Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download tiểu luận tốt nghiệp ngành điều dưỡng với đề tài: Khảo sát kiến thức và thực hành về an toàn truyền máu của điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ
KHOA DƯỢC – ĐIỀU DƯỠNG
TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
CHUYÊN NGÀNH ĐIỀU DƯỠNG
MÃ SỐ: 51720501
KHẢO SÁT KIẾN THỨC VÀ
THỰC HÀNH VỀ AN TOÀN TRUYỀN MÁU
CỦA ĐIỀU DƯỠNG TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ
NĂM 2017
Cần Thơ, năm 2017
Sinh viên thực hiện
ĐOÀN THỊ TRÚC LY
MSSV: 13D720501021
LỚP: ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG 8
Cán bộ hướng dẫn
Ths. TRẦN TRÚC LINH

2. TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ
KHOA DƯỢC – ĐIỀU DƯỠNG
TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
CHUYÊN NGÀNH ĐIỀU DƯỠNG
MÃ SỐ: 51720501
KHẢO SÁT KIẾN THỨC VÀ
THỰC HÀNH VỀ AN TOÀN TRUYỀN MÁU
CỦA ĐIỀU DƯỠNG TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ
NĂM 2017
Cần Thơ, năm 2017
Sinh viên thực hiện
ĐOÀN THỊ TRÚC LY
MSSV: 13D720501021
LỚP: ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG 8
Cán bộ hướng dẫn
Ths. TRẦN TRÚC LINH

3. i
LỜI CẢM TẠ
Để hoàn thành tiểu luận tốt nghiệp này, tôi xin chân thành cảm ơn:
Quý thầy cô trong Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo, khoa Dược - Điều dưỡng, các
phòng ban của trường Đại học Tây Đô đã tận tình giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi thực hiện tiểu luận này.
Cô Ths. Trần Trúc Linh, người đã trực tiếp hướng dẫn và tận tình giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình thực hiện tiểu luận.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Bác sĩ và Điều dưỡng tại bệnh viện
đa khoa Thành phố Cần Thơ đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số
liệu.
Các bạn đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã động viên, ủng hộ tôi trong quá trình học
cũng như thực hiện tiểu luận này.
Sinh viên
Đoàn Thị Trúc Ly

4. ii
LỜI CAM KẾT
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả, số liệu thu
được trong tiểu luận là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công
trình nghiên cứu nào khác.
Sinh viên
Đoàn Thị Trúc Ly

5. iii
TÓM TẮT
An toàn truyền máu là một trong những yêu cầu cơ bản của truyền máu. An toàn
truyền máu là một quy trình khép kín từ việc chỉ định truyền máu đúng, sử dụng đúng
máu và các chế phẩm phù hợp, theo dõi và xử trí tốt các biểu hiện trong quá trình
truyền máu, theo dõi các tai biến có thể xảy ra trong và sau khi truyền… nhằm hạn chế
và phòng ngừa các phản ứng bất lợi có thể ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân cũng
như sức khỏe của bệnh nhân về sau. An toàn truyền máu ngày nay được hiểu theo
nghĩa rộng là an toàn cho người cho máu, an toàn cho nhân viên làm công tác truyền
máu và an toàn cho người nhận máu.
Hiện nay, tại các cơ sở điều trị, công tác truyền máu thường do điều dưỡng đảm nhận,
do đó người điều dưỡng giữ vai trò hết sức quan trọng, cuối cùng của việc thực hiện
truyền máu an toàn. Vì vậy, yêu cầu người điều dưỡng cần có đầy đủ kiến thức và kỹ
năng về an toàn truyền máu là điều rất cần thiết tại cơ sở y tế. Xuất phát từ thực tế trên
nên đề tài: “Khảo sát kiến thức và thực hành về an toàn truyền máu của điều
dưỡng tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017” được tiến hành
nghiên cứu.
Đề tài được tiến hành nhằm 2 mục tiêu sau:
1. Xác định tỷ lệ điều dưỡng có kiến thức đúng về an toàn truyền máu tại bệnh viện đa
khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017.
2. Xác định tỷ lệ điều dưỡng có thực hành đúng về an toàn truyền máu tại bệnh viện đa
khoa Thành phồ Cần Thơ năm 2017.
Phương pháp nghiên cứu: mô tả cắt ngang.
Kết quả: kiến thức và thực hành của điều dưỡng về an toàn truyền máu còn rất hạn
chế, điều dưỡng có kiến thức đúng đạt chiếm 21,1%, điều dưỡng có thực hành đúng
đạt chiếm 42,2%; còn 9,2% điều dưỡng thỉnh thoảng hoặc không làm phản ứng chéo
tại giường trước khi truyền máu; 87,2% điều dưỡng có thực hiện phản ứng vi sinh vật
khi truyền máu; 42,2% điều dưỡng không nhớ thời gian làm nguội máu trước khi
truyền; có 55% điều dưỡng biết được nhiệt độ thích hợp để bảo quản máu là 2-6 0
C;
hơn 85% điều dưỡng biết được các chỉ định truyền máu và 99,1% điều dưỡng biết
truyền máu cùng nhóm là tốt nhất; đa số các điều dưỡng biết được các vấn đề cần theo
dõi trong suốt quá trình truyền máu chiếm gần 80% và có 94,5% điều dưỡng biết
ngừng truyền máu ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường; có 64,2% điều dưỡng biết
được thể tích máu cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc truyền máu,….
Kết luận: việc nâng cao kiến thức và thực hành an toàn truyền máu cho điều dưỡng là
rất quan trọng, vì vậy cần tăng cường tập huấn và giám sát thường xuyên quy trình
truyền máu nhằm đảm bảo an toàn cho người bệnh.

6. iv
MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM TẠ...................................................................................................................i
LỜI CAM KẾT ...............................................................................................................ii
TÓM TẮT ......................................................................................................................iii
MỤC LỤC......................................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................vi
DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................................vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................................viii
CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU ..................................................................................................1
CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .........................................................................3
2.1. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA TRUYỂN MÁU .....................................................3
2.1.1. Lịch sử phát triển truyền máu của thế giới............................................................3
2.1.2. Lịch sử phát triển truyền máu của Việt Nam ........................................................4
2.2. KIẾN THỨC, THỰC HÀNH VỀ AN TOÀN TRUYỂN MÁU..............................5
2.2.1. Định nghĩa .............................................................................................................5
2.2.2. Các trường hợp được và không được truyền máu.................................................6
2.2.3. Nguyên tắc trong truyền máu ................................................................................7
2.2.4. Ý nghĩa trong thực hành truyền máu.....................................................................8
2.3. TAI BIẾN THƯỜNG GẶP DO TRUYỀN MÁU
VÀ BIỆN PHÁP XỬ TRÍ ..............................................................................................8
2.3.1. Các tai biến truyền máu do miễn dịch...................................................................8
2.3.2. Các tai biến truyền máu do nhiễm trùng ...............................................................9
2.3.3. Tai biến do truyền máu khối lượng lớn.................................................................9
2.3.4. Tai biến khác .......................................................................................................10
2.4. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC VÀ NGOÀI NƯỚC
VỀ AN TOÀN TRUYỀN MÁU ...................................................................................10
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........................................................12
3.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU................................................................................12
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................12
3.1.2. Tiêu chuẩn chọn mẫu...........................................................................................12
3.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ...............................................................................................12
3.1.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu .......................................................................12
3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........................................................................12
3.2.1. Thiết kế nghiên cứu.............................................................................................12
3.2.2. Cỡ mẫu.................................................................................................................12

7. v
3.2.3. Phương pháp chọn mẫu .......................................................................................12
3.2.4. Nội dung nghiên cứu ...........................................................................................12
3.2.5. Phương pháp thu thập số liệu ..............................................................................15
3.2.6. Phương pháp sai lệch...........................................................................................15
3.2.7. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ..............................................................15
3.3. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU.....................................................................15
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................................17
4.1. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.....................................................................................17
4.2. THẢO LUẬN.........................................................................................................24
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.....................................................................30
5.1. KẾT LUẬN ............................................................................................................30
5.2. ĐỀ NGHỊ................................................................................................................31
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

8. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Tiêu chuẩn đánh giá kiến thức về an toàn truyền máu .................................13
Bảng 3.2. Nội dung đánh giá kiến thức.........................................................................13
Bảng 3.3. Tiêu chuẩn đánh giá thực hành về an toàn truyền máu.................................14
Bảng 3.4. Nội dung đánh giá thực hành ........................................................................14
Bảng 4.1. Đặc điểm chung về đối tượng nghiên cứu ....................................................17
Bảng 4.2. Y lệnh truyền máu tại khoa...........................................................................17
Bảng 4.3. Nguồn tiếp nhận thông tin về an toàn truyền máu........................................18
Bảng 4.4. Số nguồn tiếp nhận thông tin ........................................................................18
Bảng 4.5. Các chỉ định truyền máu ...............................................................................19
Bảng 4.6. Nhóm máu truyền được an toàn....................................................................19
Bảng 4.7. Sơ đồ truyền máu hệ ABO............................................................................19
Bảng 4.8. Số máu tối đa khi truyền máu khác nhóm.....................................................20
Bảng 4.9. Nhiệt độ thích hợp khi bảo quản máu...........................................................20
Bảng 4.10. Các tai biến xảy ra khi truyền máu .............................................................20
Bảng 4.11. Thực hiện phản ứng chéo tại giường ..........................................................21
Bảng 4.12. Thực hiện phản ứng sinh vật học trước khi truyền máu .............................21
Bảng 4.13. Thời gian cần thiết để làm nguội máu trước khi truyền..............................22
Bảng 4.14. Nhiệm vụ theo dõi bệnh nhân trong suốt quá trình truyền máu .................22
Bảng 4.15. Việc làm đầu tiên khi có dấu hiệu bất thường ............................................22
Bảng 4.16. Thể tích cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc truyền máu........................22
Bảng 4.17. Những vấn đề cần theo dõi khi truyền máu ................................................23

9. vii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Sơ đồ truyền máu hệ ABO ..............................................................................7
Hình 4.1. Đánh giá kiến thức về an toàn truyền máu....................................................18
Hình 4.2. Đánh giá thực hành về an toàn truyền máu ...................................................21

10. viii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ATTM An toàn truyền máu
ĐD Điều dưỡng
NM Nhóm máu
SK Sức khỏe
AT An toàn
TM Truyền máu
BN Bệnh nhân
TB Tai biến

11. 1
CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU
Trong thực hành y khoa, máu rất quan trọng và cần thiết cho việc điều trị nội khoa, cấp
cứu ngoại khoa và sản khoa; đồng thời nó cũng rất cần trong việc triển khai nhiều kỹ
thuật cao như ghép tạng, mổ tim,.... Nhờ có máu mà nhiều bệnh nhân đã được cứu
sống. Tuy nhiên, việc truyền máu có thể gây ra nhiều tai biến nghiêm trọng nếu không
được bảo đảm và tuân thủ các nguyên tắc về an toàn truyền máu [9]. Truyền máu là
một phương pháp điều trị không thể thiếu trong rất nhiều chuyên khoa. Bên cạnh việc
cứu sống bệnh nhân, mang lại hiệu quả điều trị mà chưa có một dược phẩm nào thay
thế được, các phản ứng miễn dịch của truyền máu có thể gây tử vong trước mắt và ảnh
hưởng sức khỏe người bệnh về sau nếu việc truyền máu không tuân thủ đúng quy chế
truyền máu [14].
Hàng năm toàn thế giới (176 nước) có trên 100 triệu đơn vị máu được thu thập để
truyền cho người bệnh, tuy nhiên con số này so với nhu cầu điều trị vẫn còn rất thiếu.
Mỗi năm có khoảng 500.000 phụ nữ chết khi sinh con, hầu hết những phụ nữ này
thuộc các nước đang phát triển và trong số các trường hợp trên có 25% người mẹ sinh
con bị chết vì mất máu nặng. Máu quan trọng như vậy nhưng truyền máu cũng có thể
làm lây truyền một số bệnh từ người cho máu sang người bệnh nếu các nguyên tắc về
an toàn truyền máu không được tôn trọng [6]. Báo cáo hàng năm tại Anh cho thấy việc
không xác định nhóm máu và các thành phần của nó, xác định sai bệnh nhân và không
kiểm soát bệnh nhân trong quá trình truyền máu là nguyên nhân chính xảy ra các nguy
cơ sai lầm nghiêm trọng của việc truyền máu [17].
Tại Việt Nam, vấn đề về an toàn truyền máu chưa được xác định đầy đủ. Có rất ít tài
liệu và giám sát về an toàn truyền máu được công bố. Tình hình ở nước ta nhu cầu
máu rất lớn, với gần 80 triệu dân, với số lượng người bệnh hàng năm chúng ta cần
khoảng 400.000 lít máu [14]. Năm 2013, tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ sử
dụng hơn 7.000 đơn vị máu để điều trị cho người bệnh cùng với sự phát triển các
chuyên khoa sâu, theo dự đoán số lượng máu sử dụng sẽ tăng hơn nữa vào những năm
mới. An toàn truyền máu là một chuỗi các hoạt động gắn kết chặt chẽ và đan xen với
nhau; bất kỳ một mắc xích nào trong chuỗi hoạt động này không được thực hiện bảo
đảm đúng nguyên tắc quy định thì sẽ làm ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của
người bệnh [9].
Hiện nay, tại các cơ sở điều trị, công tác truyền máu thường do điều dưỡng đảm nhận,
do đó người điều dưỡng giữ vai trò hết sức quan trọng, cuối cùng của việc thực hiện
truyền máu an toàn. Vì vậy, yêu cầu người điều dưỡng cần có đầy đủ kiến thức và kỹ
năng về an toàn truyền máu là điều rất cần thiết tại cơ sở y tế [14]. Xuất phát từ thực tế
trên nên đề tài: “Khảo sát kiến thức và thực hành về an toàn truyền máu của điều

12. 2
dưỡng tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017” được tiến hành
nghiên cứu.
Đề tài được tiến hành nhằm 2 mục tiêu sau:
1. Xác định tỷ lệ điều dưỡng có kiến thức đúng về an toàn truyền máu tại bệnh viện đa
khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017.
2. Xác định tỷ lệ điều dưỡng có thực hành đúng về an toàn truyền máu tại bệnh viện đa
khoa Thành phồ Cần Thơ năm 2017.

13. 3
CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA TRUYỀN MÁU
2.1.1. Lịch sử phát triển truyền máu thế giới
Thời cổ xưa, khi hệ thống các nhóm máu (NM) chưa được phát hiện, con người đã
phải chứng kiến một thực tế phũ phàng là người thân (bệnh nhân) của họ đã phải chết
do mất máu nặng mà họ không làm gì được. Đã có thời kỳ con người dùng máu súc
vật truyền cho người với hy vọng cứu sống được người thân của mình, nhưng họ đã
thất bại thảm hại [12].
Tất cả thành công của truyền máu (TM) đều được bắt đầu ở thế kỷ XIX và phát triển
mạnh ở thế kỷ XX. Nền tảng cho nghiên cứu về TM được bắt đầu từ kết quả nghiên
cứu giải phẩu của Williams Harvey ông đã chứng minh rằng máu chảy trong hệ tuần
hoàn, có hai hệ thống: động mạch đẩy máu đi và tĩnh mạch đưa máu trở lại tim. Nhờ
vậy có thể lấy máu ra khỏi cơ thể và cũng có thể đưa máu vào hệ tuần hoàn qua hệ
thống mạch máu [6].
- Sang thế kỷ thứ XIX: năm 1818 Blundell (1790-1977) đã làm sống lại TM. Ông đã
tiến hành TM trực tiếp từ người sang người. Blundell đã TM người cho 10 người khác
bằng xilanh, 5 người sống và 5 người tử vong. Các bệnh nhân (BN) đều được ghi chép
tỉ mỉ và ông kết luận rằng, TM động vật cho người là không được, TM người cho
người có kết quả ở một số BN. Kết quả này phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có
yếu tố kỹ thuật, máu đông, bơm tiêm TM và sự khác nhau giữa các cá thể trong cùng
một loài….Đây là kết quả rất quan trọng cho nghiên cứu tiếp theo [6].
- Tới thế kỷ XX: vấn đề bí ẩn của truyền máu đã được mở ra:
+ Năm 1900, Karl Landsteiner phát hiện ra hệ nhóm máu ABO, mở đầu cho kỷ
nguyên TM. Thoạt nhiên, K.Landsteiner xác định 2 kháng nguyên A và B, cùng với
hai kháng thể tương ứng là Anti-A và Anti-B, từ đó có 3 nhóm hồng cầu A, B và O
[13]. Ông đã mở ra các điều bí ẩn TM người cho người gây tử vong và tạo dựng các
hướng nghiên cứu mới: miễn dịch huyết học, miễn dịch ghép, di truyền, nguồn gốc
loài người và y học pháp lý [6].
+ Năm 1940, Landsteiner và Wiener đã tiến hành một thực nghiệm trên khỉ Macacus
Rhesus, và đã phát hiện ra hệ nhóm máu Rh. Sự phát triển ra nhóm máu hệ Rh đã giải
thích được những trường hợp vàng da tan máu ở trẻ sơ sinh. Khác với NM hệ ABO, hệ
Rh chỉ có kháng nguyên mà không có kháng thể tự nhiên. Kháng nguyên đầu tiên của
hệ Rh được phát hiện là kháng nguyên D, người có kháng nguyên D trên bề mặt hồng
cầu được gọi là người có NM Rh dương và người không có kháng nguyên D trên bề
mặt hồng cầu được gọi là người có NM Rh âm [8]. Đây là tiến bộ mới, được coi như
công trình thế kỷ trong công tác bảo vệ sức khỏe (SK) con người.

14. 4
+ Do nhu cầu máu trong điều trị ngày càng tăng, Braxton (1869) đưa ra dung dịch
chống đông bằng phosphate. Sau đó Weil (1915) đã đưa ra dung dịch citrate, dung
dịch này dùng suốt thời gian đại chiến thứ nhất. Loutit (1943) đã phát hiện ra công
thức ACD (acide - citrate - dextrose) để chống đông lượng máu lớn. Năm 1970 do nhu
cầu bảo quản máu lâu hơn nên ACD được thay thế bằng CPD (citrate - phosphate -
dextrose).
+ Ngân hàng máu đầu tiên được xây dựng tại một bệnh viện ở Chicago (1936). Năm
1940 ở Mỹ, nước đầu tiên đã tổ chức chương trình thu gom máu qua Hội Chữ Thập đỏ
[6]. Năm 1947 Cohn đã thành công nghiên cứu tách các thành phần huyết tương bằng
ethanol lạnh (cold ethanol). Cuối thế kỷ XX, vai trò bạch cầu trong an toàn truyền máu
(ATTM) đã được đề cập, bạch cầu trong máu bảo quản tạo ra nhiều chấ gây sốt, gây dị
ứng ứng như prostaglandin, histamine,… làm cho chất lượng máu bị thay đổi.
+ Một trong các thành tựu lớn của thế kỷ XX và đang được phát triển của thế kỷ XXI
là vấn đề tế bào gốc (Stam cells) ứng dụng trong điều trị bệnh. Từ những năm 70 của
thế kỷ trước cùng với các hiểu biết củ kháng nguyên bạch cầu HLA, các chất ức chế
miễn dịch và các cytokin tạo máu, ghép tủy tế bào gốc sinh máu đã phát triển thêm
một bước mới [6].
2.1.2.Lịch sử phát triển truyền máu của Việt Nam
- Ở Việt Nam, TM được bắt đầu áp dụng từ các năm đầu thập kỷ 40 tại các bệnh viện
ở Hà Nội, Sài Gòn. Phương pháp lúc đó là truyền trực tiếp từ người cho sang người
nhận qua máy Touvolet hay một cách thụ động hơn qua các bơm tiêm cỡ lớn [12].
- Cuối năm 1945, trung tâm TM đầu tiên được hình thành ở Viện Grall Sài Gòn. Sau
đó một là một trung tâm mới được xây dựng tại Gò Vấp, Sài Gòn. Trung tâm TM đầu
tiên ở Hà Nội được thành lập từ tháng 7-1948 tại Viện Pasteur Hà Nội. Do nhu cầu cầu
quân đội Pháp nên hai trung tâm TM ở Nam Định (tháng 4-1951) và Hải Phòng (tháng
10-1953) được thành lập thêm [12].
- Từ năm 1993-2005: truyền máu Việt Nam phát triển toàn diện theo hướng phát triển
của truyền máu hiện đại của khu vực và thế giới.
+ Vận động cho máu tình nguyện quy mô toàn quốc bắt đầu từ 24/01/1994. Một năm
sau (1995) Bộ Y tế và Hội Chữ Thập đỏ quyết định lấy ngày 6/1 là ngày bầu cử khóa
quốc hội đầu tiên 1946 làm ngày động viên toàn dân tham gia hiến máu, tới năm 2000
Chính phủ quyết định đổi sang ngày 7/4 ngày SK toàn cầu giành cho ATTM làm ngày
cổ động hiến máu toàn quốc [6].
+ Tháng 01/1995 Bộ Y tế - Tài chính - Kế hoạch đã xây dựng giá tiền cho một đơn vị
máu. Đổi mới trang thiết bị thu gom và bảo quản máu từ chai thay bằng túi dẻo, thay
giường bằng ghế lấy máu, xây dựng tủ lạnh bảo quản máu và huyết tương. Sàng lọc đủ

15. 5
5 bệnh nhiễm trùng theo yêu cầu của Tổ chức y tế thế giới: HIV, giang mai, sốt rét,
HBV, HCV.
- Truyền máu luôn được coi là một trong những chiến lược ưu tiên hàng đầu do dịch
HIV/AIDS ngày càng lan rộng trong cộng đồng và tỷ lệ nhiễm HIV từ 5-10% trên toàn
thế giới thông qua truyền máu và các chế phẩm máu. Việc lây nhiễm này có thể được
loại trừ nếu biết phối hợp và thực hiện tốt chương trình Truyền máu quốc gia [3].
- Ở Việt Nam, TM là một bộ phận của hệ thống huyết học và truyền máu [1]. Tại trung
ương Viện huyết học - truyền máu được đặt tại bệnh viện Bạch Mai, tại tuyến tỉnh,
thành phố bộ phận TM này thường được đặt trong khoa huyết học và truyền máu.
Trong những năm qua, cùng với sự phát triển chung của hệ thống y tế trong toàn quốc,
công tác TM cũng ngày càng được củng cố và nâng cao nhờ sự quan tâm của Nhà
nước nói chung và của ngành y tế nói riêng [1].
2.2. KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH VỀ AN TOÀN TRUYỀN MÁU
2.2.1. Định nghĩa
2.2.1.1. Máu
Máu là một tổ chức di động được tạo thành từ thành phần hữu hình là các tế bào (hồng
cấu, bạch cầu, tiểu cầu) và huyết tương. Chức năng chính của máu là cung cấp các chất
nuôi dưỡng và cấu tạo các tổ chức cũng như loại bỏ các chất thải trong quá trình
chuyển hóa của cơ thể như khí carbonic và acid lactic. Máu cũng là phương tiện vận
chuyển của các tế bào và các chất khác nhau như amino acid, lipid, hormone giữa các
tổ chức và cơ quan trong cơ thể.
2.2.1.2. Truyền máu
Theo quy chế TM (2007), TM lâm sàng là các hoạt động liên quan đến việc đưa máu
và các chế phẩm máu vào trong mạch máu của người nhận [2]. TM là một khâu trọng
yếu của hệ thống cấp cứu và điều trị thương bệnh binh, BN và nạn nhân. Muốn TM
hiệu quả và an toàn (AT), điều cấp thiết là phải có đủ số lượng máu và đảm bảo đúng
chất lượng [7].
TM được sử dụng trong nhiều tình huống, nhiều chuyên khoa nhằm bổ sung cho sự
thiếu hụt một hoặc nhiều thành phần trong máu của người bệnh. BN thiếu máu có thể
được TM toàn phần hoặc các chế phẩm như: khối hồng cầu, khối bạch cầu, khối tiểu
cầu, các chế phẩm huyết tương,… tùy thuộc vào tình trạng bệnh [10].
2.2.1.3. An toàn truyền máu
ATTM là một trong những yêu cầu cơ bản của truyền máu [10]. ATTM là một quy
trình khép kín từ việc chỉ định truyền máu đúng, sử dụng đúng máu và các chế phẩm
phù hợp, theo dõi và xử trí tốt các biểu hiện trong quá trình TM, theo dõi các tai biến
(TB) có thể xảy ra trong và sau khi TM… nhằm hạn chế và phòng ngừa các phản ứng
bất lợi có thể ảnh hưởng đến tính mạng BN cũng như SK của BN về sau [14]. ATTM

16. 6
ngày nay được hiểu theo nghĩa rộng là AT cho người cho máu, AT cho nhân viên làm
công tác TM và AT cho người nhận máu [9]. Những yêu cầu của ATTM là:
- An toàn về số lượng: đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời, thường xuyên, ổn định máu
và các chế phẩm máu có chất lượng cho điều trị, cấp cứu, dự phòng thảm họa. Đảm
bảo về số lượng máu bao gồm đảm bảo cơ số theo từng chế phẩm máu cần cho điều trị
và theo các NM (hệ ABO, hệ Rh,…) [10].
- An toàn về chất lượng: máu được lấy từ người hiến máu tự nguyện [10]. Phải được
ưu tiên lấy máu ở vùng có nguy cơ thấp nhất để tránh giai đoạn cửa sổ, lấy máu phải
được khám xét cẩn thận để tìm ra được các yếu tố bất thường, để chăm sóc SK và tư
vấn cho người hiến máu [7]. Máu và các chế phẩm của máu có chất lượng được cung
cấp cho các cơ sở y tế mọi khu vực nhằm đảm bảo công bằng cho người dân trong
hưởng thụ dịch vụ TM.
- An toàn cho người hiến máu: người hiến máu phải được tư vấn, khám lâm sàng, xét
nghiệm tuyển chọn, chăm sóc và hướng dẫn đầy đủ chu đáo trong quá trình hiến máu
nhằm giảm các TB. Người hiến máu là người khỏe mạnh, có đủ điều kiện theo quy
định và tự nguyện hiến máu toàn phần hay một số thành phần của máu [2].
- An toàn cho nhân viên làm công tác truyền máu: được trang bị đầy đủ các kiến thức
về ATTM, được bảo hộ lao động và đảm bảo các vấn đề pháp lý.
- An toàn cho người nhận máu: đảm bảo AT về số lượng máu, đảm bảo mọi nhu cầu
về máu khi người bệnh cần, đảm bảo về chất lượng máu và thực hiện đầy đủ quy định
và quy trình về TM.
Tuy nhiên, những năm gần đây, ngày càng xuất hiện nhiều yếu tố nguy cơ ảnh hưởng
tới ATTM như: sự xuất hiện các mầm bệnh lây qua đường TM, sự xuất hiện và bùng
phát cá vụ dịch với các dạng biến thể của các chủng virus… làm nguồn người hiến
máu có xu hướng bị thu hẹp. Do đó, việc áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo ATTM
ở mỗi quốc gia càng trở nên cấp thiết [10].
2.2.2. Các trường hợp được và không được truyền máu
2.2.2.1. Các trường hợp được truyền máu
Có nhiều lý do mọi người được TM bao gồm phẩu thuật, bệnh tật, thương tích và bệnh
tật. Tùy vào nguyên nhân mà người nhận được TM toàn phần hay các chế phẩm của
máu.
- Phẫu thuật, chấn thương hay bệnh thiếu máu: mất máu trong khi phẫu thuật hoặc
chấn thương có thể yêu cầu truyền những gì được gọi là “đóng gói các tế bào máu đỏ”,
có nghĩa là máu nhất định có chứa một nồng độ của các tế bào máu chủ yếu là màu đỏ.
Ngoài ra, thiếu máu là khi có các tế bào máu quá ít màu đỏ, có thể yêu cầu truyền các
tế bào máu đỏ đóng gói.

17. 7
- Xuất huyết: cần TM để bù lại lượng máu đã mất đồng thời cung cấp thêm các yếu tố
đông máu [4].
- Giảm tiểu cầu, thiếu hụt các yếu tố đông máu bẩm sinh hay mắc phải.
- Ung thư: ung thư có thể làm giảm sản xuất các tế bào máu đỏ, các tế bào bạch cầu và
tiểu cầu của cơ thể bằng cách tác động đến các cơ quan có ảnh hưởng đến máu, chẳng
hạn như thận, tủy xương và lách. Thuốc được sử dụng trong hóa trị liệu cũng có thể
làm giảm các thành phần của máu như vậy trong các loại bệnh ung thư thì rất cần phải
TM.
- Nhiễm trùng, suy gan hoặc các vết bỏng nặng: có thể cần truyền huyết tương là một
phần chất lỏng của máu.
- Các rối loạn máu: những người có bệnh về máu và những người cấy ghép tế bào gốc
có thể được truyền các tế bào hồng cầu và tiểu cầu.
2.2.2.2. Các trường hợp không được truyền máu
Bên cạnh những trường hợp nhất thiết phải truyền máu thì cũng có một số trường hợp
không nên trường máu vì sẽ rất nguy hiễm cho tính mạng của người nhận máu như:
- Phù phổi cấp
- Viêm tắc động mạch hay tĩnh mạch
2.2.3. Nguyên tắc trong truyền máu
- Truyền cùng NM đề tránh kháng nguyên và kháng thể tương ứng gặp nhau gây ra
hiện tượng các hồng cầu kết dính với nhau (ngưng kết).
- Ngoài việc xác định NM của người cho và người nhận máu, cần phải làm phản ứng
chéo bằng cách trộn hồng cầu của người cho với huyết thanh của người nhận và ngược
lạ, trộn hồng cầu của người nhận với huyết thanh của người cho. Nếu không có hiện
tượng ngưng kết hồng cầu thì máu đó mới được truyền cho người nhận.
- Kiểm tra chất lượng máu: nhóm máu, số lượng, màu sắc, vô khuẩn. Theo dõi quá
trình TM, dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân, dây TM, tốc độ chảy [4].
- Trong trường hợp cấp cứu không có máu cùng nhóm thì truyền máu khác nhóm theo
quy tắc sau đây và số lượng ít hơn 2 đơn vị máu.
Hình 2.1. Sơ đồ truyền máu hệ ABO

18. 8
2.2.4. Ý nghĩa trong thực hành truyền máu
- Truyền máu để nuôi dưỡng các tế bào và cơ quan trong cơ thể nhằm duy trì sự sống
của con người
- Bất kỳ lý do nào gây ra thiếu máu nhiều thì đều phải truyền máu. Truyền máu cũng là
để chống chảy máu ngoài hoặc sâu trong cơ thể hoặc ở khớp như trong bệnh máu khó
đông và các bệnh rối loạn đông cầm máu. Truyền máu còn để phục hồi các chứng suy
dinh dưỡng.
- Tùy theo thể trạng cụ thể mà bác sĩ sẽ dùng khối hồng cầu hoặc huyết tương hoặc
khối tiểu cầu. Ngày nay truyền máu là cách điều trị tốt nhất trong cấp cứu và điều trị
nội, ngoại, sản, nhi và các chuyên khoa khác. Không có một chất nào có thể thay thế
máu.
2.3. TAI BIẾN THƯỜNG GẶP DO TRUYỀN MÁU VÀ BIỆN PHÁP XỬ TRÍ
2.3.1. Các tai biến truyền máu do miễn dịch
2.3.1.1. Phản ứng tan máu cấp do truyền máu
- Thường gặp do truyền máu toàn phần hoặc khối hồng cầu không tương đồng về
nhóm máu ABO.
- Biểu hiện lâm sàng: kích thích, lo lắng, đỏ da, buồn nôn, nôn, đau vị trí truyền máu,
đau bụng, đau lưng, sốt/rét run, mạch nhanh, hạ huyết áp, chảy máu không cầm, nước
tiểu sẫm màu [5].
- Xử trí: lập tức ngừng truyền máu, điều trị ức chế phản ứng miễn dịch - dị ứng, nâng
huyết áp, duy trì đường thở phù hợp và đảm bảo lọc máu bằng dịch truyền, thuốc lợi
tiểu, chạy thận nhân tạo khi cần [6].
2.3.1.2. Phản ứng tan máu muộn do truyền máu
- Do hiện tượng miễn dịch thứ phát chống lại các đồng kháng nguyên hồng cầu. Kháng
thể bắt đầu tạo ra sau khi người bệnh tiếp xúc với kháng nguyên lạ trong máu truyền 1-
2 tuần [6].
- Biểu hiện lâm sàng: không có biểu hiện lâm sàng đặc hiệu mà chỉ giảm nồng độ
hemoglobin. Trường hợp nặng hơn có thể có các biểu hiện đặc trưng như sốt rét run,
vàng da, thiếu máu,…
- Xử trí: do mức độ này thường nhẹ nên không cần điều trị tích cực chỉ điều trị triệu
chứng, chống vô niệu, suy thận.
2.3.1.3. Phản ứng sốt sau truyền máu không do tan máu
Đây là phản ứng phổ biến, nhưng thường không phải là nghiêm trọng. Khi một cơn sốt
phát triển nhanh chóng trong quá trình truyền hoặc ngay sau khi truyền nó được gọi là
sốt phản ứng.
- Nguyên nhân là do không phù hợp nhóm bạch cầu và tiểu cầu của người cho và
người nhận.

19. 9
- Biểu hiện lâm sàng: sốt đơn thuần không quá 1,5 0
C so với trước truyền, có thể kèm
theo rét run, đau đầu, buồn nôn [5].
- Xử trí: tạm ngưng truyền, sử dụng paracetamol 10 mg/kg uống hoặc tiêm truyền.
2.3.1.4. Phản ứng sốc phản vệ
- Thường xuất hiện ngay sau khi bắt đầu truyền
- Biểu hiện lâm sàng: khó thở, tụt huyết áp, nôn, đau bụng, vã mồ hôi, đại tiểu tiện
không tự chủ, co thắt khí - phế quản,….
- Xử trí: hỗ trợ hô hấp, thở oxy, chống co thắt khí - phế quản, truyền dịch, adrenalin,
dopamine, corticoic,…
2.3.1.5. Các phản ứng dị ứng do truyền máu
Mặc dù sẽ được cung cấp máu phù hợp với nhóm máu, nó vẫn còn có thể có một phản
ứng dị ứng với các thành phần của máu được truyền.
- Mề đay: do các dị nguyên có trong huyết tương và các chế phẩm máu khác có chứa
huyết tương dẫn đến giải phóng histamine từ các mastocyt bị kháng thể (IgG, IgE) bao
phủ [6].
- Bệnh nhân nổi sẩn ngứa khắp người.
- Xử trí bằng cách tạm ngưng truyền máu và điều trị chống dị ứng bằng cách dùng các
loại thuốc kháng histamin.
2.3.2. Các tai biến truyền máu do nhiễm trùng
2.3.2.1. Viêm gan do truyền máu
- Biểu hiện lâm sàng: thường gặp viêm gan không có hoặc có ít biểu hiện vàng da.
Bệnh nhân có thể mệt mỏi, kém ăn, rối loạn tiêu hóa, đau khớp, sốt nhẹ,…. Trường
hợp vàng da thường biểu hiện lâm sàng nặng hơn [6].
- Xử trí: chủ yếu là điều trị nâng đỡ.
2.3.2.2. Nhiễm ký sinh trùng sốt rét
- Tác nhân gây bệnh: P.falciparum, P.malariae, P.vivax, P.ovale.
- Biểu hiện lâm sàng: bệnh nhân thường bị bệnh sốt rét
- Xử trí: sử dụng phác đồ điều trị sốt rét để điều trị.
2.3.2.3. Nhiễm xoắn khuẩn giang mai
- Tác nhân gây bệnh: Treponema pallidum
- Biểu hiện lâm sàng: giống giang mai giai đoạn 2 (sẩn lan tỏa và tổn thương hạch
bạch huyết)
- Xử trí: sử dụng phác đồ điều trị giang mai để điều trị.
2.3.3. Tai biến do truyền máu khối lượng lớn
2.3.3.1. Quá tải tuần hoàn
- Do truyền một khối lượng lớn máu với tốc độ nhanh gây quá tải tuần hoàn nhất là
trên các bệnh nhân sẵn có bệnh tim hoặc phổi.

20. 10
- Biểu hiện lâm sàng: ho, khó thở, xanh tím, phồng tĩnh mạch cảnh, đâu đầu, nhịp
nhanh; có thể suy tim, phù phổi cấp [5].
- Xử trí: ngừng truyền máu, đặt bệnh nhân ở tư thế nữa ngồi, thở oxy, dùng thuốc lợi
tiểu.
2.3.3.2. Quá tải citrat
- Do tác dụng phụ của citrate dùng để chống đông máu truyền vào như giảm calci máu
[6].
- Biểu hiện lâm sàng: rối loạn chức năng tim do giảm calci máu.
- Xử trí: không truyền trên 1 đơn vị máu mỗi 5 phút. Bù calci bằng clorua calci hoặc
gluconat calci nếu có biến chứng do giảm calci.
2.3.4. Tai biến khác
Truyền máu quá nhiều có thể dẫn đến quá nhiều chất sắt trong máu. Điều này có thể
làm hỏng các bộ phận của cơ thể, bao gồm cả gan và tim. Những người có tình trạng
quá tải sắt có thể được điều trị bằng liệu pháp chelation sắt, trong đó sử dụng thuốc để
loại bỏ dư thừa.
Quá tải sắt sẽ dẫn đến xạm da, rối loạn chức năng tụy nội tiết, gan, tim xử trí bằng
cách thải sắt.
2.4. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC VỀ AN TOÀN
TRUYỀN MÁU
Ngày nay mặc dù kiến thức về ATTM ngày càng cao và các biện pháp nhằm đảm bảo
ATTM ngày càng được tăng cường, song ATTM vẫn chưa được đảm bảo. Ở nhiều
nước trên thế giới, việc tuân thủ về ATTM vẫn còn thấp.
Đánh giá kiến thức của các điều dưỡng về truyền máu để đảm bảo an toàn cho bệnh
nhân năm 2017 của Asmaa Hamed Abd Elhy và Zeinab Abdel Aziz Kasemy tại bệnh
viện đại học Menoufia cho thấy có 61,2% điều dưỡng có kiến thức đạt về truyền máu
[15].
Theo điều tra kiến thức về an toàn truyền máu của Jordan 2012 ghi nhận được kết quả:
95,3% hoàn thành bảng câu hỏi về kiến thức TM với số điểm trung bình là 51,3%. Đa
số các điều dưỡng thiếu kiến thức liên quan đến việc chuẩn bị BN trước khi truyền
máu. Ngoài ra, có 92% sử dụng các phương pháp không hợp lệ gây nguy hại làm tan
máu [16].
Khảo sát kiến thức truyền máu của các điều dưỡng (ĐD) tại các trung tâm đào tạo y
khoa của đại học Shahrekord năm 2004 của Kobra Noryan, Shanhram Etemadyfar và
Yosef Aslain cho thấy 81,2 % ĐD không biết thời gian thích hợp để truyền máu và các
chế phẩm của máu khi nhận từ ngân hàng máu. Ngoài ra, có 21,4% ĐD có kiến thức
tốt, 66,7% có kiến thức trung bình và 12% có kiến thức kém về truyền máu [17].

21. 11
Nghiên cứu kiến thức và thực hành về ATTM của ĐD tại bệnh viện đa khoa Tiền
Giang năm 2009 của Trịnh Xuân Quang và các cộng sự đã ghi nhận được kết quả: kiến
thức và thực hành của ĐD về ATTM còn hạn chế; 58,9% điều dưỡng không biết nhiệt
độ bảo quản máu, 20% điều dưỡng không làm phản ứng chéo tại giường trước khi
truyền máu, 50% ĐD không nhớ thời gian làm nguội máu trước khi truyền, 79,2% ĐD
không thực hiện phản ứng vi sinh vật khi truyền máu [14].
Khảo sát kiến thức về ATTM của ĐD tại bệnh viện Đa khoa Khu vực Định Quán năm
2014 của ĐD Phan Thị Kim Hoa - Hứa Hồng Tài kết quả cho thấy rằng: có 79% đối
tượng trả lời sai về chỉ định truyền máu trong chấn thương sọ não (một kỹ thuật mới
mà bệnh viện đã triển khai và đạt nhiều kết quả khả quan), có 7% nhân viên được hỏi
không biết tắc mạch là một TB thường xảy ra do kỹ thuật tiêm truyền của người điều
dưỡng; trong thực hành truyền máu, thực hiện phản ứng vi sinh vật khi truyền máu là
một yêu cầu bắt buộc phải làm nhưng chỉ có 66% nhân viên trả lời có làm, 34% không
làm, chỉ có 88% nhân viên trả lời đúng thời gian làm nguội máu trước khi truyền, 18%
nhân viên không nhớ [11].

22. 12
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là điều dưỡng đang làm việc tại bệnh viện đa khoa Thành phố
Cần Thơ năm 2017.
3.1.2. Tiêu chuẩn chọn mẫu
Điều dưỡng đang làm việc tại khoa nội và khoa ngoại của bệnh viện đa khoa Thành
phố Cần Thơ trong thời điểm tiến hành nghiên cứu.
Điều dưỡng có thời gian công tác từ 1 năm trở lên tính từ thời điểm nghiên cứu.
Điều dưỡng đồng ý tham gia nghiên cứu.
3.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ
Những điều dưỡng đi công tác dài hạn hoặc đang đi học, nghỉ hậu sản, nghỉ ốm trong
thời điểm nghiên cứu.
Những điều dưỡng làm việc hành chánh.
3.1.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
Địa điểm: khoa nội và khoa ngoại của bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ.
Thời gian: từ tháng 3 năm 2017 đến tháng 4 năm 2017.
3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.2.1. Thiết kế nghiên cứu:
Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang.
3.2.2. Cỡ mẫu
Chọn 109 điều dưỡng đang công tác tại khoa nội và khoa ngoại của bệnh viện đa khoa
Thành phố Cần Thơ.
3.2.3. Phương pháp chọn mẫu
Chọn mẫu thuận tiện tất cả các điều dưỡng đang làm việc tại khoa nội và khoa ngoại
của bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ.
3.2.4. Nội dung nghiên cứu
3.2.4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
- Tuổi: tính tuổi theo năm dương lịch của điều dưỡng, được chia làm 3 nhóm <25 tuổi,
25-40 tuổi và >40 tuổi.
- Giới tính: chia thành 2 nhóm nam và nữ.
- Chuyên khoa làm việc: chia làm 2 nhóm khoa nội và khoa ngoại.
- Thâm niên làm việc: tính từ lúc điều dưỡng bắt đầu làm việc tại bệnh viện đa khoa
Thành phố Cần Thơ, được chia làm 4 nhóm <5 năm, 5-10 năm, 10-20 năm và >20
năm.
- Trình độ chuyên môn: được chia làm 3 nhóm trung học, cao đẳng và cử nhân.

23. 13
3.2.4.2. Kiến thức về an toàn truyền máu
* Kiến thức chung về an toàn truyền máu:
Đánh giá kiến thức về an toàn truyền máu dựa trên số điểm đạt được khi trả lời đúng
các nội dung liên quan về an toàn truyền máu. Mỗi nội dung trả lời đúng được 1 điểm,
trả lời không đúng 0 điểm.
Thang điểm đánh giá kiến thức về an toàn truyền máu của điều dưỡng có 2 mức độ:
đạt và chưa đạt.
Bảng 3.1. Tiêu chuẩn đánh giá kiến thức về an toàn truyền máu
Mức độ kiến thức (% điểm đạt) Số điểm đạt được
Đạt (80-100%) 13-16 điểm
Chưa đạt (<80%) ≤12 điểm
Điểm tối đa 16 điểm
* Kiến thức về an toàn truyền máu:
Bảng 3.2. Nội dung đánh giá kiến thức
Nội dung đánh giá kiến thức Kiến thức đúng Điểm
1. Chỉ định trong truyền máu
Liệt kê đủ 7 chỉ định:
- Thiếu máu nặng
- Sốc mất máu
- Nhiễm khuẩn, nhiễm độc nặng
- Các bệnh lý về máu
- Viêm cơ tim, các bệnh van tim
- Xơ cứng động mạch não, cao
huyết áp
- Chấn thương sọ não, viêm não,
não úng thủy
Chọn 1 chỉ
định là 1
điểm, tối đa 7
điểm
2. Nhóm máu truyền được
an toàn
Chọn câu: cùng nhóm 1 điểm
3. Sơ đồ truyền máu
Vẽ đúng sơ đồ:
1 điểm

24. 14
4. Tai biến trong truyền máu
Liệt kê đủ 5 tai biến:
- Tán máu cấp
- Phản ứng quá mẫn
- Nhiễm khuẩn
- Phù phổi cấp do quá tải tuần
hoàn
- Tắc mạch
Chọn 1 tai
biến 1 điểm,
tối đa 5 điểm
5. Đơn vị tối đa khi
truyềnmáu khác nhóm
Chọn câu: 2 đơn vị 1 điểm
6. Nhiệt độ bảo quản máu Chọn câu: 2-6 0
C 1 điểm
3.2.4.3. Thực hành về an toàn truyền máu
* Thực hành chung về an toàn truyền máu
Đánh giá thực hành về an toàn truyền máu dựa trên số điểm đạt được khi thực hành
đúng các nội dung liên quan về an toàn truyền máu. Mỗi nội dung trả lời đúng được 1
điểm, trả lời không đúng 0 điểm.
Thang điểm đánh giá thực hành về quy trình an toàn truyền máu của điều dưỡng có 2
mức độ: đạt và chưa đạt.
Bảng 3.3. Tiêu chuẩn đánh giá thực hành về an toàn truyền máu
Mức độ thực hành (% điểm đạt) Số điểm đạt được
Đạt (80-100%) 10-12 điểm
Chưa đạt (<80%) ≤9 điểm
Điểm tối đa 12 điểm
* Thực hành về an toàn truyền máu
Bảng 3.4. Nội dung đánh giá thực hành
Nội dung đánh giá thực hành Thực hành đúng Điểm
1.Thực hiện phản ứng chéo
tại giường
Chọn câu: luôn luôn 1 điểm
2.Thực hiện phản ứng sinh
vật học
Chọn câu: có 1 điểm
3.Thời gian làm nguội máu Chọn câu: không quá 30 phút 1 điểm
4.Nhiệm vụ theo dõi bệnh
nhân trong truyền máu
Chọn câu: cả bác sĩ và điều dưỡng
1 điểm

25. 15
5.Vấn đề cần theo dõi trong
truyền máu
Liệt kê đủ 6 vấn đề:
- Theo dõi dấu hiệu sinh tồn 15 phút
- Phản ứng tán huyết
- Theo dõi tình trạng người bệnh
như lạnh run, nổi mề đai
- Theo dõi và điều chỉnh tốc độ máu
chảy đúng y lệnh
- Ủ ấm cho người bệnh khi truyền
máu
- Phù phổi cấp
Chọn 1 vấn
đề 1 điểm, tối
đa 6 điểm
6.Việc làm đầu tiên khi có
dấu hiệu bất thường.
Chọn câu: ngưng truyền máu ngay 1 điểm
7.Thể tích giữ lại trong túi
máu
Chọn câu: 5-10 ml 1 điểm
3.2.5. Phương pháp thu thập số liệu
Sử dụng bộ câu hỏi để thực hiện thu thập số liệu bằng cách phỏng vấn trực tiếp kết
hợp với điền câu trả lời của người được phỏng vấn.
Các bước tiến hành thu thập số liệu:
Quá trình thu thập số liệu được tiến hành tại các khoa của bệnh viện đa khoa Thành
phố Cần Thơ. Trình tự thực hiện gồm:
- Lập danh sách điều dưỡng làm việc tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ.
- Lập danh sách mẫu nghiên cứu gồm 109 điều dưỡng.
- Tiếp xúc với từng đối tượng: giới thiệu bản thân, giới thiệu về nội dung và mục đích
nghiên cứu, thời gian thực hiện nội dung phỏng vấn khoảng 15-30 phút.
- Sau khi điều dưỡng đồng ý tham gia, phỏng vấn viên tiến hành phỏng vấn theo trình
tự các câu hỏi trong bộ câu hỏi có sẵn.
3.2.6. Phương pháp sai lệch
Phương pháp thu thập số liệu trên sẽ giúp:
- Hạn chế việc đối tượng nghiên cứu không nộp lại bộ câu hỏi đã trả lời.
- Đối tượng nghiên cứu an tâm trả lời trung thực, chính xác các câu hỏi vì đã được
hướng dẫn giải thích rõ ràng trước và bộ câu hỏi không cần ghi những thông tin liên
quan ảnh hưởng cá nhân.
3.2.7. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
- Dữ liệu được thu thập và xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0.
- Tính tần số, tỷ lệ phần trăm (%).

26. 16
3.3. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
Tất cả các đối tượng tham gia nghiên cứu điều được giải thích cụ thể về nội dung và
mục đích nghiên cứu để đối tượng tham gia tự nguyện và cung cấp thông tin chính
xác.
Khi tiến hành phỏng vấn trên đối tượng không cần phải ghi cụ thể tên và địa chỉ.
Thông tin thu thập chỉ phục vụ cho quá trình nghiên cứu, không sử dụng cho mục đích
khác. Nghiên cứu được tiến hành dưới sự cho phép của bệnh viện đa khoa Thành phố
Cần Thơ.

27. 17
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
4.1. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
4.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
Bảng 4.1. Đặc điểm chung về đối tượng nghiên cứu
Đặc điểm chung n %
Tuổi
<25
25-40
>40
27
79
03
24.8
72.5
2.8
Giới tính
Nam
Nữ
30
79
27.5
72.5
Chuyên khoa
Nội
Ngoại
62
47
56.9
43.1
Trình độ chuyên môn
Trung học
Cao đẳng
Cử nhân
58
33
18
53.2
30.3
16.5
Thâm niên công tác
<5
5-10
10-20
>20
59
38
11
01
54.1
34.9
10.1
0.9
Nhận xét:
Nhóm tuổi từ 25 đến 40 tuổi chiếm đa số (72,5%) và nhóm tuổi trên 40 tuổi chỉ chiếm
2,8%. Điều dưỡng nữ chiếm 72,5%. Điều dưỡng khoa nội chiếm 56,9%. Về trình độ
chuyên môn, hầu hết điều dưỡng có trình độ trung học chiếm 53,2% và có 16,5% điều
dưỡng có trình độ cử nhân. Đa số các điều dưỡng có thâm niên công tác dưới 5 năm
chiếm 54,1% và trên 20 năm chiếm 0,9%.
Bảng 4.2. Y lệnh truyền máu tại khoa
Y lệnh truyền máu n %
Không có
Ít khi
Thường xuyên
Tổng
02
70
37
109
1.8
64.3
33.9
100
Nhận xét:
Có 64,3% điều dưỡng các khoa ít khi có nhận y lệnh truyền máu và chỉ có 1,8% điều
dưỡng các khoa không có y lệnh truyền máu.

28. 18
Bảng 4.3. Nguồn tiếp nhận thông tin về an toàn truyền máu
Nguồn tiếp nhận thông tin n %
Nhà trường
Tập huấn, hội thảo
Tự đọc tài liệu
81
84
40
74.3
77.1
36.7
Nhận xét:
Phần lớn nguồn thông tin được tiếp nhận từ tập huấn, hội thảo (77,1%), có ít điều
dưỡng tự đọc tài liệu (36,7%).
Bảng 4.4. Số nguồn tiếp nhận thông tin
Số nguồn tiếp nhận thông tin n %
1
2
3
43
37
29
39.4
33.9
26.6
Nhận xét:
Đa số điều dưỡng có một nguồn tiếp nhận thông tin chiếm 39,4%. Có ít điều dưỡng có
ba nguồn tiếp nhận thông tin (26,6%).
4.1.2. Kiến thức về an toàn truyền máu
Hình 4.1. Đánh giá kiến thức về an toàn truyền máu
Nhận xét:
Phần lớn điều dưỡng có kiến thức về an toàn truyền máu chưa đạt chiếm 78,9% và có
ít điều dưỡng có kiến thức đạt (21,1%).

29. 19
Bảng 4.5. Các chỉ định truyền máu
Các chỉ định truyền máu n %
Thiếu máu nặng
Sốc mất máu
Nhiễm khuẩn,
nhiễm độc nặng
Các bệnh lý về máu
Viêm cơ tim,
các bệnh van tim
Xơ cứng động mạch,
cao huyết áp
Chấn thương sọ não,
viêm não, não úng thủy
108
89
53
86
33
28
33
99.1
81.7
48.6
78.9
30.3
25.7
30.3
Nhận xét:
Đa số các điều dưỡng biết được các chỉ định truyền máu: thiếu máu nặng (99,1%), sốc
mất máu (81,7%), các bệnh lý về máu (78,9%). Chỉ có 25,7% điều dưỡng biết xơ cứng
động mạch, cao huyết áp.
Bảng 4.6. Nhóm máu truyền được an toàn
Nhóm máu truyền được an toàn n %
Cùng nhóm
Khác nhóm
Tổng
108
1
109
99.1
0.9
100
Nhận xét:
Hầu hết các điều dưỡng biết rằng truyền cùng nhóm máu được an toàn chiếm 99,1%
và chỉ có 0,9% điều dưỡng không biết.
Bảng 4.7. Sơ đồ truyền máu hệ ABO
Sơ đồ truyền máu n %
Đúng
Sai
Tổng
47
62
109
43.1
56.9
100
Nhận xét:
Chỉ có 43,1% điều dưỡng vẽ đúng sơ đồ truyền máu hệ ABO và có đến 56,9% điều
dưỡng vẽ không đúng.

30. 20
Bảng 4.8. Số máu tối đa khi truyền máu khác nhóm
Đặc điểm chung n %
Số đơn vị
1 đơn vị
2 đơn vị
3 đơn vị
4 đơn vị
48
49
6
6
44.0
45.0
5.5
5.5
Nhận xét:
Có 45% điều dưỡng biết khi truyền máu khác nhóm số lượng máu truyền tối đa là 2
đơn vị.
Bảng 4.9. Nhiệt độ thích hợp khi bảo quản máu
Đặc điểm chung n %
Nhiệt độ
0-40
C
2-60
C
4-60
C
4-80
C
6
60
18
25
5.5
55.0
16.5
22.9
Nhận xét:
Có 55% điều dưỡng biết được nhiệt độ thích hợp để bảo quản máu là 2-60
C.
Bảng 4.10. Các tai biến xảy ra khi truyền máu
Tai biến xảy ra khi truyền máu n %
Tán máu cấp
Phản ứng quá mẫn
Nhiễm khuẩn
Phù phổi cấp do quá tải tuần hoàn
Tắc mạch
98
95
53
72
44
89.9
87.2
48.6
66.1
40.4
Nhận xét:
Hầu hết các điều dưỡng biết được các tai biến có thể xảy ra trong quá trình truyền
máu: tán máu cấp (89,9%), phản ứng quá mẫn (87,2%), phù phổi cấp do quá tải tuần
hoàn (66,1%). Chỉ có 48,6% biết được tai biến nhiễm khuẩn và 40,4% biết được tai
biến tắc mạch.

31. 21
4.1.3. Thực hành về an toàn truyền máu
Hình 4.2. Đánh giá thực hành về an toàn truyền máu
Nhận xét:
Chỉ có 42,2% điều dưỡng thực hành đúng quy trình về an toàn truyền máu, còn lại
57,8% điều dưỡng chưa đạt.
Bảng 4.11. Thực hiện phản ứng chéo tại giường
Phản ứng chéo tại giường n %
Luôn luôn
Thỉnh thoảng
Không làm
Tổng
99
09
01
100
90.8
8.3
0.9
100
Nhận xét:
Hầu hết các điều dưỡng luôn luôn làm phản ứng chéo tại giường khi truyền máu chiếm
90,8%, còn 1 phần nhỏ điều dưỡng thỉnh thoảng hoặc không làm phản ứng chéo chiếm
9,2%.
Bảng 4.12. Thực hiện phản ứng sinh vật học trước khi truyền máu
Phản ứng sinh vật học n %
Có
Không
Tổng
95
14
100
87.2
12.8
100
Nhận xét:
Đa số các điều dưỡng có thực hiện phản ứng sinh vật học trước khi truyền máu chiếm
87,2%.

32. 22
Bảng 4.13. Thời gian cần thiết để làm nguội máu trước khi truyền
Thời gian làm nguội máu n %
Không quá 15 phút
Không quá 30 phút
Không quá 45 phút
Không quá 1 giờ
Tổng
37
63
05
04
109
33.9
57.8
4.6
3.7
100
Nhận xét:
Có 75,8% điều dưỡng biết đúng thời gian cần thiết để làm nguội máu trước khi truyền
là không quá 30 phút.
Bảng 4.14. Nhiệm vụ theo dõi bệnh nhân trong suốt quá trình truyền máu
Nhiệm vụ theo dõi bệnh nhân n %
Bác sĩ
Điều dưỡng
Cả bác sĩ và điều dưỡng
Tổng
2
39
68
109
1.8
35.8
62.4
100
Nhận xét:
Có 62,4% điều dưỡng biết là cùng với bác sĩ có nhiệm vụ theo dõi bệnh nhân trong
suốt quá trình truyền máu.
Bảng 4.15. Việc làm đầu tiên khi có dấu hiệu bất thường
Việc làm đầu tiên n %
Ngưng truyền máu ngay
Báo cho bác sĩ
Đo mạch, huyết áp, nhịp thở
Cho người bệnh thở oxy
Tổng
103
5
1
0
109
94.5
4.6
0.9
0
100
Nhận xét:
Đa số các điều dưỡng biết được việc làm đầu tiên là ngưng truyền máu ngay chiếm
94,5% khi phát hiện dấu hiệu bất thường xảy ra.
Bảng 4.16. Thể tích cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc truyền máu
Thể tích cần giữ lại n %
5-10 ml
10-15 ml
15-20 ml
Tổng
70
35
04
109
64.2
32.1
3.7
100

33. 23
Nhận xét:
Có 64,2% điều dưỡng biết được thể tích máu cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc
truyền máu.
Bảng 4.17. Những vấn đề cần theo dõi khi truyền máu
Vấn đề cần theo dõi n %
Theo dõi dấu hiệu sinh tồn 15 phút 105 96.3
Phản ứng tán huyết 77 70.6
Theo dõi tình trạng người bệnh
như lạnh run, nổi mề đai
99 90.8
Theo dõi và điều chỉnh tốc độ
máu chảy đúng y lệnh
85 78.0
Ủ ấm cho người bệnh khi
truyền máu
50 45.9
Phù phổi cấp 55 50.5
Nhận xét:
Đa số các điều dưỡng biết được các vấn đề cần theo dõi trong suốt quá trình truyền
máu: theo dõi dấu hiệu sinh tồn 15 phút (96,3%), phản ứng tán huyết (70,6%), theo dõi
tình trạng người bệnh như lạnh run, nổi mề đai (90,8%), theo dõi và điều chỉnh tốc độ
máu chảy đúng y lệnh (78%), ủ ấm cho người bệnh khi truyền máu (45,9%), phù phổi
cấp (50,5%).

34. 24
4.2. THẢO LUẬN
Qua nghiên cứu trên 109 đối tượng là điều dưỡng ở các khoa ngoại chấn thương, ngoại
niệu, ngoại lồng ngực, ngoại tổng hợp, ngoại thần kinh, nội tổng hợp, nội thận, nội
thần kinh - cơ xương khớp, nội tim mạch và nội tiêu hóa. Từ kết quả nghiên cứu, xin
đưa ra bàn luận như sau:
4.2.1. Đặc điểm chung về đối tượng nghiên cứu
Đa số điều dưỡng trong nghiên cứu là nữ (72,5%), có thể do đặc thù của nghề điều
dưỡng là đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và cẩn thận trong nghề mà nữ giới thì thường đáp
ứng được những yêu cầu trên, nên đa số điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa Thành phố
Cần Thơ là nữ giới. Kết quả này cao hơn nghiên cứu của Jordan năm 2012 về điều tra
kiến thức về truyền máu của điều dưỡng cho thấy có 62% điều dưỡng là nữ giới [16].
Trong nghiên cứu độ tuổi 25-40 chiếm đa số (72,5%), điều này cho thấy lực lượng
nhân viên của bệnh viện là lực lượng trẻ, phù hợp với tình hình đang phát triển của
bệnh viện và thâm niên công tác dưới 10 năm chiếm đa số (89%) cũng là tất yếu. Trình
độ của nhân viên ngày càng được nâng cao, trong những năm vừa qua, bệnh viện chú
trọng đào tạo và tuyển dụng nhân viên có trình độ cao, trong đó lực lượng cao đẳng và
đại học chiếm 46,8%, tuy nhiên trình độ trung học vẫn chiếm khá cao 53,2%. Kết quả
này tương đương với nghiên cứu Phan Thị Kim Hoa và Hứa Hồng Tài tại bệnh viện đa
khoa khu vực Định Quán năm 2014 với độ tuổi 21-41 (90%), thâm niên công tác dưới
10 năm (86%), trình độ cao đẳng và đại học (23%) [11].
Trong nghiên cứu này, các điều dưỡng đang công tác ở khoa nội chiếm 56,9% còn lại
là khoa ngoại chiếm 43,1%. Kết quả này trái ngược với nghiên cứu của Trịnh Xuân
Quang tại bệnh viện đa khoa Tiền Giang năm 2009 với các điều dưỡng công tác khối
khoa ngoại chiếm 54,4% còn lại 45,6% là công tác khối khoa nội và chuyên khoa [14]
nguyên nhân là do bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ tiếp đón nhiều bệnh nhân
điều trị hướng nội khoa nên số điều dưỡng khoa nội cũng tăng lên để đáp ứng đủ nhu
cầu được chăm sóc của bệnh nhân, ngược lại bệnh viện đa khoa Tiền Giang điều trị
bệnh nhân thuộc hướng ngoại nhiều hơn hướng nội khoa nên số điều dưỡng công tác ở
khoa ngoại cũng nhiều hơn số điều dưỡng công tác khoa nội là điều tất yếu.
Kết quả nghiên cứu cho thấy về công tác truyền máu do đặc thù ở mỗi nơi làm việc
khác nhau nên có 33,9% điều dưỡng là có thực hiện y lệnh truyền máu thường xuyên
và 1,8% điều dưỡng cho rằng không có y lệnh truyền máu tại khoa họ đang công tác.
Kết quả này thấp hơn so với nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang tại bệnh viện đa khoa
Tiền Giang là có 55,4% điều dưỡng cho rằng nơi công tác có thực hiện y lệnh truyền
máu thường xuyên và 11,9% điều dưỡng không có y lệnh về truyền máu tại khoa đang
công tác [14]. Nguyên nhân của sự khác biệt đó là do trong nghiên cứu của Trịnh
Xuân Quang thì điều dưỡng công tác khoa ngoại nhiều hơn, có nghĩa là bệnh nhân ở

35. 25
hệ ngoại cũng nhiều hơn, nên y lệnh truyền máu cũng thường xuyên hơn; còn trong
nghiên cứu của chúng tôi thì điều dưỡng công tác khoa nội nhiều hơn, nên y lệnh
truyền máu thường xuyên cũng ít hơn nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang.
Nguồn kiến thức về an toàn truyền máu được các điều dưỡng học từ nhà trường
(74,3%), từ tập huấn, hội thảo (77,1%), điều đáng mừng là có 36,7% điều dưỡng tự
tìm đọc tài liệu về an toàn truyền máu. Kết quả này cao hơn so với nghiên cứu của
Phan Thị Kim Hoa - Hứa Hồng Tài tại bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán năm
2014 là nguồn kiến thức về an toàn truyền máu có được là từ nhà trường (51%), tập
huấn, hội thảo (33%), tự đọc tài liệu (16%) [11]. Đa số điều dưỡng đều có một nguồn
tiếp nhận thông tin về an toàn truyền máu (39,4%), chỉ có 26,6% điều dưỡng là có ba
nguồn tiếp nhận thông tin; điều này cho thấy bệnh viện nên tổ chức đào tạo cho nhân
viên, đồng thời động viên tinh thần tự học nâng cao trình độ, nhằm phục vụ tốt cho
công tác chăm sóc sức khỏe người bệnh.
4.2.2. Kiến thức về an toàn truyền máu
4.2.2.1. Đánh giá kiến thức chung
Truyền máu là một phương pháp điều trị không thể thiếu trong rất nhiều chuyên khoa
[14]. Tuy nhiên, truyền máu cũng có thể dẫn đến nhiều hệ lụy cho người bệnh (nhiễm
khuẩn, tắc mạch,...) nếu an toàn truyền máu không được đảm bảo. Vì thế, mỗi nhân
viên y tế có vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu các nguy cơ do truyền máu gây ra,
đảm bảo cập nhật kiến thức và kỹ năng liên tục cho bản thân để phục vụ cho quá trình
chăm sóc người bệnh.
Đa số các điều dưỡng có kiến thức chưa đạt về an toàn truyền máu chiếm 78,9%, chỉ
có 21,1% điều dưỡng được khảo sát có kiến thức đúng về an toàn truyền máu. Kết quả
này tương đương với nghiên cứu của Kobra Noryan về kiến thức truyền máu của y tá
tại trung tâm đào tạo y khoa trường đại học Shahrekord năm 2004 với kiến thức tốt là
16,2%, trung bình là 59%, còn lại 24,8% là có kiến thức kém về truyền máu [17]. Kiến
thức không tốt của điều dưỡng về an toàn truyền máu sẽ làm ảnh hưởng đến thực hành
truyền máu lâm sàng trong quá trình khám chữa bệnh.
Tuy nhiên, một nghiên cứu của Asmaa Hamed Abd Elhy và Zeinab Abdel Aziz
Kasemy về đánh giá kiến thức của các điều dưỡng về truyền máu tại bệnh viện đại học
Menoufia năm 2017 cho thấy có tới 61,2% điều dưỡng có kiến thức đạt về truyền máu
[15]. Kết quả này cao hơn nhiều so với nghiên cứu của chúng tôi, có sự chênh lệch này
có thể do kiến thức của các điều dưỡng ở bệnh viện Menoufia, Ai Cập cao hơn nhiều
so với kiến thức của các điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ.
4.2.2.2. Các chỉ định về truyền máu
Việc chỉ định máu đúng là vấn đề cần phải chú ý vì máu và các chế phẩm từ máu có
thể được xem là một loại thuốc điều trị. Vì vậy, cũng như tất cả các loại thuốc, việc chỉ

36. 26
định điều trị đúng, sử dụng hợp lý máu và các chế phẩm từ máu đóng vai trò quan
trọng trong an toàn truyền máu [9]. Thông thường việc chỉ định truyền máu thường do
bác sĩ đảm nhận, tuy nhiên người điều dưỡng cũng cần phải nắm rõ để phối hợp với
bác sĩ nhằm nâng cao hiệu quả điều trị.
Qua kết quả nghiên cứu cho thấy, đa số điều dưỡng biết các chỉ định về truyền máu:
thiếu máu nặng (99,1%), sốc mất máu (81,7%), các bệnh lý về máu (78,9%),... kết quả
này tương đồng với nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang năm 2009 với thiếu máu nặng
(92,8%), sốc mất máu (93,5%), các bệnh lý về máu (84,5%) [14].
Trong nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang chỉ có 8,2% điều dưỡng biết các chỉ định về
truyền máu như viêm cơ tim, các bệnh lý van tim, xơ cứng động mạch não, cao huyết
áp, chấn thương sọ não, viêm não, não úng thủy [14],… thì trong nghiên cứu của
chúng tôi kết quả cho thấy các điều dưỡng biết được các chỉ định trên cao hơn 10 lần
so với nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang cụ thể là 86,3%, nguyên nhân là do các điều
dưỡng làm việc ở bệnh viện tuyến thành phố có nhiều điều kiện tiếp xúc với nhiều
trường hợp truyền máu hơn và được đào tạo thường xuyên hơn so với các điều dưỡng
tuyến dưới và cũng có thể là do các điều dưỡng ở tuyến dưới có quá nhiều công việc,
không có thời gian để tìm tòi học hỏi thêm những vấn đề mới khác ngoài công việc
của mình. Việc điều dưỡng hiểu được các chỉ định và chống chỉ định truyền máu có
thể giúp phát hiện các chỉ định chưa đúng, đảm bảo an toàn cho người bệnh [14].
Những sai sót trong việc sử dụng máu và các chế phẩm từ máu có thể dẫn đến hậu quả
nghiêm trọng, thậm chí đe dọa ngay cả tính mạng của người bệnh [9].
4.2.2.3. An toàn truyền máu
Qua nghiên cứu cho thấy có 99,1% điều dưỡng biết rằng truyền máu cùng nhóm với
nhóm máu của người bệnh là an toàn. Kết quả này tương đương với nghiên cứu của
Phan Thị Kim Hoa và Hứa Hồng Tài năm 2014 với tỷ lệ điều dưỡng chọn truyền máu
cùng nhóm là 100% [11]. Sự hiểu biết của điều dưỡng khi có chỉ định truyền máu, tốt
nhất là truyền máu có cùng nhóm máu với người bệnh là an toàn hơn, hạn chế được
mức thấp nhất các phản ứng có thể xảy ra, đặc biệt là phản ứng tán huyết cấp [14].
Công tác kiểm soát an toàn truyền máu được ngành y tế chú trọng, nhiều chính sách và
hướng dẫn được ban hành nên truyền máu đã đi vào nề nếp; bên cạnh đó, nhiều buổi
tập huấn về an toàn truyền máu được bệnh viện tổ chức góp phần nâng cao kiến thức
về an toàn truyền máu nên đa số các điều dưỡng đều biết khi truyền máu tốt nhất là
truyền cùng nhóm sẽ an toàn hơn là truyền máu khác nhóm.
Hiện tại ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới nhu cầu về máu là rất lớn,
trong khi đó nguồn cung cấp máu chỉ có hạn. Tuy nhiên, trong những trường hợp cấp
cứu cần truyền máu mà lại không có máu cùng nhóm, khi đó bắt buộc phải truyền máu

37. 27
khác nhóm thì phải tuân theo nguyên tắc tối thiểu “hồng cầu người cho không bị
ngưng kết bởi huyết thanh người nhận” và phải tuân theo sơ đồ truyền máu.
Việc vẽ đúng và hiểu đúng sơ đồ truyền máu giúp cho điều dưỡng nhận biết được
truyền máu như thế nào là an toàn cho tính mạng của bệnh nhân (trong trường hợp
truyền khác nhóm). Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu cho thấy có 43,1% điều dưỡng là
vẽ đúng sơ đồ truyền máu, còn lại 56,9% điều dưỡng vẽ sai sơ đồ. Kết quả này thấp
hơn nhiều so với nghiên cứu của Phan Thị Kim Hoa và Hứa Hồng Tài với điều dưỡng
vẽ đúng là 99%, còn 1% vẽ sai rơi vào khoa không có y lệnh truyền máu [11]. Điều
này có thể do yếu tố chủ quan thuộc về điều dưỡng không có cập nhật kiến thức về
truyền máu thường xuyên, yếu tố khách quan là không có đủ điều kiện và thời gian để
cập nhật kiến thức, đồng thời tại các khoa làm việc không có dán những tranh ảnh hay
poster về sơ đồ truyền máu. Đây là một trong những vấn đề cơ bản nhất trong công tác
truyền máu nhưng điều dưỡng thiếu hiểu biết sẽ gây nguy hiểm cho người bệnh.
Hiện nay việc khan hiếm máu không còn là vấn đề khó khăn, vấn đề truyền khác nhóm
máu là rất hạn chế, theo quy chế truyền máu thì chúng ta vẫn được phép truyền tối đa
2 đơn vị máu khác nhóm. Kết quả cho thấy có 45% điều dưỡng biết được khi truyền
máu khác nhóm, số đơn vị máu được truyền tối đa là 2 đơn vị. Kết quả này thấp hơn
với kết quả nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang là số đơn vị máu truyền tối đa là 2 đơn
vị chiếm 59% [14], có 11% điều dưỡng cho rằng có thể truyền tối đa 3 hoặc 4 đơn vị.
Điều dưỡng cần hiểu biết nếu truyền cho người bệnh với số lượng máu hơn 2 đơn vị
máu khác nhóm có thể gây ra tai biến cho người bệnh, từ đó điều dưỡng có thể theo
dõi và kiểm tra lượng máu truyền cho người bệnh phù hợp để hạn chế tối đa các phản
ứng bất lợi cho cơ thể bệnh nhân.
Song song với việc truyền máu là vấn đề bảo quản máu trước khi truyền cũng rất quan
trọng, đây là một nhiệm vụ của nhân viên khoa xét nghiệm, tuy nhiên các điều dưỡng
tại khoa phòng cũng cần phải nắm vững nguyên tắc này để nhận máu từ khoa xét
nghiệm. Có 55% điều dưỡng trả lời đúng nhiệt độ để bảo quản máu là 2-6 0
C. Kết quả
này thấp hơn nghiên cứu của Phan Thị Kim Hoa và Hứa Hồng Tài tại bệnh viện đa
khoa khu vực Định Quán năm 2014 là có 71% nhân viên trả lời đúng nhiệt độ bảo
quản máu. Có sự chênh lệch này có thể là do điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa Thành
phố Cần Thơ chưa nắm vững kiến thức về bảo quản máu so với các điều dưỡng ở bệnh
viện đa khoa khu vực Định Quán. Điều dưỡng cần phải lưu ý nhiệt độ thích hợp đề
đảm bảo được chất lượng máu.
4.2.2.4. Các tai biến xảy ra khi truyền máu
Truyền máu là việc rất hữu ích cứu được nhiều người qua cơn hiểm nghèo. Nhưng
cũng do truyền máu mà có người bị nhiễm bệnh hoặc làm bệnh nặng thêm, thậm chí

38. 28
dẫn đến tử vong. Vì vậy, người truyền máu phải nắm vững những tai biến truyền máu
để kịp thời xử lý hoặc hạn chế những mặt chưa tốt của truyền máu.
Đa số điều dưỡng điều biết về các tai biến này, tán máu cấp (89,9%), phản ứng quá
mẫn (87.2%), phù phổi cấp do quá tải tuần hoàn (66,1%), nhiễm khuẩn (48,6%), tắc
mạch (40,4%). Kết quả này tương đối phù hợp với nghiên cứu của Phan Thị Kim Hoa
với tan máu cấp (86%), phản ứng quá mẫn (97%), phù phổi cấp do quá tải tuần hoàn
(72%) [11]. Chỉ có 2 tai biến là cao hơn nhiều so với nghiên cứu của chúng tôi là
nhiễm khuẩn (75%), tắc mạch (93%), có thể do các điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa
Định Quán được cập nhật kiến thức về các tai biến khi truyền máu thường xuyên hơn
các điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ. Việc biết được các tai biến
có thể xảy ra khi truyền máu sẽ giúp điều dưỡng chủ động có những biện pháp theo
dõi và phòng ngừa tốt hơn.
4.2.3. Thực hành về an toàn truyền máu
4.2.3.1. Đánh giá thực hành chung
Mặc dù các tai biến có thể xảy ra trong quá trình truyền máu, song việc thực hiện tốt
và hiệu quả một chương trình an toàn truyền máu tại các cơ sở y tế đều góp phần làm
giảm đáng kể các biến chứng trên. An toàn truyền máu là người nhận máu đạt được
hiệu quả điều trị mà không bị ảnh hưởng xấu do truyền máu mang lại. Như vậy an toàn
cho công tác truyền máu là an toàn cho người cho máu, người nhận máu và nhân viên
y tế liên quan.
Qua kết quả nghiên cứu cho thấy có 42,2% điều dưỡng thực hành đạt về quy trình an
toàn truyền máu và có 57,8% điều dưỡng chưa đạt qua đó cho thấy bệnh viện cần mở
các lớp tập huấn về truyền máu để nâng cao tay nghề cho điều dưỡng góp phần nâng
cao hiệu quả điều trị của bệnh nhân.
4.2.3.2. Thực hành về an toàn truyền máu
Khi điều dưỡng viên hay kỹ thuật viên đi tiếp nhận máu và các chế phẩm từ máu phải
kiểm tra, đối chiếu theo đúng nguyên tắc quy định của quy chế truyền máu. Việc thực
hiện định nhóm máu và làm phản ứng chéo có thể tiến hành tại giường bệnh tùy theo
chế phẩm máu nhận. Cần theo dõi sát người bệnh trong suốt quá trình truyền máu [9].
Hầu hết các điều dưỡng luôn luôn thực hiện phản ứng chéo tại giường trước khi truyền
máu cho bệnh nhân chiếm 90,8%, còn lại 9,2% điều dưỡng thỉnh thoảng hoặc không
làm phản ứng chéo. Kết quả này cao hơn nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang với 80%
điều dưỡng làm phản ứng chéo tại giường trước khi truyền máu [14]. Điều này có thể
là do trình độ chuyên môn của điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ
cao hơn ở bệnh viện đa khoa Tiền Giang lần lượt là 16,5% - 3% và quy trình kiểm tra
thực hành phản ứng chéo tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cấn Thơ nghiêm ngặt hơn
bệnh viện đa khoa Tiền Giang nên các điều dưỡng ở đây hầu hết ai cũng thực hiện

39. 29
phản ứng chéo tại giường trước khi truyền máu cho bệnh nhân. Việc thực hiện phản
ứng chéo tại giường là kỹ thuật bắt buộc phải làm trước khi truyền máu, nhằm đề
phòng truyền nhằm nhóm máu gây ra phản ứng tán huyết cấp ảnh hưởng đến tính
mạng của bệnh nhân.
Đồng hành với việc thực hiện phản ứng chéo tại giường là việc thực hiện phản ứng
sinh vật học trước khi truyền máu. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 87,2% điều dưỡng
là có thực hiện phản ứng sinh vật học khi truyền máu, 12,8% điều dưỡng không làm.
Kết quả này cao hơn nghiên cứu của Phan Thị Kim Hoa tại bệnh viện đa khoa khu vực
Định Quán với 66% điều dưỡng có làm phản ứng sinh vật học, 34% điều dưỡng không
làm [11]. Có thể do nghiên cứu của chúng tôi được thực hiện tại bệnh viện tuyến thành
phố, còn nghiên cứu của Phan Thị Kim Hoa chỉ thực hiện ở tuyến huyện và trình độ
điều dưỡng cử nhân ở bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ (16,5%) cao hơn bệnh
viện đa khoa khu vực Định Quán(4%) [11] nên trong hai nghiên cứu sẽ có sự khác
biệt. Phản ứng sinh vật học cũng là một kỹ thuật bắt buộc phải thực hiện khi truyền
máu nhằm phát hiện các biến chứng sớm có thể xảy ra, nhưng các điều dưỡng ở đây
thường bỏ qua vì quá nhiều công việc nên không có thời gian làm phản ứng sinh vật
học khi truyền máu. Qua đó cho thấy bệnh viện nên tổ chức giám sát chặt chẽ hơn quy
trình truyền máu, đặc biệt là giai đoạn thực hiện phản ứng sinh vật học để hạn chế
những tai biến không mong muốn do truyền máu gây ra.
Việc làm nguội máu trước khi truyền cũng rất quan trọng và chỉ có 57,8% điều dưỡng
biết được thời gian làm nguội máu là không quá 30 phút kể từ khi nhận máu từ khoa
xét nghiệm về khoa phòng, có 42,2% điều dưỡng không nhớ. Kết quả này tương
đương với kết quả của Trịnh Xuân Quang tại bệnh viện đa khoa Tiền Giang năm 2009
với 56,5% biết được thời gian tối đa để làm nguội máu trước khi truyền. Tuy nhiên,
gần 50% còn chưa hiểu biết về thời gian này [14].
Trong nghiên cứu cho thấy có 62,4% điều dưỡng biết được rằng nhiệm vụ theo dõi
người bệnh trong suốt quá trình truyền máu là của bác sĩ và điều dưỡng và có 35,8%
điều dưỡng cho rằng truyền máu là nhiệm vụ của điều dưỡng. Kết quả này thấp hơn
nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang với 78,4% điều dưỡng biết là cùng bác sĩ theo dõi
người bệnh trong suốt quá trình truyền máu và có 21% điều dưỡng cho rằng truyền
máu là nhiệm vụ của điều dưỡng [14]. Nguyên nhân là do ở bệnh viện đa khoa Thành
phố Cần Thơ thì công tác truyền máu thường do điều dưỡng thực hiện nên họ nghĩ
rằng trách nhiệm theo dõi bệnh nhân trong truyền máu là của họ, tuy nhiên để quá
trình truyền máu được thực hiện tốt, đảm bảo an toàn cho người bệnh thì công tác
truyền máu này phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và điều dưỡng nhằm phát
hiện sớm và kịp thời các tai biến xảy ra cho người bệnh.

40. 30
Có 94,5% điều dưỡng biết được việc làm đầu tiên khi có dấu hiệu bất thường khi
truyền máu là ngưng truyền máu ngay và có 4,6% điều dưỡng chọn việc làm đầu tiên
là báo cho bác sĩ. Kết quả này tương đương với nghiên cứu của Trịnh Xuân Quang
năm 2009 với 92% điều dưỡng biết việc làm trước tiên khi phát hiện người bệnh có
dấu hiệu bất thường là ngưng truyền máu, trong khi đó có 8% điều dưỡng cho rằng
phải báo bác sĩ trước [14].
Hầu hết các điều dưỡng điều biết được thể tích cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc
truyền máu là 5-10 ml. Kết quả này thấp hơn so với kết quả nghiên cứu của Trịnh
Xuân Quang tại bệnh viện đa khoa Tiền Giang năm 2009 (90%) [14]. Điều này có thể
là do yếu tố chủ quan về phía điều dưỡng không biết được thể tích giữ lại trong túi
máu là bao nhiêu, yếu tố khách quan là công việc quá nhiều, không có thời gian đề
kiểm tra hết tất cả các túi máu truyền cho người bệnh. Việc giữ lại 5-10 ml khi kết thúc
truyền máu là điều hết sức cần thiết để khi xảy ra tai biến cần phải có nhóm máu đối
chứng.
4.2.3.3. Những vấn đề theo dõi khi truyền máu
Ngoài việc thực hiện phản ứng chéo tại giướng trước khi truyền máu, thực hiện phản
ứng sinh vật học khi truyền máu,.. thì vai trò của người điều dưỡng cần làm là theo dõi
sát bệnh nhân trong suốt quá trình truyền máu để phát hiện sớm và xử lý kịp thời
những bất thường xảy ra.
Đa số các điều dưỡng biết được các vấn đề cần theo dõi trong suốt quá trình truyền
máu: theo dõi dấu hiệu sinh tồn 15 phút (96,3%), phản ứng tán huyết (70,6%), theo dõi
tình trạng người bệnh như lạnh run, nổi mề đai (90,8%), theo dõi và điều chỉnh tốc độ
máu chảy đúng y lệnh (78%), ủ ấm cho người bệnh khi truyền máu (45,9%), phù phổi
cấp (50,5%). Kết quả này tương đối phù hợp với nghiên cứu của Phan Thị Kim Hoa tại
bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán năm 2014 với theo dõi dấu hiệu sinh tồn 15
phút (98%), phản ứng tán huyết (82%), theo dõi tình trạng người bệnh như lạnh run,
nổi mề đai (100%), theo dõi và điều chỉnh tốc độ máu chảy đúng y lệnh (94%), tuy
nhiên có hai vấn đề ủ ấm cho người bệnh khi truyền máu (65%), phù phổi cấp (79%)
là cao hơn nhiều so với kết quả nghiên cứu của chúng tôi [11], nguyên nhân có thể do
các điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán nắm rõ các vấn đề cần theo
dõi bệnh nhân khi truyền máu hơn các điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa Thành phố Cần
Thơ, cũng có thể là do các điều dưỡng ở bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ là
bệnh viện tuyến thành phố nên có quá nhiều công việc nên các điều dưỡng ở đây ít
quan tâm đến các vấn đề đó (ủ ấm cho người bệnh khi truyền máu, phù phổi cấp). Việc
theo dõi bệnh nhân trong suốt quá trình truyền máu nhằm phát hiện và xử lý sớm các
dấu hiệu bất thường để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

41. 31
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
5.1. KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu kiến thức và thực hành về an toàn truyền máu của điều dưỡng tại bệnh
viện đa khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017, rút ra kết luận:
Điều dưỡng có kiến thức đúng đạt chiếm 21,1%.
Điều dưỡng có thực hành đúng đạt chiếm 42,2%.
Đa số điều dưỡng tiếp nhận thông tin về an toàn truyền máu từ nhà trường (74,3%), từ
tập huấn, hội thảo (77,1%).
Hơn 85% điều dưỡng biết được các chỉ định truyền máu và 99,1% điều dưỡng biết
truyền máu cùng nhóm là tốt nhất.
Chỉ có 42,3% điều dưỡng vẽ đúng sơ đồ truyền máu hệ ABO.
Hơn 80% điều dưỡng biết các tai biến có thể xảy ra khi truyền máu.
Có 45% điều dưỡng biết đúng khi truyền máu khác nhóm số đơn vị truyền tối đa là 2
đơn vị.
Còn 9,2% điều dưỡng thỉnh thoảng hoặc không làm phản ứng chéo tại giường trước
khi truyền máu.
Có tới 87,2% điều dưỡng có thực hiện phản ứng vi sinh vật khi truyền máu.
42,2% điều dưỡng không nhớ thời gian làm nguội máu trước khi truyền.
35,8% điều dưỡng thực hiện truyền máu mà không có sự phối hợp của bác sĩ.
Đa số các điều dưỡng biết được các vấn đề cần theo dõi trong suốt quá trình truyền
máu chiếm gần 80% và có 94,5% điều dưỡng biết ngừng truyền máu ngay khi phát
hiện dấu hiệu bất thường.
Có 64,2% điều dưỡng biết được thể tích máu cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc
truyền máu.

42. 32
5.2. ĐỀ NGHỊ
Điều dưỡng cần dành nhiều thời gian hơn để cập nhật, nghiên cứu các nguồn thông tin
về chuyên môn nói chung cũng như các vấn đề về an toàn truyền máu nói riêng từ tài
liêu, internet,… để bổ sung kiến thức.
Định kì hàng năm khoa điều dưỡng và khoa xét nghiệm nên tổ chức tập huấn về công
tác an toàn truyền máu cho điều dưỡng, đặc biệt là các điều dưỡng mới.
Bác sĩ, điều dưỡng cần phối hợp và chịu trách nhiệm theo dõi người bệnh trong suốt
thời gian truyền máu.
Bác sĩ cần chỉ định truyền máu từng phần để tiết kiệm được nguồn máu khan hiếm,
đồng thời giảm các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra cho người bệnh.
Quy định bắt buộc phải làm phản ứng chéo tại giường là điều cần thiết.
Điều dưỡng cần thực hiện đúng phản ứng sinh vật học khi truyền máu.
Xây dựng quy trình chuẩn trong thực hành truyền máu.
Hàng năm bệnh viện cần đào tạo ra đội ngủ cán bộ y tế có trình độ, chuyên môn
nghiệp vụ cao về an toàn truyền máu. Công tác đào tạo phải tiến hành thường xuyền,
liên tục và phải có chế độ, chính sách đặc thù cho cán bộ, nhân viên ngành y tế truyền
máu.

43. TÀI LIỆU THAM KHẢO
* Tiếng Việt
1. Bộ y tế (1999). Điều tra cơ bản về an toàn truyền máu. Nhà xuất bản y học, Hà Nội.
Tr. 3-4.
2. Bộ y tế (2007). Quy chế truyền máu (Ban hành kèm theo Quyết định số 06/2007/QĐ
- BYT ngày 19/01/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế).
3. Bộ y tế (2012). Báo cáo tóm tắt kết quả khoa học công nghệ đề tài nghiên cứu xây
dựng quy hoạch mạng lưới truyền máu ở Việt Nam giai đoạn 2011-2020. Tr. 2-12.
4. Bộ y tế (2011). Điều dưỡng cơ bản 2. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. Tr. 73-76.
5. Bộ y tế (2015). Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh lý huyết học. Tr. 170-
176.
6. Đỗ Trung Phấn (2006). Bài giảng huyết học - truyền máu. Nhà xuất bản y học, Hà
Nội. Tr. 298-395.
7. Đỗ Trung Phấn (2009). Kỹ thuật xét nghiệm huyết học và truyền máu ứng dụng
trong lâm sàng. Nhà xuất bản y học, Hà Nội. 235-239.
8. Đỗ Trung Phấn (2013). Kỹ thuật xét nghiệm huyết học và truyền máu ứng dụng
trong lâm sàng. Nhà xuất bản y học, Hà Nội. Tr. 286.
9. Nguyễn Võ Hinh (2011). An toàn truyền máu, vấn đề cần được quan tâm.
10. Ngô Mạnh Quân (2015). Nghiên cứu thực trạng và đánh giá hiệu quả áp dụng các
biện pháp nâng cao chất lượng truyền máu tại hai huyện đảo Cát Hải và Phú Quốc.
Luận văn Thạc sĩ của Ngô Mạnh Quân trường Đại học Y Hà Nội chuyên ngành Huyết
học - Truyền máu.
11. Phan Thị Kim Hoa, Hứa Hồng Tài (2014). Khảo sát kiến thức và thực hành về an
toàn truyền máu của điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán. Đề tài
nghiên cứu khoa học của bệnh viện đa khoa khu vực Định Quán, [Internet], nguồn lấy
từ URL
http://benhviendinhquan.vn/khao-sat-kien-thuc-ve-an-toan-truyen-mau-cua-dieu-
duong-tai-benh-vien-dkkv-dinh-quan-nam-2014-dd-phan-thi-kim-hoa-hua-hong-tai
12. Thái Qúy (2002). Máu - truyền máu các bệnh thường gặp. Nhà xuất bản y học. Tr.
54-107.
13. Trịnh Xuân Kiếm (2010). Hòa hợp miễn dịch hồng cầu trong truyền máu hiện đại.
Nhà xuất bản y học, Hà Nội. Tr. 40-154.
14. Trịnh Xuân Quang và cộng sự (2009). Khảo sát kiến thức và thực hành về an toàn
truyền máu của điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa Tiền Giang. Tạp chí nghiên cứu Y
học.
* Tiếng Anh

44. 15. Asmaa Hamed Abd Elhy, Zeinab Abdel Aziz Kasemy (2017). Nurses’ Knowledge
Assessment Regarding Blood Transfusion to Ensure Patient Safety.
16. Jordanian (2012). Measuring Knowledge of Blood Transfusion.
17. Kobra Noryan, Shanhram Etemadyfar, Yosef Aslain (2004). Nurses’ knowledge of
blood transfusion in medical training centers of Shahrekord University of Medical
Science.

45. PHỤ LỤC
Mã số NC:…….
BỘ CÂU HỎI
Nghiên cứu kiến thức và thực hành về an toàn truyền máu của điều dưỡng
tại bệnh viện đa khoa Thành phố Cần Thơ năm 2017
Anh/chị không cần ghi tên vào bộ câu hỏi này và chúng tôi sẽ tuyệt đối giữ bí mật
những thông tin mà anh/chị cung cấp. Thông qua bộ câu hỏi này, mong anh/chị cung
cấp cho chúng tôi những thông tin chính xác nhất. Sự đóng góp của anh/chị sẽ góp
phần thành công cho đề tài này. Chân thành cảm ơn sự hợp tác của quý anh/chị!
Anh/chị đánh dấu chéo (X) tương ứng với câu trả lời mà anh/ chị cho là đúng.
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ ĐỐI TƯỢNG
1. Anh/chị bao nhiêu tuổi?....................................................................
2. Giới tính:
□ Nam □ Nữ
3. Chuyên khoa anh/chị đang làm việc:
□ Nội □ Ngoại
4. Trình độ chuyên môn:
□ Trung học
□ Cao đẳng
□ Cử nhân
5. Thâm niên công tác:………………(năm)
6. Y lệnh truyền máu tại khoa anh/chị đang công tác:
□ Không có
□ Ít khi
□ Thường xuyên
7. Nguồn tiếp nhận thông tin của anh/chị về an toàn truyền máu từ đâu? (có thể chọn
nhiều câu trả lời)
□ Nhà trường
□ Tập huấn, hội thảo
□ Tự đọc tài liệu

46. II. KIẾN THỨC VỀ AN TOÀN TRUYỀN MÁU
1. Theo anh/chị những trường hợp nào được chỉ định truyền máu? (Có thể chọn nhiều
câu trả lời)
□ Thiếu máu nặng
□ Sốc mất máu
□ Nhiễm khuẩn, nhiễm độc nặng
□ Các bệnh lý về máu
□ Viêm cơ tim, các bệnh van tim
□ Xơ cứng động mạch não, cao huyết áp
□ Chấn thương sọ não, viêm não, não úng thủy
2. Theo anh/chị nhóm máu truyền được an toàn là như thế nào?
□ Cùng nhóm □ Khác nhóm
3. Anh/chị hãy vẽ sơ đồ truyền máu nhóm máu hệ ABO?
4. Theo anh/chị truyền máu sẽ xãy ra những tai biến nào? (Có thể chọn nhiều câu trả
lời)
□ Tán máu cấp
□ Phản ứng quá mẫn
□ Nhiễm khuẩn
□ Phù phổi cấp do quá tải tuần hoàn
□ Tắc mạch

47. 5. Theo anh/chị khi truyền máu khác nhóm, số máu tối đa được truyền là bao nhiêu?
□ 1 đơn vị
□ 2 đơn vị
□ 3 đơn vị
□ 4 đơn vị
6. Theo anh/chị nhiệt độ thích hợp để bảo quản máu là bao nhiêu?
□ 0 - 4 0
C
□ 2 - 6 0
C
□ 4 - 6 0
C
□ 4 - 8 0
C
III. THỰC HÀNH VỀ AN TOÀN TRUYỀN MÁU
1. Anh/chị có thực hiện phản ứng chéo tại giường khi truyền máu hay không?
□ Luôn luôn
□ Thỉnh thoảng
□ Không làm
2. Anh/chị có thực hiện phản ứng sinh vật học trước khi truyền máu hay không?
□ Có □ Không
3. Theo anh/chị thời gian cần thiết để làm nguội máu trước khi truyền là bao nhiêu?
□ Không quá 15 phút
□ Không quá 30 phút
□ Không quá 45 phút
□ Không quá 1 giờ
4. Theo anh/chị nhiệm vụ theo dõi bệnh nhân trong suốt quá trình truyền máu là của
ai?
□ Bác sĩ
□ Điều dưỡng
□ Cả bác sĩ và điều dưỡng

48. 5. Theo anh/chị những vấn đề nào cần theo dõi trong quá trình truyền máu? (Có thể
chọn nhiều câu trả lời)
□ Theo dõi dấu hiệu sinh tồn 15 phút
□ Phản ứng tán huyết
□ Theo dõi tình trạng người bệnh như lạnh run, nổi mề đai
□ Theo dõi và điều chỉnh tốc độ máu chảy đúng y lệnh
□ Ủ ấm cho người bệnh khi truyền máu
□ Phù phổi cấp
6. Theo anh/chị việc làm đầu tiên khi thấy bệnh nhân đang truyền máu có dấu hiệu bất
thường là gì?
□ Ngưng truyền máu ngay
□ Báo cho bác sĩ
□ Đo mạch, huyết áp, nhịp thở
□ Cho người bệnh thở oxy
7. Theo anh/chị thể tích máu cần giữ lại trong túi máu khi kết thúc truyền máu là bao
nhiêu?
□ 5-10 ml
□ 10-15 ml
□ 15-20 ml
Cần Thơ, ngày tháng năm 2017
Điều dưỡng đồng ý Người thu thập số liệu
cung cấp thông tin (Kí tên và ghi đầy đủ họ tên)
(Kí tên và ghi đầy đủ họ tên)

49. DANH SÁCH ĐỐI TƯỢNG LẤY MẪU
STT Mã số
NC
Họ và tên Giới tính Tuổi Đơn vị công tác
1 L01 Huỳnh Trúc L Nam 33 Khoa ngoại
2 L02 Nguyễn Thanh M Nam 29 Khoa ngoại
3 L03 Nguyễn Thị Như Y Nữ 28 Khoa ngoại
4 L04 Đặng Hoài T Nữ 26 Khoa ngoại
5 L05 Phan Trần Trọng Đ Nam 35 Khoa ngoại
6 L06 Danh T Nam 30 Khoa ngoại
7 L07 Ngô Văn C Nam 32 Khoa ngoại
8 L08 Nguyễn Hoàng H Nam 24 Khoa ngoại
9 L09 Nguyễn Văn V Nam 32 Khoa ngoại
10 L10 Phạm Cẩm T Nữ 23 Khoa ngoại
11 L11 Nguyễn Hồng M Nữ 24 Khoa ngoại
12 L12 Nguyễn Thị Ngọc L Nữ 52 Khoa ngoại
13 L13 Huỳnh Thị Ngọc Y Nữ 23 Khoa ngoại
14 L14 Bùi Lưu Ngọc H Nữ 25 Khoa ngoại
15 L15 Lê Thị Ngọc H Nữ 30 Khoa ngoại
16 L16 Lê Hoàng Tố Q Nữ 22 Khoa ngoại
17 L17 Hứa Minh T Nam 42 Khoa ngoại
18 L18 Trần Thị Ngọc M Nữ 27 Khoa ngoại
19 L19 Diệp Thị Thúy Q Nữ 27 Khoa ngoại
20 L20 Lý Thị Minh T Nữ 29 Khoa ngoại
21 L21 Phan Thị Anh T Nữ 30 Khoa ngoại
22 L22 Lê Thị B Nữ 25 Khoa ngoại
23 L23 Nguyễn Thị Ngọc L Nữ 27 Khoa ngoại
24 L24 Phan Thành T Nam 26 Khoa ngoại
25 L25 Diệp Thị Thanh C Nữ 31 Khoa ngoại
26 L26 Nguyễn Thị Hồng N Nữ 35 Khoa nội
27 L27 Phan Văn P Nam 26 Khoa nội
28 L28 Lê Thành N Nam 27 Khoa nội
29 L29 Nguyễn Thị Kim T Nữ 30 Khoa nội
30 L30 Lý Thị Phương A Nữ 24 Khoa nội
31 L31 Lê Thị T Nữ 29 Khoa nội
32 L32 Nguyễn Thị Anh P Nữ 23 Khoa nội

50. 33 L33 Phù Thị Mai C Nữ 28 Khoa nội
34 L34 Huỳnh Thị Ngọc T Nữ 26 Khoa nội
35 L35 Nguyễn Thanh L Nam 32 Khoa nội
36 L36 Huỳnh Thúy N Nữ 24 Khoa nội
37 L37 Trần Thị Thanh L Nữ 28 Khoa nội
38 L38 Nguyễn Minh T Nam 31 Khoa nội
39 L39 Phạm Huỳnh Đ Nữ 24 Khoa nội
40 L40 Nguyễn Thị N Nữ 27 Khoa nội
41 L41 Từ Thị Ngọc H Nữ 37 Khoa nội
42 L42 Phạm Thị Ý N Nữ 29 Khoa nội
43 L43 Đinh Kim T Nữ 28 Khoa nội
44 L44 Huỳnh Thị Tố H Nữ 30 Khoa nội
45 L45 Nguyễn Trần Thu T Nữ 29 Khoa nội
46 L46 Châu Kim S Nữ 32 Khoa nội
47 L47 Nguyễn Thị Kiều T Nữ 23 Khoa nội
48 L48 Trần Ngọc H Nữ 24 Khoa nội
49 L49 Nguyễn Thị Chúc L Nữ 25 Khoa nội
50 L50 Vũ H Nam 23 Khoa nội
51 L51 Nguyễn Thị Thúy H Nữ 29 Khoa nội
52 L52 Lê Thị Tiểu P Nữ 23 Khoa nội
53 L53 Trần Thanh L Nam 36 Khoa nội
54 L54 Trần Văn S Nam 26 Khoa nội
55 L55 Nguyễn Thị Thúy H Nữ 28 Khoa nội
56 L56 Lê Thị T Nữ 27 Khoa nội
57 L57 Nguyễn Thị Thúy D Nữ 28 Khoa nội
58 L58 Kha Thị Ngọc T Nữ 29 Khoa nội
59 L59 Từ Phước Minh T Nữ 27 Khoa nội
60 L60 Phùng Thị Mỹ V Nữ 28 Khoa nội
61 L61 Du Kim T Nữ 24 Khoa nội
62 L62 Nguyễn Minh T Nam 23 Khoa nội
63 L63 Phạm Thị Ngọc H Nữ 24 Khoa nội
64 L64 Nguyễn Thị Thanh H Nữ 23 Khoa nội
65 L65 Nguyễn Kim H Nữ 23 Khoa nội
66 L66 Lê Hoàng T Nam 47 Khoa nội
67 L67 Nguyễn Thị T Nữ 25 Khoa nội
68 L68 Hạ Thị Hồng N Nữ 26 Khoa nội