Luận văn Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, hình ảnh chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ của nhồi máu thân não.Tai biến mạch não với những cơn đột quỵ não luôn là một thách thức của y học, một vấn đề thời sự trong y học, là căn nguyên gây tử vong đứng hàng thứ ba ở các nước đang phát triển chỉ sau bệnh tim mạch và ung thư, đây là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người trưởng thành. Di chứng nặng nề để lại cho bệnh nhân, gây ảnh hưởng rất lớn và trực tiếp đến khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày cũng như khả năng tái hội nhập vào đời sống cộng đồng. Hằng năm, ở Hoa Kỳ có khoảng 700.000 – 750.000 bệnh nhân mới và tái phát và gây tử vong cho khoảng 150.000 người Mỹ.Tại một thời điểm bất kỳ, có 5,8 triệu người dân tại Hoa Kỳ bị đột quỵ não, chi phí cho các chăm sóc sức khỏe liên quan tới đột quỵ não tới gần 70 tỷ đô la Mỹ mỗi năm

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Luận văn Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, hình ảnh chụp cắt lớp vi tính
và cộng hưởng từ của nhồi máu thân não.Tai biến mạch não với những cơn đột
quỵ não luôn là một thách thức của y học, một vấn đề thời sự trong y học, là căn
nguyên gây tử vong đứng hàng thứ ba ở các nước đang phát triển chỉ sau bệnh tim
mạch và ung thư, đây là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người trưởng thành.
Di chứng nặng nề để lại cho bệnh nhân, gây ảnh hưởng rất lớn và trực tiếp đến khả
năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày cũng như khả năng tái hội nhập
vào đời sống cộng đồng.
Hằng năm, ở Hoa Kỳ có khoảng 700.000 – 750.000 bệnh nhân mới và tái phát và
gây tử vong cho khoảng 150.000 người Mỹ.Tại một thời điểm bất kỳ, có 5,8 triệu
người dân tại Hoa Kỳ bị đột quỵ não, chi phí cho các chăm sóc sức khỏe liên quan
tới đột quỵ não tới gần 70 tỷ đô la Mỹ mỗi năm [50].
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.00089
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Ở Việt Nam, mặc dù chưa có số liệu thống kê đầy đủ nhưng có nhiều người mắc
bệnh lý mạch máu não và tỷ lệ tử vong cao. Tại miền Bắc: Nguyễn Văn Đăng và
cộng sự (1995) qua mẫu điều tra 976.441 người, thấy tỷ lệ hiện mắc điểm là
75,14/100.000 dân, tỷ lệ mới mắc là 53,2/100.000 dân [7]. Nghiên cứu của Trần
Văn Tuấn (2007) tại Thái Nguyên cho thấy tỷ lệ hiện mắc của đột quỵ não là
100,4/100.000 dân, tỷ lệ mới mắc là 8,5/100.000 dân, tỷ lệ tử vong là 5/100.000
dân[36]. Nguyễn Văn Thắng (2007) nghiên cứu dịch tễ học tại Hà Tây thấy tỷ lệ
mới mắc trong giai đoạn từ 2002 đến 2006
dao động từ 27,7/100.000 dân đến 33,0/100.000 dân, tỷ lệ tử vong dao động từ
15,1/100.000 dân đến 25,5/100.000 dân [28]. Tại miền Nam: Lê Văn Thành,
Nguyễn Thy Hùng và cộng sự (1994-1998) [8] điều tra dịch tễ đột quỵ não tại
Thành phố Hồ Chí Minh, Tỉnh Kiên Giang và Tiền Giang thấy tỷ lệ hiện mắc:
425/100.000 dân, tỷ lệ tử vong là 28-44%. Nghiên cứu của Đặng Quang Tâm
(2005) tại Cần Thơ cho thấy tỷ lệ hiện mắc của đột quỵ não là 129/100.000 dân, tỷ
lệ mới mắc là 29,4/100.000 dân, tỷ lệ tử vong là 33,53/100.000 dân [25]. Tại miền
Trung: Nghiên cứu của Hoàng Khánh từ 1989- 1993 cho thấy tỷ lệ mới mắc tăng
từ 16,3/100.000 dân năm 1989 lên 47,5/100.000 dân năm 1993, tỷ lệ mới mắc tăng
từ 29,98 năm 1989 lên 106/100.000 dân năm 1994 [15]. Dương Đình Chỉnh (2007-

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
2008) nghiên cứu tại Nghệ An thấy tỷ lệ hiện mắc là 355,9/100.000 dân, tỷ lệ mới
mắc là 104,7/100.000 dân và tỷ lệ tử vong là 65,1/100.000 dân [2].
Tai biến mạch não (TBMN) bao gồm chảy máu não (CMN), chảy máu dưới nhện
và nhồi máu não (NMN). Trong đó tỷ lệ NMN cao hơn rất nhiều so với CMN và
chảy máu dưới nhện. Ở các nước Âu- Mỹ và các nước có nền công nghiệp phát
triển tỷ lệ CMN chỉ chiếm 10-15% TBMN nói chung, trong khi NMN chiếm đến
85- 90%. Ở châu Á tỷ lệ CMN có cao hơn các nước Âu- Mỹ nhưng không bao giờ
chiếm ưu thế so với NMN [35]. Ở Việt Nam,theo Lê Văn Thành và cộng sự (1990)
điều tra 2.962 bệnh nhân, nhóm CMN chiếm 40,42%,nhóm NMN chiếm 59,58%.Ở
Huế,theo Hoàng Khánh tỷ lệ CMN là 39,42% và NMN là 60,58% [35].
Nhồi máu thân não là một thể nặng của TBMN tuy nhiên ở nước ta những nghiên
cứu về nhồi máu thân não chưa có nhiều.Để góp phần thêm tìm hiểu về lâm sàng
và hình ảnh học của đột quỵ não nói chung và những nét riêng biệt trong nhồi máu
thân não chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, hình ảnh chụp cắt lớp vi tính và cộng
hưởng từ của nhồi máu thân não nhằm mục tiêu sau:
1- Mô tả một số đặc điểm lâm sàng,hình ảnh chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ
não của nhồi máu thân não.
2- Mô tả liên quan giữa biểu hiện lâm sàng và hình ảnh tổn thương
trên hình ảnh học của nhồi máu thân não.
MỤC LỤC Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, hình ảnh chụp cắt lớp vi
tính và cộng hưởng từ của nhồi máu thân não
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 14
1.1. Tai biến mạch não 14
1.1.1. Định nghĩa theo Tổ chức Y tế Thế giới 14
1.1.2. Phân loại tai biến mạch não 14

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.2. Sơ lược giải phẫu sinh lý về tuần hoàn não 15
1.2.1. Hệ thống động mạch não 15
1.2.2. Hệ thống tĩnh mạch não 19
1.2.3. Tuần hoàn bàng hệ của não 19
1.2.4.Sinh lý tuần hoàn não 19
1.3. Nguyên nhân và cơ chế nhồi máu não 20
1.3.1. Nguyên nhân của thiếu máu não cục bộ 20
1.3.2. Cơ chế bệnh sinh của thiếu máu não cục bộ 21
1.4. Các yếu tố nguy cơ của tai biến mạch não 24
1.4.1. Nhóm yếu tố nguy cơ không biến đổi được 25
1.4.2. Nhóm yếu tố nguy cơ có thể biến đổi được 25
1.5. Lâm sàng cơn đột quỵ não 29
1.6. Các phương pháp cận lâm sàng chẩn đoán đột quỵ não 31
1.6.1. Chụp cắt lớp vi tính sọ não 31
1.6.2 Chụp cộng hưởng từ (magnetic resonance imaging=MRI) 32
1.6.3. Chụp mạch máu não 33
1.6.4. Một số xét nghiệm khác 33
1.7. Đặc điểm chung của nhồi máu thân não 34
1.7.1 Sơ lược giải phẫu khu vực não vùng thân não 34
1.7.2. Sơ lược tưới máu vùng thân não 37
1.7.3. Lâm sàng của nhồi máu thân não 38

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.8. Điều trị và dự phòng trong tai biến mạch máu não 39
1.8.1. Điều trị 39
1.8.2. Dự phòng 39
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41
2.1. Đối tượng nghiên cứu 41
2.1.1. Phương pháp chọn mẫu 41
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 41
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ: 42
2.2. Phương pháp nghiên cứu 42
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 42
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu 42
2.3. Xử lý số liệu 48
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 49
3.1. Đặc điểm chungnhóm bệnh nghiên cứu 49
3.1.1. Tuổi và giới 49
3.1.2. Thời gian xảy ra đột quỵ não trong ngày 50
3.1.3. Một số yếu tố nguy cơ của bệnh nhân nhồi máu thân não 52
3.1.4. Thời gian từ khi khởi bệnh cho đến khi nhập viện 53
3.2. Đặc điểm lâm sàng 54
3.2.1. Tiền triệu 54
3.2.2. Cách khởi phát 54

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.2.3. Các triệu chứng giai đoạn khởi phát 55
3.2.4. Hoàn cảnh khởi phát 56
3.2.5. Các triệu chứng chính khi vào viện 56
3.3. Đặc điểm hình ảnh học 59
3.3.1. Đặc điểm chụp CLVT 59
3.3.2. Đặc điểm chụp CHT 61
3.4. Mô tả liên quan giữa biểu hiện lâm sàng và hình ảnh học của nhồi máu thân
não 64
3.4.1. Kích thước và vị trí tổn thương 64
3.4.2 Mô tả liên quan giữa nhồi máu thân não và rối loạn ý thức theo
thang điểm Glasgow 65
3.4.3 Mô tả liên quan nhồi máu thân não với liệt vận động, rối loạn
cảm giác 65
3.4.4 Liên quan nhồi máu thân não với rối loạn nuốt 67
3.4.5 Liên quan nhồi máu thân não với các hội chứng dây thần kinh
sọ não 67
3.4.6 Liên quan nhồi máu thân não với tiến triển của bệnh 69
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 70
4.1. Một số đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 70
4.1. l.Tuổi và giới của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 70
4.1.2. Tần suất xảy ra theo giờ trong ngày 72

6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
4.1.3. Tần suất xảy ra theo tháng trong năm 72
4.1.4. Thời gian khởi bệnh đến khi vào viện 73
4.1.5. Các yếu tố nguy cơ 74
4.2. Đặc điểm lâm sàng nhồi máu thân não 77
4.2.1. Tiền triệu 77
4.2.2. Cách khởi phát 77
4.2.3. Hoàn cảnh khi bị bệnh 78
4.2.4. Đặc điểm lâm sàng khi khởi phát 78
4.2.5. Triệu chứng lâm sàng giai đoạn toàn phát 79
4.3. Một số đặc điểm về hình ảnh học 83
4.3.1. Thời gian từ lúc khởi phát bệnh cho đến lúc chụp CLVT sọ não 83
4.3.2. Vị trí tổn thương trên phim chụp CLVT 84
4.3.3. Kích thước tổn thương trên phim chụp CLVT 84
4.3.4. Hình ảnh trên CLVT 85
4.3.5 Thời điểm chụp CHT 73
4.3.6. Vị trí tổn thương trên phim chụp CHT 85
4.3.7. Kích thước tổn thương trên phim chụp CHT 86
4.4. Mô tả liên quan giữa biểu hiện lâm sàng và hình ảnh học của nhồi máu thân
não 87
4.4.1 Kích thước và vị trí tổn thương 87
4.4.2 Liên quan giữa nhồi máu thân não và rối loạn ý thức theo thang

7. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
điểm Glasgow 88
4.4.3 Mô tả liên quan nhồi máu thân não với liệt vận động,rối loạn
cảm giác 88
4.4.4 Liên quan nhồi máu thân não với rối loạn nuốt 89
4.4.5 Liên quan nhồi máu thân não với các hội chứng dây thần kinh
sọ não 90
4.4.6 Liên quan nhồi máu thân não với tình trạng nặng của bệnh 91
KẾT LUẬN 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO Nghiêncứu một số đặc điểm lâm sàng, hình ảnh
chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ của nhồi máu thân não
1. Trương Tuấn Anh (2003): ”nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của
tai biến mạch não vùng hố sau”. Luận văn thạc sĩ Y học, Đại học Y Hà Nội.
2. Dương Đình Chỉnh (2011), Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học và đánh giá
thực trạng quản lý bệnh độtquỵ não tại Nghệ An năm 2007¬2008, Luận án Tiến Sĩ
Y học, Học viện Quân Y.
3. Nguyễn Văn Chương (2003), “Đặc điểm lâm sàng đột quỵ não, những số liệu
qua 150 bệnh nhân”, Tạp chí Yhọc Thực hành, Số 10 , tr. 75 – 77.
4. Nguyễn Văn Chương (2005) ,”Nhồi máu não” ,thực hành lâm sàng thần kinh
học tập III, Bệnh học thần kinh, NXB Y học.
5. Nguyễn Văn Chương (2005), “Đạicương đột quỵ não”, Thực hành lâm sàng
thần kinh học, tập III: Bệnh học thần kinh, Nhà xuất bản Y học, tr 7-41.
6. Nguyễn Văn Chương (2005), Thực hành lâm sàng Thần Kinh học, Nhà xuất bản
Y học 2005
7. Lê Quang Cường (2005), “Các yếu tố nguy cơ của tai biến mạch máu não ” Đột
quỵ não, NXB Y học. tr. 26 – 30.
8. Nguyễn Văn Đăng (1997) , Tai biến mạch máu não , NXB Y học.
9. Nguyễn Văn Đăng và cộng sự (1995), “Điều tra dịch tễ học tai biến mạch máu
não trong cộng đồng và bệnh viện”, Công trình cấp bộ 1989-1994.
10. Netter FH (1997), Atlas giải phẫu người, (Nguyễn Quang Quyền dịch), Nhà

8. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
xuất bản Y Học.
11. Nguyễn Minh Hiện (1999), Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh chụp
CLVT, một số yếu tố nguy cơ và tiên lượng ở bệnh nhân chảy máu não, Luận án
Tiến sĩ Y học, Học viện Quân y.
12. Lê Đức Hinh (2001), ” Tình hình tai biến mạch máu não hiện nay tại các nước
châu Á”. Hội thảo chuyên đề liên khoa, Hà Nội: p. 1-5.
13. Lê Đức Hinh, Lê Văn Thính (1996), “Một số đặc điểm lâm sàng và chụp cắt
lớp vi tính ở bệnh nhân nhồi máu não”. Tạp chí Y học Việt Nam, số 9,tr 22-25.
14. Nguyễn Thy Hùng, Lê Văn Thành và Cộng sự (1998), “Nghiên cứu sơ bộ về
dịch tễ và tai biến mạch máu não tại thành phố Hồ Chí Minh, Tiền Giang và Kiên
Giang”, Hội nghị khoa học về thần kinh học – Hà nội. 9-1998
15. Hoàng Khánh (1996), Nghiên cứu mối liên quan giữu thời tiết và tai biến mạch
não ở người trưởng thành tại Huế, Luận án PTS khoa học Y dược, Đại học Y Hà
Nội.
16. Hoàng Khánh (2004), “Các yếu tố nguy cơ độtquỵ não”, thần kinh học lâm
sàng, NXB Y học, tr .164 — 171
17. Phạm Khuê (1992), Vữa xơ động mạch, NXB Y học, Hà Nội, Tr. 64- 145.
18. Phạm Khuê (2000), Bệnh học tuổi già, Nhà xuất bản Y học Hà Nội.
19. Hoàng Đức Kiệt (1994), “Phươngpháp chẩn đoán hình ảnh bằng cộng hưởng
từ”. Bài giảng sau đại học. Nhà xuất bản Y học Hà Nội
20. Hoàng Đức Kiệt (1998), “Chẩn đoán X quang cắt lớp vi tính sọ não”, Các
phương pháp chẩn đoán bổ trợ về thần kinh. Nhà xuất bản Y Học, 111-135.
21. Lazothes G. (1998), “Hệ Thần kinh trung ương”, (Nguyễn Chương dịch) Nhà
xuất bản Y học, 166-169.
22. Hồ Hữu Lương (2006), “ chẩn đoán định khu tổn thương hệ thần kinh”.NXB Y
học Hà Nội
23. Hồ Hữu Lương (2006), Chẩn đoán định khu thương tổn hệ thần kinh, Nhà xuất
bản Y Học, 60-63.
24. Bùi Kim Mỹ (2007), ” ‘Nhồi máu não ở người trẻ ”, Tai biến mạch máu não,Bộ
môn Thần kinh, Đại học Y dược ,TP. Hồ Chí Minh.
25. Đặng Quang Tâm (2005), Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học độtquỵ não
tại thành phố Cần Thơ, Luận Án Tiến sĩ Y học, Đại học Y HÀ Nội
26. Nguyễn Văn Tảo (1987), Đặc điểm tổn thương của vữa xơ động mạch qua
quan sát 1.000 trường hợp giải phâu bệnh lý tại Quân y viện 108, Luận án Tiến sĩ
Y học, Học viện Quân y.
27. Nguyễn Xuân Thản (2001), “Chọc sốngthắt lưng và chẩn đoán dịch não tủy”,
Các phương pháp chản đoán bổ trợ vầ thần kinh, Tái bản lần thứ nhất. Nhà xuất
bản Y học Hà Nội, Tr 242 – 52.

9. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
28. Nguyễn Văn Thắng (2007), Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học tai biến
mạch máu não tại tỉnh Hà Tây, Luận văn chuyên khoa II, Học Viện Quân Y Hà
Nội.
29. Lê Văn Thính (2004), “Nhồi máu não chảy máu”, Hội thảo chuyên đề:những
tiến bộ mới trong chẩn đoán và điều trị suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ. Bệnh
viện Bạch Mai.
30. Lê Văn Thính, Nguyễn Thị Thanh Vân (2006), „Một số nhận xét về tình hình
tai biến mạch máu não vùng hố sau tại khoa Thần Kinh Bệnh viện Bạch Mai trong
5 năm (2001-2005)’. Tạp chí Y học lâm sàng Bệnh viện Bạch Mai, số 10; 19-24.
31. Lương Tấn Thoại (2000), Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm
sàng của tai biến mạch máu não do bệnh van tim, Luận án Thạc sĩ Y học, ĐH Y Hà
Nội.
32. Nguyễn Văn Thông, Trần Duy Anh, Hoàng Minh Châu, Lê Quang Cường,
Nguyễn Hoàng Ngọc, Nguyễn Thị Tâm, Lê Văn Trường, Võ
Văn Nho (2005), Độtquỵ não- Cấp cứu- Điều trị- Dự phòng, Nhà xuất bản Y Học.
33. Tổ chức Y tế Thế giới (1990), Dự phòng, chẩn đoán và điều trị tai biến mạch
máu não , (do Đặng Quốc Tuấn lược dịch).
34. Triumphop A. V (1974), Chẩn đoán định khu các bệnh hệ thần kinh (Đặng
Đình Huấn, Dương Văn Hạng dịch), Nhà xuất bản Y học Leningrad, 123-143.
35. Daniel D. Trương, Lê Đức Hinh, Nguyễn Thy Hùng (2004), “Thần kinh học
lâm sàng” Nhà xuất bản y học, tr 161.
36. Trần Văn Tuấn (2007), Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học tai biến mạch
máu não tại tỉnh Thái Nguyên, Luận án Tiến sĩ Y học, Học viện Quân Y
37. Bùi Quang Tuyển (1998), “Phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh cộng hưởng
từ”, Các phương pháp chẩn đoán bổ trợ về thần kinh. Nhà xuất bản Y học; 253-
259.