φαινότυποι άσθματος

1. ΒΑΣΙΛΙΚΗ Α.Κ. ΒΟΥΡΓΑ
ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ

2. Για τη συγκεκριμένη παρουσίαση
δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων
Βασιλική Βούργα
Αλλεργιολόγος

3. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
• Ένας φαινότυπος ορίζεται ως το σύνολο των χαρακτηριστικών, τα οποία
προκύπτουν από την αλληλεπίδραση των γονιδίων του ασθενούς με το
περιβάλλον. (GLOBAL ATLAS OF ASTHMA, 2013).
π.χ. –πρώιμης έναρξης αλλεργικό άσθμα
–άσθμα σχετιζόμενο με παχυσαρκία
• Αναγνωρίσιμες πληθυσμιακές ομάδες με κοινά δημογραφικά, κλινικά ή/και
παθοφυσιολογικά χαρακτηριστικά (GINA, August 2014).
• Για το σοβαρό άσθμα υπάρχουν διαθέσιμες ορισμένες αποτελεσματικές
θεραπείες που στηρίζονται στους φαινότυπους.
• Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ισχυρή συσχέτιση όλων των φαινοτύπων με
συγκεκριμένες θεραπείες.
• Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για την κλινική χρησιμότητα της φαινοτυπικής
κατάταξης του άσθματος.

4. ΓΙΑΤΙ :
• Το άσθμα είναι ετερογενής νόσος & έχει πολλές διαφορετικές
ομάδες χαρακτηριστικών που καθορίζουν τη νόσο
και τους υποτύπους της (φαινότυποι).
• Η έλλειψη κοινών καθορισμένων φαινοτύπων ή κοινού
λεξιλογίου για την περιγραφή πληθυσμιακών μελετών
κάνουν δύσκολη την ερμηνεία και την κλινική χρήση των
αποτελεσμάτων τους παγκοσμίως.
• Σήμερα δεν υπάρχει μια παγκόσμια, απόλυτα αποδεκτή
κατηγοριοποίηση σε κοινούς φαινότυπους.
ΑΝΑΓΚΗ ΟΡΙΣΜΟΥ ΦΑΙΝΟΤΥΠΩΝ

5. © Global Initiative for Asthma
GINA Global Strategy for Asthma
Management and Prevention 2014
This slide set is restricted for academic and educational purposes
only. Use of the slide set, or of individual slides, for commercial or
promotional purposes requires approval from GINA.
Definition and diagnosis of
asthma

6. GINA Report- August 2014
ΟΙ 5 ΠΙΟ ΚΟΙΝΟΙ ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ
• 1)- ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
Allergic Asthma
• 2)- ΜΗ – ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
Non-Allergic Asthma
• 3)- ΟΨΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΑΣΘΜΑ
Late - Onset Asthma
• 4)- ΑΣΘΜΑ ΜΕ ΜΟΝΙΜΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΑΕΡΑ
Asthma With Fixed Airflow Limitation
• 5)- ΑΣΘΜΑ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Asthma With Obesity

7.  National Heart, Lung, and Blood Institute
 National Institute of Allergy and Infectious Diseases
 American Academy of Allergy, Asthma & Immunology
 American Thoracic Society
 European Respiratory Society
James P. Kiley, Ph.D.
Director, Division of Lung Diseases, NHLBI

8. • Ορισμός 9 φαινοτύπων
 Διάκριση σε 3 γενικές κατηγορίες:
 - Φαινότυποι Άσθματος ανάλογα με τον εκλυτικό
παράγοντα
1) Αλλεργικό άσθμα
2) Μη-αλλεργικό άσθμα
3) Αναπνευστική νόσος επιδεινούμενη από Ασπιρίνη
{Aspirin-exacerbated respiratory disease (AERD)}
4) Άσθμα επαγόμενο από Λοίμωξη (infection-induced asthma)
5) Άσθμα επαγόμενο από Άσκηση (exercise-induced asthma)
NHLBI Asthma Phenotypes

9.  - Φαινότυποι με βάση την κλινική εμφάνιση του
άσθματος
6) Προ-ασθματικός συριγμός στα παιδιά
(Pre-asthma wheezing in infants)
- Επεισοδιακός (ιογενής) συριγμός
- Πολυ-διεγειρόμενος συριγμός
7) Επιρρεπές σε εξάρσεις άσθμα
(Exacerbation-prone asthma)
8) Άσθμα σχετιζόμενο με εμφανή μη-αναστρέψιμο
περιορισμό στη ροή του αέρα
(Asthma associated with apparent irreversible airflow limitation)
 - Φαινότυποι άσθματος με βάση φλεγμονώδεις δείκτες
9) Ηωσινοφιλικό και Ουδετεροφιλικό άσθμα (Eosinophilic
and neutrophilic asthma)

10. ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
Ο πιο εύκολα αναγνωρίσιμος &
πιο συχνός φαινότυπος (45 – 88%
των ασθματικών)
Συνήθως έναρξη στην παιδική
ηλικία. Πιο σύνηθες στους άντρες.
Ατομικό (±) οικογενειακό ιστορικό
αλλεργικής νόσου
 Σοβαρότητα: αντικρουόμενα
δεδομένα
Συμπτώματα με άσκηση πιο
συχνά & πιο σοβαρά

11. ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
 Θετικά SPT, αυξημένη IgE, αυξημένο FeNO
 Ηωσινοφιλική φλεγμονή αεραγωγών (induced sputum)
 Th2 κυτοκίνες: IL-4, IL-5, IL-9, IL-13 και περιοστίνη καταμετρούνται στα πτύελα, στο
BAL, στον ορό και στις βρογχικές βιοψίες.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
 Καλή απάντηση στα κορτικοστεροειδή
 Στοχευμένη Th2 θεραπεία:
— Anti-IgE (Omalizumab) στο σοβαρό αλλεργικό άσθμα
— Anti-IL-13 (Lebrikizumab) στο αλλεργικό άσθμα με κυρίαρχη την IL-13
ενεργοποίηση. Δείκτης καλού ελέγχου της θεραπείας τα υψηλά επίπεδα
της κυκλοφορούσας περιοστίνης.
ΓΕΝΕΤΙΚΗ: HLA-DRB1 (+) HLA haplotypes

12. ΜΗ-ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Non-Allergic Asthma)
•Ενήλικες (έναρξη), συχνότητα: 10-33%
•Όχι αλλεργία {(-) SPT & RAST}
• IgE κφ ή
•Ουδετερόφιλα, Ηωσινόφιλα ή λίγα ακοκκιοκυτταρικά
φλεγμονώδη κύτταρα (paucigranulocytic induced
sputum)
•Φτωχή απάντηση στα ICS
• Φύλο: κυρίως γυναίκες
•Συμπτώματα: ολοετή, μερικές φορές έναρξη με σοβαρές
λοιμώξεις του αναπνευστικού
• Σοβαρότητα: Πιο σοβαρό από το αλλεργικό άσθμα,
λιγότερο ανταποκρινόμενο στα CS
• Συχνά περιλαμβάνει και το ευαίσθητο στην
ασπιρίνη άσθμα

13. ΑΣΘΜΑ ΟΨΙΜΗΣ – ΕΝΑΡΞΗΣ (Late – Onset Asthma)
GINA 2014
Πρωτοεμφανιζόμενο στην ενήλικη ζωή
Κυρίως γυναίκες
Μη-αλλεργικοί ενήλικες
Θεραπεία : Υψηλές δόσεις ICS ή
ανθιστάμενοι σε ICS

14.  Τριάδα Ασπιρίνης (Aspirin triad)
ή
 Sampter’s triad
ή
 Aspirin-sensitive asthma
ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ:
Τεκμηριωμένη ασθματική απάντηση στη λήψη ασπιρίνης ή άλλου NSAID.
Πιθανά κριτήρια, επί απουσίας ιστορικού ευαισθησίας στην ασπιρίνη, σε ασθενή
με άσθμα:
• Χρόνια ρινοκολπίτιδα + ρινικοί πολύποδες
• Έναρξη στην ενήλικη ζωή (>20 ετών)
• Περιφερική ηωσινοφιλία αίματος

15.  1. Ο επιπολασμός βάση ιστορικού ποικίλλει (3-5%).
 2. Υπερτερούν οι γυναίκες (2.3:1)
 3. Συνήθης ηλικία έναρξης : 30-34 ετών.
 5. Μη-γνωστή φυλετική (racial) προδιάθεση.
 6. Μη-γνωστή συσχέτιση με χαμηλότερo κοινωνικοοικονομικό status.
ΓΕΝΕΤΙΚΗ
 7. Οικογενή περιστατικά σχετικά σπάνια (5.5%).
 8. Συσχέτιση με HLA-DQw2 και DPB1.
 9. Γενετικοί πολυμορφισμοί ανευρίσκονται στα γονίδια: LTC4-synthase
(LTC4S), 5- lipoxygenase (5-LO), cyclooxygenase-1(COX-1),
cyclooxygenase-2 (COX-2), prostaglandin E2 receptor genes.
 10. Γενετικές μελέτες: αυξητική ρύθμιση της periostin (ισχυρός ρυθμιστής
της ίνωσης και της εναπόθεσης κολλαγόνου) στους πολύποδες &
στα επιθηλιακά κύτταρα των αεραγωγών ασθενών με AERD.
H υπερέκφραση της περιοστίνης συνδέεται με την επιταχυνόμενη
ανάπτυξη των κυττάρων και την αγγειογένεση (υπότυπος).
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Υψηλά επίπεδα cysteinyl leukotriene

16.  1. Σχετίζεται με πιο σοβαρό, ανθεκτικό, επιμένον & συνεχώς
επιδεινούμενο άσθμα.
 2. Το ASA μπορεί να προκαλέσει σοβαρές, επικίνδυνες
για τη ζωή ασθματικές κρίσεις.
 5. Το άσθμα και η ευαισθησία στην ασπιρίνη γίνονται εμφανή 1-5
χρόνια μετά την αρχική έναρξη των συμπτωμάτων του ανώτερου
αναπνευστικού (ανοσμία, ρινόρροια, ρινική συμφόρηση).
 6. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται εντός 1-3 ωρών από την κατάποση
ασπιρίνης ή/και άλλων COX-1 inhibitors.
 7. Η ανθεκτική περίοδος (περίοδος ανοχής απευαισθητοποίησης)
στο ASA κι άλλους COX-1 inhibitors είναι 2-5 d μετά την ASΑ
απευαισθητοποίηση.

17.  Παχύσαρκα άτομα με συμπτωματολογία
άσθματος
Κυρίως γυναίκες
Όψιμη έναρξη (mid-40s), non-Th2 άσθμα

18. ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
 Υψηλή έκφραση των non -Th2 μεσολαβητών (π.χ. TNF-a, IL-6).
 Oρμόνες παχυσαρκίας, πχ adiponectin, leptin, resistin, και
οξειδωτικό stress.
 Αύξηση του ενδογενούς αναστολέα του iNOS, asymmmetric dimethyl
arginine (ADMA).
 Χαμηλά επίπεδα του FeNO, λιγότερα ηωσινόφιλα.
Απάντηση στη θεραπεία
 Φτωχή απάντηση στα κορτικοστεροειδή
 Η απώλεια βάρους με τη βαριατρική χειρουργική σχετίζεται με σημαντική
βελτίωση στην πνευμονική λειτουργία και στα συμπτώματα.
 Ωστόσο, το αποτέλεσμα της απώλειας βάρους στη βρογχική
υπεραπαντητικότητα είναι εμφανές μόνο στο όψιμης-έναρξης,
μη-αλλεργικό (non-Th2) άσθμα. Το Όψιμης-έναρξης άσθμα-παχυσαρκίας
θεωρείται ξεχωριστός ενδότυπος, υποστηριζόμενο από τη χαρακτηριστική
αύξηση του ADMA με την επιδείνωση της σοβαρότητας και του ελέγχου μόνο
σ’ αυτή τη μορφή άσθματος.

19.  Μια λοίμωξη του αναπνευστικού
– Σχετίζεται με έναρξη της νόσου (παιδιά & ενήλικες)
–ή σχετίζεται με εξάρσεις της νόσου
 Η λοίμωξη είναι ο μόνος μηχανισμός έξαρσης
ή η λοίμωξη είναι ένας από τους παράγοντες έξαρσης
 Οι εξάρσεις άσθματος που επάγονται από λοίμωξη μπορεί να
είναι σοβαρές, λόγω των συνυπαρχουσών νόσων (π.χ.
ρινοκολπίτιδα) που επηρεάζουν τον έλεγχο του άσθματος
 Σχετίζεται με επιμονή ή/και σοβαρότητα της νόσου

22.  Οι περισσότεροι ασθματικοί θα αναπτύξουν EIB αν
εκτελέσουν επαρκή άσκηση και φτάσουν στο 80-85%
του μέγιστου προβλεπόμενου καρδιακού ρυθμού.
 EIB έχει περιγραφεί στο 7-20% του γενικού πληθυσμού.
 Το EIB μερικές φορές-λανθασμένα-θεωρείται ως
μοναδική μορφή άσθματος, όταν εμφανίζεται σε άτομα
στα οποία η νόσος είναι τόσο ήπια (ήπιο διαλείπον
άσθμα) που βιώνουν συριγμό μόνο όταν ασκούνται.
 Ωστόσο, μπορεί να εκδηλωθεί σε άτομα όλων των
ηλικιών και βαθμού σοβαρότητας άσθματος,
σχετιζόμενο περισσότερο με το βαθμό βρογχικής
υπεραπαντητικότητας.

23.  Ορίζεται ως η στένωση των αεραγωγών και η προκύπτουσα
μείωση στη ροή του εκπνεόμενου αέρα που παρουσιάζεται μετά
από έντονη άσκηση.
 Ο όρος EIA είναι ανακριβής, διότι η άσκηση επάγει μια ασθματική
κρίση, όχι το ίδιο το άσθμα.
 Ένας πιο ακριβής όρος, που κερδίζει ευρεία αποδοχή, είναι
βρογχοσύσπαση επαγόμενη από άσκηση (exercise-induced
bronchoconstriction - EIB).
 Ο EIB συμβαίνει, συνήθως, 3-5 min μετά την παύση της άσκησης.
Ο μέγιστος βρογχόσπασμος παρατηρείται σε 10-15 min.
 Συνήθως ορίζεται ως μείωση ≥ 10% της FEV1μετά από άσκηση.

24.  Ηπιότερη μορφή Th2 άσθματος.
 Επί EIB τα συμπτώματα μπορούν να αναστραφούν με τους
συνήθεις εισπνεόμενους beta-2-αδρενεργικούς διεγέρτες.
 Στοχοποιημένη θεραπεία IL-9: ενθαρρυντικά
αποτελέσματα.

25. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
- Κλινική εικόνα του άσθματος
6) Προ-ασθματικός συριγμός στα παιδιά
- Επεισοδιακός (ιογενής) συριγμός
- Πολυ-πυροδοτούμενος συριγμός
7) Επιρρεπές σε εξάρσεις άσθμα
8) Άσθμα σχετιζόμενο με εμφανή μη-αναστρέψιμο
περιορισμό στη ροή του αέρα
- Φλεγμονώδεις δείκτες άσθματος
9) Ηωσινοφιλικό και ουδετεροφιλικό άσθμα

26. ΠΡΟΑΣΘΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΡΙΓΜΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
 Επεισοδιακός (ιογενής) συριγμός
– Επεισοδιακός (ιογενής) συριγμός συμβαίνει σε διάφορες
χρονικές περιόδους, στα πλαίσια ιογενών λοιμώξεων του
αναπνευστικού, και χωρίς συριγμό μεταξύ των επεισοδίων.
 Πολυ-πυροδοτούμενος συριγμός (Multi-trigger wheeze)
– Ο πολυ-πυροδοτούμενος συριγμός χαρακτηρίζεται από την
εμφάνιση συριγμού με- και χωρίς- οξέα ιογενή επεισόδια.
Brand PLP et al. Eur Resp J 32:1096, 2008

27. ΠΡΟ-ΑΣΘΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΡΙΓΜΟΣ
ΣΤΑ ΒΡΕΦΗ & ΠΑΙΔΙΑ
 Αυξημένος αριθμός φλεγμονωδών κυττάρων στους ασθενείς
με υποτροπιάζων συριγμό στο 1ο χρόνο της ζωής τους.
 Ηωσινοφιλική φλεγμονή, πάχυνση της δικτυωτής βασικής
μεμβράνης & επηρεασμένη πνευμονική λειτουργία δεν είναι
παρούσες στον 1ο χρόνο της ζωής, αλλά εμφανίζονται μέχρι
την ηλικία των 3 ετών.
 Μεταβολές στην πνευμονική λειτουργία παρατηρούνται στις
ηλικίες 15μ-3χρ.

28. ΕΠΙΡΡΕΠΕΣ ΣΤΙΣ ΕΞΑΡΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑ
(Exacerbation-Prone Asthma -EPR)
 Σχέση με Σοβαρό άσθμα
 Exacerbation prone phenotype 20% άσθματος
 Παράγοντες για σοβαρές εξάρσεις:
Χαμηλό FEV1
African-American Εθνικότητα
Ιστορικό πνευμονίας
Έναρξη σε πρώιμη ηλικία
Νόσος των αεραγωγών επιδεινούμενη από NSAID
Επιδείνωση των συμπτωμάτων άσθματος με την έμμηνο ρύση
(Griswald et al, Chest 127 1579-86, 2005)

29. Επιρρεπές στις εξάρσεις άσθμα
Ορισμός
Ορισμός (EPR 3 based)
• Επιδεινούμενα συμπτώματα άσθματος
• PEF < 69% of Personal Best
• Θεραπεία με Συστηματικά Κορτικοστεροειδή ή >2πλάσια
αύξηση των εισπνεόμενων γλυκοκορτικοειδών
Busse et al, JACI 120 94-138, 2007

30. Μη-αναστρέψιμος Περιορισμός της Ροής του αέρα στο Άσθμα
(Irreversible Airflow Limitation in Asthma):
Λειτουργικός Ορισμός
 Ο λόγος FEV1/FVC μικρότερος από τα χαμηλότερα φυσιολογικά
επίπεδα για την ηλικία
και FEV1 < 90% της προβλεπόμενης τιμής σε ασθενή που λαμβάνει
κορτικοστεροειδή και μετά την οξεία χορήγηση ενός ταχείας δράσης
βρογχοδιασταλτικού.
 Λειτουργικά ορίζεται με:
α) Μέτριες ως υψηλές δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών
για > 4 εβδομάδες
Ή
β) Συστηματικά κορτικοστεροειδή (> 0.5 mg/kg of prednisone or
equivalent) για > 2 εβδομάδες
ΚΑΙ
> 4 puffs of albuterol (90 micrograms/puff) (or the
equivalent) χορηγούμενης πριν την σπιρομέτρηση

31. ΑΣΘΜΑ ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΤΟΥ ΑΕΡΑ
(Asthma with Fixed Airflow Limitation) GINA 2014
 Άσθμα μεγάλης διάρκειας.
 Αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό φαινότυπο άσθματος.
 Αναδόμηση του τοιχώματος των αεραγωγών (airway wall
remodelling).
Περιορισμένες πληροφορίες είναι διαθέσιμες για: επίπτωση, συσχετίσεις, βιολογικούς
δείκτες, παθογένεση, καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση.

32. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
- Κλινική εικόνα του άσθματος
• 6) Προ-ασθματικός συριγμός στα παιδιά
- Επεισοδιακός (ιογενής) συριγμός
- Πολυ-πυροδοτούμενος συριγμός (Multi-trigger wheezing)
• 7) Επιρρεπές σε εξάρσεις άσθμα
• 8) Άσθμα σχετιζόμενο με εμφανή μη-αναστρέψιμο
περιορισμό της ροής του αέρα
- Φλεγμονώδεις δείκτες άσθματος
• 9) Ηωσινοφιλικό και ουδετεροφιλικό άσθμα

34. Βάση του ποσοστού των ηωσινοφίλων και των ουδετεροφίλων στα πτύελα, το άσθμα
κατηγοριοποιείται 4 φλεγμονώδεις υπότυπους:
A)- Ηωσινοφιλικό άσθμα: i.e., ηωσινόφιλα πτυέλων > 2.0%.
B)- Ουδετεροφιλικό άσθμα: i.e., ουδετερόφιλα πτυέλων > 61%.
C)- Μεικτό κοκκιοκυτταρικό άσθμα: αυξημένα ηωσινόφιλα + ουδετερόφιλα.
D)- Ακοκκιοκυτταρικό άσθμα: i.e., φυσιολογικά επίπεδα ηωσινοφίλων και ουδετεροφίλων.

35. Background
Ηωσινοφιλικό Άσθμα: συσχετίσεις
• Ηωσινοφιλική φλεγμονή
• Φτωχός έλεγχος του άσθματος,
• Αυξημένη βρογχοδιασταλτική απάντηση, μειωμένη
πνευμονική λειτουργία και εξάρσεις στους ICS-
θεραπευόμενους ασθενείς.
• Συχνότερο στο ευαίσθητο στην ασπιρίνη άσθμα, συσχέτιση με
ρινικούς πολύποδες και άσθμα όψιμης έναρξης.
• Χαμηλότερος ΔΜΣ (BMI)
• Ασαφής συσχέτιση με FeNO
• Παρουσία IL-5 και IL-13 στους κατώτερους αεραγωγούς =
Th2 οδός.

36. Ορισμός
Ηωσινοφιλικό Άσθμα
 • Απαιτείται ανάλυση πτυέλων
>2% ηωσινόφιλα στα πτύελα, παρά τη συνεχιζόμενη θεραπεία με
κορτικοειδή (per os ή εισπνεόμενα)
– Ασαφείς οι συνέπειες σε μη-θεραπευόμενους
ασθματικούς

37. Ουδετεροφιλικό Άσθμα
• Κλινικά χαρακτηριστικά
• Πιο συχνό σε σοβαρό άσθμα
. Μεγαλύτερης ηλικίας ασθματικοί
• Πιθανά σχετίζεται με ελαττωμένη
πνευμονική λειτουργία
• Λιγότερο ικανοποιητική απάντηση σε CS όταν δεν
συνυπάρχει και ηωσινοφιλική φλεγμονή
• Θεραπευτικές παρεμβάσεις
– Πιθανά καλύτερη απάντηση στα μακρολιδικά αντιβιοτικά.
– Σε Anti-TNF-a (infliximab): θετικά ανταποκρινόμενο.
– Η αποτελεσματικότητα της IL-17 στοχοποιημένης θεραπείας
αναμένεται από συνεχιζόμενες κλινικές μελέτες.

38. Ορισμός
Ουδετεροφιλικού άσθματος
• Λιγότερα καλά περιγραφόμενο και οριζόμενο από το ηωσινοφιλικό
άσθμα.
• “Ορισμός”/ουδετερόφιλα % cut-off ασαφής και
πιθανά εξαρτάται από τη μέθοδο επεξεργασίας των
πτυέλων.
– Μπορεί να συνυπάρχει με τον ηωσινοφιλικό φαινότυπο→ πιο σοβαρό
άσθμα

39. Άσθμα Καπνίσματος
• Το άσθμα καπνίσματος συνήθως σχετίζεται με ουδετεροφιλία στον
πνευμονικό ιστό.
• Είναι άγνωστο αν είναι ένας υπότυπος ουδετεροφιλικού άσθματος ή ένας
ανεξάρτητος ενδότυπος.

40. Άσθμα Καπνίσματος
• Το κάπνισμα έχει συσχετιστεί με αυξημένη ολική IgE και το ενεργητικό κάπνισμα με
αύξηση του κινδύνου ευαισθητοποίησης στα αλλεργιογόνα του χώρου εργασίας.
• Λίγα είναι γνωστά για το ρόλο της Γενετικής, των Βιοδεικτών ή της Παθοβιολογίας.
• Τα επίπεδα του FeNO μειώνονται με το κάπνισμα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη
διαφοροποίηση των ασθματικών από τους μη-ασθματικούς.
• Απαραίτητη θεραπευτική οδηγία η διακοπή καπνίσματος.

42. PHENOTYPES & ENDOTYPES:
EMERGING CONCEPTS ON ASTHMA
HETEROGENEITY
Το άσθμα είναι μια ετερογενής «νόσος»,
αποτελούμενη από πολλές διαφορετικές
υποομάδες.
Sally Wenzel, University of Pittsburg, USA

43. Από τους Φαινότυπους….
….στους
Ενδότυπους

44. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ :
Σύνολο κλινικών, φυσιολογικών
& κληρονομικών χαρακτηριστικών
ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ
Ενσωμάτωση των σχετιζόμενων παθοβιολογικών
διεργασιών (κυρίως επί μοριακού επιπέδου) σε
ορισμένο κλινικό φαινότυπο
ΕΝΔΟΤΥΠΟΙ
Υπότυποι της νόσου που ορίζονται λειτουργικά και
παθολογικά από ένα μοριακό μηχανισμό ή/και από την
στοχευμένη, προς αυτόν το μηχανισμό, θεραπευτική
απάντηση. Οι ενδότυποι σχετίζονται με διακριτά κλινικά
χαρακτηριστικά, παρεκκλίνουσες υποκείμενες μοριακές
αιτίες και διακριτές θεραπευτικές απαντήσεις.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΔΟΤΥΠΟΥΣ

45. Th2-like
μοριακοί
φαινότυποι
Non-Th2
μοριακοί
φαινότυποι
ΜΟΡΙΑΚΟΙ
ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ

46. Th2-like Μοριακοί Φαινότυποι
 Συγκεκριμένα κλινικά χαρακτηριστικά
 Συγκεκριμένοι Βιοδείκτες (Biomarkers)
 Ειδικές Μοριακές Οδοί
 Μεγαλύτερος αριθμός μεταλλάξεων
στα γονίδια που σχετίζονται με τις IL-4,
IL-13, IL-4Ra
 Γενετικός Πολυμορφισμός των Th-2
κυτοκινών

47. Βιοδείκτες
Th-2 like Μοριακού Φαινότυπου
• Ηωσινόφιλα αίματος
• Περιοστίνη (periostin)
• Εκπνεόμενο ΝΟ
Th-2 cell
Έλεγχος απάντησης στις Th2 targeted therapies

48. Α
Υ
Ξ
Η
Σ
Η
Σ
Ο
Β
Α
Ρ
Ο
Τ
Η
Τ
Α
Σ
ΒΡΟΓΧΟΣΠΑΣΜΟΣ από
ΑΣΚΗΣΗ
(Exercise induced bronchospasm)
Ήπια νόσος,
σχετιζόμενη με σιτευτικά κύτταρα,
Απάντηση σε IL-9
ΣΟΒΑΡΟ ΠΡΩΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ
ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Severe early onset allergic asthma)
Κληρονομικότητα,
Φτωχή απάντηση στα CS,
Απάντηση σε IL-4/-13
ΟΨΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ
ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Late onset eosinophilic asthma)
Ρινικοί πολύποδες,
Ευαισθησία στην ασπιρίνη,
Απάντηση σε IL-5
ΗΠΙΟ, ΠΡΩΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ
ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Mild, early onset allergic asthma)
Κληρονομικότητα,
Καλή απάντηση στα CS
Απάντηση σε IL-4/-13
Πιθανοί Th2- σχετιζόμενοι
ΕΝΔΟΤΥΠΟΙ

49. Φαινότυποι → Ενδότυποι
• Ορισμένοι Th2-like μοριακοί φαινότυποι απαντούν καλύτερα
στην IL-4/-13 στοχευμένη θεραπεία.
• Άλλος Th2-like μοριακός φαινότυπος απαντά καλύτερα στην IL-5
στοχευμένη θεραπεία.
ΗΠΙΟ, ΠΡΩΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ
ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Mild, early onset allergic asthma)
Κληρονομικότητα,
Καλή απάντηση στα CS
Απάντηση σε IL-4/-13
ΣΟΒΑΡΟ ΠΡΩΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ
ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Severe early onset allergic asthma)
Κληρονομικότητα,
Φτωχή απάντηση στα CS,
Απάντηση σε IL-4/-13
ΟΨΙΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ
ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
(Late onset eosinophilic asthma)
Ρινικοί πολύποδες,
Ευαισθησία στην ασπιρίνη,
Απάντηση σε IL-5
•Anti-IgE (Omalizumab) στο σοβαρό αλλ. άσθμα

50.  Απουσία βιοδεικτών Th2-like άσθματος.
 Φτωχός ορισμός :
—Άσθμα σχετιζόμενο με παχυσαρκία
—Ουδετεροφιλικό άσθμα
—Ακοκκιοκυτταρικό άσθμα (Paucigranulocytic asthma)
 Φτωχή CS απάντηση.
 Λιγότερο σοβαροί (από τους Th2-like), όσον αφορά την πιθανότητα
έξαρσης.
 Άγνωστοι οι ακριβείς συμμετέχοντες παθοβιολογικοί μηχανισμοί.
 Πιθανολογούνται: – νευρογενείς μηχανισμοί
– οξειδωτικό στρες
– innate or adaptive immune pathways

51. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

52. ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΦΑΙΝΟΤΥΠΩΝ - ΕΝΔΟΤΥΠΩΝ

53. Η ένταση των χρωμάτων αντιπροσωπεύει το εύρος της σοβαρότητας. Τα σχετικά
μεγέθη των κύκλων αντιστοιχούν στις σχετικές αναλογίες των ασθενών
Παιδική ηλικία Έναρξη στην
ενηλικίωση
Ενήλικες
ΚΛΙΝΙΚΟΙ ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ ΣΟΒΑΡΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

55. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ & ΕΝΔΟΤΥΠΟΙ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ…..
1. Το άσθμα δεν είναι ενιαία νόσος, έχει πολλά «πρόσωπα»- φαινότυπους
2. Οι φαινότυποι βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της νόσου και
στην καλύτερη στόχευση της θεραπείας,
3. Οι ενδότυποι είναι μια νέα έννοια, που στοχεύει στην αναγνώριση
κοινών παθογενετικών μηχανισμών και στην αναζήτηση της καλύτερης
στοχοποιημένης θεραπείας.

56. ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΙ &
ΕΝΔΟΤΥΠΟΙ
ΑΣΘΜΑΤΟΣ
Η αναζήτηση της
Φαινοτυπικής &
Ενδοτυπικής
έκφρασης της νόσου
στοχεύει στην
καλύτερη θεραπευτική
αντιμετώπιση.
Φαινότυπος + Βιοδείκτες
Στοχευμένη θεραπεία Καλύτερος έλεγχος άσθματος
Μηνύματα για το σπίτι….

57. Ευχαριστώ!
Βασιλική Α.Κ. Βούργα
Αλλεργιολόγος