Luận văn Nghiên cứu đặc điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng khớp gối và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là bệnh khớp mạn tính, tự miễn, hay gặp nhất trong các bệnh về khớp [1]. Tổn thương cơ bản và sớm nhất của bệnh là viêm màng hoạt dịch của nhiều khớp, thường biểu hiện ở các khớp nhỏ và nhỡ, trong đó có khớp gối (chiếm 55-75%) [8]. Với thể biểu hiện nhiều khớp thường được chẩn đoán dễ dàng, song thể một khớp (cũng thường gặp ở khớp gối) thường khó chẩn đoán. Ngoài ra, rất nhiều bệnh có tổn thương khớp gối cần phải chẩn đoán phân biệt. Nhằm khảo sát tổn thương khớp, X quang chỉ phát hiện được những tổn thương ở giai đoạn muộn của bệnh; chụp cắt lớp vi tính chỉ đánh giá được các tổn thương về xương mà không đánh giá được các tổn thương viêm MHD. Cộng hưởng từ đánh giá được cả hai loại tổn thương trên song giá thành cao, không phù hợp với điều kiện kinh tế, đặc biệt ở Việt Nam

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.590
Luận văn Nghiên cứu đặc điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng khớp
gối và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.Viêm khớp dạng
thấp (VKDT) là bệnh khớp mạn tính, tự miễn, hay gặp nhất trong các bệnh về khớp
[1]. Tổn thương cơ bản và sớm nhất của bệnh là viêm màng hoạt dịch của nhiều
khớp, thường biểu hiện ở các khớp nhỏ và nhỡ, trong đó có khớp gối (chiếm 55-
75%) [8]. Với thể biểu hiện nhiều khớp thường được chẩn đoán dễ dàng, song thể
một khớp (cũng thường gặp ở khớp gối) thường khó chẩn đoán. Ngoài ra, rất nhiều
bệnh có tổn thương khớp gối cần phải chẩn đoán phân biệt.
Nhằm khảo sát tổn thương khớp, X quang chỉ phát hiện được những tổn thương ở
giai đoạn muộn của bệnh; chụp cắt lớp vi tính chỉ đánh giá được các tổn thương về
xương mà không đánh giá được các tổn thương viêm MHD. Cộng hưởng từ đánh
giá được cả hai loại tổn thương trên song giá thành cao, không phù hợp với điều
kiện kinh tế, đặc biệt ở Việt Nam.
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.00053
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Siêu âm xương khớp đã được ứng dụng để chẩn đoán những tổn thương viêm
màng hoạt dịch trong VKDT từ những năm 1978 bởi tác giả Cooperber[25]. Từ đó
đến nay, siêu âm ngày càng có những bước phát triển vượt bậc. Ngoài việc phát
hiện sớm, chính xác các tổn thương phần mềm và màng hoạt dịch, siêu âm còn
phát hiện sớm bào mòn xương. Siêu âm có giá trị theo dõi diễn biến bệnh VKDT
theo thời gian [56], đánh giá hiệu quả của thuốc điều trị [34], [35], [58].
Năm 1994, siêu âm Doppler năng lượng (PDS) đã được ứng dụng thăm dò bệnh lý
cơ xương khớp [52]. Ngoài những ưu đỉểm của siêu âm cơ bản, phương pháp này
còn có thể xác định được mức độ tân tạo mạch máu trong khớp, đánh gá chính xác
mức độ viêm MHD của khớp. Ngoài giá trị chẩn đoán, xét nghiệm này cung cấp
các bằng chứng nhằm quyết định phương pháp điều tiị ngăn chặn tình trạng viêm
MHD kịp thời và do đó cải thiện kết quả đỉềutrị [78]. Siêu âm Doppler năng lượng
khớp gối ở bệnh nhân VKDT có thể xác định được vị ừí của màng máu MHD
(pannus) [40], tình trạng và mức độ viêm MHD, các tổn thương xương, khớp như
tình trạng sụn khớp,
hốc xương, bào mòn xương, dịch khớp, kén Baker Siêu âm Doppler năng
lượng đã được chứng minh là xét nghiệm dự báo tốt nhất của tổn thương các khớp
[81]; giúp theo dõidiễn biến của bệnh VKDT theo thời gian, đánh giá hiệu quả của
thuốc điều trị [24]. Đặc biệt phương pháp này có giá trị cao ừong đánh giá tổn

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.590
thương MHD khớp gối ở bệnh nhân VKDT giai đoạn sớm [78], là một trong các
bằng chứng để quyết định việc điều trị sớm cho bệnh nhân, tránh được những di
chứng và tàn phế nặng nề- một mục tiêu rất quan trọng trong điều trị bệnh VKDT.
Việt Nam chưa có nghiên cứu nào về hình ảnh siêu âm và siêu âm Doppler năng
lượng khớp gối ở bệnh nhân VKDT. Do vậy, chúng tôi tiến hành đề tài: ”Nghiên
cứu đặcđiểm siêu âm, siêu âm Dopplernăng lượng khớp gối và các yếu tố liên
quan ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp ” nhằm hai mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm siêu âm và siêu âm Doppler năng lượng khớp
gối ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.
. Khảo sát mối liên quan giữa đặc điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng với
một số đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm của nhóm bệnh nhân nêu trên.
MỤC LỤC Nghiên cứu đặc điểm siêu âm, siêu âm Dopplernăng lượng khớp
gối và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN 20
1.1. ĐẠI CƯƠNG BỆNH VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 20
1.1.1. Dịch tễ bệnh VKDT 20
1.1.2. Nguyên nhân b ệnh VKDT 20
1.1.3. Cơ chế bệnh sinh bệnh VKDT 21
1.1.4. Triệu chứng lâm sàng VKDT 21
1.1.5. Triệu chứng xét nghiệm 22
1.1.6. Hình ảnh X quang 23
1.1.7. Chẩn đoán xác định bệnh VKDT 24
1.1.8. Chẩn đoán giai đoạn bệnh 24
1.1.9. Chẩn đoán đợt tiến triển của bệnh 24
1.1.10. Điều trị 26
1.2. SIÊU ÂM KHỚP GỐI TRONG VKDT 26
1.2.1. Giải phẫu định khu khớp gối 26
1.2.2. Nguyên lý siêu âm 27
1.2.3. Kỹ thuật siêu âm Doppler 29
1.2.4. Vai ừò của siêu âm và siêu âm Doppler năng lượng khớp gối
trong VKDT 32
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C ỨU VỀ SIÊU ÂM KHỚP GỐI TRONG VKDT
35
1.3.1. Trên thế giớ i 35
1.3.2. Tại Việt Nam 38
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 39
2.1. ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU 39

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.590
2.1.1. Địa điểm 39
2.1.2. Thời gian 39
2.1.3. Số lượng bệnh nhân 39
2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 39
2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 39
2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân 40
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40
2.3.1. Đặc điểm lâm sàng của VKDT 41
2.3.2. Cận lâm sàng 44
2.3.3. Siêu âm 2D khớp gối 44
2.3.4. Đánh giá hình ảnh siêu âm Doppler năng lượng khớp gối 46
2.3.5. Phương pháp xử lý số liệu 48
2.4. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU 48
Chương 3: KÉT QUẢ NGHIÊN CỨU 50
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU 50
3.1.1. Các đặc điểm chung về lâm sàng và xét nghiệm 50
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng khớp gối ở bệnh nhân VKDT 51
3.1.3. Đánh giá giai đoạn bệnh theo Steinbrocker 52
3.2. ĐẶC ĐIỂM SIÊU ÂM 2D VÀ SIÊU ÂM DOPPLER NĂNG LƯỢNG
KHỚP GỐI… 53
3.2.1. Đặc điểm siêu âm 2D khớp gối 53
3.2.2. Đặc điểm siêu âm Doppler năng lượng khớp gối 56
3.3. ĐỐI CHIẾU ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH SIÊU ÂM, SIÊU ÂM DOPPLER
NĂNG
LƯỢNG VỚI MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, XÉT NGHIỆM 60
3.3.1. Liên quan giữa đặc điềm siêu âm 2D khớp gối với lâm sàng và xét
nghiệm 60
3.3.2. Liên quan giữa đặc điểm siêu âm Doppler năng lượng khớp gốivới
lâm sàng và xét nghiệm 64
3.3.3. Liên quan giữã đặc đỉểm siêu âm Doppler năng lượng và đặc điểm
siêu âm khớp gối 67
Chương 4: BÀN LUẬN 70
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU 70
4.1.1. Đặc điểm chung 70
4.1.2. Đặc điểm về lâm sàng 71
4.1.3. Đặc điểm xét nghiệm 73
4.2. ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH HỌC 74
4.2.1. Đặc điềm siêu âm 2D khớp gối trong bệnh VKDT 74

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.590
4.2.2. Đặc điểm siêu âm Doppler năng lượng 76
4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA SIÊU ÂM VÀ SIÊU ÂM DOPPLER NĂNG
LƯỢNG VỚI
MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ XÉT NGHIỆM 79
4.3.1. Liên quan giữã đặc điểm siêu âm 2D khớp gối vổi các dấu hiệu lâm
sàng và xét nghiệm 79
4.3.2. Liên quan giữã đặc đỉểtn siêu âm Doppler năng lượng khớp gối vói
các dấu hiệu lâm sàng và xét nghiệm 84
4.3.3. Liên quan giữa siêu âm Dơppler năng lượng và siêu âm 2D khóp gối. 87
KẾT LUÂN 90
a
KIÉN NGHỊ 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC