Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Pháp luật về bảo trợ xã hội - Từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk, cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
HOÀNG XUÂN HÒA
PHÁP LUẬT VỀ BẢO TRỢ XÃ HỘI - TỪ THỰC TIỄN
TỈNH ĐẮK LẮK
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
ĐẮK LẮK - NĂM 2017

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60380102
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HUỲNH VĂN THỚI
ĐẮK LẮK - NĂM 2017

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của
riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ
ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận
văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù
hợp với thực tiễn./.
Tác giả luận văn
Hoàng Xuân Hòa

4. LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành cảm ơn PGS. TS Huỳnh
Văn Thới đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tôi rất tận tình trong suốt thời
gian thực hiện và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Phân viện Hành chính Tây Nguyên - Học viện
Hành chính quốc gia, Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Đắk Lắk đã
tạo điều kiện và giúp đỡ tôi thực hiện luận văn.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn các thành viên trong đại gia đình đã động viên,
ủng hộ, chia sẻ và là chỗ dựa tinh thần giúp tôi tập trung nghiên cứu và hoàn
thành bản luận văn của mình./.
Tác giả luận văn
Hoàng Xuân Hòa

5. MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.............................................................................................. 1
Chương 1: LÝ LUẬN NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA PHÁP LUẬT VỀ BẢO
TRỢ XÃ HỘI................................................................................................... 7
1.1. Tổng quan về bảo trợ xã hội và pháp luật về bảo trợ xã hội...................... 7
1.2. Khái quát về thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội .................................18
1.3. Nội dung thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội.......................................35
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO TRỢ XÃ HỘI VÀ
THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO TRỢ XÃ HỘI TỈNH
ĐẮK LẮK ......................................................................................................56
2.1. Đặc điểm địa lý - tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Lắk tác động đến
thực hiện pháp luật bảo trợ xã hội...................................................................56
2.2. Tình hình thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội tỉnh Đắk Lắk................59
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ BẢO TRỢ XÃ HỘI....................................................................97
3.1. Phương hướng pháp luật về bảo trợ xã hội..............................................97
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo trợ xã hội tỉnh Đắk Lắk............101
KẾT LUẬN..................................................................................................118
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................... 1

6. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BTXH: Bảo trợ xã hội
LĐTBXH: Lao động Thương binh và Xã hội
NCT: Người cao tuổi
NKT: Người khuyết tật
TEMC: Trẻ em mồ côi
NĐT: Người đơn thân
ASXH: An sinh xã hội
QLNN: Quản lý Nhà nước
UBND: Ủy ban Nhân dân

7. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Số hiệu Tên bảng Trang
2.1 Tổng số đối tượng BTXH hưởng thường xuyên từ năm 2011 - 2015 61
2.2 Tổng hợp đối tượng NCT hưởng BTXH ở tỉnh Đắk Lắk 62
2.3 Tổng số NKT được trợ cấp hàng tháng qua các năm 2011-2015 62
2.4 Tổng số trẻ em được trợ cấp hàng tháng qua các năm 2011-2015 64
2.5 Số người đơn thân được trợ cấp qua các năm 2011-2015 64
2.6 Tổng hợp số liệu cơ sở BTXH trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk 69
2.7 Số liệu đối tượng tại các cơ sở BTXH ở tỉnh Đắk Lắk 70
2.8 Kinh phí trợ cấp thường xuyên tỉnh Đắk Lắk năm 2011-2015 83
2.9 Tổng hợp hỗ trợ đột xuất của tỉnh Đắk Lắk năm 2011-2015 84
2.10 Tổng hợp cứu đói qua các năm từ năm 2011-2015 84

8. 1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong một xã hội văn minh, hiện đại sự phát triển của một quốc gia không
chỉ đơn thuần được đánh giá bởi nền kinh tế phát triển, mà còn dựa trên cách
thức mà quốc gia đó quan tâm, chăm lo cho công dân nước mình. Nhà nước
và nhân dân ta hiện đang chăm lo đời sống cho thương binh, bệnh binh, gia
đình liệt sỹ, người và gia đình có công với cách mạng, người về hưu, mất sức
lao động, tai nạn lao động gây ra thương tật, người già cả cô đơn, người tàn
tật vì rủi ro và bẩm sinh không có khả năng tự lao động nuôi sống mình hoàn
toàn, trẻ mồ côi, nhân dân bị khó khăn do thiên tai và dịch họa....số lượng này
chiếm khoảng 10% dân số cả nước, đây là những nhóm xã hội khác những
người bình thường.
Bảo trợ xã hội (BTXH) là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, thể
hiện tính nhân văn sâu sắc, tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, “lá lành
đùm lá rách” vốn là truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc. Là một bộ phận
của hệ thống chính sách an sinh xã hội, BTXH là sự chăm lo về vật chất, y tế,
giáo dục, đào tạo, dạy nghề và giới thiệu việc làm cho các đối tượng yếu thế
cụ thể: người già neo đơn, người tàn tật, trẻ em mồ côi không nơi nương tựa,
người nhiễm HIV/AIDS, người mắc bệnh tâm thần hoặc người gặp rủi ro do
thiên tai,…nhằm giúp họ vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống, hòa nhập
cộng đồng. Thời gian qua, chính sách BTXH đã và đang phát huy tác dụng là
tấm lưới an toàn cho các đối tượng bảo trợ xã hội, góp phần thực hiện mục
tiêu “Tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với thúc đẩy tiến bộ xã hội và công bằng
ở mỗi giai đoạn và trong suốt quá trình phát triển” [23].
Đắk Lắk là một tỉnh của khu vực Tây Nguyên, với khoảng trên 47 dân tộc
từ các địa phương cùng đến sinh sống trên địa bàn, đời sống người dân còn

9. 2
gặp nhiều khó khăn, thường xuyên bị ảnh hưởng của thiên tai và một số yếu
tố khác đã làm cho nhiều đối tượng bảo trợ xã hội cần được trợ giúp rất lớn.
Với sự nỗ lực thực hiện chăm lo các đối tượng yếu thế, đẩy mạnh hoạt động
thực hiện pháp luật về BTXH trên địa bàn, nên hoạt động bảo trợ xã hội đã
đạt được những kết quả đáng khích lệ, việc chăm lo cho các đối tượng được
quan tâm thực hiện. Hiện nay, tỉnh đã chăm lo cho 34.972 đối tượng yếu thế
về tài chính, giáo dục, đào tạo, chăm sóc sức khỏe miễn phí, dạy nghề và giới
thiệu việc làm… nhờ vậy các đối tượng yếu thế trên địa bàn phần nào giảm
bớt những khó khăn trong cuộc sống, có điều kiện hòa nhập vào xã hội. Tuy
nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được công tác thực hiện pháp luật về
BTXH vẫn bộc lộ nhiều hạn chế cần khắc phục như: lực lượng thực hiện hoạt
động BTXH còn thiếu và yếu; công tác xây dựng, ban hành và tổ chức thực
hiện các văn bản pháp quy về BTXH chưa thật sự chủ động, còn trông chờ
vào hướng dẫn của cấp trên; công tác tuyên truyền phổ biến còn hình thức,
các chính sách chưa thật sự đến với người dân cũng như các đối tượng BTXH
quản lý đối tượng không thống nhất, kỹ thuật, nghiệp vụ quản lý chưa cao nên
thường xảy ra trùng lắp, thực hiện sai đối tượng; hoạt động thanh tra, kiểm tra
còn mang nặng tính hình thức, lỏng lẽo, chỉ khi có dư luận mới tiến hành
kiểm tra…Những hạn chế trong pháp luật về BTXH đã dẫn đến nhiều yếu
kém trong hoạt động như: các đối tượng chưa được chăm lo kịp thời, chính
sách tác động chưa cao đến đời sống cộng đồng của các đối tượng, chưa thể
hiện được tính ưu việc của chính sách. Chính vì lý do đó, vấn đề “Pháp luật
về bảo trợ xã hội - Từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk” được tác giả chọn làm đề tài
nghiên cứu cho luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành
chính. Công trình hy vọng sẽ góp phần nhỏ bé vào việc phát triển, hòa nhập
đời sống cộng đồng xã hội và đảm bảo thực hiện các quyền của đối tượng bảo
trợ xã hội.

10. 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Pháp luật là một trong các lĩnh vực pháp lý cụ thể nói chung và pháp luật
về BTXH đã và đang thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều cơ quan
nghiên cứu khoa học, các nhà khoa học pháp lý. Một số công trình nghiên cứu
có liên quan đến đề tài này có thể kể đến là:
- Đề tài: “Hoàn thiện pháp luật về quyền của người khuyết tật ở Việt nam
hiện nay”, Luận án Tiến sĩ Luật học của Nguyễn Thị Báo, Học viện Chính trị
- Hành chính Quốc gia.
- Đề tài: Thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối
tượng chính sách xã hội khác, Luận văn thạc sĩ luật học của Hoàng Thị Liên,
Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2015.
- Đề tài “Quản lý nhà nước về hoạt động bảo trợ xã hội trên địa bàn tỉnh Đắk
Lắk” của tác giả Nguyễn Tiến Ngọc, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công năm 2015.
- Đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động bảo trợ xã hội trên địa bàn
huyện Bình Chánh - TP. Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Thị Mỹ Thanh,
Luận văn Thạc sĩ Hành chính công năm 2013.
- Đề tài “Đẩy mạnh hoạt động bảo trợ xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng
Ngãi” của tác giả Trịnh Quang Nghĩa, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế năm 2011.
Các công trình nghiên cứu nói trên đều có những đóng góp nhất định về
mặt lý luận và thực tiễn hoạt động nhân đạo, hoạt động bảo trợ xã hội. Tuy
nhiên BTXH còn khá mới mẽ ở Việt Nam, ít được quan tâm nghiên cứu, cơ
sở lý luận thực sự chưa nhiều, cần phải kế thừa, vận dụng những kết quả
nghiên cứu của các công trình nêu trên. Vì vậy, khi nghiên cứu đề tài này tác
giả chỉ tập trung các vấn đề pháp luật về BTXH và thực tiễn thực hiện pháp
luật về BTXH tỉnh Đắk Lắk, mong tìm ra những nguyên nhân để từ đó đề ra
các phương hướng, giải pháp nhằm góp một phần nhỏ bé để hoàn thiện công
tác này ở địa phương.

11. 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hoá những vấn đề lý luận chung về nhà nước và pháp
luật, nghiên cứu và đánh giá chính xác thực trạng pháp luật về BTXH và thực
tiễn thực hiện pháp luật về BTXH tỉnh Đắk Lắk, trên cơ sở đó đưa ra những
phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về BTXH, góp phần bảo đảm
thực hiện các quyền của đối tượng BTXH, tạo cơ hội cho đối tượng BTXH bình
đẳng và hòa nhập cộng đồng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện những mục tiêu đặt ra, luận văn tập trung hoàn thành những
nhiệm vụ chủ yếu sau đây:
Một là, hệ thống hóa và khái lược hóa một số nội dung cả về lý luận và
thực tiễn liên quan đến BTXH. Trên cơ sở đó, hình thành lý luận những vấn
đề của pháp luật về BTXH tỉnh Đắk Lắk, phân tích các hình thức và vai trò
pháp luật về BTXH.
Hai là, phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật về BTXH và thực tiễn
thực hiện pháp luật về BTXH tỉnh Đắk Lắk, những kết quả đạt được và hạn
chế, thiếu sót, nguyên nhân từ đó rút ra những kinh nghiệm đúc kết pháp luật
về BTXH tỉnh Đắk Lắk.
Ba là, đưa ra phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về BTXH tỉnh
Đắk Lắk. Những giải pháp cần được xây dựng mang tính chất tổng thể phù
hợp với hoạt động QLNN cũng như hoạt động thực hiện pháp luật ở nước ta
hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là pháp luật về BTXH và thực tiễn thực
hiện pháp luật về BTXH tỉnh Đắk Lắk.

12. 5
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu tác giả chỉ tập trung các vấn đề thực tiễn thực hiện
pháp luật về BTXH ở tỉnh Đắk Lắk.
- Về mặt thời gian: từ năm 2011 đến năm 2015.
- Địa bàn nghiên cứu: tỉnh Đắk Lắk.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và pháp luật
Nhà nước ta về bảo trợ xã hội nhằm đảm bảo tính khoa học và tính thực tiễn
của đề tài.
Luận văn sử dụng phương pháp thống kê, thu thập số liệu để phân tích, so
sánh việc thực hiện chế độ chính sách cho đối tượng bảo trợ xã hội qua các
năm. Đồng thời, luận văn sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, tổng kết
thực tiễn để tìm hiểu, đối chiếu tình hình thực tế. Khi thực hiện đề tài này, tác
giả có tham khảo các công trình nghiên cứu của các nhà nghiên cứu luật, hành
chính, kinh tế học…và một số tài liệu mang tính chất kế thừa của các luận văn
tốt nghiệp, các báo cáo về hoạt động bảo trợ xã hội của Trung ương, tỉnh và
các tổ chức khác để làm tài liệu tham khảo.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu có hệ thống pháp luật về bảo trợ
xã hội - Từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk và có những đóng góp mới sau đây:
- Làm sáng tỏ lý luận những vấn đề của pháp luật về BTXH.
- Đánh giá có hệ thống và khái quát thực trạng pháp luật về BTXH và thực
tiễn thực hiện pháp luật về BTXH tỉnh Đắk Lắk. Trong đó, có những đánh giá
mang tính chất chuyên sâu thực hiện pháp luật về BTXH.
- Đưa ra những phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về BTXH và

13. 6
từ đó nâng cao nhận thức cả xã hội, đề xuất việc giải quyết các chế độ chính
sách trợ giúp cho đối tượng BTXH có hiệu quả hơn.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Các khuyến nghị khoa học của luận văn có thể được vận dụng vào thực tế
hoạt động thực hiện pháp luật về BTXH ở tỉnh Đắk Lắk. Ngoài ra, luận văn
còn là tài liệu tham khảo trong các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công
chức, cơ sở đào tạo cán bộ làm công tác xã hội.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung chính của luận văn chia thành 3 chương:
Chương 1: Lý luận những vấn đề của pháp luật về bảo trợ xã hội.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về bảo trợ xã hội và thực tiễn thực hiện pháp
luật về bảo trợ xã hội tỉnh Đắk Lắk.
Chương 3: Phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo trợ xã hội.

14. 7
Chương 1
LÝ LUẬN NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA PHÁP LUẬT VỀ BẢO TRỢ XÃ HỘI
1.1. Tổng quan về bảo trợ xã hội và pháp luật về bảo trợ xã hội
1.1.1. Bảo trợ xã hội
1.1.1.1. Quan niệm về bảo trợ xã hội
Thuật ngữ “bảo trợ xã hội” còn khá mới mẻ và chỉ xuất hiện gần đây qua
những tài liệu nghiên cứu và các thảo luận chính sách trên thế giới. Phần lớn
các tài liệu này chưa lý giải một cách toàn diện và đầy đủ khái niệm BTXH
mà chỉ phân tích những khía cạnh cơ bản của khái niệm BTXH. Đặc biệt với
các nước đang phát triển thuật ngữ này mới được nhắc đến rộng rãi gần đây.
Khái niệm này vẫn còn khá mơ hồ, chủ yếu là do có nhiều cách định nghĩa và
cách giải thích khác nhau.
Theo tổ chức lao động quốc tế (ILO) “BTXH là quyền tiếp nhận lợi ích từ
chính phủ của cá nhân, hộ gia đình nhằm bảo vệ họ trước tình trạng mức sống
thấp hay đang bị suy giảm, đặc biệt khi phải hứng chịu những rủi ro, nhờ đó
đáp ứng được các nhu cầu cơ bản” [32]. Tổ chức này muốn nhấn mạnh về
khía cạnh bảo hiểm và mở rộng tạo việc làm cho những đối tượng ở khu vực
kinh tế không chính thức. Định nghĩa này có xu hướng nghiên về mức sống
và quyền con người. Cơ quan này thiên về những giả thuyết gắn với điều kiện
lao động.
Theo Quỹ nhi đồng của Liên hiệp quốc (UNICEF) định nghĩa “BTXH là
một tập hợp các hành động và chính sách nhằm giúp đỡ các cá nhân hay hộ
gia đình giảm bớt tác động của rủi ro hay các cú sốc, đặc biệt là để bảo vệ
quyền của những đối tượng dễ gặp rủi ro, dễ bị tổn thương và nghèo đói kinh
niên nhất”[32]. Cách hiểu này thể hiện hành động che chở, bảo vệ quyền của
những người nghèo đói, dễ bị tổn thương, họ cần được giúp đỡ để giảm bớt
các tác động của rủi ro.

15. 8
Đối với Ngân hàng thế giới (WB) “BTXH là một tập hợp các biện pháp
nhằm cải thiện và bảo vệ vốn con người, bao gồm sự can thiệp vào thị trường
lao động, chương trình bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp bắt buộc. Sự
can thiệp của bảo vệ xã hội giúp các cá nhân, hộ gia đình, hay cộng đồng
quản lý một cách tốt hơn những rủi ro thu nhập khiến những đối tượng này bị
tổn thương” [32]. Định nghĩa này nhấn mạnh sự kiềm chế nguy cơ là cơ sở
của BTXH; BTXH vừa là mạng lưới an toàn, vừa là bàn đạp thông qua sự
phát triển nguồn vốn con người. Tính dễ bị tổn thương được nhìn nhận theo
những nguy cơ liên quan đến sự mất ổn định thu nhập và tiêu dùng.
Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) “BTXH là tập hợp các chính sách và
các chương trình được thiết kế để giảm nghèo và sự tổn thương bằng cách
thúc đẩy thị trường lao động hiệu quả, giảm sự phơi nhiễm của người dân
trước các rủi ro, và nâng cao năng lực để họ có thể chống lại các mối nguy
hiểm và sự gián đoạn/mất thu nhập [22]. Định nghĩa này nhấn mạnh tính dễ
tổn thương nếu người dân không có BTXH và tác hại của thiếu BTXH đối với
người khác, tập trung vào khía cạch cải thiện thu nhập; hoàn thiện thể chế thị
trường lao động và nâng cao năng lực của người dân.
Viện nghiên cứu phát triển hải ngoại (ODI) “BTXH là những hành động
công ích, nhằm giảm thiểu tính dễ tổn thương, nguy cơ gây sốc và sự bần
cùng hóa, là những điều không thể chấp nhận được về mặt xã hội [22]. Định
nghĩa này nhấn mạnh tính dễ tổn thương và bần cùng hóa, do vậy BTXH
hướng vào người nghèo hoặc những người khó khăn nhất thuộc tầng lớp
không ai mong muốn nhất trong xã hội.
Ở Việt Nam, thuật ngữ này cũng mới chỉ được dùng trong những năm gần
đây, đất nước ta vừa thoát ra khỏi nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan
liêu bao cấp sang một nền kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập với thế giới.
Viện nghiên cứu phát triển xã hội định nghĩa BTXH là (i) sự hỗ trợ trực tiếp

16. 9
cho các hộ gia đình nghèo và dễ tổn thương, (ii) bảo hiểm xã hội và (iii) các
hoạt động khác nhằm giảm tính dễ bị tổn thương gây ra bởi những nguy cơ
như thất nghiệp tuổi già và khuyết tật. Định nghĩa trên chú trọng vào các cá
nhân, nhóm người nghèo và bị đẩy ra ngoài lề của xã hội, ủng hộ sự định
hướng như một hình thức BTXH thích hợp và không bao gồm những nhóm
khá giả trong dân chúng; Định nghĩa này cần thiết cho việc đẩy mạnh hỗ trợ
xã hội cho các cải cách kinh tế hiện nay, mục tiêu hướng đến là đảm bảo cuộc
sống công bằng trong xã hội đối với mọi đối tượng BTXH.
Theo nghĩa hẹp, BTXH là một chính sách xã hội của nhà nước nhằm cung
cấp tài chính cho cuộc sống và sinh hoạt của những người hưu trí, mất sức lao
động, ốm đau, những người không có khả năng lao động, thất nghiệp, cơ nhỡ
và những người hoặc hộ gia đình có công đặc biệt đối với đất nước. BTXH
bao gồm bảo hiểm xã hội (hưu trí, mất sức, tai nạn lao động, thất nghiệp), trợ
cấp xã hội (thương binh, gia đình thương binh liệt sĩ, gia đình có công với
cách mạng) và cứu trợ xã hội (cơ nhỡ, thiên tai, tệ nạn xã hội) trong đó bảo
hiểm xã hội là bộ phận quan trọng nhất; Khái niệm trên chỉ nêu khía cạnh
cung cấp tài chính cho một số đối tượng, nó thiên về bảo hiểm xã hội, đóng
góp để được hưởng trợ cấp lúc khó khăn.
Nói chung, trong tất cả các định nghĩa về BTXH, cho dù theo định nghĩa
nào thì trong đó cũng thể hiện tính dễ bị tổn thương và bần cùng hóa. Tuy
nhiên tính dễ bị tổn thương lại được diễn đạt theo nhiều cách khác nhau.
Xét về một khía cạnh nào đó, BTXH tương đồng với trợ giúp xã hội hay
cứu trợ xã hội, là một bộ phận của an sinh xã hội; Một số tài liệu nghiên cứu
cũng cho rằng các thuật ngữ này tương tự nhau. Ở Việt Nam, trước đây một
số văn bản pháp luật, nghiên cứu thường sử dụng thuật ngữ “cứu trợ xã hội”,
nhưng những năm gần đây thay đổi sang thuật ngữ “bảo trợ xã hội”. Nhưng
thực chất, nếu hiểu theo cách đơn giản BTXH được ghép từ bảo hiểm xã hội

17. 10
và trợ giúp xã hội. Song, do đề tài chỉ giới hạn ở những người yếu thế thuộc
đối tượng trong Nghị định 67/2007/NĐ-CP; Nghị định 13/2010/NĐ-CP của
Chính phủ ngày 27/02/2010 về sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định
67/2007/NĐ-CP ngày 13/4/2007 của Chính phủ về chính sách trợ giúp các đối
tượng BTXH và Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 của Chính
phủ quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội và
các văn bản pháp luật có liên quan nên luận văn chỉ đề cập đến vấn đề trợ
giúp mà không có bảo hiểm xã hội. Đề tài nghiên cứu này sẽ nhìn ở một góc
độ tương đối hẹp là BTXH đồng nghĩa với cứu trợ xã hội, hay trợ giúp xã hội.
Qua nghiên cứu có thể đưa ra khái niệm về BTXH như sau: BTXH là hệ
thống các chính sách, chế độ, những hành động chủ yếu của Nhà nước và
cộng đồng xã hội bằng các hình thức khác nhau nhằm giúp các đối tượng yếu
thế giảm nhẹ và kiềm chế nguy cơ dễ bị tổn thương, bần cùng hóa, hòa nhập
với cộng đồng, có điều kiện tiếp cận các dịch vụ xã hội, thúc đẩy công bằng
và góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.
1.1.1.2. Đặc điểm bảo trợ xã hội
Từ những quan niệm về BTXH có thể rút ra một số đặc điểm sau:
- Về đối tượng: Tham gia vào quan hệ BTXH bao gồm nhà nước, các đối
tượng bảo trợ và các chủ thể khác như tổ chức, cá nhân khác trong hoạt động
chung mang tính nhân đạo này. Trong đó:
+ Thứ nhất, đối tượng bảo trợ là mọi người dân trong xã hội không phân
biệt vị thế và thành phần xã hội khi gặp phải khó khăn, thiếu thốn, lâm nạn,
cơ nhỡ,…hoặc vì nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến cuộc sống thường
ngày hoặc lâu dài của họ bị đe dọa. Dưới góc độ kinh tế thì đó là những thành
viên có mức sống thấp hơn mức tối thiểu của xã hội hoặc gặp khó khăn, rủi ro
cần có sự nâng đỡ về vật chất. Dưới góc độ xã hội thì họ thuộc nhóm người
“yếu thế” trong xã hội, với những nguyên nhân khác nhau mà rơi vào vị thế

18. 11
bất lợi, thiệt thòi, có ít cơ may trong cuộc sống như người bình thường và
không có khả năng tự lo liệu, đảm bảo cho cuộc sống của gia đình và bản
thân. Ngoài ra dưới góc độ nhân đạo, đó có thể là những đối tượng nghiện
hút, lang thang, xin ăn…
+ Thứ hai, nhà nước với tư cách là một chủ thể trong quan hệ BTXH, đã
xác định được nghĩa vụ của mình và mối quan hệ hợp tác giữa các cơ quan, tổ
chức, cá nhân,…trong hoạt động BTXH. Hoạt động BTXH, ngoài trách
nhiệm của Bộ LĐTBXH còn là trách nhiệm của các bộ, ban ngành khác như
Bộ y tế, Bộ giáo dục,… và toàn thể các thành viên xã hội.
- Về nội dung: Chế độ BTXH được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau.
Nếu căn cứ vào phạm vi đối tượng sẽ có chế độ bảo trợ đối với từng nhóm cụ
thể như người già cô đơn không nơi nương tựa, người tàn tật, trẻ em mồ
côi,…Nếu căn cứ vào tính ổn định hay nhất thời của trợ cấp thì sẽ có chế độ
trợ cấp thường xuyên và chế độ trợ cấp đột xuất. Trong đó, chế độ trợ cấp
thường xuyên có tính ổn định, lâu dài hơn, còn chế độ trợ cấp đột xuất thì có
tính chất nhất thời, được thực hiện một lần với các hình thức đa dạng và linh
hoạt. Còn nếu căn cứ vào hình thức của chế độ bảo trợ sẽ có BTXH về vật
chất với các khoản tiền trợ cấp, phương tiện sinh sống,…và BTXH về tinh
thần bằng các hoạt động tư vấn sức khỏe, tâm lý, giáo dục,…
Theo quy định của pháp luật hiện hành, chế độ BTXH bao gồm hai nội
dung chính là chế độ bảo trợ thường xuyên và chế độ bảo trợ đột xuất. Việc
phân loại này chỉ có ý nghĩa đưa ra mức hưởng và hình thức bảo trợ cho phù
hợp với từng nhóm đối tượng.
- Về mục đích của BTXH không nhằm bù đắp thu nhập thường xuyên bị
giảm hoặc mất hay đảm bảo ổn định đời sống, suy tôn công trạng, đền ơn đáp
nghĩa những người có công,…mà chỉ hỗ trợ, giúp đỡ cho những người lâm
vào tình trạng thực sự khó khăn, túng quẫn, cần có sự giúp đỡ về vật chất mới

19. 12
có thể vượt qua được hoàn cảnh hiện tại. Do đó, mức hưởng thường là thấp và
linh hoạt, phụ thuộc nhiều vào khả năng tài chính của Nhà nước, khả năng
huy động nguồn lực và tình trạng thực tế của đối tượng…Ngoài hai chế độ
bảo trợ thường xuyên và đột xuất, ở phạm vi rộng, hoạt động BTXH còn được
thực hiện với các chương trình xóa đói giảm nghèo, chăm sóc sức khỏe toàn
dân, chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, những người lầm lỡ
mắc tệ nạn xã hội,…
1.1.1.3. Vai trò bảo trợ xã hội
Mục tiêu hướng tới của mỗi quốc gia trên thế giới đều là đạt được sự tiến
bộ xã hội. Nghĩa là vừa phải bảo đảm tăng trưởng kinh tế, vừa bảo đảm phát
triển xã hội. Thước đo của sự phát triển xã hội là việc giải quyết các vấn đề xã
hội nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế. Trong đó, có chăm sóc cho dân
cư khó khăn, giải quyết các vấn đề bất bình đẳng trong xã hội. BTXH là một
trong những công cụ quản lý của Nhà nước và có vai trò chính sau [24]:
Thứ nhất, BTXH thực hiện chức năng bảo đảm an sinh xã hội (ASXH) của
Nhà nước: Thông qua luật pháp, chính sách, các chương trình BTXH, Nhà
nước can thiệp và tác động giữ ổn định xã hội, ổn định chính trị, phân hóa
giàu nghèo và giảm phân tầng xã hội, tạo sự đồng thuận xã hội giữa các nhóm
xã hội trong quá trình phát triển. Kinh tế thị trường càng phát triển thì xu
hướng phân hóa giàu nghèo, phân tầng xã hội và bất bình đẳng càng gia tăng.
Để tạo ra sự phát triển bền vững, đòi hỏi Nhà nước càng phải phát triển mạnh
mẽ BTXH để điều hòa các mâu thuẫn xã hội phát sinh trong quá trình phát
triển. BTXH sẽ giúp cho việc điều tiết, hạn chế nguyên nhân nẩy sinh mâu
thuẫn xã hội, bất ổn của xã hội.
Thứ hai, BTXH thực hiện chức năng tái phân phối lại của cải xã hội, với
chức năng này BTXH sẽ điều tiết phân phối thu nhập, cân đối, điều chỉnh
nguồn lực để tăng cường cho các vùng nghèo, vùng chậm phát triển, tạo nên

20. 13
sự phát triển hài hòa giữa các vùng, giảm bớt sự chênh lệch giữa các vùng;
giữa các nhóm dân cư.
Thứ ba, BTXH có vai trò phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu và khắc phục rủi ro
và giải quyết một số vấn đề xã hội nẩy sinh, BTXH trực tiếp giải quyết những
vấn đề liên quan đến giảm thiểu rủi ro, hạn chế tính dễ bị tổn thương và khắc
phục hậu quả của rủi ro thông qua các chính sách và chương trình cụ thể
nhằm giúp cho các thành viên xã hội ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng
đồng, bảo đảm mức sống tối thiểu cho dân cư khó khăn.
Đồng thời, trong thế giới hiện đại do khai thác tài nguyên quá mức để phát
triển kinh tế, chiến tranh, bệnh dịch, tác động khách quan của các quy luật
kinh tế, ảnh hưởng chủ quan trong quá trình quyết định của các chủ thể quản
lý…đã dẫn đến nẩy sinh các vấn đề xã hội và gia tăng người nghèo, NTT,
TEMC, NCT cô đơn…Bộ phận dân cư này thường chịu nguy cơ tổn thương
cao, không tự chủ quyết định cuộc sống và phụ thuộc vào sự hỗ trợ của xã
hội, Nhà nước. Các chính sách trợ cấp xã hội, cấp thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ
giáo dục… đối với người tàn tật, người cao tuổi, trẻ em mồ côi, người nghèo,
dân tộc thiểu số sẽ giúp cho bộ phận dân cư giảm bớt khó khăn, ổn định an
ninh trật tự xã hội.
Trong bối cảnh hội phập quốc tế, bên cạch “cơ hội” cũng có nhiều “thách
thức”, “rủi ro”, khi nói đến cơ hội, đến sự thuận lợi mang lại từ hội nhập quốc
tế thường là cơ hội cho phát triển kinh tế, ngược lại sự thách thức, rủi ro lại là
vấn đề xã hội như bất bình đẳng gia tăng, phân hóa giàu nghèo, phân tầng xã
hội, nghèo đói, bần cùng hóa và ô nhiễm môi trường. Do vậy, kinh tế thị
trường càng phát triển mạnh thì vai trò của BTXH càng lớn, có như vậy mới
bảo đảm sự hài hòa giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội trong từng
bước đi và giai đoạn phát triển của đất nước. BTXH tốt sẽ góp phần thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững; vì ngay cả các nhà đầu tư không chỉ

21. 14
chú ý đến các yếu tố kinh tế mà còn chú ý đến các yếu tố của an toàn, ổn định
xã hội. Một xã hội ổn định giúp các nhà đầu tư phát triển lâu dài, tạo cho kinh
tế tăng trưởng nhanh và ổn định, ngược lại một xã hội không ổn định sẽ dẫn
đến đầu tư ngắn hạn, làm ăn theo kiểu “chộp giật” làm cho kinh tế tăng
trưởng không bền vững. Mặt khác bản thân sự phát triển BTXH cũng là một
lĩnh vực dịch vụ tạo ra nguồn tài chính cho phát triển kinh tế. Đồng thời tăng
trưởng tạo ra nguồn lực để giải quyết các vấn đề xã hội, góp phần ổn định xã
hội và tạo ra sự phát triển bền vững về kinh tế.
1.1.2. Pháp luật về bảo trợ xã hội
1.1.2.1. Khái niệm pháp luật về bảo trợ xã hội
Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật về bảo trợ xã hội được thể
chế hóa trong một số luật như: Luật người cao tuổi năm 2009; Luật người
khuyết tật năm 2010; Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Luật phòng,
chống HIV/AIDS, Luật phòng chống bạo lực gia đình, Luật phòng, chống
buôn bán người v.v... và được cụ thể hóa trong các văn bản dưới luật, đặc biệt
là Nghị định số 67/2007/NĐ-CP ngày 13/4/2007 của Chính phủ về chính sách
trợ giúp các đối tượng bảo trợ xã hội; Nghị định số 13/2010/NĐ-CP ngày
27/02/2010 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số
67/2007/NĐ-CP; Thông tư liên tịch số 24/2010/TTLT-BLDTBXH-BTC ngày
18/8/2010 hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định 67 và Nghị định 13;
Nghị định số 68/2008/NĐ-CP ngày 30/5/2008 của Chính phủ quy định điều
kiện, thủ tục thành lập, tổ chức, hoạt động và giải thể cơ sở bảo trợ xã hội;
Nghị định số 06/2011/NĐ-CP ngày 14/01/2011 quy định chi tiết và hướng
dẫn thi hành một số điều của Luật người cao tuổi; Nghị định số 28/2012/NĐ-
CP ngày 10/4/2012 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của
Luật người khuyết tật; Nghị định 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 của

22. 15
Chính phủ quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã
hội và các văn bản pháp luật khác có liên quan.
Nhìn chung, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã cơ bản đảm bảo cơ
sở pháp lý cho chính sách bảo trợ xã hội, đáp ứng được đòi hỏi tình hình thực
tiễn trong quá trình triển khai chính sách. Việc xác định đối tượng, chế độ,
chính sách, nguồn lực, cơ chế tổ chức, bộ máy triển khai thực hiện chính sách
đã được quy định cụ thể, thủ tục và chi phí hành chính từng bước được cắt
giảm, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở cũng như đối tượng tiếp cận chính
sách nhà nước.
Như vậy, pháp luật về bảo trợ xã hội là tổng thể các quy phạm pháp luật do
nhà nước ban hành quy định các đối tượng, điều kiện, chế độ trợ cấp cụ thể và
trách nhiệm của nhà nước cộng đồng trong việc góp phần đảm bảo và ổn định
cuộc sống cho các thành viên trong xã hội gặp rủi ro, khó khăn, bất hạnh.
1.1.2.2. Đặc trưng cơ bản của pháp luật về bảo trợ xã hội
Thứ nhất, đối tượng tham gia quan hệ xã hội bao gồm nhà nước, tổ chức và
cá nhân trong và ngoài nước. Không giống như chế độ bảo hiểm xã hội,
những người tham gia hỗ trợ kinh phí vào việc đảm bảo cho quan hệ bảo trợ
xã hội được thực hiện chủ yếu là sự đóng góp của nhà nước cùng với sự ủng
hộ, quyên góp của cộng đồng.
Thứ hai, đối tượng hưởng chế độ BTXH là mọi thành viên trong xã hội khi
có các sự kiện pháp lý xảy ra do nguyên nhân khách quan, chủ quan khác
nhau. Nếu như đối tượng hưởng bảo hiểm xã hội là những người lao động
theo nghĩa rộng, tham gia bảo hiểm xã hội bao gồm người già cô đơn không
nơi nương tựa, trẻ em mồ côi, người khuyết tật, người nhiễm HIV, người gặp
khó khăn do hậu quả thiên tai hoặc những lý do bất khả kháng khác...
Thứ ba, mức hưởng trợ cấp BTXH phụ thuộc vào hoàn cảnh thực tế của
từng đối tượng, mức độ rủi ro mà không tính đến sự đóng góp của đối tượng

23. 16
được thụ hưởng. Có thể nói, BTXH là hoạt động mang tính chất từ thiện giúp
cho các đối tượng yếu thế trong xã hội lâm vào hoàn cảnh khó khăn hay gặp
rủi ro, bất hạnh. Do đó, người được hưởng chế độ BTXH trên cơ sở trách
nhiệm của cộng đồng mà không có bất cứ sự đóng góp nào miễm là thỏa mãn
các điều kiện để thụ hưởng.
Thứ tư, tính chất của chế độ BTXH mang tính linh hoạt, đa dạng phụ thuộc
vào ngân sách nhà nước, phụ thuộc vào sự ủng hộ, quyên góp của cá nhân, tổ
chức và cộng đồng tại thời điểm trợ cấp. Do đó, tùy từng đối tượng khác nhau
mà có chế độ trợ cấp khác nhau.
1.1.2.3. Các quy định của pháp luật về bảo trợ xã hội
- Chế độ bảo trợ xã hội thường xuyên
Chế độ BTXH thường xuyên là sự hỗ trợ, giúp đỡ về mặt vật chất và tinh
thần mang tính lâu dài cho những người thuộc diện BTXH nhằm giúp đỡ họ
ổn định cuộc sống, hòa nhập vào cộng đồng. Tùy từng đối tượng BTXH khác
nhau mà pháp luật quy định chế độ trợ cấp cụ thể.
+/ Đối tượng hưởng chế độ bảo trợ xã hội thường xuyên
Không phải tất cả các đối tượng bất hạnh, rủi ro không thể tự lo liệu cuộc
sống đều là đối tượng hưởng chế độ BTXH thường xuyên, chỉ những đối
tượng thỏa mãn các điều kiện thuộc diện BTXH mới được hưởng chế độ trợ
cấp này, đối tượng BTXH thuộc diện trợ cấp hàng tháng do xã phường, thị
trấn quản lý.
+/ Mức trợ cấp bảo trợ xã hội thường xuyên
Quy định mức chuẩn để xác định mức trợ cấp xã hội hàng tháng là 270.000
đồng (hệ số 1); khi mức sống tối thiểu của người dân thay đổi thì mức chuẩn
trợ cấp xã hội cũng được điều chỉnh theo cho phù hợp.
Nguồn kinh phí trợ giúp thường xuyên tại cộng đồng, kinh phí nuôi dưỡng,
kinh phí hoạt động bộ máy, kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản của các cơ sở

24. 17
BTXH, nhà xã hội tại cộng đồng thuộc cấp nào thì do ngân sách cấp đó đảm
bảo theo phân cấp hiện hành của Luật Ngân sách Nhà nước và các văn bản
hướng dẫn Luật Ngân sách nhà nước.
- Chế độ bảo trợ xã hội đột xuất
Chế độ BTXH đột xuất là sự hỗ trợ, giúp đỡ về vật chất, tinh thần cho
những người gặp rủi ro do thiên tai và những lý do bất khả kháng khác nhằm
giúp họ vượt qua hoàn cảnh hiểm nghèo, khắc phục hậu quả rủi ro để ổn định
cuộc sống.
+/ Đối tượng hưởng chế độ bảo trợ xã hội đột xuất
Chế độ BTXH đột xuất thường gắn liền với những rủi ro, thiên tai hoặc
những lý do bất khả kháng khác do đó đối tượng BTXH đột xuất bao gồm:
Đối tượng được trợ giúp đột xuất (một lần) là những người, hộ gia đình gặp
khó khăn do hậu quả thiên tai hoặc lý do bất khả kháng khác gây ra; Ủy ban
nhân dân cấp xã, bệnh viện, cơ quan đơn vị đứng ra tổ chức mai táng cho
người gặp rủi ro ngoài vùng cư trú bị chết, gia đình không biết để mai táng.
+/ Mức trợ cấp bảo trợ xã hội đột xuất
BTXH đột xuất là sự giúp đỡ mang tính chất tạm thời cho các đối tượng
thuộc diện bảo trợ do đó các mức BTXH đột xuất chủ yếu là một lần đối với
hộ gia đình, cá nhân, đối với người gặp rủi ro ngoài vùng cư trú bị chết, gia
đình không biết để mai táng… tùy vào từng đối tượng mà nhà nước quy định
mức trợ cấp BTXH đột xuất cụ thể.
Nguồn kinh phí thực hiện chế độ BTXH đột xuất bao gồm: Ngân sách địa
phương tự cân đối; trợ giúp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước hỗ
trợ trực tiếp cho địa phương hoặc thông qua Chính phủ, các đoàn thể xã hội;
Trường hợp các nguồn kinh phí trên không đủ để thực hiện BTXH đột xuất
thì Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương báo cáo Bộ

25. 18
LĐTBXH và Bộ Tài chính để tổng hợp đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ
xem xét, quyết định hỗ trợ từ ngân sách trung ương.
1.2. Khái quát về thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội
1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội
Để tìm hiểu khái niệm thực hiện pháp luật về BTXH, trước hết cần làm
rõ khái niệm thực hiện pháp luật.
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, do
cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ
xã hội. Hệ thống các quy phạm này tạo khuôn khổ cho hoạt động xã hội,
chứa đựng các quy tắc cấm đoán hoặc bắt buộc chung và tác động, điều
chỉnh tới các quan hệ xã hội. Vì vậy, hoạt động thực hiện pháp luật không
chỉ là sự quan tâm của nhà nước mà còn là của mỗi cá nhân bởi kết quả
của quá trình đó tác động mạnh mẽ tới mọi mặt của đời sống xã hội. Việc
tự giác thực hiện các quy phạm pháp luật gắn chặt với yêu cầu của các cơ
quan trong bộ máy nhà nước, là mục tiêu và là đòi hỏi các tổ chức, cá
nhân trong xã hội tôn trọng, thực hiện chính xác, đầy đủ pháp luật. Như
vậy, hoạt động thực hiện pháp luật là hành vi (hành động hoặc không
hành động) của con người phù hợp với quy định của luật pháp [20].
Thực hiện pháp luật là bước tiếp theo sau khi văn bản pháp luật được ban
hành để đưa các quy phạm pháp luật trở thành các quy tắc xử sự của các chủ
thể pháp luật làm cho các yêu cầu, quy định của văn bản pháp luật trở thành
hiện thực. Về pháp lý thì thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp, hành vi đó
không trái, không vượt ra ngoài các quy định của pháp luật. Thực hiện pháp
luật có thể là hành vi của mỗi cá nhân nhưng cũng có thể là hoạt động của các
cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội [21].
Nghiên cứu các tài liệu hiện hành cho thấy hiện nay có một số quan niệm
về thực hiện pháp luật sau:

26. 19
Theo tài liệu học tập và nghiên cứu môn học Lý luận chung về nhà nước và
pháp luật của Viện Nhà nước và Pháp luật - Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh thì:"Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích làm
cho những quy định của pháp luật trở thành hiện thực trong cuộc sống, tạo ra
cơ sở pháp lý cho hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật" [19, tr.270].
Giáo trình của Khoa luật - Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng: "Thực hiện
pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của
pháp luật đi vào cuộc sống trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các
chủ thể pháp luật" [19,tr.494].
Theo Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật Hà
Nội thì: "Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho
những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực
tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật" [31, tr.461].
Từ những quan niệm thực hiện pháp luật nêu trên cho thấy:
- Các định nghĩa đều thống nhất về thực hiện pháp luật là hoạt động có mục
đích nhằm thực hiện những yêu cầu của pháp luật.
- Thực hiện pháp luật là các hoạt động thực tế, hợp pháp, làm cho những
quy định của pháp luật trở thành hoạt động thực tế trong cuộc sống con người.
- Thực hiện pháp luật là một quá trình của các chủ thể tham gia quan hệ
pháp luật.
Như vậy, theo tác giả khái niệm thực hiện pháp luật được hiểu như sau:
Thực hiện pháp luật là một quá trình của chủ thể pháp luật nhằm mục đích
làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những
hành vi thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật. Thực hiện pháp luật về
BTXH là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của
pháp luật về BTXH đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế, hợp
pháp trong mối quan hệ giữa quyền của đối tượng BTXH với quyền của các

27. 20
chủ thể khác nhau khi tham gia quan hệ pháp luật.
Với tư cách chủ thể quản lý, nhà nước đã sử dụng pháp luật làm phương
tiện quan trọng nhất để tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội. Khi ban
hành các văn bản quy phạm pháp luật nhà nước mong muốn các văn bản đó
phải được tôn trọng và thực thi có hiệu quả trong thực tế. Thực hiện pháp luật
là quá trình hoạt động có mục đích, định hướng nhằm hiện thực hoá nội dung
các quy định của pháp luật bằng các hành vi thực tế của các chủ thể khi tham
gia vào quan hệ pháp luật.
Dưới góc độ pháp lý, chỉ những hành vi xử sự phù hợp với các quy định
của pháp luật về BTXH của các chủ thể có đầy đủ khả năng nhận thức được
yêu cầu của quy phạm pháp luật, có khả năng tự chịu trách nhiệm và gánh
chịu những hậu quả bất lợi do hành vi của họ gây ra thì được coi là quá trình
thực hiện pháp luật về BTXH.
Như vậy, thực hiện pháp luật về BTXH là hoạt động có mục đích của các
chủ thể mà các chủ thể đó có thể là cá nhân, cơ quan nhà nước, tổ chức xã
hội, các cá nhân được nhà nước trao quyền nhằm làm cho các quy định của
pháp luật về BTXH trở thành những hành vi trong thực tế bảo vệ và bảo đảm
quyền và lợi ích hợp pháp đối với đối tượng BTXH.
1.2.2. Đặc điểm thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội
Thực hiện pháp luật về BTXH mang đầy đủ đặc điểm của quá trình thực
hiện pháp luật nói chung. Với bản chất là hoạt động xã hội của con người,
thực hiện pháp luật về BTXH hàm chứa những đặc điểm chung của các hoạt
động xã hội khác đồng thời với bản chất pháp lý của mình, thực hiện pháp
luật về BTXH đã tạo nên những đặc điểm nổi trội và đặc thù sau đây:
Thứ nhất, thực hiện pháp luật về BTXH bao giờ cũng thông qua những
hành vi cụ thể của con người. Đời sống xã hội của con người bao giờ cũng
được bộc lộ thông qua các hành vi cụ thể trong các mối quan hệ xã hội. Hành

28. 21
vi cũng chính là các phương thức tồn tại của con người, chính vì lẽ đó, việc
thực hiện pháp luật về BTXH thường tồn tại là những dạng hành động tích
cực là chủ yếu và phổ biến của các cá nhân hoặc cơ quan trong bộ máy nhà
nước. Kết quả của việc thực hiện các hành vi đó trên thực tế không phải lúc
nào cũng hợp pháp, cũng bảo vệ và mang lại lợi ích đối với đối tượng BTXH
mà có thể do nhiều nguyên nhân dẫn tới hoặc trái pháp luật hoặc mục đích
bảo vệ và bảo đảm quyền lợi cho đối tượng BTXH không thể đạt được.
Thứ hai, thực hiện pháp luật về BTXH là hành vi phù hợp với pháp luật về
BTXH. Đó là những hành vi cụ thể của con người song thực hiện pháp luật về
BTXH có đặc điểm là phải phù hợp với các quy định hiện hành liên quan tới
đối tượng BTXH. Việc phù hợp ở đây được hiểu là pháp luật cấm điều gì làm
ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng BTXH thì chủ thể
không làm, pháp luật có những quy định bắt buộc gì nhằm tạo điều kiện và
bảo vệ quyền lợi của đối tượng bảo trợ xã hội, quyền tiếp cận đời sống xã hội
của đối tượng BTXH thì chủ thể tích cực tham gia và pháp luật cho phép làm
gì thì các chủ thể đưa ra quyết định để thực hiện hành vi hoặc không thực hiện
hành vi phù hợp.
Nói đến việc thực hiện pháp luật về BTXH bao giờ các chủ thể cũng quan
tâm tới việc thực hiện cái gì? Nói cách khác là thực hiện nội dung gì liên quan
tới đối tượng BTXH và cách thức, hình thức thực hiện bằng hình thức nào?
Như vậy, tính hợp pháp trong quá trình thực hiện pháp luật về BTXH bao
gồm thực hiện cả những quy phạm về nội dung và những quy phạm về hình
thức, quy trình và thủ tục. Chỉ có sự đảm bảo và phù hợp cả về nội dung và
hình thức thì quá trình thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội mới làm cho các
hành vi và quan hệ pháp luật phát sinh trong thực tế hợp pháp và tích cực bảo
vệ việc thực hiện pháp luật về BTXH.
Thứ ba, thực hiện pháp luật về BTXH là một quá trình có mục đích, nó bao

29. 22
gồm nhiều hoạt động kế tiếp nhau. Để biến những quyền và nghĩa vụ pháp lý
bảo vệ đối tượng BTXH thành những hành vi xử sự trong thực tế thì cần thiết
phải thông qua hàng loạt các hoạt động cụ thể của con người mà các hoạt
động đó phải có mục đích, mục tiêu cụ thể.
Các hoạt động cụ thể đó bao gồm: Chủ thể tìm hiểu các quy định của pháp
luật có nội dung cụ thể như thế nào? Xem xét vị trí, chức năng vai trò của bản
thân, ra các quyết định về cách thức, thời gian hoạt động cụ thể. Tất cả các
hoạt động đó phải cần thiết xác định mục tiêu cụ thể là bảo vệ và bảo đảm
quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng BTXH thông qua việc thực hiện các
quy phạm cụ thể. Tính mục đích có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá
trình thực hiện pháp luật nói chung. Đối với quá trình thực hiện pháp luật về
BTXH có ý nghĩa vô cùng quan trọng bởi đối tượng BTXH là đối tượng yếu
thế trong xã hội. Như vậy, đòi hỏi tính mục tiêu, mục đích không chỉ có ý
nghĩa trong việc thiết lập, xây dựng các quy phạm pháp luật cụ thể mà còn là
đòi hỏi đối với các chủ thể trong quá trình thực hiện pháp luật về BTXH.
Thứ tư, quá trình thực hiện pháp luật về BTXH được bảo đảm bằng các
biện pháp của nhà nước để pháp luật thật sự đi vào đời sống xã hội thì quá
trình thực hiện pháp luật cần thiết phải được bảo đảm từ phía nhà nước chính
đặc điểm này tạo ra sự khác biệt cơ bản giữa pháp luật với đạo đức. Đối với
nước ta pháp luật về bảo trợ xã hội thể hiện ý chí của nhà nước nhằm bảo vệ
và bảo đảm cho đối tượng BTXH tiếp cận với đời sống xã hội, do vậy thực
hiện pháp luật về bảo trợ xã hội không chỉ là mong muốn của quản lý hành
chính nhà nước mà còn là nguyện vọng chung của đa số nhân dân lao động.
Chính sự bảo đảm của nhà nước mới làm cho pháp luật về BTXH được thực
thi trong môi trường thực hiện bình đẳng bảo đảm cho việc việc thụ hưởng
các lợi ích hợp pháp của đối tượng bảo trợ xã hội. Trong trường hợp các chủ
thể tham gia các quan hệ pháp luật liên quan tới đối tượng BTXH không thực

30. 23
hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các yêu cầu thì nhà nước bằng quyền lực
của mình sử dụng các biện pháp bắt buộc hoặc các biện pháp cưỡng chế nhằm
yêu cầu các chủ thể thực hiện hành vi hợp pháp với đối tượng BTXH. Nhà
nước sử dụng các hình thức bảo đảm pháp lý, sử dụng các tổ chức xã hội hoặc
các thiết chế khác nhau phù hợp với từng nhóm đối tượng BTXH.
Thứ năm, thực hiện pháp luật về BTXH vừa mang tính thực hiện quyền lực
nhà nước, vừa mang tính xã hội rộng rãi. Thực hiện pháp luật về BTXH thông
qua các hình thức riêng có của mình làm cho những quy phạm pháp luật về
bảo trợ xã hội đi vào cuộc sống. Những quy phạm này chính là hệ thống quy
tắc xử sự chung do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện
để điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong lĩnh vực BTXH. Đó chính là hệ
thống các quy phạm quy định về các giải pháp bảo đảm quyền và lợi ích hợp
pháp của đối tượng BTXH trong việc tiếp cận các hoạt động về chính trị, kinh
tế, văn hoá, xã hội, tổ chức, về các đảm bảo khác trong lĩnh vực quản lý nhà
nước về BTXH. Những quy phạm này có tính bắt buộc chung đối với mọi
công dân, mọi chủ thể tham gia quan hệ pháp luật về BTXH. Việc thực hiện
nghiêm chỉnh hệ thống quy phạm này cũng chính là thực hiện quyền lực nhà
nước trong lĩnh vực BTXH. Mặt khác, đối tượng BTXH là bộ phận dân cư
quan trọng, là bộ phận không thể tách rời của đời sống xã hội. Việc tiếp cận
với đời sống xã hội của bộ phận dân cư yếu thế này như thế nào có ảnh hưởng
sâu rộng trong đời sống cộng đồng. Vì lẽ đó, để thực hiện pháp luật về BTXH
có hiệu quả cần phải phát huy sức mạnh tối đa của các chủ thể, các cá nhân, tổ
chức và toàn xã hội trong chấp hành, tuân thủ, sử dụng và áp dụng pháp luật
về bảo trợ xã hội. Do đó, thực hiện pháp luật có tính xã hội rộng lớn [27].
1.2.3. Nguyên tắc thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội
Các quy phạm pháp luật liên quan đến BTXH được quy định trong rất
nhiều văn bản pháp luật khác nhau. Việc thực hiện đầy đủ các văn bản pháp

31. 24
luật này đòi hỏi có sự thống nhất và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong
hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước. Căn cứ vào tính chất và đặc điểm
hoạt động thực hiện pháp luật về BTXH có thể chia nguyên tắc thực hiện
pháp luật về BTXH bao gồm:
- Tuân thủ hệ thống chính trị: Thực hiện pháp luật về BTXH được xây
dựng trên cơ sở quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển
kinh tế xã hội của từng thời kỳ.
- Đảm bảo tính khoa học: Cơ sở khoa học của các chính sách ban hành và
thực hiện phải được nghiên cứu một cách khác quan, tuân thủ cơ sở lý luận và
thực tiễn, chính sách đưa ra phải khả thi và được cuộc sống chấp nhận.
- Đảm bảo tính hiệu lực: Thực hiện nguyên tắc này là việc xem xét thiết lập
mục tiêu chính sách pháp luật để đạt như mong muốn của Nhà nước. Cụ thể
như xác định phạm vi ảnh hưởng của chính sách. Đồng thời tính toán cân đối,
dự báo nguồn lực, điều kiện để thực hiện mục tiêu, bao gồm cả các yếu tố ảnh
hưởng của quá trình thực thi chính sách pháp luật.
- Bảo đảm tính hiệu quả: Tính hiệu quả đòi hỏi chính sách pháp luật phải
được thực hiện đạt kết quả mong muốn với mức chi phí hợp lý nhất trong
phạm vi có thể. Trong bối cảnh nhu cầu BTXH lớn, đối tượng yếu thế đông
và nguồn ngân sách có hạn đòi hỏi cần xác định được nhóm ưu tiên và mức
hỗ trợ hợp lý nhất, để vừa hướng tới mục tiêu mở rộng đối tượng và nâng dần
chất lượng chính sách pháp luật.
- Đảm bảo tính công bằng: Đặc thù chính sách pháp luật về BTXH có nhiều
đối tượng, mỗi loại đối tượng lại có hoàn cảnh, mức độ khó khăn khác nhau.
Vì vậy, ngay từ khi nghiên cứu, xây dựng chính sách pháp luật về BTXH phải
đảm bảo sự công bằng ngay trong các nhóm đối tượng hưởng lợi. Tránh sự
cào bằng chính sách đối với tất cả các nhóm đối tượng. Đồng thời phải phù
hợp với các chính sách pháp luật khác. Tránh không có sự chênh lệch quá lớn

32. 25
về các mức chính sách trong hệ thống chính sách xã hội.
- Đảm bảo tính công khai, minh bạch: Đây vừa là yêu cầu của đối tượng
hưởng lợi và cũng là đòi hỏi của cấp bách trong quá trình thực thi chính sách.
Minh bạch, công khai ngay từ khi hoạch định chính sách, trình tự thủ tục hồ
sơ xét duyệt chính sách, giám sát kết quả.
- Bảo đảm sự ổn định bền vững: Thực hiện pháp luật về BTXH là một tất
yếu, khách quan do vậy chính sách pháp luật về BTXH là chính sách lâu dài,
đòi hỏi sự ổn định của chính sách pháp luật trong thời gian nhất định.
- Bảo đảm sự chia sẻ trách nhiệm: Xác định vai trò của Nhà nước và vai trò
của tư nhân, tách bạch giữa thương mại và không thương mại. Nhà nước quy
định và thực hiện chính sách, tư nhân cung cấp dịch vụ, đồng thời đẩy mạnh
xã hội hóa để giảm bớt gánh nặng ngân sách nhà nước [27].
1.2.4. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội
Việc phân tích các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về BTXH là cần
thiết, để tìm ra những nguyên nhân, bài học cho thành công và thất bại của
thực hiện pháp luật về BTXH, để từ đó từng ra những phương hướng, giải
pháp hoàn thiện phù hợp.
1.2.4.1. Yếu tố kinh tế
Yếu tố kinh tế bao gồm tổng thể các điều kiện, hoàn cảnh kinh tế - xã hội,
hệ thống các chính sách kinh tế, chính sách xã hội và việc triển khai thực
hiện, áp dụng chúng trong thực tế xã hội. Nền kinh tế - xã hội phát triển năng
động, bền vững sẽ là điều kiện thuận lợi cho hoạt động thực hiện pháp luật về
BTXH, tác động tích cực đến việc nâng cao hiệu lực pháp luật, ý thức pháp
luật của tầng lớp xã hội. Ngược lại, nền kinh tế xã hội chậm phát triển, kém
năng động và hiệu quả sẽ có thể ảnh hưởng tiêu cực tới việc thực hiện pháp
luật về BTXH của các chủ thể pháp luật. Yếu tố kinh tế là nền tảng cho nhận

33. 26
thức, hiểu biết pháp luật và thực hiện pháp luật nên có tác động mạnh mẽ tới
hoạt động thực hiện pháp luật về BTXH của các chủ thể pháp luật.
Quá trình thực hiện pháp luật về BTXH chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của sự
phát triển kinh tế - xã hội. Nước ta là một nước đang phát triển, trình độ kinh
tế - xã hội ở mỗi vùng miền là khác nhau, do đó nó ảnh hưởng nhất định đến
việc thực hiện pháp luật về BTXH ở nước ta. Kinh tế có phát triển, đời sống
vật chất của các tầng lớp dân cư được cải thiện, lợi ích kinh tế được đảm bảo
thì nhân dân sẽ phấn khởi, tin tưởng vào đường lối kinh tế, chính sách pháp
luật, sự lãnh đạo của Đảng và hoạt động điều hành, quản lý của Nhà nước.
Khi đó, niềm tin của các chủ thể đối với pháp luật được củng cố, hoạt động
thực hiện pháp luật về BTXH sẽ mang tính tích cực, thuận chiều, phù hợp với
các giá trị, chuẩn mực pháp luật hiện hành.
Khi kinh tế phát triển, đời sống tinh thần, vật chất được cải thiện, các cán
bộ, công chức Nhà nước, các tầng lớp nhân dân có điều kiện mua sắm các
phương tiện nghe, nhìn, có điều kiện thỏa mãn các nhu cầu thông tin pháp luật
đa dạng và cập nhật. Các chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật sẽ dễ
dàng đến được với đông đảo cán bộ và nhân dân; nhu cầu tìm hiểu, trang bị
thông tin, kiến thức pháp luật trở thành nhu cầu tự giác, thường trực trong suy
nghĩ và hành động của họ. Điều đó giúp cho hoạt động thực hiện pháp luật
của các chủ thể mang tính tự giác, tích cực. Còn khi kinh tế chậm phát triển,
thu nhập thấp, tình trạng thất nghiệp gia tăng, lợi ích kinh tế không được đảm
bảo, đời sống của cán bộ, nhân dân gặp nhiều khó khăn thì tư tưởng sẽ diễn
biến phức tạp, cái xấu có cơ hội nảy sinh, tác động tiêu cực đến thực hiện
pháp luật, đi ngược lại các giá trị, chuẩn mực pháp luật như tệ quan liêu, cửa
quyền, nhũng nhiễu, tham nhũng trong cán bộ, buôn lậu, trốn thuế, trộm cắp,
cướp giật…trong các thành phần xã hội bất hảo.

34. 27
Cơ chế kinh tế cũng có ảnh hưởng tới việc thực hiện pháp luật về BTXH.
Cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp trước đây đã tạo ra cơ chế thụ động, ỷ lại.
Do đó, nhận thức pháp luật và hoạt động thực hiện pháp luật thường mang
tính phiến diện, một chiều theo kiểu mệnh lệnh - phục tùng. Cơ chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay với những mặt tích cực của nó
sẽ tạo ra tư duy năng động, sáng tạo, coi trọng uy tín, chất lượng, hiệu quả của
hoạt động kinh tế . Từ đó tác động tích cực hơn tới ý thức pháp luật và hành
vi thực hiện pháp luật của các chủ thể trong các hoạt động sản xuất, kinh
doanh, sinh hoạt và tiêu dùng. Nhưng mặt trái của tâm lý thị trường sẽ tạo ra
tâm lý sùng bái đồng tiền, coi tiền là tất cả, bất chấp các giá trị đạo đức, pháp
luật đồng thời sẽ tạo ra những quan niệm, hành vi sai lệch trong thực hiện
pháp luật, lấy đồng tiền làm thước đo đánh giá các quan hệ giữa người với
người. Đây là nguyên nhân phát sinh các hành vi trái pháp luật, là môi trường
cho các loại tội phạm nảy sinh và phát triển.
Việc thực hiện tốt pháp luật về BTXH, đảm bảo các nguyên tắc của công
bằng xã hội là điều kiện cần thiết cho sự ổn định chính trị, tăng cường pháp
chế và đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân trong xã hội; củng cố ý thức của con
người về cái chung trong các lợi ích, lý tưởng của họ, khơi dậy thái độ tích
cực của quần chúng đối với việc tham gia quản lý Nhà nước, quản lý xã hội
bằng pháp luật; nhờ đó ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật cũng được nâng
lên một bước và việc thực hiện pháp luật của các chủ thể trở nên tự giác và
chủ động hơn.
1.2.4.2. Yếu tố chính trị - hành chính
Yếu tố chính trị là toàn bộ yếu tố tạo nên đời sống chính trị của xã hội ở
từng giai đoạn lịch sử nhất định, bao gồm môi trường chính trị, hệ thống các
chuẩn mực chính trị, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và quá trình
tổ chức, thực hiện chúng; các quan hệ chính trị và ý thức chính trị, hoạt động

35. 28
của hệ thống chính trị. Cùng với đó là nền dân chủ xã hội và bầu không khí
chính trị - xã hội. Yếu tố chính trị có ảnh hưởng mạnh mẽ tới hiệu quả của
hoạt động thực hiện pháp luật về BTXH của các chủ thể pháp luật, đặc biệt là
các cá nhân, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền áp dụng pháp luật. Một đất
nước có môi trường chính trị ổn định là điều kiện thuận lợi đối với hoạt động
thực hiện pháp luật về BTXH, bởi nó củng cố niềm tin của người dân, để họ
tin và đi theo Đảng. Một đất nước bất ổn về chính trị sẽ luôn khiến người dân
hoang mang, lo lắng, dao động…và dẫn đến việc thực hiện pháp luật không
tốt. Nhận thấy đây là một trong những yếu tố quan trọng cho việc thực hiện
pháp luật hiệu quả, chính xác. Hiện nay Đảng ta luôn quan tâm chỉ đạo sâu sát
đối với việc tuyên truyền và phổ biến kiến thức nhằm nâng cao ý thức chính
trị cũng như hiểu biết pháp luật cho các Đảng viên và đã đạt được kết quả tốt
đẹp, để các Đảng viên luôn là những người đi trước, gương mẫu thực hiện
pháp luật, từ đó tăng được lòng tin của quần chúng nhân dân.
Môi trường chính trị - xã hội của đất nước ta trong những năm qua luôn ổn
định, phát triển bền vững chính là điều kiện thuận lợi đối với hoạt động thực
hiện pháp luật, vì nó củng cố ý thức và niềm tin chính trị của cán bộ, Đảng
viên và quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, gia tăng lập
trường chính trị - tư tưởng của các cá nhân có thẩm quyền áp dụng pháp luật.
Thực tiễn lịch sử chứng minh rằng, trong thập kỷ cuối cùng của thế kỷ XX,
khi mà Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu suy thoái, tan rã,
một bộ phận không nhỏ cán bộ, Đảng viên, nhân dân có sự hoang mang, dao
động về tư tưởng, tâm lý; nhưng nhờ môi trường chính trị ổn định dưới sự
lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam nên chúng ta đã vượt qua thử thách
một cách thành công.
Cương lĩnh chính trị, đường lối lãnh đạo của Đảng có ảnh hưởng rất quan
trọng tới hoạt động thực hiện pháp luật. Ở nước ta, sự vận hành của hệ thống

36. 29
pháp luật trên các phương diện xây dựng, thực hiện và áp dụng pháp luật luôn
được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng ta nhận thức
sâu sắc rằng muốn xây dựng được một bộ máy Nhà nước trong sạch, vững
mạnh vận hành trên các cơ sở nguyên tắc, quy định của pháp luật thì vấn đề
thực hiện pháp luật một cách nhất quán, nghiêm chỉnh từ phía cán bộ, Đảng
viên và nhân dân phải được đặt lên trên vị trí hàng đầu. Muốn cho pháp luật
được tôn trọng và thực hiện nghiêm túc thì cán bộ, Đảng viên phải là những
người đi trước, gương mẫu thực hiện và có “năng lực tổ chức và vận động
nhân dân thực hiện đường lối của Đảng , pháp luật của Nhà nước, công tâm,
thạo việc, tận tụy với nhân dân, biết phát huy sức dân”. Chính vì vậy, Đảng ta
luôn quan tâm và chỉ đạo sâu sắc đối với các hoat động pháp luật, trong đó có
thực hiện pháp luật.
Ý thức chính trị cũng có ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động thực hiện
pháp luật. Nó phản ánh các quan hệ chính trị, kinh tế, xã hội giữa các giai cấp,
các dân tộc và các quốc gia cũng như thái độ của các giai cấp đối với quyền
lực Nhà nước, thể hiện trực tiếp và tập trung nhất lợi ích giai cấp. Ở nước ta,
hệ thống chính trị được thể hiện trong cương lĩnh, đường lối chính trị của
Đảng cũng như trong các chính sách, pháp luật của Nhà nước dựa trên nền
tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, giữ vai trò chủ đạo
trong đời sống tinh thần của xã hội, thể hiện và vì lợi ích của đông đảo các
giai cấp, tầng lớp nhân dân lao động. Trong hoạt động thực hiện pháp luật, ý
thức chính trị thể hiện trước hết ở việc các chủ thể có chức năng áp dụng pháp
luật quán triệt, thấm nhuần nhiệm vụ chính trị của mình, lãnh đạo, chỉ đạo
thường xuyên, sâu sát quá trình thực hiện, áp dụng pháp luật, giữ nghiêm kỷ
cương, phép nước. Điều đó sẽ giúp cho hoạt động thực hiện pháp luật thực sự
đạt được chất lượng, hiệu quả cao, khơi dậy ý thức, trách nhiệm chính trị của
các chủ thể khác trong thực hiện pháp luật.

37. 30
Tính chất, mức độ của nền dân chủ xã hội cũng có ảnh hưởng tới hoạt động
thực hiện pháp luật. Trong điều kiện xã hội có nền dân chủ rộng rãi, thông tin
đa dạng, phong phú, nhiều chiều, các tầng lớp xã hội có thể thẳng thắn, công
khai, cởi mở, bày tỏ chính kiến, quan điểm, nguyện vọng của mình đối với
các vấn đề pháp luật và các cơ quan thực hiện pháp luật hoặc yêu cầu các cơ
quan pháp luật trợ giúp, bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình. Ngược
lại, trong điều kiện xã hội thiếu dân chủ, thông tin nghèo nàn, thậm chí bị
bưng bít thì bầu không khí chính trị - xã hội bị ngột ngạt, gò bó, các công dân
không dám nói thật suy nghĩ của lòng mình, không dám đòi hỏi công lý vì e
ngại ý kiến, yêu cầu mà họ đưa ra có thể “phạm húy” hoặc không “hợp khẩu
vị” của ai đó.
1.2.4.3. Yếu tố pháp luật
Yếu tố pháp luật là tổng thể các yếu tố tạo nên đời sống pháp luật của xã
hội ở từng giai đoạn nhất định bao gồm hệ thống pháp luật, các quan hệ pháp
luật… Bản thân pháp luật được sinh ra là để điều chỉnh các quan hệ xã hội là
cơ sở để các chủ thể thực hiện pháp luật. Song chính các mặt, khía cạnh khác
nhau của các chuẩn mực pháp luật cũng có ảnh hưởng nhất định đến hoạt
động thực hiện pháp luật về BTXH.
Văn hóa pháp luật được hình thành từ tổng thể các hoạt động xã hội - pháp
luật trên cả phương diện lý luận và thực tiễn, văn hóa pháp luật là hệ thống
các giá trị, chuẩn mực pháp luật được kết tinh từ trí thức pháp luật, tình cảm,
niềm tin đối với pháp luật và hành vi pháp luật; có ảnh hưởng sâu rộng tới các
hình thức pháp luật từ tuân thủ chấp hành sử dụng cho tới áp dụng pháp luật.
Văn hóa pháp luật được thể hiện ra trong đời sống pháp luật thông qua quá
trình thực hiện pháp luật. Giữa văn hóa pháp luật và hoạt động thực hiện pháp
luật có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Văn hóa pháp luật là cơ sở, nền tảng,
khuôn mẫu tư duy và chuẩn mực hành vi của hoạt động thực hiện pháp luật,

38. 31
có định hướng đúng đắn. Ngược lại, hoạt động thực hiện pháp luật có tác
dụng bổ sung làm phong phú thêm cho các giá trị chuẩn mực của văn hóa
pháp luật.
Các yếu tố truyền thống cũng có ảnh hưởng không nhỏ đối với hoạt động
thực hiện pháp luật trong giai đoạn hiện tại. Sự quản lý Nhà nước bằng pháp
luật là nhằm khắc phục tính thiển cận, cục bộ trong quá trình phát triển, sản
xuất, xây dựng làng xã trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Thông qua pháp luật,
Nhà nước nhắc nhở, duy trì mọi nghĩa vụ của người dân và làng xã đối với
Nhà nước và xã hội. Trong quá trình phát triển Nhà nước thừa nhận làng có lệ
riêng của mình sao cho không trái với nguyên tắc quy định của pháp luật. Hệ
thống tự quản chủ yếu dựa vào dư luận xã hội, uy tín của các vị chức sắc và
đặc biệt vai trò của lệ làng. Cần kết hợp cả hai hình thức quản lý này trong
hoạt động thực hiện pháp luật.
Sự tồn tại dai dẳng của pháp luật do các chế độ cũ để lại có ảnh hưởng nhất
định tới hoạt động thực hiện pháp luật. Một số người có quan niệm sai lầm
cho rằng pháp luật chỉ chủ yếu là công cụ trừng phạt, do thiếu hiểu biết họ có
tâm lý sợ hãi pháp luật. Tâm lý lo sợ đó khiến cho hành vi của con người
thiếu ổn định do đó khó có thể dẫn đến hành vi xử sự tích cực trước pháp luật
và đối với pháp luật.
Tình trạng thờ ơ trước pháp luật hoặc coi thường pháp luật ở một số người
tác động tiêu cực đến việc thực hiện pháp luật của những người khác. Vẫn
còn tồn tại tình trạng không tuân thủ pháp luật, thờ ơ coi thường pháp luật.
Điều này không chỉ ảnh hưởng xấu đến việc thực hiện pháp luật mà còn có tác
động không nhỏ tới xã hội cộng đồng.
Ý thức, niềm tin đối với pháp luật của con người có ảnh hưởng quan trọng
tới việc thực hiện pháp luật. Bởi lẽ, nếu thiếu sự tin tưởng vào pháp luật,

39. 32
không có niềm tin vững chắc vào tính công bằng và nghiêm minh của pháp
luật…thì việc thực hiện pháp luật không thể tốt và chặt chẽ được.
Sự hoạt động của các cơ quan chức năng trong việc thực hiện pháp luật có
tác động quan trọng đến việc hoạt động thực hiện pháp luật. Sự can thiệp của
các cơ quan chức năng nhằm đảm bảo cho pháp luật được tôn trọng và thực
hiện mỗi khi xảy ra vi phạm pháp luật, tranh chấp là cần thiết, đúng đắn.
1.2.4.4. Yếu tố truyền thống, lịch sử, văn hóa, xã hội
Các yếu tố văn hóa - đời sống bao giờ cũng thuộc về một môi trường văn
hóa xã hội nhất định gắn liền vói một phạm vi không gian xã hội nhất định,
nơi các cá nhân và cộng đồng người tổ chức các hoạt động sống, sinh hoạt,
cùng nhau tạo dựng, thừa nhận và chia sẻ các giá trị văn hóa, lối sống, phong
tục tập quán, lễ nghi…Với những mặt, những khía cạnh biểu hiện của mình,
các yếu tố văn hóa có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động thực hiện pháp luật,
thể hiện trên các điểm sau:
Các phong tục tập quán trong cộng đồng xã hội có ảnh hưởng nhất định tới
hoạt động thực hiện pháp luật của các tầng lớp nhân dân, thể hiện đặc biệt rõ
nét ở khu vực nông thôn. Bên cạnh những ưu điểm rất căn bản, các phong tục
tập quán ở nông thôn cũng đang bộc lộ những nhược điểm nhất định như việc
tổ chức hội hè, đình đám, ma chay, giỗ chạp nhiều lúc nhiều nơi còn cồng
kềnh, tốn kém và lãng phí; những hủ tục lạc hậu, lỗi thời còn tồn tại; trình độ
dân trí còn thấp; thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội phát sinh; tính tích cực chính
trị - xã hội của người dân còn hạn chế…Tại một số làng xã, chính quyền và
người dân đứng ra tổ chức lễ hội ồn ào, kéo dài, ảnh hưởng đến sản xuất và
sinh hoạt, bán vé và thu phí sai nguyên tắc tài chính, sự chỉ đạo thiếu sâu sát,
để cho một số người lợi dụng lễ hội để hành nghề mê tín dị đoan. Trong khi
một số thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội như nạ cờ bạc, số đề, mê tín dị đoan,
mại dâm…đang xâm nhập vào nông thôn, thì có những người, thay vì tích cực

40. 33
đấu tranh, ngăn chặn, phòng ngừa lại tiếp tay hoặc trực tiếp tham gia vào
những thói xấu đó. Những hiện tượng trên đây gây khó khăn cho việc thực
hiện đúng đắn pháp luật, đồng thời là những hành vi vi phạm pháp luật, coi
thường kỷ cương, phép nước, cần phải có biện pháp xử lý nghiêm minh, thích
đáng. Lối sống đô thị và lối sống nông thôn có ảnh hưởng khác nhau tới hoạt
động thực hiện pháp luật. Đặc trưng nổi bật của lối sống đô thị là tích cực
chính trị - xã hội ở đô thị cao. Cư dân đô thị có nhiều điều kiện tiếp xúc với
các thông tin chính trị - xã hội và tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội
lớn mà phần nhiều được tổ chức tại các đô thị. Các phong trào có sức huy
động quần chúng ở các đô thị thường diễn ra nhanh hơn so với ở nông thôn.
Đây cũng là điều dễ hiểu vì đô thị thường là nơi tập trung nhiều thành phần xã
hội có trình độ học vấn tương đối cao. Tại các thành phố, phạm vi giao tiếp về
xã hội cơ bản tương đối rộng, cường độ giao tiếp cao và mang tính ẩn danh
trong giao tiếp. Đây là điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển ý
thức pháp luật và các hình thức thực hiện pháp luật. Mặt khác, đô thị là nơi
tập trung phần lớn bộ phận không thể thiếu trong dân cư đô thị thường được
gọi dưới cái tên “những phần tử ngoài lề xã hội”. Về phương diện xã hội, đây
là môi trường phát sinh nhiều loại tệ nạn xã hội và tội phạm nhiều tới mức
đáng báo động, gây khó khăn cho công tác quản lý xã hội và hoạt động thực
thi, bảo vệ pháp luât.
Lối sống nông thôn là lối sống mang tính cộng đồng rất cao và rất chặt chẽ,
liên kết cả thành viên trong làng xã lại với nhau, mỗi người đều hướng tới
những người khác . Điều đó thể hiện ở mối quan hệ gắn bó, sự quan tâm giúp
đỡ lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình, dòng họ, lối xóm ở nông thôn.
Người dân nông thôn thường sống đoàn kết gắn bó với quê hương làng xóm,
rất coi trọng tình làng nghĩa xóm. Đây là một biểu hiện rất riêng, rất đặc thù
của lối sống nông thôn Việt.

41. 34
Tính cộng đồng được coi là điều kiện thuận lợi đối với hoạt động thực hiện
pháp luật. Bằng ý thức cộng đồng, nó giúp cho các cán bộ pháp luật dễ dàng
hơn trong việc phổ biến, tuyên truyền và thực hiện các chủ trương, đường lối
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với đông đảo người dân
nông thôn. Sức mạnh của tinh thần đoàn kết giúp cho các cơ quan hành chính,
tư pháp hoàn thành tốt các nhiệm vụ thực thi và bảo vệ pháp luật. Khi truyền
thống làng xã được phát huy, người dân cởi mở, thẳng thắn tham gia ý kiến về
những cái được và cái chưa được trong hoạt động thực hiện pháp luật.
Sự đề cao tính cộng đồng và chủ nghĩa tập thể dễ dẫn cán bộ làm công tác
thực thi và bảo vệ pháp luật đến việc đánh mất ý thức về con người cá nhân,
cái tôi bị triệt tiêu, ý thức cá nhân và hành vi cá nhân cũng bị đặt vào lối xử
thế hòa cả làng. Tình trạng này khiến cho cán bộ cả nước khi phải đối mặt với
những việc làm sai trái, khuyết điểm, thậm chí vi phạm pháp luật, thì họ
thường tìm cách né tránh trách nhiệm cá nhân và muốn đó là trách nhiệm tập
thể. Bên cạnh đó tính cộng đồng thường là cái cớ được cán bộ làm công tác
thực thi và bảo vệ pháp luật dùng để biện minh cho thói quen ỷ lại vào tập thể
và tâm lý an phận thủ thường. Chính điều này làm hạn chế năng lực sáng tạo,
sự chủ động và quyết đoán của họ trong điều hành, giải quyết các công việc
chung từ đó ảnh hưởng đến hoạt động thực hiện pháp luật.
Các phương tiện thông tin đại chúng thường xuyên đăng tải các thông tin
về các sự kiện pháp luật hiện tượng xảy ra trong xã hội, hoạt động thực hiện
pháp luật của các tầng lớp xã hội và của các cơ quan chức năng, nêu lên
những tấm gương điển hình người tốt việc tốt trong việc thực hiện pháp
luật… Những thông tin đó ở chừng mực khác nhau tác động đến suy nghĩ,
nhận thức và hành vi của mỗi con người, khiến cho họ thực hiện pháp luật tốt
hơn. Dư luận xã hội có tác động mạnh mẽ đến hoạt động thực hiện pháp luật.
Dư luận xã hội gắn liền với ý chí cộng đồng của nhóm xã hội mà nó tác động

42. 35
mạnh mẽ đến suy nghĩ và hành động của các cá nhân. Trong một chừng mực
nhất định người ta có thể không sợ sự trừng phạt của pháp luật khi thực hiện
những hành vi sai trái, phạm pháp nhưng chúng lại sợ sự phê phán lên án của
dư luận xã hội - một thứ bất thành văn. Trong điều kiện xã hội có nền dân chủ
rộng rãi, dư luận xã hội được coi là phương tiện kiểm tra xã hội đối với ý thức
pháp luật và hành vi pháp luật của mỗi người. Dưới áp lực của dư luận xã hội,
mỗi người luôn phải xem xét, suy nghĩ, kiểm định trước khi thực hiện một
hành vi pháp luật nào đó. Những câu hỏi phải được đặt ra về cái đúng, cái sai,
nên hay không nên… Nhờ đó, ý thức tôn trọng, tuân thủ pháp luật trong mỗi
chủ thể cũng được nâng lên một bước.
1.3. Nội dung thực hiện pháp luật về bảo trợ xã hội
1.3.1. Thực hiện quy định về đối tượng và điều kiện bảo trợ xã hội
Đối tượng và điều kiện của BTXH là những cá nhân, hộ gia đình có hoàn
cảnh khó khăn, cần có sự hỗ trợ, trợ giúp nhằm giảm nhẹ tính dễ bị tổn
thương và kiềm chế nguy cơ bần cùng hóa. Mỗi đối tượng sẽ có chế độ bảo
trợ khác nhau, được quy định cụ thể tại Nghị định 67/2007/NĐ-CP của Chính
phủ ngày 13/4/2007 về chính sách trợ giúp các đối tượng BTXH; Nghị định
13/2010/NĐ - CP ngày 27/02/2010 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị
định số 67/2007/NĐ-CP ngày 13/4/2007 của Chính phủ về chính sách trợ
giúp các đối tượng BTXH và Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013
của Chính phủ quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ
xã hội. Qua phân tích tìm hiểu, tác giả phân loại nhóm các đối tượng bảo trợ
xã hội theo 05 nhóm sau [10]:
- Một là, nhóm trẻ em bao gồm:
+ Trẻ em dưới 16 tuổi không có nguồn nuôi dưỡng thuộc một trong các
trường hợp sau đây: Bị bỏ rơi chưa có người nhận làm con nuôi; mồ côi cả
cha lẫn mẹ; mồ côi cha hoặc mẹ và người còn lại mất tích theo quy định của

43. 36
pháp luật hoặc người còn lại đang hưởng chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng tại cơ
sở BTXH, nhà xã hội....
+ Người từ 16 tuổi đến 22 tuổi thuộc một trong các trường hợp quy định
tại Khoản 1, Điều 5, Nghị định 136/NĐ-CP ngày 21/10/2013 mà đang học
phổ thông, học nghề, trung học chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học văn bằng
thứ nhất.
- Hai là, nhóm cao tuổi (NCT) gồm: NCT thuộc hộ nghèo không có người
có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng hoặc có người có nghĩa vụ và quyền
phụng dưỡng nhưng người này đang hưởng chế độ trợ cấp xã hội hàng tháng;
Người từ đủ 80 tuổi trở lên không thuộc diện quy định tại Điểm a, Khoản 5,
Điều 5, Nghị định 136/NĐ-CP ngày 21/10/2013 mà không có lương hưu, trợ
cấp BHXH hàng tháng, trợ cấp xã hội hàng tháng; NCT thuộc hộ nghèo
không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng, không có điều kiện sống
ở cộng đồng, đủ điều kiện tiếp nhận vào cơ sở BTXH, nhà xã hội nhưng có
người nhận chăm sóc tại cộng đồng.
- Ba là, người khuyết tật (NKT): Trẻ em khuyết tật, người khuyết tật thuộc
diện hưởng trợ cấp xã hội theo quy định của pháp luật về người khuyết tật.
- Bốn là, nhóm người đơn thân thuộc diện hộ nghèo không có chồng hoặc
không có vợ; có chồng hoặc vợ đã chết; có chồng hoặc vợ mất tích theo quy định
của pháp luật và đang nuôi con nhỏ dưới 16 tuổi; hoặc đang nuôi con từ 16 tuổi
đến 22 tuổi nhưng người đó đang học phổ thông, học nghề, trung học chuyên
nghiệp, cao đẳng, đại học văn bằng thứ nhất.
- Năm là, nhóm bị nhiễm HIV: Trẻ em bị nhiễm HIV thuộc hộ nghèo,
người bị nhiễm HIV thuộc hộ nghèo không có khả năng lao động mà không
có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng, trợ cấp ưu đãi người có
công hàng tháng, trợ cấp hàng tháng khác.

44. 37
Các đối tượng trên được chăm lo, hỗ trợ từ vật chất đến sức khỏe cơ bản,
thể hiện tính nhân đạo sâu sắc giữa con người và con người, con người và xã
hội. Từ khi ra đời, hoạt động này được xem là một sự đảm bảo cho cuộc sống
và đặc biệt có ý nghĩa đối với các đối tượng, bộ phận “người yếu thế”. Là sự
bảo vệ quyền con người và đồng nhất đối với mọi thành viên xã hội trên cơ sở
sự tương trợ cộng đồng, giảm rủi ro. BTXH là hoạt động mang đậm tính nhân
đạo, có ý nghĩa kinh tế, chính trị, xã hội pháp luật và nhân văn sâu sắc.
- Đối tượng được chăm sóc, nuôi dưỡng tại cơ sở bảo trợ xã hội, nhà xã hội
Đối tượng BTXH có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn bao gồm: Đối tượng quy
định tại Khoản 1, Khoản 3, Điều 5, Nghị định 136/2013/NĐ-CP ngày
21/10/2013 thuộc diện khó khăn không tự lo được cuộc sống và không có
người nhận chăm sóc, nuôi dưỡng tại cộng đồng; NCT thuộc diện được chăm
sóc, nuôi dưỡng tại cơ sở BTXH, nhà xã hội theo quy định của pháp luật về
người cao tuổi; Trẻ em khuyết tật, người khuyết tật thuộc diện được chăm
sóc, nuôi dưỡng tại cơ sở BTXH, nhà xã hội theo quy định của pháp luật về
người khuyết tật [10].
- Đối tượng cần bảo vệ khẩn cấp bao gồm:
Nạn nhân của bạo lực gia đình; nạn nhân bị xâm hại tình dục; nạn nhân bị
buôn bán; nạn nhân bị cưỡng bức lao động;Trẻ em, người lang thang xin ăn
trong thời gian chờ đưa về nơi cư trú; Đối tượng cần bảo vệ khẩn cấp khác
theo quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh [10].
- Thời gian chăm sóc, nuôi dưỡng đối tượng quy định tại cơ sở bảo trợ xã
hội, nhà xã hội tối đa không quá 03 tháng [10].
- Đối tượng tự nguyện sống tại cơ sở bảo trợ xã hội, nhà xã hội bao gồm:
NCT thực hiện theo hợp đồng ủy nhiệm chăm sóc; Người không thuộc
diện đối tượng BTXH có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn; đối tượng cần bảo vệ

45. 38
khẩn cấp không có điều kiện sống tại gia đình, có nhu cầu vào sống tại cơ sở
bảo trợ xã hội, nhà xã hội [10].
1.3.2. Thực hiện quy trình tiếp nhận, thẩm định hồ sơ đề nghị trợ cấp xã hội
- Hồ sơ đề nghị trợ cấp xã hội hàng tháng đối tượng bảo trợ xã hội:
Tờ khai của đối tượng theo mẫu do Bộ LĐTBXH quy định; Bản sao sổ hộ khẩu
của đối tượng hoặc văn bản xác nhận của công an xã, phường, thị trấn (sau đây
gọi chung là công an cấp xã); Bản sao giấy khai sinh đối với trường hợp trẻ em;
Giấy tờ xác nhận bị nhiễm HIV của cơ quan y tế có thẩm quyền đối với trường
hợp bị nhiễm HIV; Bản sao giấy khai sinh của con của người đơn thân đối với
trường hợp người đơn thân nghèo đang nuôi con; Sơ yếu lý lịch của người nhận
chăm sóc người cao tuổi có xác nhận của Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn
(sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp xã) và đơn của người nhận chăm sóc,
nuôi dưỡng theo mẫu do Bộ LĐTBXH quy định đối với đối tượng NCT thuộc hộ
nghèo không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng, không có điều kiện
sống ở cộng đồng, đủ điều kiện tiếp nhận vào cơ sở BTXH, nhà xã hội nhưng có
người nhận chăm sóc tại cộng đồng [10].
- Thủ tục thực hiện trợ hàng tháng đối tượng bảo trợ xã hội theo quy định
sau đây:
Đối tượng hoặc người giám hộ của đối tượng làm hồ sơ theo quy định gửi
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận
đủ hồ sơ, Hội đồng xét duyệt trợ giúp xã hội (sau đây gọi chung là Hội đồng
xét duyệt) thực hiện xét duyệt và niêm yết công khai kết quả xét duyệt tại trụ
sở Ủy ban nhân dân cấp xã trong thời gian 07 ngày, trừ những thông tin liên
quan đến HIV của đối tượng.
Khi hết thời gian niêm yết, nếu không có khiếu nại thì Hội đồng xét duyệt
bổ sung biên bản họp kết luận của Hội đồng xét duyệt vào hồ sơ của đối
tượng, trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Trường hợp có khiếu nại, trong

46. 39
thời hạn 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được khiếu nại, Hội đồng xét
duyệt kết luận và công khai về vấn đề khiếu nại, trình Chủ tịch Ủy ban nhân
dân cấp xã; Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được biên bản
kết luận của Hội đồng xét duyệt, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có văn bản
(kèm theo hồ sơ của đối tượng) gửi Phòng LĐTBXH; Trong thời hạn 07 ngày
làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ của đối tượng và văn bản đề nghị của
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, Phòng LĐTBXH có trách nhiệm thẩm định,
trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau
đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp huyện) quyết định trợ cấp xã hội cho
đối tượng. Trường hợp đối tượng không đủ điều kiện hưởng, Phòng
LĐTBXH phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do; Trong thời hạn 03 ngày
làm việc, kể từ ngày nhận được văn bản trình của Phòng LĐTBXH, Chủ tịch
Ủy ban nhân dân cấp huyện xem xét, quyết định trợ cấp xã hội hàng tháng
cho đối tượng.
Thời gian hưởng trợ cấp xã hội đối với người cao tuổi quy định tại Điểm b,
Khoản 5, Điều 5, Nghị định 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 kể từ thời
điểm người đó đủ 80 tuổi. Thời gian hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng của đối
tượng khác, kể từ tháng Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ký quyết định
trợ cấp xã hội hàng tháng [10].
- Thủ tục điều chỉnh, thôi hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng đối tượng bảo
trợ xã hội thực hiện theo quy định sau đây:
Đối tượng, người giám hộ của đối tượng hoặc tổ chức, cá nhân liên quan có
kiến nghị về việc đối tượng không còn đủ điều kiện hưởng hoặc thay đổi điều
kiện hưởng gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; Trình tự thẩm định, quyết
định điều chỉnh, thôi hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng thực hiện theo quy
định; Thời gian điều chỉnh, thôi hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng kể từ tháng
ngay sau tháng Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ký quyết định.