NGHIÊN CứU ĐáNH GIá MứC Độ HOạT Động Và KếT QUả ĐIềU TRị BệNH VIÊM KHớP DạNG THấP BằNG THANG ĐIểM SIÊU ÂM DOPPLER NĂNG LƯợNG 7 KHớP (GERMAN US7 SCORE).Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là bệnh khớp viêm mạn tính, có tính chất tự miễn, hay gặp nhất trong các bệnh lý về khớp. Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc là 0,5% trong nhân dân và 20% số bệnh nhân mắc bệnh khớp điều trị tại bệnh viện [1]. Tổn thương cơ bản và sớm nhất của bệnh là viêm màng hoạt dịch của nhiều khớp, thường biểu hiện ở các khớp nhỏ và nhỡ [2]. Tổn thương này dẫn đến xơ hoá, dính và biến dạng khớp, gây tàn phế cho người bệnh. Việc đánh giá mức độ hoạt động của bệnh, cũng như theo dõi hiệu quả điều trị ở bệnh nhân VKDT là hết sức quan trọng nhằm quyết định chiến lược điều trị phù hợp cho người bệnh, ngăn chặn quá trình hủy hoại khớp. Các thang điểm đánh giá mức độ hoạt động và theo dõi hiệu quả điều trị của bệnh hiện nay đang được sử dụng phổ biến như: DAS 28, CDAI, SDAI dựa vào số khớp sưng, đau hoặc nhận định của bệnh nhân hoặc cả hai, cho thấy những hạn chế: có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng bệnh lý khác gây đau khớp như: thoái hóa khớp, đau xơ cơ. Hơn nữa, tốc độ máu lắng và CRP được sử dụng trong các thang điểm này là hai marker không đặc hiệu của phản ứng viêm, có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng toàn thân như: thiếu máu, nhiễm trùng toàn thân, tuổi tác, sự xuất hiện của các globulin miễn dịch. Siêu âm khớp, đặc biệt siêu âm Doppler năng lượng khảo sát trực tiếp các khớp bị tổn thương (tổn thương màng hoạt dịch, viêm gân, bào mòn xương) cho phép đánh giá mức độ hoạt động bệnh, theo dõi hiệu quả điều trị ở cấp độ hình ảnh. Siêu âm phát hiện sớm tổn thương viêm màng hoạt dịch và có độ nhậy gấp 7 lần so với X- quang trong chẩn đoán sớm bào mòn xương ở bệnh nhân VKDT

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM TÀI
LIỆU Y HỌC TRONG NƯỚC VÀ QUỐC TẾ THEO YÊU CẦU
NGHIÊN CứU ĐáNH GIá MứC Độ HOạT Động Và KếT QUả ĐIềU TRị
BệNH VIÊM KHớP DạNG THấP BằNG THANG ĐIểM SIÊU ÂM
DOPPLER NĂNG LƯợNG 7 KHớP (GERMAN US7 SCORE).Viêm khớp
dạng thấp (VKDT) là bệnh khớp viêm mạn tính, có tính chất tự miễn, hay gặp nhất
trong các bệnh lý về khớp. Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc là 0,5% trong nhân dân và 20%
số bệnh nhân mắc bệnh khớp điều trị tại bệnh viện [1]. Tổn thương cơ bản và sớm
nhất của bệnh là viêm màng hoạt dịch của nhiều khớp, thường biểu hiện ở các
khớp nhỏ và nhỡ [2]. Tổn thương này dẫn đến xơ hoá, dính và biến dạng khớp, gây
tàn phế cho người bệnh.
Việc đánh giá mức độ hoạt động của bệnh, cũng như theo dõi hiệu quả điều trị ở
bệnh nhân VKDT là hết sức quan trọng nhằm quyết định chiến lược điều trị phù
hợp cho người bệnh, ngăn chặn quá trình hủy hoại khớp. Các thang điểm đánh giá
mức độ hoạt động và theo dõi hiệu quả điều trị của bệnh hiện nay đang được sử
dụng phổ biến như: DAS 28, CDAI, SDAI dựa vào số khớp sưng, đau hoặc nhận
định của bệnh nhân hoặc cả hai, cho thấy những hạn chế: có thể bị ảnh hưởng bởi
tình trạng bệnh lý khác gây đau khớp như: thoái hóa khớp, đau xơ cơ. Hơn nữa, tốc
độ máu lắng và CRP được sử dụng trong các thang điểm này là hai marker không
đặc hiệu của phản ứng viêm, có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng toàn thân như:
thiếu máu, nhiễm trùng toàn thân, tuổi tác, sự xuất hiện của các globulin miễn dịch.
Siêu âm khớp, đặc biệt siêu âm Doppler năng lượng khảo sát trực tiếp các khớp bị
tổn thương (tổn thương màng hoạt dịch, viêm gân, bào mòn xương) cho phép đánh
giá mức độ hoạt động bệnh, theo dõi hiệu quả điều trị ở cấp độ hình ảnh. Siêu âm
phát hiện sớm tổn thương viêm màng hoạt dịch và có độ nhậy gấp 7 lần so với X-
quang trong chẩn đoán sớm bào mòn xương ở bệnh nhân VKDT [3],[4].
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.2019.00713
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Trên thế giới có nhiều thang điểm siêu âm đã được nghiên cứu và áp dụng cho
bệnh VKDT: thang điểm 5 khớp, 6, 7, 8, 12, 22, 44 khớp [4],[5],[6]. Trong đó,
thang điểm siêu âm 7 khớp của Đức (German US7 Score) cho phép khảo sát tổn
thương các khớp ở cả bàn tay và bàn chân (khớp cổ tay, khớp bàn ngón tay II, III,
khớp ngón gần ngón tay II, III, khớp bàn ngón chân II, V) [7]. Đây là các khớp hay
gặp tổn thương trong VKDT [2]. Hơn nữa, đây là thang điểm đầu tiên đánh giá
phối hợp tổn thương xương khớp và phần mềm trong VKDT: viêm màng hoạt
dịch, viêm bao gân và bào mòn xương. Mặc dù có nhiều ưu điểm, song tại Việt
Nam, chưa có nghiên cứu nào sử dụng thang điểm siêu âm Doppler năng lượng 7

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM TÀI
LIỆU Y HỌC TRONG NƯỚC VÀ QUỐC TẾ THEO YÊU CẦU
khớp để đánh giá mức độ hoạt động và theo dõi kết quả điều trị bệnh VKDT. Vì
vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm các mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang điểm
siêu âm US7 ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp.
2. Khảo sát mối liên quan giữa tổng điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7
khớp theo thang điểm siêu âm US7 với các chỉ số đánh giá mức độ hoạt động bệnh.
3. Theo dõi hiệu quả điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp bằng thang điểm siêu
âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp.
MụC LụC NGHIÊN CứU ĐáNH GIá MứC Độ HOạT Động Và KếT QUả
ĐIềU TRị BệNHVIÊM KHớP DạNG THấP BằNG THANG ĐIểM SIÊU ÂM
DOPPLER NĂNG LƯợNG 7 KHớP (GERMAN US7 SCORE)
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Đại cương bệnh viêm khớp dạng thấp 3
1.1.1. Dịch tễ bệnh VKDT 3
1.1.2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của bệnh VKDT 3
1.2. Triệu chứng học bệnh VKDT 5
1.2.1. Triệu chứng lâm sàng 5
1.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng 7
1.3. Chẩn đoán bệnh VKDT 10
1.3.1. Chẩn đoán xác định 10
1.3.2. Các phương pháp đánh giá mức độ hoạt động của bệnh 10
1.4. Điều trị bệnh VKDT 17
1.4.1. Nguyên tắc điều trị 17
1.4.2. Điều trị triệu chứng 17
1.4.3. Điều trị cơ bản 18
1.4.4. Các liệu pháp mới trong điều trị VKDT 19
1.4.5. Theo dõi hiệu quả điều trị 20
1.5. Siêu âm trong viêm khớp dạng thấp 21
1.5.1. Nguyên lý siêu âm Doppler năng lượng 21
1.5.2. Vai trò của siêu âm và siêu âm Doppler năng lượng trong VKDT 22
1.5.3. Các hình ảnh tổn thương trên siêu âm trong bệnh VKDT 24
1.5.4. Thang điểm siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp 26
1.6. Tình hình nghiên cứu siêu âm Doppler năng lượng ở bệnh nhân VKDT 27
1.6.1. Trên thế giới 27
1.6.2. Tại Việt Nam 33
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 35
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 35

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM TÀI
LIỆU Y HỌC TRONG NƯỚC VÀ QUỐC TẾ THEO YÊU CẦU
2.2. Đối tượng nghiên cứu 35
2.2.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 35
2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân 37
2.2.3. Cỡ mẫu 38
2.3. Phương pháp nghiên cứu 38
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 38
2.3.2. Quy trình nghiên cứu 38
2.3.3. Sơ đồ nghiên cứu 40
2.3.4. Các chỉ số trong nghiên cứu 41
2.3.5. Phương pháp xử lý số liệu 60
2.4. Đạo đức trong nghiên cứu 61
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 62
3.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân nghiên cứu tại thời điểm ban đầu T0 62
3.1.1. Đặc điểm lâm sàng 62
3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng tại thời điểm ban đầu T0 66
3.2. Đặc điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang điểm US7
của bệnh nhân nghiên cứu tại thời điểm ban đầu T0 67
3.2.1. Đặc điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang điểm
US7 67
3.2.2. So sánh khả năng phát hiện viêm màng hoạt dịch và bào mòn xương giữa
siêu âm với lâm sàng và X- quang. 72
3.3. Mối liên quan giữa siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang
điểm US7 với các chỉ số đánh giá mức độ hoạt động bệnh 74
3.3.1. Mối tương quan giữa tổng điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7
khớp theo thang điểm US7 với một số chỉ số lâm sàng 74
3.3.2. Mối tương quan giữa tổng điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7
khớp theo thang điểm US7 với các thang điểm đánh giá mức độ hoạt động bệnh
75
3.3.3. Tính độ nhậy, độ đặc hiệu của siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp
theo thang điểm US7 trong đánh giá mức độ hoạt động bệnh. 79
3.3.4. So sánh tổng điểm siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang
điểm US7 với các chỉ số viêm 81
3.4. Theo dõi hiệu quả điều trị tại thời điểm sau 03 tháng (T1) và sau 06 tháng (T2)
của bệnh nhân nghiên cứu 82
3.4.1. Theo dõi hiệu quả điều trị bằng siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp
theo thang điểm US7 82
3.4.2. Theo dõi hiệu quả điều trị bằng các chỉ số đánh giá mức độ hoạt động bệnh
84

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM TÀI
LIỆU Y HỌC TRONG NƯỚC VÀ QUỐC TẾ THEO YÊU CẦU
3.5. Khảo sát một số yếu tố có giá trị tiên lượng bệnh ở bệnh nhân nghiên cứu 88
Chương 4: BÀN LUẬN 92
4.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân nghiên cứu 92
4.1.1. Đặc điểm về tuổi, giới 92
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng trước điều trị 93
4.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng trước điều trị 96
4.1.4. Chỉ số DAS28, SDAI và CDAI trước điều trị 99
4.2. Đặc điểm siêu âm, âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang điểm US7 ở
bệnh nhân nghiên cứu tại thời điểm ban đầu T0. 102
4.2.1. Đặc điểm siêu âm 7 khớp (GSUS) 102
4.2.2. Đặc điểm siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp (PDUS) 104
4.2.3. Đặc điểm viêm gân trên siêu âm 7 khớp (GSUS) và siêu âm Doppler năng
lượng 7 khớp (PDUS) 109
3.2.4. Bào mòn xương trên GSUS và X- quang 110
4.3. Mối tương quan giữa siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo thang
điểm US7 với các chỉ số đánh giá mức độ hoạt động bệnh 112
4.3.1. Mối tương quan giữa siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo
thang điểm US7 với các chỉ số đánh giá mức độ hoạt động bệnh 112
4.3.2. Độ nhậy, độ đặc hiệu của siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo
thang điểm US7 trong đánh giá mức độ hoạt động bệnh 116
4.4. Các công cụ theo dõi hiệu quả điều trị của bệnh nhân viêm khớp dạng thấp tại
thời điểm sau 03 tháng (T1) và sau 06 tháng điều trị (T2). 120
4.4.1. Theo dõi hiệu quả điều trị bằng siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp
theo thang điểm US7 120
4.4.2. So sánh theo dõi hiệu quả điều trị bằng thang điểm siêu âm, siêu âm Doppler
năng lượng 7 khớp (US7) và bằng các chỉ số hoạt động bệnh trên lâm sàng DAS28,
CDAI và SDAI 122
4.4.3. Giá trị tiên lượng của siêu âm, siêu âm Doppler năng lượng 7 khớp theo
thang điểm US7 với đáp ứng điều trị 127
KẾT LUẬN 129
KIẾN NGHỊ 131
CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO