie kwantów wiedzy przypomina pracę nad
dokumentami analitycznymi, tzw. „kostkami
informacyjnymi”
Tworzenie tego typu komunikatów oparte na
schemacie określanym jako „odwrócony trójkąt”
wymaga od autorów koncentracji w każdym akapicie
na treściach najistotniejszych i kończenia ich
treściami drugorzędnymi.
Redagowanie analiz dwuakapitowych lub
wielowątkowych, kwantów wiedzy, fiszek ułatwia
podmiotowi budowanie drzewa wiedzy
Studenci najczęściej konstruują drzewo wiedzy
w oparciu o struktury wiedzy
wizualizowane w formie map myśli i infografik.
Inne, bardziej sformalizowane i wyrafinowane formy,
np. oparte na schematach organizacyjnych, hierarchiach,
strukturach fasetowych nie cieszą się popularnością ze
względu na wymóg podporządkowania się sztywnym
zasadom gramatyk i słownictwu kontrolowanemu
obowiązującemu w językach informacyjnych
METODOLOGIA
Badania dotyczyły poczucia postrzeganej skuteczności
w zakresie opracowywania i przetwarzania
gromadzonych
przez studentów informacji oraz włączania ich do
własnych struktur wiedzy.
Kwestionariusz badań ankietowych
zawierał zestaw 42 stwierdzeń typu „jestem
przekonany, że potrafię”.
Zadane respondentom pytania miały pozwolić
odtworzyć odczucia
jakie towarzyszyły im podczas rozwiązywania zadań
w rzeczywistych sytuacjach problemowych.
Stwierdzenia dotyczyły siedmiu obszarów
kompetencji informacyjnych związanych z :
1/ umiejętnościami podziału zbioru na elementy
według kryteriów;
2/ etykietowania i nazywania zbiorów elementów;
3/ przyporządkowania elementów do zbioru;
4/ syntezowania treści w formie wniosków, konkluzji,
uogólnień ect.;
5/ tworzenia struktur wiedzy (map myśli, hierarchii ect.);
6/ redagowania opracowań (wydawnictw, komunikatów)
wymagających umiejętności analityczno-syntetycznych;
7/ wyszukiwania i selekcji informacji.
W każdej z siedmiu grup kompetencji
umieszczono stwierdzenia odwołujące się
do kompetencji szczegółowych.
Stwierdzeniom przyporządkowano częstość
ich występowania
w sześciostopniowej skali, w której
1 oznaczało – „prawie zawsze nie potrafię”,
2 – „zazwyczaj nie potrafię,
3 – „często nie potrafię”,
4 – „często potrafię”,
5 – „zazwyczaj potrafię”,
6 – „prawie zawsze potrafię”.
W badaniach prowadzonych w roku akad. 2015/2016
wzięło udział 186 studentów
Uniwersytetu Jagiellońskiego
i Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
studiujących na wydziałach:
Zarządzania i Komunikacji,
Pedagogicznym,
Filologicznym.
Oceniając poziom poczucia własnej skuteczności osób
biorących udział w badaniu w wymienionych
w kwestionariuszu działaniach, brano pod uwagę łączną
sumę punktów jaką mogło uzyskać stwierdzenie od
wszystkich respondentów, wynoszącą maksymalnie 1116
punktów.
Rozkład procentowy pozwolił uwidocznić różnice
w poziomie kompetencji informacyjnych respondentów
w obszarach szczegółowych.
• Żadne z 42 stwierdzeń nie opisywało kompetencji,
która okazała by się elementarną dla całej próbki
badawczej,
• chociaż przedział od 70,1% do 79,7 % maksymalnej
liczby punktów przypisanych stwierdzeniom,
których skuteczność wykonywania respondenci
ocenili na poziomie podstawowym i średnim, jest
dobrym wynikiem wskazującym na wysoki poziom
deklarowanych kompetencji informacyjnych
Główny obszar
kompetencji
Oznacze-nie
szczegó-łowych
obsza-rów
kompe-tencji
Stwierdzenia
respondentów
(wiem, że potrafię: )
Punktacja przypisana przez respondentów
stwierdzeniu
Poziom kompetencji
respondentów w
obszarze szczegółowym
Suma punktów jaką
uzyskało stwierdzenie
od wszystkich
respondentów. Rozkład
liczbowy
Suma punktów jaką
uzyskało stwierdzenie
od wszystkich
respondentów Rozkład
procentowy
I.
Podział zbioru na
elementy według
kryteriów
I.1/1 postrzegać cechy wspólne elementów w zbiorze 871 78,0 podstawowy
I.2/38 kategoryzować obiekty (dostrzegać podobieństwa w różnorodności) 838 75,1 średni
I.3/35 dostrzegać analogię pomiędzy elementami 840 75,3 średni
I.4/27 wymienić terminy szczegółowe uściślające temat główny 811 72,7 średni
I.5/3 wskazać kryteria według których można dzielić zbiór na części (działy,
klasy, fasety itp.)
774 69,4 zaawansowany
I.6/4 dostrzec różne konteksty przedmiotu analizy
(i je nazwać)
752 67,4 zaawansowany
II.
Etykietowanie
nazywanie zbiorów
elementów
II.1/24 dostrzegać nieadekwatność tytułu (nagłówka) do zawartości 875 78,4 podstawowy
II.2/11 dobierać słowa kluczowe służące do odzwierciedlenia zasadniczej
treści dokumentu
864 77,4 podstawowy
II.4/6 nadawać tytuły działom, na które podzielono zbiór główny 857 76,8 podstawowy
II.5/7 formułować nazwy pól tytułowych w tabelach zawierających wyniki
własnych badań
848 76,0 podstawowy
II.3/30 nadawać prawidłowe nazwy działom składającym się z wielu
elementów (nadawać im etykiety)
791 70,9 średni
II.6/4 dostrzec różne konteksty przedmiotu analizy i je nazwać 752 67,4 zaawansowany
Główny obszar
kompetencji
Oznacze-nie
szczegó-łowych
obsza-rów
kompe-tencji
Stwierdzenia
respondentów
(wiem, że potrafię: )
Punktacja przypisana przez respondentów
stwierdzeniu
Poziom kompetencji
respondentów w
obszarze szczegółowym
Suma punktów jaką
uzyskało stwierdzenie
od wszystkich
respondentów. Rozkład
liczbowy
Suma punktów jaką
uzyskało stwierdzenie
od wszystkich
respondentów Rozkład
procentowy
III.
Przyporządko-wanie
elementów do zbioru
III.1/5 przyporządkować elementy do zdefiniowanego zbioru 870 78,0 podstawowy
III.2/14 uogólniać zagadnienia opisywane w czytanych tekstach 863 77,3 podstawowy
III.3/2 wskazać obszary wiedzy (dziedziny, dyscypliny, specjalności), do
których należy analizowany problem
846 75,8 średni
III.4/21 abstrahować (pomijać informacje nierelewantne, nieistotne) 839 75,2 średni
III.5/31 postrzegać problem w sposób interdyscyplinarny 782 70,1 średni
IV.
Syntezowanie treści w
formie wniosków,
konkluzji, uogólnień ect.
IV.1/13 sporządzać notatki w formie list wypunktowanych, zestawień, tabel,
schematów, map myśli, innych struktur wiedzy itp.
889 79,7 podstawowy
IV.2/17 w sposób telegraficzny (zwięzły) przedstawić problem, zagadnienie,
temat itp.
845 75,7 średni
IV.3/20 formułować konkluzje 828 74,2 średni
IV.4/16 precyzyjnie formułować wnioski 826 74,0 średni
IV.5/34 scharakteryzować w sposób jednoznaczny i wyczerpujący określony
obiekt (podając jego cechy i wartości tych cech)
796 71,3 średni
IV.6/15 w sposób syntetyczny przedstawić treść zawartą w różnych
dokumentach
792 71,0 średni
IV.7/33 opisać obiekt za pomocą ściśle ustalonej liczby znaków (o wymaganej
objętości)
777 69,6 zaawansowany
IV.8/32 opisać obiekt za pomocą informacji faktograficznych 733 65,7 zaawansowany
Główny obszar
kompetencji
Oznacze-nie
szczegó-łowych
obsza-rów
kompe-tencji
Stwierdzenia
respondentów
(wiem, że potrafię: )
Punktacja przypisana przez respondentów
stwierdzeniu
Poziom kompetencji
respondentów w
obszarze szczegółowym
Suma punktów jaką
uzyskało stwierdzenie
od wszystkich
respondentów. Rozkład
liczbowy
Suma punktów jaką
uzyskało stwierdzenie
od wszystkich
respondentów Rozkład
procentowy
VI.
Redagowanie opracowań
(wydawnictw,
komunikatów)
wymagających
umiejętności
analityczno-
syntetycznych
VI.1/37 utworzyć poprawną strukturę spisu treści dla opracowywanego tematu 820 73,5 średni
VI.2/29 zaprojektować poster naukowy lub infografikę 820 73,5 średni
VI.3/39 streszczać teksty naukowe 813 72,9 średni
VI.4/8 redagować abstrakty (analizy, streszczenia przedstawiające przedmiot i
cel pracy, najważniejszą problematykę, metody itp.)
805 72,1 średni
VI.5/9 redagować adnotacje uzupełniające opis brakujących elementów lub
wyjaśniające nieprecyzyjnie sformułowaną treść (temat)
761 68,2 zaawansowany
VI.6/18 tworzyć indeksy rzeczowe (przedmiotowe, działowe, terminów i pojęć
itp.)
731 65,5 zaawansowany
VI.7/41 opracowywać kwanty wiedzy (fiszki) 721 64,6 zaawansowany
VI.8/42 opracowywać raporty (komunikaty) analityczne 658 59,0 zaawansowany
VII.
Wyszukiwanie i selekcja
informacji
VII.1/22 rozróżniać słowa znaczące (kluczowe) od nieznaczących w tekście 874 78,3 podstawowy
VII.2/12 precyzować pytania (wyrażenia) wyszukiwawcze za pomocą słów
kluczowych
862 77,2 podstawowy
VII.3/10 oddzielać informację nową od znanej, nadmiarowej, niekoniecznej do
zrozumienia informacji nowej
843 75,5 średni
VII.4/36 napisać złożone wyrażenie wyszukiwawcze poszukując literatury w
komputerowych katalogach bibliotecznych
771 69,1 zaawansowany
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ:
• postrzegać cechy wspólne elementów w zbiorze wskazać obszary
wiedzy (dziedziny, dyscypliny, specjalności), do których należy
analizowany problem
• wskazać kryteria według których można dzielić zbiór na części
(działy, klasy, fasety itp.)
• dostrzec różne konteksty przedmiotu analizy i je nazwać
• przyporządkować elementy do zdefiniowanego zbioru
• nadawać tytuły działom, na które podzielono zbiór główny
• formułować nazwy pól tytułowych w tabelach zawierających wyniki
własnych badań
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ:
• redagować abstrakty (analizy, streszczenia przedstawiające
przedmiot i cel pracy, najważniejszą problematykę, metody itp.)
• redagować adnotacje uzupełniające opis brakujących elementów
lub wyjaśniające nieprecyzyjnie sformułowaną treść (temat)
• oddzielać informację nową od znanej, nadmiarowej, niekoniecznej
do zrozumienia informacji nowej
• dobierać słowa kluczowe służące do odzwierciedlenia zasadniczej
treści dokumentu
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ
• dobierać słowa kluczowe służące do odzwierciedlenia
zasadniczej treści dokumentu
• precyzować pytania (wyrażenia) wyszukiwawcze za pomocą
słów kluczowych
• sporządzać notatki w formie list wypunktowanych, zestawień,
tabel, schematów, map myśli, innych struktur wiedzy itp.
• uogólniać zagadnienia opisywane w czytanych tekstach
• w sposób syntetyczny przedstawić treść zawartą w różnych
dokumentach
• precyzyjnie formułować wnioski
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ
• w sposób telegraficzny (zwięzły) przedstawić problem,
zagadnienie, temat itp.
• tworzyć indeksy rzeczowe (przedmiotowe, działowe, terminów i
pojęć itp.)
• łączyć odsyłaczami powiązane ze sobą terminy występujące w
indeksach
• formułować konkluzje
• abstrahować (pomijać informacje nierelewantne, nieistotne)
• rozróżniać słowa znaczące (kluczowe) od nieznaczących w
tekście
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ
• tworzyć połączenia semantyczne pomiędzy terminami,
pojęciami
• dostrzegać nieadekwatność tytułu (nagłówka) do zawartości
• tworzyć schematy organizacyjne (hierarchie)
• ustalać relacje pomiędzy elementami w zbiorze
• wymienić terminy szczegółowe uściślające temat główny
• utworzyć mapę myślizaprojektować poster naukowy lub
infografikę
• nadawać prawidłowe nazwy działom składającym się z wielu
elementów (nadawać im etykiety)
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ
• postrzegać problem w sposób interdyscyplinarny
• opisać obiekt za pomocą informacji faktograficznych
• opisać obiekt za pomocą ściśle ustalonej liczby znaków
(o wymaganej objętości)
• scharakteryzować w sposób jednoznaczny i wyczerpujący
określony obiekt (podając jego cechy i wartości tych cech)
• dostrzegać analogię pomiędzy elementami
• napisać złożone wyrażenie wyszukiwawcze poszukując
literatury w komputerowych katalogach bibliotecznych
CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ
• utworzyć poprawną strukturę spisu treści dla opracowywanego
tematu
• kategoryzować obiekty (dostrzegać podobieństwa w
różnorodności)
• streszczać teksty naukowe opisując przedmiot w formie
schematu organizacyjnego za pomocą terminówi
przyporządkowywać je do określonego poziomu hierarchii
• opracowywać kwanty wiedzy (fiszki)
• opracowywać raporty analityczne
• najwyżej oceniają studenci własną skuteczność w
obszarze drugim związanym ze sprawnością w
zakresie „nazywania wyodrębnionych z większej
całości zbiorów”.
• W tym obszarze aż cztery zadania uznają za
elementarne (łatwe), jedno za trochę trudniejsze, gdyż
wymagające nadawania prawidłowych nazw działom
składającym się z wielu elementów
PODSUMOWANIE
• trzeci obszar główny, tj. „przyporządkowanie
elementów do zbioru”, zawierał większość
zadań nie sprawiających badanym kłopotu.
• Ustalono, że w obszarze tym dwa zadania łączą
respondenci z kompetencjami na poziomie
podstawowym, trzy na średnim i żadne z nich
nie uznali za trudne.
• Najwięcej wątpliwości przy określaniu poczucia swojej
sprawności okazywały badane osoby w obszarze
szóstym, tj. związanym z „redagowaniem różnych
form opracowań wymagających umiejętności
analityczno-syntetycznych” i znajomością ich
struktury,
• bez względu czy były to fiszki, kwanty wiedzy,
adnotacje, streszczenia, abstrakty, spisy treści, indeksy,
infografiki, postery naukowe, czy bardziej złożone
opracowania, jak komunikaty analityczne, syntezy
informacyjne itp
• obszar piąty, w którym umieszczone zadania wymagały
umiejętności „strukuryzacji wiedzy”, nastręczał wiele
wątpliwości co do zadawalającej w tym obszarze
własnej skuteczności.
• Największe problemy związane były z zadaniami
odnoszącymi się do tworzeniem połączeń
semantycznych pomiędzy terminami i pojęciami; do
opisywania przedmiotu w formie schematu
organizacyjnego za pomocą terminów i prawidłowego
przyporządkowywania tych terminów do określonego
poziomu hierarchii; do łączenia odsyłaczami
powiązanych ze sobą terminów występujących w
indeksach.
• Najwięcej punktów przypadało na jedno
stwierdzenie
• w dziale III (840 punktów),
• w dziale VII (837 punktów),
• II (831 punktów),
• I (814 punktów),
• IV (810 punktów),
• V (800 punktów),
• a najmniej w dziale VI (766 punktów).
WNIOSEK
Trudności z tworzeniem logicznych struktur wiedzy
wynikały najczęściej :
• z braku szczegółowej wiedzy na temat analizowanego
problemu (w badaniach było to społeczeństwo
informacyjne),
• powierzchownym i jednoaspektowym podejściem do
tematu,
• wykorzystywaniem stereotypowych opinii i potocznych
sformułowań na w/w temat,
WNIOSEK
Trudności z tworzeniem logicznych struktur wiedzy
wynikały najczęściej:
• z przyjęcia założenia, że jest to temat ogólnie
znany, a więc nieskomplikowany,
• ze zróżnicowanego doświadczenia respondentów w
badanym obszarze
• zgodnie z teorią A. Bandury, poczucie własnej
sprawności w wykonywaniu zadań pozwala
respondentom bronić swoje stanowisko i szukać
uzasadnień dla przyjętego rozwiązania.
• często nie dostrzegają oni różnicy w wartości
przyjętego przez siebie rozwiązania a propozycją
logicznego, sformalizowanego przedstawienia
wyniku zadania.
• Jest to konsekwencją poruszania się w świecie,
w którym dominuje fragmentaryzacja, szybkość,
natychmiastowość, powierzchowność, nowość,
płynność, wielozadaniowość
BIBLIOGRAFIA
• Batorowska H., Zanik umiejętności dostrzegania problemu w ujęciu
całościowym i w interdyscyplinarnej refleksji. W: Kultura
informacyjna w ujęciu interdyscyplinarnym - teoria i praktyka. T.1.
Red. Hanna Batorowska. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny w
Krakowie 2015, s. 170-179.
• Batorowska H., Konsumpcja informacji a sztuka jej przetwarzania. W:
Człowiek – Media – Edukacja. Red. Janusz Morbitzer, Danuta
Morańska, Emila Musiał. Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu
2015, s.16-24.
• Batorowska H., Projektowanie struktur informacji w procesie
tworzenia wiedzy przez podmiot uczący się. W: Biblioteka w
przestrzeni edukacyjnej. Projektowanie informacji. Red. Stanisław
Skórka. Kraków: Wydawnictwo UP [w druku].
Dziękuję za uwagę

More Related Content

Similar to Sztuka analizy i syntezy

Elementy dydaktyki (1)
Elementy dydaktyki (1)Elementy dydaktyki (1)
Elementy dydaktyki (1)szczypek96
 
Refleksyjny nauczyciel
Refleksyjny nauczycielRefleksyjny nauczyciel
Refleksyjny nauczycielewakom60
 
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyKultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyMarek Deja
 
Metoda wq sf_referat
Metoda wq sf_referatMetoda wq sf_referat
Metoda wq sf_referatJSz
 
Information literacy w bibliotekach akademickich standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich   standardyInformation literacy w bibliotekach akademickich   standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich standardyEwa Rozkosz
 
Kultura organizacyjna, gr ii
Kultura organizacyjna, gr iiKultura organizacyjna, gr ii
Kultura organizacyjna, gr iiKlaudia L
 
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...Sabina Cisek
 
Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17
Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17
Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17Sabina Cisek
 
Audyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznych
Audyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznychAudyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznych
Audyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznychEpisteme
 

Similar to Sztuka analizy i syntezy (20)

8
88
8
 
8
88
8
 
Stymulowanie rozwoju psychomotorycznego i osobowości dziecka
Stymulowanie rozwoju psychomotorycznego i osobowości dzieckaStymulowanie rozwoju psychomotorycznego i osobowości dziecka
Stymulowanie rozwoju psychomotorycznego i osobowości dziecka
 
ID-EYE Ewaluacja online Anna Turowska
ID-EYE Ewaluacja online Anna TurowskaID-EYE Ewaluacja online Anna Turowska
ID-EYE Ewaluacja online Anna Turowska
 
Elementy dydaktyki (1)
Elementy dydaktyki (1)Elementy dydaktyki (1)
Elementy dydaktyki (1)
 
Refleksyjny nauczyciel
Refleksyjny nauczycielRefleksyjny nauczyciel
Refleksyjny nauczyciel
 
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyKultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
 
Metoda wq sf_referat
Metoda wq sf_referatMetoda wq sf_referat
Metoda wq sf_referat
 
Korżyk, Zmierzch wiedzy w kulturze dostępu
Korżyk, Zmierzch wiedzy w kulturze dostępuKorżyk, Zmierzch wiedzy w kulturze dostępu
Korżyk, Zmierzch wiedzy w kulturze dostępu
 
Podst.prog
Podst.progPodst.prog
Podst.prog
 
Information literacy w bibliotekach akademickich standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich   standardyInformation literacy w bibliotekach akademickich   standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich standardy
 
Kultura organizacyjna, gr ii
Kultura organizacyjna, gr iiKultura organizacyjna, gr ii
Kultura organizacyjna, gr ii
 
Andragogika
AndragogikaAndragogika
Andragogika
 
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
 
Metoda WebQuest
Metoda WebQuestMetoda WebQuest
Metoda WebQuest
 
Uczeń zdolny
Uczeń zdolnyUczeń zdolny
Uczeń zdolny
 
Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17
Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17
Informacja - rozne aspekty, Cisek, 16 17
 
Audyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznych
Audyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznychAudyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznych
Audyt Zarządzania Wiedzą - przy wykorzystaniu analizy sieci społecznych
 
Metoda WebQuest
Metoda WebQuestMetoda WebQuest
Metoda WebQuest
 
Nowe modele edukacji wyższej
Nowe modele edukacji wyższejNowe modele edukacji wyższej
Nowe modele edukacji wyższej
 

More from Uniwersytet Otwarty AGH

Główne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologii
Główne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologiiGłówne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologii
Główne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologiiUniwersytet Otwarty AGH
 
Bionika fotosyntezy w medycynie i energetyce
Bionika fotosyntezy w medycynie i energetyceBionika fotosyntezy w medycynie i energetyce
Bionika fotosyntezy w medycynie i energetyceUniwersytet Otwarty AGH
 
Prognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych
Prognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnychPrognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych
Prognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnychUniwersytet Otwarty AGH
 
Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy
Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy
Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy Uniwersytet Otwarty AGH
 
Ekologiczne żywienie, profilaktyka nowotworów
Ekologiczne żywienie, profilaktyka nowotworówEkologiczne żywienie, profilaktyka nowotworów
Ekologiczne żywienie, profilaktyka nowotworówUniwersytet Otwarty AGH
 
O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego
O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego
O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego Uniwersytet Otwarty AGH
 
Technologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylców
Technologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylcówTechnologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylców
Technologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylcówUniwersytet Otwarty AGH
 
Niedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wieku
Niedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wiekuNiedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wieku
Niedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wiekuUniwersytet Otwarty AGH
 
Otwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródła
Otwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródłaOtwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródła
Otwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródłaUniwersytet Otwarty AGH
 
Stan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w Krakowie
Stan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w KrakowieStan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w Krakowie
Stan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w KrakowieUniwersytet Otwarty AGH
 
Ocena środowiska regionu świętokrzyskiego
Ocena środowiska regionu świętokrzyskiegoOcena środowiska regionu świętokrzyskiego
Ocena środowiska regionu świętokrzyskiegoUniwersytet Otwarty AGH
 
Perspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru Ramana
Perspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru RamanaPerspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru Ramana
Perspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru RamanaUniwersytet Otwarty AGH
 

More from Uniwersytet Otwarty AGH (20)

Główne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologii
Główne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologiiGłówne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologii
Główne ujęcia osobowości w koncepcjach psychologii
 
Holistyczne zdrowie
Holistyczne zdrowieHolistyczne zdrowie
Holistyczne zdrowie
 
? - Informacja - rózne ujęcia
? - Informacja - rózne ujęcia? - Informacja - rózne ujęcia
? - Informacja - rózne ujęcia
 
Bionika fotosyntezy w medycynie i energetyce
Bionika fotosyntezy w medycynie i energetyceBionika fotosyntezy w medycynie i energetyce
Bionika fotosyntezy w medycynie i energetyce
 
Prognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych
Prognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnychPrognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych
Prognoza rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych
 
Jak mierzyć ilość informacji?
Jak mierzyć ilość informacji?Jak mierzyć ilość informacji?
Jak mierzyć ilość informacji?
 
Toskania
ToskaniaToskania
Toskania
 
Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy
Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy
Tradycja i współczesność interdyscyplinarnej współpracy
 
Erytrocyty - co o nas wiedzą?
Erytrocyty - co o nas wiedzą?Erytrocyty - co o nas wiedzą?
Erytrocyty - co o nas wiedzą?
 
Nowoczesna telekomunikacja
Nowoczesna telekomunikacjaNowoczesna telekomunikacja
Nowoczesna telekomunikacja
 
Ekologiczne żywienie, profilaktyka nowotworów
Ekologiczne żywienie, profilaktyka nowotworówEkologiczne żywienie, profilaktyka nowotworów
Ekologiczne żywienie, profilaktyka nowotworów
 
O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego
O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego
O społecznych konsekwencjach przegrzania współczesnego środowiska medialnego
 
Technologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylców
Technologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylcówTechnologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylców
Technologia informacyjna a intelektualny potencjał cyfrowych tubylców
 
Niedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wieku
Niedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wiekuNiedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wieku
Niedosłuch jako choroba cywilizacyjna XXI wieku
 
Orwell 2015
Orwell 2015Orwell 2015
Orwell 2015
 
Otwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródła
Otwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródłaOtwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródła
Otwarte oprogramowanie - zaczerpnij ze źródła
 
Małopolskie Centrum Nauki
Małopolskie Centrum NaukiMałopolskie Centrum Nauki
Małopolskie Centrum Nauki
 
Stan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w Krakowie
Stan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w KrakowieStan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w Krakowie
Stan aktualny i perspektywy poprawy jakości powietrza w Krakowie
 
Ocena środowiska regionu świętokrzyskiego
Ocena środowiska regionu świętokrzyskiegoOcena środowiska regionu świętokrzyskiego
Ocena środowiska regionu świętokrzyskiego
 
Perspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru Ramana
Perspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru RamanaPerspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru Ramana
Perspektywy dla badań i praktyki użycia zmodyfikowanego spektrometru Ramana
 

Sztuka analizy i syntezy

  • 1. Hanna Batorowska Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Sztuka analizy i syntezy – talent czy wyuczona umiejętność?
  • 2. Plan wystąpienia 1/ kompetencje informacyjne 2/ syntezowanie i analizowanie w interdyscyplinarnej refleksji 3/ trudności z uogólnianiem i kategoryzowaniem 4/ internalizacja wiedzy poprzez tworzenie schematów organizacyjnych 5/ preferowanie tworzenia map myśli i infografik zamiast struktur hierarchicznych
  • 3. Plan wystąpienia analizowanie i syntezowanie w badaniach 6/ badania na temat postrzeganej przez młodzież własnej skuteczności w zakresie indywidualnego zarządzania informacją i wiedzą, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów przetwarzania zgromadzonego zasobu informacyjnego 7/ porównanie własnej oceny respondentów z oceną wystawioną na podstawie wykonanych zadań praktycznych będących egzemplifikacją działań, o które pytano w zestawie stwierdzeń typu: wiem, że potrafię, umieszczonych w kwestionariuszu badań ankietowych
  • 5. KOMPETENCJE INFORMACYJNE • Stanowią gwarancję sprawnego i racjonalnego korzystania z zasobów informacji, • są nieodzowne podczas: konstruowania wiedzy, tworzenia jej struktur, wypracowywania własnych strategii, uczenia się.
  • 6. ZDOLNOŚĆ UMYSŁU CZŁOWIEKA DO SELEKCJI INFORMACJI JEST FUNDAMENTALNA DLA ISTNIENIA CZŁOWIEKA • WYMAGA ONA * pobierania informacji z różnych źródeł, * poddawania jej obiektywnej ocenie i zrozumieniu, * ZESTAWIANIA JEJ ZE SOBĄ W SPOSÓB SENSOWNY nie tylko dla osoby dokonującej syntezy, ale także dla innych osób
  • 7. UMIEJĘTNOŚCI NIEPOWSZECHNE I TRUDNE DO OPANOWANIA 1. ŁĄCZENIE W SPÓJNĄ CAŁOŚĆ RÓŻNYCH INFORMACJI 2. SYSTEMATYZOWANIE ICH Z PERSPEKTYWY WIĘCEJ NIŻ JEDNEJ DYSCYPLINY WIEDZY
  • 8. • Trudności wynikają z fragmentarycznego (wyrwanego z kontekstu) i pospiesznego tempa oglądu świata, typowego dla hipertekstowego sposobu przyswajania wiedzy
  • 9. TRUDNOŚCI Z UOGÓLNIANIEM • 1/ brak umiejętności analizowania tekstów • i dostrzegania w nich najważniejszych, kluczowych dla przedmiotu informacji • 2/ brak umiejętności ich kategoryzacji, klasyfikacji i grupowania tematycznego
  • 10. Czy można mówić o utracie umiejętności syntezy i kategoryzacji przez „płytkie umysły” internautów? • Internauci nie radzą sobie z poszukiwaniem relewantnych informacji w sieci, ponieważ „mają zbyt ubogą wiedzę na temat struktur informacyjnych, logicznych zasad łączenia danych z różnych źródeł oraz odróżniania rzeczy ważnych od nieistotnych”
  • 11. WEDŁUG MANFREDA SPITZERA SIEĆ 1/ pomniejsza dogłębną znajomość tematu, 2/ niszczy umysł dyscyplinarny jednostki, 3/ zubaża sposób opisu problemu, 4/utrudnia dokonywanie syntez i tworzenie struktur 5/ utrudnia postrzeganie zagadnienia w szerszym kontekście.
  • 12. • Sieć sprzyja 1/ pobieżnemu czytaniu, 2/ chaotycznemu myśleniu 3/ powierzchownej nauce
  • 13. MANFRED SPITZER • W rozwoju umysłu syntezującego przeszkadza człowiekowi wielozadaniowość, Trudno ignorować nieistotne bodźce docierające różnymi kanałami z otoczenia Dlatego koncentracja na jednym zadaniu staje się bardzo trudna
  • 14. DERRICK DE KERCKHOVE • Książka jako technologia przetrwania • W jej linearnej strukturze mieści się refleksja nad treścią, a ona sama spowalnia przepływ informacji wynikający z technologicznego przyspieszenia i pozwala na pracę • w indywidualnym tempie dostosowanym do możliwości mózgu każdego człowieka
  • 15. BARIERY W WYSZUKIWANIU INFORMACJI • 1/ brak znajomości pojęć i terminów z zakresu poznawanej dziedziny, zwłaszcza pojęć szczegółowych, które pozwoliłyby podmiotowi szybko dotrzeć do właściwego obszaru specjalistycznego słownictwa • 2. dobieranie terminów wyszukiwawczych w sposób przypadkowy
  • 16. OCENA WIEDZY PODMIOTU • Postrzegając obraz rzeczywistości odwzorowany w umyśle podmiotu jako reprezentację jego wiedzy • o świecie, • można poprzez interpretację sposobu porządkowania informacji i określania zachodzących pomiędzy nimi związków wskazać na • rozumienie przez ten podmiot analizowanego problemu.
  • 17. Schemat organizacyjny w procesie wizualizacji przyswajanych przez studenta informacji bardziej przypominał mapę myśli, w której starał się on umieścić wszystkie zapamiętane słowa i frazy kluczowe
  • 18. WNIOSEK • Preferowany jest sposób internalizacji wiedzy poprzez tworzenie własnej mapy myśli przyswajanego problemu • A nie struktury hierarchicznej obiektu
  • 20. Społeczno-kognitywna teoria zachowań ludzkich Alfreda Bandury 1/ osoby posiadające wysokie poczucie własnej skuteczności „wizualizują pozytywne rezultaty swojego działania, a ci którzy wątpią, najczęściej wizualizują porażkę 2/ osoby z większą pewnością swoich umiejętności (nie zawsze uzasadnioną) mają większe osiągnięcia, gdyż nie boją się podejmować ambitnych zadań
  • 21. Indywidualne zarządzanie informacją (PIM – Personal Information Management) definiowane jest jako odnoszące się do „praktyki i badań działań podejmowanych przez człowieka w celu pozyskania lub stworzenia, zebrania, zorganizowania, utrzymania, ponownego odszukania, wykorzystania i dystrybucji informacji potrzebnej do realizacji różnych celów (…) i wypełnienia wielu ról życiowych i zadań..
  • 22. Sprawne i skuteczne zarządzanie informacja wymaga zbudowania własnej koncepcji zarządzania wiedzą i konsekwencji w systematycznym tworzeniu osobistej kolekcji informacyjnej Stworzenie takiej kolekcji nie jest możliwe bez posiadania kompetencji informacyjnych, podobnie jak nie jest możliwe tworzenie nowej wiedzy bez sprawnego zarządzania indywidualnym zasobem informacyjnym
  • 23. Nowa wiedza powstaje także w wyniku porządkowania już posiadanych informacji oraz dostrzegania związków pomiędzy cząstkami zgromadzonej wiedzy i odkrywaniem nowych powiązań pomiędzy nimi. Bez kompetencji informacyjnych trudno tworzyć zewnętrzne struktury wiedzy, które jak podkreśla Mariusz Kąkolewicz „służą rozbudowywaniu struktur wewnętrznych: zapamiętywaniu, świadomemu organizowaniu i rozszerzaniu wiedzy zinternalizowanej”
  • 24. Stworzona przez Mariusza Kąkolewicza koncepcja uczenia się poprzez tworzenie zewnętrznych struktur wiedzy ma na celu usprawnienie uczenia się w erze społeczeństwa informacyjnego, ESK – External Structure of Knowledge
  • 25. • Wypracowanie własnych systemów przechowywania, organizacji i hierarchizacji danych, najlepiej dopasowanych do indywidualnych struktur wiedzy wspierane powinno być treningiem, np. w zakresie • > mapowania myśli, • > kwantowania wiedzy • > opracowywania komunikatów analitycznych • > redagowania syntez informacyjnych
  • 26. kwant wiedzy obejmuje 1/ metryczkę informującą o problemie, który zainicjował proces poszukiwania treści, 2/ cytat istotny dla zrozumienia problemu 3/ asocjację obejmującą skojarzenia z treścią cytatu i rozwiązywanym problemem Opracowanie kwantu wiedzy wymaga od jej autora inteligencji i specjalistycznych kompetencji informacyjnych, głównie analityczno- syntetycznych
  • 27. Tworzenie kwantów wiedzy przypomina pracę nad dokumentami analitycznymi, tzw. „kostkami informacyjnymi” Tworzenie tego typu komunikatów oparte na schemacie określanym jako „odwrócony trójkąt” wymaga od autorów koncentracji w każdym akapicie na treściach najistotniejszych i kończenia ich treściami drugorzędnymi. Redagowanie analiz dwuakapitowych lub wielowątkowych, kwantów wiedzy, fiszek ułatwia podmiotowi budowanie drzewa wiedzy
  • 28. Studenci najczęściej konstruują drzewo wiedzy w oparciu o struktury wiedzy wizualizowane w formie map myśli i infografik. Inne, bardziej sformalizowane i wyrafinowane formy, np. oparte na schematach organizacyjnych, hierarchiach, strukturach fasetowych nie cieszą się popularnością ze względu na wymóg podporządkowania się sztywnym zasadom gramatyk i słownictwu kontrolowanemu obowiązującemu w językach informacyjnych
  • 29. METODOLOGIA Badania dotyczyły poczucia postrzeganej skuteczności w zakresie opracowywania i przetwarzania gromadzonych przez studentów informacji oraz włączania ich do własnych struktur wiedzy. Kwestionariusz badań ankietowych zawierał zestaw 42 stwierdzeń typu „jestem przekonany, że potrafię”. Zadane respondentom pytania miały pozwolić odtworzyć odczucia jakie towarzyszyły im podczas rozwiązywania zadań w rzeczywistych sytuacjach problemowych.
  • 30. Stwierdzenia dotyczyły siedmiu obszarów kompetencji informacyjnych związanych z : 1/ umiejętnościami podziału zbioru na elementy według kryteriów; 2/ etykietowania i nazywania zbiorów elementów; 3/ przyporządkowania elementów do zbioru; 4/ syntezowania treści w formie wniosków, konkluzji, uogólnień ect.; 5/ tworzenia struktur wiedzy (map myśli, hierarchii ect.); 6/ redagowania opracowań (wydawnictw, komunikatów) wymagających umiejętności analityczno-syntetycznych; 7/ wyszukiwania i selekcji informacji.
  • 31. W każdej z siedmiu grup kompetencji umieszczono stwierdzenia odwołujące się do kompetencji szczegółowych. Stwierdzeniom przyporządkowano częstość ich występowania w sześciostopniowej skali, w której 1 oznaczało – „prawie zawsze nie potrafię”, 2 – „zazwyczaj nie potrafię, 3 – „często nie potrafię”, 4 – „często potrafię”, 5 – „zazwyczaj potrafię”, 6 – „prawie zawsze potrafię”.
  • 32. W badaniach prowadzonych w roku akad. 2015/2016 wzięło udział 186 studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie studiujących na wydziałach: Zarządzania i Komunikacji, Pedagogicznym, Filologicznym.
  • 33. Oceniając poziom poczucia własnej skuteczności osób biorących udział w badaniu w wymienionych w kwestionariuszu działaniach, brano pod uwagę łączną sumę punktów jaką mogło uzyskać stwierdzenie od wszystkich respondentów, wynoszącą maksymalnie 1116 punktów. Rozkład procentowy pozwolił uwidocznić różnice w poziomie kompetencji informacyjnych respondentów w obszarach szczegółowych.
  • 34. • Żadne z 42 stwierdzeń nie opisywało kompetencji, która okazała by się elementarną dla całej próbki badawczej, • chociaż przedział od 70,1% do 79,7 % maksymalnej liczby punktów przypisanych stwierdzeniom, których skuteczność wykonywania respondenci ocenili na poziomie podstawowym i średnim, jest dobrym wynikiem wskazującym na wysoki poziom deklarowanych kompetencji informacyjnych
  • 35. Główny obszar kompetencji Oznacze-nie szczegó-łowych obsza-rów kompe-tencji Stwierdzenia respondentów (wiem, że potrafię: ) Punktacja przypisana przez respondentów stwierdzeniu Poziom kompetencji respondentów w obszarze szczegółowym Suma punktów jaką uzyskało stwierdzenie od wszystkich respondentów. Rozkład liczbowy Suma punktów jaką uzyskało stwierdzenie od wszystkich respondentów Rozkład procentowy I. Podział zbioru na elementy według kryteriów I.1/1 postrzegać cechy wspólne elementów w zbiorze 871 78,0 podstawowy I.2/38 kategoryzować obiekty (dostrzegać podobieństwa w różnorodności) 838 75,1 średni I.3/35 dostrzegać analogię pomiędzy elementami 840 75,3 średni I.4/27 wymienić terminy szczegółowe uściślające temat główny 811 72,7 średni I.5/3 wskazać kryteria według których można dzielić zbiór na części (działy, klasy, fasety itp.) 774 69,4 zaawansowany I.6/4 dostrzec różne konteksty przedmiotu analizy (i je nazwać) 752 67,4 zaawansowany II. Etykietowanie nazywanie zbiorów elementów II.1/24 dostrzegać nieadekwatność tytułu (nagłówka) do zawartości 875 78,4 podstawowy II.2/11 dobierać słowa kluczowe służące do odzwierciedlenia zasadniczej treści dokumentu 864 77,4 podstawowy II.4/6 nadawać tytuły działom, na które podzielono zbiór główny 857 76,8 podstawowy II.5/7 formułować nazwy pól tytułowych w tabelach zawierających wyniki własnych badań 848 76,0 podstawowy II.3/30 nadawać prawidłowe nazwy działom składającym się z wielu elementów (nadawać im etykiety) 791 70,9 średni II.6/4 dostrzec różne konteksty przedmiotu analizy i je nazwać 752 67,4 zaawansowany
  • 36. Główny obszar kompetencji Oznacze-nie szczegó-łowych obsza-rów kompe-tencji Stwierdzenia respondentów (wiem, że potrafię: ) Punktacja przypisana przez respondentów stwierdzeniu Poziom kompetencji respondentów w obszarze szczegółowym Suma punktów jaką uzyskało stwierdzenie od wszystkich respondentów. Rozkład liczbowy Suma punktów jaką uzyskało stwierdzenie od wszystkich respondentów Rozkład procentowy III. Przyporządko-wanie elementów do zbioru III.1/5 przyporządkować elementy do zdefiniowanego zbioru 870 78,0 podstawowy III.2/14 uogólniać zagadnienia opisywane w czytanych tekstach 863 77,3 podstawowy III.3/2 wskazać obszary wiedzy (dziedziny, dyscypliny, specjalności), do których należy analizowany problem 846 75,8 średni III.4/21 abstrahować (pomijać informacje nierelewantne, nieistotne) 839 75,2 średni III.5/31 postrzegać problem w sposób interdyscyplinarny 782 70,1 średni IV. Syntezowanie treści w formie wniosków, konkluzji, uogólnień ect. IV.1/13 sporządzać notatki w formie list wypunktowanych, zestawień, tabel, schematów, map myśli, innych struktur wiedzy itp. 889 79,7 podstawowy IV.2/17 w sposób telegraficzny (zwięzły) przedstawić problem, zagadnienie, temat itp. 845 75,7 średni IV.3/20 formułować konkluzje 828 74,2 średni IV.4/16 precyzyjnie formułować wnioski 826 74,0 średni IV.5/34 scharakteryzować w sposób jednoznaczny i wyczerpujący określony obiekt (podając jego cechy i wartości tych cech) 796 71,3 średni IV.6/15 w sposób syntetyczny przedstawić treść zawartą w różnych dokumentach 792 71,0 średni IV.7/33 opisać obiekt za pomocą ściśle ustalonej liczby znaków (o wymaganej objętości) 777 69,6 zaawansowany IV.8/32 opisać obiekt za pomocą informacji faktograficznych 733 65,7 zaawansowany
  • 37. Główny obszar kompetencji Oznacze-nie szczegó-łowych obsza-rów kompe-tencji Stwierdzenia respondentów (wiem, że potrafię: ) Punktacja przypisana przez respondentów stwierdzeniu Poziom kompetencji respondentów w obszarze szczegółowym Suma punktów jaką uzyskało stwierdzenie od wszystkich respondentów. Rozkład liczbowy Suma punktów jaką uzyskało stwierdzenie od wszystkich respondentów Rozkład procentowy VI. Redagowanie opracowań (wydawnictw, komunikatów) wymagających umiejętności analityczno- syntetycznych VI.1/37 utworzyć poprawną strukturę spisu treści dla opracowywanego tematu 820 73,5 średni VI.2/29 zaprojektować poster naukowy lub infografikę 820 73,5 średni VI.3/39 streszczać teksty naukowe 813 72,9 średni VI.4/8 redagować abstrakty (analizy, streszczenia przedstawiające przedmiot i cel pracy, najważniejszą problematykę, metody itp.) 805 72,1 średni VI.5/9 redagować adnotacje uzupełniające opis brakujących elementów lub wyjaśniające nieprecyzyjnie sformułowaną treść (temat) 761 68,2 zaawansowany VI.6/18 tworzyć indeksy rzeczowe (przedmiotowe, działowe, terminów i pojęć itp.) 731 65,5 zaawansowany VI.7/41 opracowywać kwanty wiedzy (fiszki) 721 64,6 zaawansowany VI.8/42 opracowywać raporty (komunikaty) analityczne 658 59,0 zaawansowany VII. Wyszukiwanie i selekcja informacji VII.1/22 rozróżniać słowa znaczące (kluczowe) od nieznaczących w tekście 874 78,3 podstawowy VII.2/12 precyzować pytania (wyrażenia) wyszukiwawcze za pomocą słów kluczowych 862 77,2 podstawowy VII.3/10 oddzielać informację nową od znanej, nadmiarowej, niekoniecznej do zrozumienia informacji nowej 843 75,5 średni VII.4/36 napisać złożone wyrażenie wyszukiwawcze poszukując literatury w komputerowych katalogach bibliotecznych 771 69,1 zaawansowany
  • 38. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ: • postrzegać cechy wspólne elementów w zbiorze wskazać obszary wiedzy (dziedziny, dyscypliny, specjalności), do których należy analizowany problem • wskazać kryteria według których można dzielić zbiór na części (działy, klasy, fasety itp.) • dostrzec różne konteksty przedmiotu analizy i je nazwać • przyporządkować elementy do zdefiniowanego zbioru • nadawać tytuły działom, na które podzielono zbiór główny • formułować nazwy pól tytułowych w tabelach zawierających wyniki własnych badań
  • 39. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ: • redagować abstrakty (analizy, streszczenia przedstawiające przedmiot i cel pracy, najważniejszą problematykę, metody itp.) • redagować adnotacje uzupełniające opis brakujących elementów lub wyjaśniające nieprecyzyjnie sformułowaną treść (temat) • oddzielać informację nową od znanej, nadmiarowej, niekoniecznej do zrozumienia informacji nowej • dobierać słowa kluczowe służące do odzwierciedlenia zasadniczej treści dokumentu
  • 40. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ • dobierać słowa kluczowe służące do odzwierciedlenia zasadniczej treści dokumentu • precyzować pytania (wyrażenia) wyszukiwawcze za pomocą słów kluczowych • sporządzać notatki w formie list wypunktowanych, zestawień, tabel, schematów, map myśli, innych struktur wiedzy itp. • uogólniać zagadnienia opisywane w czytanych tekstach • w sposób syntetyczny przedstawić treść zawartą w różnych dokumentach • precyzyjnie formułować wnioski
  • 41. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ • w sposób telegraficzny (zwięzły) przedstawić problem, zagadnienie, temat itp. • tworzyć indeksy rzeczowe (przedmiotowe, działowe, terminów i pojęć itp.) • łączyć odsyłaczami powiązane ze sobą terminy występujące w indeksach • formułować konkluzje • abstrahować (pomijać informacje nierelewantne, nieistotne) • rozróżniać słowa znaczące (kluczowe) od nieznaczących w tekście
  • 42. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ • tworzyć połączenia semantyczne pomiędzy terminami, pojęciami • dostrzegać nieadekwatność tytułu (nagłówka) do zawartości • tworzyć schematy organizacyjne (hierarchie) • ustalać relacje pomiędzy elementami w zbiorze • wymienić terminy szczegółowe uściślające temat główny • utworzyć mapę myślizaprojektować poster naukowy lub infografikę • nadawać prawidłowe nazwy działom składającym się z wielu elementów (nadawać im etykiety)
  • 43. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ • postrzegać problem w sposób interdyscyplinarny • opisać obiekt za pomocą informacji faktograficznych • opisać obiekt za pomocą ściśle ustalonej liczby znaków (o wymaganej objętości) • scharakteryzować w sposób jednoznaczny i wyczerpujący określony obiekt (podając jego cechy i wartości tych cech) • dostrzegać analogię pomiędzy elementami • napisać złożone wyrażenie wyszukiwawcze poszukując literatury w komputerowych katalogach bibliotecznych
  • 44. CZUJĘ SIĘ KOMPETENTNY – WIEM, ŻE POTRAFIĘ • utworzyć poprawną strukturę spisu treści dla opracowywanego tematu • kategoryzować obiekty (dostrzegać podobieństwa w różnorodności) • streszczać teksty naukowe opisując przedmiot w formie schematu organizacyjnego za pomocą terminówi przyporządkowywać je do określonego poziomu hierarchii • opracowywać kwanty wiedzy (fiszki) • opracowywać raporty analityczne
  • 45. • najwyżej oceniają studenci własną skuteczność w obszarze drugim związanym ze sprawnością w zakresie „nazywania wyodrębnionych z większej całości zbiorów”. • W tym obszarze aż cztery zadania uznają za elementarne (łatwe), jedno za trochę trudniejsze, gdyż wymagające nadawania prawidłowych nazw działom składającym się z wielu elementów PODSUMOWANIE
  • 46. • trzeci obszar główny, tj. „przyporządkowanie elementów do zbioru”, zawierał większość zadań nie sprawiających badanym kłopotu. • Ustalono, że w obszarze tym dwa zadania łączą respondenci z kompetencjami na poziomie podstawowym, trzy na średnim i żadne z nich nie uznali za trudne.
  • 47. • Najwięcej wątpliwości przy określaniu poczucia swojej sprawności okazywały badane osoby w obszarze szóstym, tj. związanym z „redagowaniem różnych form opracowań wymagających umiejętności analityczno-syntetycznych” i znajomością ich struktury, • bez względu czy były to fiszki, kwanty wiedzy, adnotacje, streszczenia, abstrakty, spisy treści, indeksy, infografiki, postery naukowe, czy bardziej złożone opracowania, jak komunikaty analityczne, syntezy informacyjne itp
  • 48. • obszar piąty, w którym umieszczone zadania wymagały umiejętności „strukuryzacji wiedzy”, nastręczał wiele wątpliwości co do zadawalającej w tym obszarze własnej skuteczności. • Największe problemy związane były z zadaniami odnoszącymi się do tworzeniem połączeń semantycznych pomiędzy terminami i pojęciami; do opisywania przedmiotu w formie schematu organizacyjnego za pomocą terminów i prawidłowego przyporządkowywania tych terminów do określonego poziomu hierarchii; do łączenia odsyłaczami powiązanych ze sobą terminów występujących w indeksach.
  • 49. • Najwięcej punktów przypadało na jedno stwierdzenie • w dziale III (840 punktów), • w dziale VII (837 punktów), • II (831 punktów), • I (814 punktów), • IV (810 punktów), • V (800 punktów), • a najmniej w dziale VI (766 punktów).
  • 50. WNIOSEK Trudności z tworzeniem logicznych struktur wiedzy wynikały najczęściej : • z braku szczegółowej wiedzy na temat analizowanego problemu (w badaniach było to społeczeństwo informacyjne), • powierzchownym i jednoaspektowym podejściem do tematu, • wykorzystywaniem stereotypowych opinii i potocznych sformułowań na w/w temat,
  • 51. WNIOSEK Trudności z tworzeniem logicznych struktur wiedzy wynikały najczęściej: • z przyjęcia założenia, że jest to temat ogólnie znany, a więc nieskomplikowany, • ze zróżnicowanego doświadczenia respondentów w badanym obszarze
  • 52. • zgodnie z teorią A. Bandury, poczucie własnej sprawności w wykonywaniu zadań pozwala respondentom bronić swoje stanowisko i szukać uzasadnień dla przyjętego rozwiązania. • często nie dostrzegają oni różnicy w wartości przyjętego przez siebie rozwiązania a propozycją logicznego, sformalizowanego przedstawienia wyniku zadania. • Jest to konsekwencją poruszania się w świecie, w którym dominuje fragmentaryzacja, szybkość, natychmiastowość, powierzchowność, nowość, płynność, wielozadaniowość
  • 53. BIBLIOGRAFIA • Batorowska H., Zanik umiejętności dostrzegania problemu w ujęciu całościowym i w interdyscyplinarnej refleksji. W: Kultura informacyjna w ujęciu interdyscyplinarnym - teoria i praktyka. T.1. Red. Hanna Batorowska. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie 2015, s. 170-179. • Batorowska H., Konsumpcja informacji a sztuka jej przetwarzania. W: Człowiek – Media – Edukacja. Red. Janusz Morbitzer, Danuta Morańska, Emila Musiał. Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu 2015, s.16-24. • Batorowska H., Projektowanie struktur informacji w procesie tworzenia wiedzy przez podmiot uczący się. W: Biblioteka w przestrzeni edukacyjnej. Projektowanie informacji. Red. Stanisław Skórka. Kraków: Wydawnictwo UP [w druku].