Διατροφή στο www.mednutrition.gr Η Τσιούλη Ελίνα, Ψυχολόγος ΕΚΠΑ M.Sc. μας εξηγεί πως εσωτερικοί και εξωτερικοί φυσικοί παράγοντες που επιδεινώνουν τα συμπτώματα άσθματος και ειδικότερα η επίδραση του στρες στο άσθμα. Τα αυξημένα επίπεδα επινεφρίνης και νορεπιρεφρίνης συνεπεία του χρόνιου στρες επιδρούν στην ανοσοαπάντηση του οργανισμού με αποτέλεσμα την αυξημένη έκφραση TH2 κυτοκινών με επιπτώσεις στη ρύθμιση της φλεγμονής στις αεροφόρους οδούς.

1. H EH EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΣΤΗΝΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΣΤΗΝ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
Τσιούλη Ελίνα - Ψυχολόγος ΕΚΠΑ
M.Sc. “Έλεγχος του Στρες και Προαγωγή της Υγείας”
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ
Ιδιωτικό γραφείο: Σπευσίππου 39 – Κολωνάκι
Τηλ. 210 7238342

2. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Πρωτογενής ψυχοσωματική νόσοςΠρωτογενής ψυχοσωματική νόσος
--Η δυσλειτουργία του οργανισμού είναι παρούσαΗ δυσλειτουργία του οργανισμού είναι παρούσα
-Το ψυχοσωματικό συστατικό έγκειται στη-Το ψυχοσωματικό συστατικό έγκειται στη
συναισθηματική επιδείνωση του ήδη υπάρχοντοςσυναισθηματική επιδείνωση του ήδη υπάρχοντος
συμπτώματοςσυμπτώματος

3. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Παράγοντες που επιδεινώνουν ταΠαράγοντες που επιδεινώνουν τα
συμπτώματα άσθματοςσυμπτώματα άσθματος
Π.χ η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου μπορεί να οδηγήσει σεΠ.χ η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου μπορεί να οδηγήσει σε
ασθματικά συμπτώματα ευάλωτα άτομα και να επισυμβούνασθματικά συμπτώματα ευάλωτα άτομα και να επισυμβούν
μολύνσεις στις ανώτερες και κατώτερες αναπνευστικές οδούςμολύνσεις στις ανώτερες και κατώτερες αναπνευστικές οδούς
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ
ΦΥΣΙΚΟΙ –
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ

4. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Έμμεση συσχέτιση στρες και άσθματοςΈμμεση συσχέτιση στρες και άσθματος
- Το στρες δεν είναι από μόνο του ικανό να τροποποιήσει τις- Το στρες δεν είναι από μόνο του ικανό να τροποποιήσει τις
λειτουργίες του ανοσοποιητικού μ’ έναν τρόπο που να οδηγήσειλειτουργίες του ανοσοποιητικού μ’ έναν τρόπο που να οδηγήσει
σε συμπτώματα άσθματοςσε συμπτώματα άσθματος
- Το στρες επιτείνει την ανοσοαπάντηση (φλεγμονώδη- Το στρες επιτείνει την ανοσοαπάντηση (φλεγμονώδη
απάντηση των αεροφόρων οδών) στα περιβαλλοντικάαπάντηση των αεροφόρων οδών) στα περιβαλλοντικά
ερεθίσματαερεθίσματα

5. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Περιγραφή της διεργασίας - γνωστική εκτίμησηΠεριγραφή της διεργασίας - γνωστική εκτίμηση
Ο εξωτερικός παράγοντας
αξιολογείται ως απειλητικός
Αύξηση αρνητικών συναισθη-
μάτων (θυμός, φόβος, ντροπή)
Ευαισθητοποιείται το μονοπάτι
των Τh2 κυτοκινών
Εντονότερη φλεγμονώδης
απάντηση - αυξανόμενη συ-
χνότητα, διάρκεια, δριμύτητα
συμπτωμάτων

6. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Φλεγμονώδης διεργασία με μεσολάβηση ΙΦλεγμονώδης διεργασία με μεσολάβηση ΙgEgE
Αν παρουσιαστεί το αλλεργιο-
γόνο, το κύτταρο γίνεται Τh 2
Tο Th2 αλληλεπιδρά με το Β,
γίνεται λεμφοκύτταρο και πα-
ράγει ανοσοσφαιρίνη ΙgE
Η Ige συνδέεται στο μαστοκυτ-
ταρο, απελευθερώνονται κουκία
από το λεμφοκύτταρο που
περιέχουν κυτταροκίνες
Δημιουργία φλεγμονής.
H IL-5 είναι χημειοτακτική
για τα ηωσινόφιλα που
φθάνουν μ’αυτόν τον τρόπο
στο βρογχικό επιθήλιο
Είναι μικρού Μ.Β Έλκουν από
το περιφερικό αίμα τα κύτταρα
στο βρογχικό επιθήλιο

7. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
•Έρευνητικά δεδομέναΈρευνητικά δεδομένα
-Μελετήθηκαν φοιτητές πανεπιστημίου με άσθμα κατά τη διάρκεια-Μελετήθηκαν φοιτητές πανεπιστημίου με άσθμα κατά τη διάρκεια
περιόδων υψηλού στρες (τελική περίοδο διαγωνισμών) και χαμηλού στρεςπεριόδων υψηλού στρες (τελική περίοδο διαγωνισμών) και χαμηλού στρες
(κανένας σημαντικός διαγωνισμός)(κανένας σημαντικός διαγωνισμός)
-Ευαισθητοποιήθηκαν επίσης σε αυξανόμενες δόσεις αλλεργιογόνων που-Ευαισθητοποιήθηκαν επίσης σε αυξανόμενες δόσεις αλλεργιογόνων που
εισέπνευσαν με αποτέλεσμα να μειωθεί η πνευμονική τους λειτουργία κατάεισέπνευσαν με αποτέλεσμα να μειωθεί η πνευμονική τους λειτουργία κατά
20%20%
Όταν η συνεδρία έλαβε χώρα γύρω από τις τελικές εξετάσεις, ηΌταν η συνεδρία έλαβε χώρα γύρω από τις τελικές εξετάσεις, η
αλλεργιογόνος πρόκληση απέσπασε μεγαλύτερο αριθμόαλλεργιογόνος πρόκληση απέσπασε μεγαλύτερο αριθμό
ηωσινόφιλων κυττάρων και στο πτύελο και στο αίμαηωσινόφιλων κυττάρων και στο πτύελο και στο αίμα

8. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Έρευνητικά δεδομέναΈρευνητικά δεδομένα
--Άλλες έρευνες σε παιδιά χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδουΆλλες έρευνες σε παιδιά χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου
κατέδειξαν την εμφάνισηκατέδειξαν την εμφάνιση ενισχυμένων απαντήσεωνενισχυμένων απαντήσεων Th2Th2 κυτοκινώνκυτοκινών
λόγω της χρόνιας πίεσης στο σπίτι και της τάσης τους να βλέπουν τιςλόγω της χρόνιας πίεσης στο σπίτι και της τάσης τους να βλέπουν τις
καταστάσεις της ζωής τους ως απειλητικές και ανεξέλεγκτεςκαταστάσεις της ζωής τους ως απειλητικές και ανεξέλεγκτες
-Έρευνες επίσης διαπίστωσαν ότι το στρες των εξετάσεων προκαλεί-Έρευνες επίσης διαπίστωσαν ότι το στρες των εξετάσεων προκαλεί
αύξηση της παραγωγής της προφλεγμονώδους κυτοκίνηςαύξηση της παραγωγής της προφλεγμονώδους κυτοκίνης ΙΙL-6L-6 σεσε
σπουδαστές με άσθμα και υγιείς σπουδαστέςσπουδαστές με άσθμα και υγιείς σπουδαστές

9. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ
ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ -ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ - MONOMONOΠΠATIAATIA ΤΩΝΤΩΝ
ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ
Καταστάσεις που περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικήςΚαταστάσεις που περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικής
αξιολόγησηςαξιολόγησης
Μετά την έναρξη ισχυρών, χρόνιων παραγόντων άγχους ειδικάΜετά την έναρξη ισχυρών, χρόνιων παραγόντων άγχους ειδικά
όταν απειλούν τη φυσική ακεραιότητα και είναι εκτός τουόταν απειλούν τη φυσική ακεραιότητα και είναι εκτός του
ελέγχου ενός προσώπουελέγχου ενός προσώπου
ΑΝΤΙΘΕΤΑ
Οξείς εργαστηριακοί παράγοντες άγχους που δεν περιλαμβάνουν
κοινωνική αξιολόγηση , όπως η παρακολούθηση συγκινησιακά
φορτισμένων ταινιών δεν ενεργοποιούν τον άξονα του στρες
Η δραστηριότητα του άξονα του στρες
ΥΥΕ αυξάνεται από

10. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ
- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ
• Συνέπειες της παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλά επίπεδα κορτιζόληςΣυνέπειες της παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης
-- Τα λευκά αιμοσφαίρια αντισταθμίζουν την υψηλή έκθεση στην κορτιζόλη με το ναΤα λευκά αιμοσφαίρια αντισταθμίζουν την υψηλή έκθεση στην κορτιζόλη με το να
υπορυθμίζουν την έκφραση και λειτουργία των υποδοχέων που δεσμεύουν τηνυπορυθμίζουν την έκφραση και λειτουργία των υποδοχέων που δεσμεύουν την
κορτιζόληκορτιζόλη
Μείωση της ευαισθησίας των άνοσων κυττάρων στην γλυκοκορτικοειδή σηματοδότησηΜείωση της ευαισθησίας των άνοσων κυττάρων στην γλυκοκορτικοειδή σηματοδότηση
ανθεκτικότερα στις ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες αυτών των μορίωνανθεκτικότερα στις ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες αυτών των μορίων

11. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ –ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ –
ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ
•ΣυνοπτικάΣυνοπτικά
Έκθεση σε οξείες και χρόνιες στρεσογόνεςΈκθεση σε οξείες και χρόνιες στρεσογόνες
καταστάσειςκαταστάσεις
διαφοροποιημένη έκφραση των γονιδίωνδιαφοροποιημένη έκφραση των γονιδίων
μειωμένη έκφρασημειωμένη έκφραση GRGR υποδοχέωνυποδοχέων
γλυκοκορτικοειδών μείωση τηςγλυκοκορτικοειδών μείωση της
βιοδιαθεσιμότηταςβιοδιαθεσιμότητας GRGR στους πληθυσμούςστους πληθυσμούς
λευκοκυττάρων σημαντικέςλευκοκυττάρων σημαντικές
επιπτώσεις της ρύθμισης της φλεγμονήςεπιπτώσεις της ρύθμισης της φλεγμονής
στις αεροφόρους οδούςστις αεροφόρους οδούς

12. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ
- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ- ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Οι στρεσογόνοι παράγοντες ενεργοποιούν το ΑΝΣ
Μακρόχρονη έκθεση σε υψηλά επίπεδα επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης οδηγεί σε χαμηλήΜακρόχρονη έκθεση σε υψηλά επίπεδα επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης οδηγεί σε χαμηλή
έκφραση β2 αδρενεργικών υποδοχέων αυξημένη έκφρασηέκφραση β2 αδρενεργικών υποδοχέων αυξημένη έκφραση TH2TH2 κυτοκινώνκυτοκινών
ενεργοποίηση ηωσινόφιλων κυττάρων και μείωση των βρογχοανασταλτικών
αποτελεσμάτων της θεραπείας β - αγωνιστών σε ασθματικούς ασθενείς
Συστημική απελευ-
θέρωση επινεφρίνης
Ενεργοποίηση
νοραδρενεργικών
ινών που νευρώνουν
πνευμονικούς ιστούς
Διαστολή των
βρόγχων

13. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
• Ψυχολογικό στρες στα παιδιάΨυχολογικό στρες στα παιδιά
- Έχει σχετιστεί με άσθμα δύσκολα διαχειρίσιμο, που απαιτεί υψηλότερες δόσεις στεροειδών,
συχνές και παρατεταμένες νοσηλείες και μεγαλύτερη λειτουργική ανικανότητα
• Κοινά παθογενετικά μονοπάτια (Κατάθλιψης-Κοινά παθογενετικά μονοπάτια (Κατάθλιψης-PTSD-PTSD-
Άσθματος)Άσθματος)
-- Μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση και αυξημένη α αδρενεργική και χολινεργικήΜειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση και αυξημένη α αδρενεργική και χολινεργική
ανταπόκρισηανταπόκριση
-- Στην περίπτωση του άσθματος εντοπίζονταιΣτην περίπτωση του άσθματος εντοπίζονται ατέλειες στη λειτουργία του ΑΝΣατέλειες στη λειτουργία του ΑΝΣ με αυξημένημε αυξημένη
παρασυμπαθητική ανταπόκριση και μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκρισηπαρασυμπαθητική ανταπόκριση και μειωμένη β αδρενεργική ανταπόκριση

14. ΣΤΡΕΣ - ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΗΣΤΡΕΣ - ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΗ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
• Στρες και ανοσοαπάντησηΣτρες και ανοσοαπάντηση
-Το στρες μπορεί να διαμορφώσει την ανοσοαπάντηση μέσω νευρωνικών μονοπατιών που
συνδέουν το ΑΝΣ με το ανοσοποιητικό σύστημα διεγείροντας την απελευθέρωση ορμονών και
νευροπεπτιδίων που διαντιδρούν με τα ανοσοκύτταρα
• Ατοπικός φαινότυπος και στρεςΑτοπικός φαινότυπος και στρες
--Για τα περισσότερα παιδιά που γίνονται ασθματικά, η πόλωση του ανοσοποιητικού συστήματοςΓια τα περισσότερα παιδιά που γίνονται ασθματικά, η πόλωση του ανοσοποιητικού συστήματος
σ’ ένα ατοπικό φαινότυπο γίνεται πιθανότατα κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίαςσ’ ένα ατοπικό φαινότυπο γίνεται πιθανότατα κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας
-Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για την επίδραση του στρες στη διαφοροποίηση του ΤΗ-Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για την επίδραση του στρες στη διαφοροποίηση του ΤΗ
φαινότυπου στο αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό σύστημα. Υπάρχουν στοιχεία ότι οι γονεϊκέςφαινότυπου στο αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό σύστημα. Υπάρχουν στοιχεία ότι οι γονεϊκές
αναφορές για το στρες της ζωής συσχετίζονται με την επακόλουθη έναρξη συριγμού καιαναφορές για το στρες της ζωής συσχετίζονται με την επακόλουθη έναρξη συριγμού και
δυσκολίας στην αναπνοή στα παιδιά (χρονικό διάστημα από τη γέννηση μέχρι το 1ο έτος)δυσκολίας στην αναπνοή στα παιδιά (χρονικό διάστημα από τη γέννηση μέχρι το 1ο έτος)

15. ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ
• Το στρες μπορεί να επηρεάσει την παθοφυσιολογία του άσθματος
αυξάνοντας τον κίνδυνο αναπνευστικών μολύνσεων
(Οι ιογενείς μολύνσεις του αναπνευστικού καταστρέφουν το επιθήλιο των
αεροφόρων οδών προκαλώντας φλεγμονή)
• Το ψυχολογικό στρες σχετίζεται με την επίπτωση της μόλυνσης και
της ασθένειας. Αυξημένο στρες οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης
Το στρες σχετίζεται με μειωμένη αντίσταση σε μολυσματικούς
παράγοντες του αναπνευστικού και αυτό ενέχεται ως πιθανός
αιτιολογικός μηχανισμός στο π.χ στρες - άσθματος

16. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!