Εργασίες μαθητών

1. 1
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου
Η Μαρίνα των βράχων
του Οδυσσέα Ελύτη
Σχέδιο:Αθηνά
Εργασίες μαθητών

2. 2
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, Η Μαρίνα των βράχων
Ο συγγραφέας-το ποίημα
1. Να παρουσιάσετε σύντομα τη ζωή και το έργο του Οδυσσέα
Ελύτη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το PowerPoint ή το Prezi
https://prezi.com/ ή ακόμα να δημιουργήσετε το προφίλτου
ποιητή στο Fakebookhttp://www.classtools.net/FB/home-page
2. α) Διαβάστε αργά και καθαρά τους στίχους 1-10 και 27-39 και
ηχογραφήστε τους. β)Επιλέξτε εικόνες που ανταποκρίνονται
στο περιεχόμενο του κάθε στίχου. Σκοπός μας είναι να
οπτικοποιήσουμε το ποίημα, δημιουργώντας βίντεο.
3. Διαβάστε και άλλα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη και επιλέξτε
ένα που σας αρέσει. Παρουσιάστε το στους συμμαθητές σας
μέσω PowerPoint, το οποίο θα εμπλουτίσετε και με έναν ήχο.
http://www.elytis.edicypages.com/534297158870
http://fk-elytis.blogspot.com/2011/04/1940.html
Επιρροές
4. Να δημιουργήσετε έναν εννοιολογικό χάρτη με τα γνωρίσματα
του υπερρεαλισμού. Για τη δημιουργία του διαβάστε τις
σελίδες 196-198 του σχολικού βιβλίου ή ανατρέξτε εδώ
http://www.slideshare.net/chroniang/ss-12303041
5. Ποια χαρακτηριστικάτης υπερρεαλιστικής τεχνοτροπίας
εντοπίζετε στο κείμενο και σε ποιους στίχους. Για την
απάντησή σας συμβουλευτείτε τις σελίδες 196-198 του
σχολικού βιβλίου.
Ο Ελύτης διαμορφώνει το ποίημα του με βάση την τεχνική του
υπερρεαλισμού.Ως προς τη μορφή φαίνεται ότι είναι ελεύθερη,
χωρίς στροφές με συγκεκριμένο αριθμό στίχων, δίχωςμέτρο και
ομοιοκαταληξία. Βασικό στοιχείο του λογοτεχνικού ρεύματος που
συναντάται είναι οι εικόνες και οι λέξεις που εναλλάσσονται,
δίνοντας ζωντάνιαστο ποίημα. Οι εικόνες συνδέονται συνειρμικά,
χωρίς λογική ακολουθία. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι
συνυποδηλωτικήκαι συγκινησιακή. Χαρακτηριστικόπαράδειγμα
η εικόνα της Μαρίνας στυλωμένης στουςβράχους,η οποία
χρησιμοποιείται συμβολικά. Ο τρόπος έκφρασης του Ελύτη
δημιουργεί ένα λυρικότόνο και ονειρικότητα πουενεργοποιούν τη
φαντασία του αναγνώστη και τον απομακρύνουναπό την
πραγματικότητα. Βέβαια, δεν πρέπει να λησμονηθεί το γεγονός ότι
υπάρχει διάχυτοςο ερωτισμός, με τη Μαρίνα να ανακαλύπτει τον
έρωτα και να παραμερίζει την ανεμελιά της ηλικίας της. Επίσης, οι

3. 3
λέξεις που επιλέγονται από τον Ελύτη δεν έχουν πάντοτε ακριβές
νόημα, όπως το κόκκινο χρώμα που αποτελεί στοιχείο τόσο του
έρωτα και του πάθους όσο και της επαναστατικότηταςτων
εφήβων. Τέλος, είναι φανερό ότι ο ποιητής αντλεί το περιεχόμενο
του ποιήματοςαπό τη φύση, ενώ παράλληλα εκφράζει αισιοδοξία
και διάθεση για ζωή (τρικυμίας, της θάλασσας, οι κίτρινοι κάμποι,
οι φωτεινές ημέρες και ο γιαλός με τα βότσαλα).
6. Ποιο τοπίο αναδύεται μέσα από τους στίχους του ποιήματος.
Ποιες λέξεις και φράσεις το προβάλλουν ιδιαίτερα;
Το τοπίο που αναδύεται στο ποίημα παραπέμπει στο ελληνικό
τοπίο ενός νησιού, το οποίοπροβάλλεται μέσα από πολλές εικόνες
κυρίως από τον στίχο 21 μέχρι τον 29. Μερικές χαρακτηριστικές
φράσεις είναι:
«Κατεβαίνονταςπροςτουςγιαλούς τουςκόλπουςμε τα βότσαλα»
«Ήταν εκεί ένα κρύο αρμυρόθαλασσόχορτο»«Ανεβαίνοντας
ανάλαφρα ως τη διαύγεια των βυθών» «όπουσελάγιαζε ο δικός
σου αστερίας».
7. Σε ποιους στίχους του ποιήματος διακρίνετε εντονότερα το
στοιχείο του φωτός που χαρακτηρίζει τηνποίηση του Ελύτη;
Ο Ελύτης χρησιμοποιεί αρκετέςλέξεις που περιέχουν την έννοια
του φωτός. Κυρίωςστη δεύτερη στροφή αναφέρει:
στο γδυτόνερό τις φωτεινές του μέρες
την αυγή των πραγμάτων
κίτρινους κάμπους
ένα τριφύλλιφως
Αλλά και στην τρίτη στροφή:
στο χρυσάφιτου καλοκαιριού
Στην τέταρτη στροφή:
Ως τη διαύγεια των βυθών
Και στην πέμπτη:
Γαλανή ως το κόκκαλο
Η ηρωίδα
8. Πώς περιγράφεται η Μαρίνα στο ποίημα;Ζωγραφίστε αυτήν ή
μια οποιαδήποτε σκηνή από το ποίημα.
9. Η Μαρίνα, με την αθωότητατης εφηβείας της (στ. 23-24),
κόρη του καλοκαιριού (στ. 19), ανυπεράσπιστη στον Έρωτα
(αετοφόρος άνεμος, στ.3), μυείται σιγά σιγά στην
πραγματικότητα της ζωής (στ. 21-25). Με ποιες εικόνες
παρουσιάζει ο ποιητής τη μύηση αυτή της Μαρίνας;
Μέσα από την εικόνα του ανέμου στους γυμνούςλόφους
παρουσιάζεται η γυμνή επιθυμία της Μαρίνας για έρωτα, μπροστά
στον οποίο μοιάζει ανυπεράσπιστη.

4. 4
Η περιγραφή του φυσικούθαλασσινού τοπίουπαρακάτω, στο
σημείο που η Μαρίνα ανακαλύπτει ένα κρύο αρμυρό
θαλασσόχορτο κι ένα αίσθημα που μάτωνε, δείχνει μια εικόνα της
πραγματικής ζωής.Σταδιακά η ηρωίδα ζει τη ζωή και ανακαλύπτει
ανθρώπινοπόνο.
10.Ο ποιητής εμφανίζεται στο ποίημα να παραινεί την έφηβη
Μαρίνα. Τι την συμβουλεύει;
Ο ποιητής εμφανίζεται στο ποίημα να παραινεί την έφηβη Μαρίνα.
Πιο συγκεκριμένα, στο στίχο 15 οι πρώτες λέξεις (σου ’λεγα να
μετράς…)δίνουν με τη χρήση του β΄ προσώπουτόνο παραινετικό.
Ο ποιητής ανακαλεί στη μνήμη του τις συμβουλές πουέδινε στο
νεαρό κορίτσι παλαιότερα.Τη συμβούλευε να βλέπει τη φωτεινή
πλευρά των πραγμάτων, να βλέπει τη ζωή δηλαδή με αισιοδοξία.
Επιπλέον να απολαμβάνει την ομορφιά των στιγμών όταν αυτή
παρουσιάζεται. Παράλληλα, μια άλλη συμβουλή του ποιητή προς
το κορίτσι είναι να μην απασχολείται με έγνοιες και σκοτούρες,να
τη διακρίνει δηλαδή αμεριμνησία. Επίσης τη συμβουλεύει να
περιπλανιέται σαν μια ποιητική ηρωίδα.
Παραινετικόςτόνοςεπανέρχεται και στην πέμπτη στροφή αλλά
διαφορετικός από τα προηγούμενα. Ο ποιητής ενώ παρελθοντικά
συμβούλευετην Μαρίνα να απολαμβάνει τη ζωή, τώρα της
προτείνει μια συγκρατημένηλογική στάση. Τη συμβουλεύει
λοιπόν να είναι όπως είναι τώρα, με τον έρωτα που έχει και με τις
ελπίδες της. Να μην προσδοκάπαρόμοιες εμπειρίεςούτε να
περιμένει να ξαναέρθει άλλο καλοκαίρι παρόμοιο με αυτό, καθώς
τα πράγματα αλλάζουν. Στη σημείο αυτό της αιτιολόγησης του
ποιητή για τη συγκεκριμένη συμβουλή παρατηρείται και
προειδοποίηση. Αναφέρει πιο συγκεκριμένα ότι κάποτε η νεότητα
περνάει και με το πέρασμα του χρόνου η κοπέλα αλλάζει, αφού ο
χρόνος είναι ανελέητος,πελεκάει σαν το γλύπτη τους ανθρώπους,
τους προσφέρει νέες γνώσεις και εμπειρίες, τουςτροποποιεί
εσωτερικά και εξωτερικά.
11.Η ανακάλυψη του ανθρώπινου πόνου γίνεται για τη Μαρίνα
«αίσθημα που μάτωνε» (στίχος 23). Πώς δίνει ο ποιητής στους
στίχους 21-24 τηνπορεία της Μαρίνας προς την ωριμότητα και
την ενηλικίωση (για να απαντήσετε, χρησιμοποιήστε τις
εικόνες που ενυπάρχουν στην ενότητα αυτή).
Ο ποιητής χρησιμοποιεί την εικόνατης Μαρίνας στα βράχια, για
να δείξει το σύμβολο της νεότηταςκαι αθωότηταςαντιμέτωπο με
τη σκληρή και απότομη ζωή, δηλαδή τα βράχια.
Η ηρωίδα κατεβαίνει στο γιαλό με τα βότσαλα. Η κάθοδόςτης
αυτή θα μπορούσε να ταυτιστεί με την πορεία της ζωής της και τα

5. 5
βότσαλα με την αναμνήσεις και εμπειρίες σε αυτήν. Με το κρύο
αρμυρό θαλασσόχορτο ο ποιητήςπαρουσιάζει τις πρώτες πικρίες
που θα συναντήσει στη ζωή της. Και όσο πιο προχωράει, δηλαδή
όσο ο χρόνος περνά, όσο φτάνει πιο κοντά στην ωριμότητα, στον
αποχαιρετισμό της νεότητάςτης, ένα ανθρώπινο αίσθημα τη
μάτωνε, γνωρίζει δηλαδή τον αληθινό πόνο. Ο πόνοςαυτόςίσως
να συσχετίζεται με την ερωτικό πόνο, που πιθανόν να νιώθει
περνώνταςτην οδύνη της πρώτης της αγάπης.
Ο ποιητής
12.Η τελευταία ενότητα του ποιήματος (στ. 27-39)έχει έναν τόνο
παραινετικό και προειδοποιητικό μαζί. Τι επιδιώκει να διδάξει
τη Μαρίνα ο Ποιητής και σχετικά με τι την προειδοποιεί;
Ο Ελύτης συμβουλεύει τη Μαρίνα να μη βιάζεται να αφήσει την
παιδική της ηλικία. Ο χρόνος περνάει, κι από το σώμα κι απ’ την
ψυχή, δεν γυρίζει πίσω και τιμωρεί. Ό,τι έχει περάσει η Μαρίνα
δεν μπορεί να το ξαναζήσει. Στο τέλος ο ποιητής την προειδοποιεί
ότι η ψυχική της περιπλάνηση τελειώνει οριστικά. Τα βιώματά της
θα αποτυπωθούνκαι θα ξεχάσει την εφηβική της ηλικία. Το
μέλλον της έχει το αμετάκλητο της ενηλικίωσης.
13.Τι δηλώνει, κατά τη γνώμη σας, η επανάληψη «μα πού
γύριζες;». Πώς φαντάζεστε εσείς την περιπλάνηση της έφηβης
Μαρίνας;
Κατά τη γνώμη μου η επανάληψη της φράσης «μα πού γύριζες;»
δηλώνει την ανησυχία και την αγωνία του ποιητή για το κορίτσι,
την οποία προσπαθεί να την περάσει και στους αναγνώστες.
Φοβάται για την κοπέλα που περιπλανιέται και νιώθει ίσως και το
αίσθημα του φόβου.
Η Μαρίνα φαντάζομαι να περπατάει σαν έφηβο κορίτσι,
τρομαγμένο και συγχρόνωςνα σκέφτεται για διάφορα πράγματα
που την απασχολούν.
14.Το τέλος της περιπλάνησης δηλώνεται στο στίχο 37
(στυλωμένη στους βράχους δίχως χτες και αύριο). Πώς
περιγράφει ο ποιητής το «αμετάκλητο»που συντελείται με την
ενηλικίωση του ανθρώπου;
Ο ποιητής περιγράφει το αμετάκλητοπου συντελείται με την
ενηλικίωση του ανθρώπουως αίνιγμα που θα αποχαιρετήσει η
Μαρίνα. Οι έφηβοι, όπως η Μαρίνα, έχουν άπειρες δυνατότητες,
πληθώρα επιλογών και αμέτρητεςπροοπτικέςγια τον τρόποπου θα
ζήσουν τη ζωή τους και τα πράγματα που θα κάνουν. Όταν όμως
θα πάψει να υπάρχει η ομορφιά και η μαγεία της ζωής, το χθες θα
είναι παρελθόν. Γιατί η ομορφιά αυτή των ανεξάντλητων νεανικών

6. 6
επιλογών σταδιακά παύει να υφίσταται, και τότε η Μαρίνα
παρουσιάζεται στυλωμένη στουςβράχους,δίχως χθες και αύριο.
Μέσα από αυτή τη μεταφορά το νεαρό κορίτσι φαίνεται να έχει
αντιληφθεί το εφήμερο της ζωής και το αμετάκλητο της
ενηλικίωσης,
15.Ποιοι στίχοι περιέχουν,κατά τη γνώμη σας, τα βασικά σύμβολα
που χρησιμοποιεί ο ποιητής για να δηλώσει α) τον έρωτα, β)την
επαναστατικότητατης νεανικής ηλικίας,γ) τη γνώση και την πείρα
των μεγάλων;
Προεκτάσεις
16.Θεωρήστε ότι είστε η Μαρίνα του ποιήματος. Απαντήστε με
ένα γράμμα στον ποιητή που επιμένει να ρωτά «Μα πού
γύριζες;».
Αγαπητέ Ελύτη
Στο ποίημα σου με ρώτησες πολλές φορές πούγύριζα, γι’ αυτό
αποφάσισα να σου γράψω αυτό το γράμμα ως απάντηση. Λοιπόν
είχα φύγει γυρεύοντας τον έρωτα, τον έψαχνα παντού…αλλά
πουθενά δεν τον βρήκα. Γνώρισα πολλούς αλλά κανένας δεν
μπόρεσε να μου προσφέρει αυτόπου επιθυμούσα, τον αγνό και
τρυφερόέρωτα.Έτσι μετά από πολλές απογοητεύσειςσταμάτησα
αυτήν την αναζήτηση που μου είχε κοστίσει τόσο πολύ και με είχε
πληγώσει. Και αν με ρωτήσεις αν έπαψα να πιστεύω στον έρωτα,
απλά έπαψα να πιστεύω στουςανθρώπους.
Με αγάπη
Η Μαρίνα των βράχων
17.Να γράψετε δικούς σας στίχους με θέμα τον έρωτα σε μορφή
λιμερίκ και χαϊκού.
α) Τα λιμερίκια είναι η ελληνική απόδοση του αγγλικού limericks,
λίμερικ. Είναι πεντάστιχα ποιήματα, με ομοιοκαταληξία ΑΑΒΒΑ,
με σατιρικό θέμα –είναι μια άσκηση στην σαχλαμάρα, αλλά έχει
γούστο.
Μια κοπέλα απ’ την Ερζερούμ
Ρώταγε τους Γερμανούς:Βαρούμ
είστε τόσο σκυθρωποί
μόνο δουλειά και προκοπή;
Απάντησαν:τι άλλο να χαρούμ’;
Λιμερίκι του Νίκου Δήμου
β) Το χαϊκού είναι ποίημα με συνολικά 17 συλλαβές, οι οποίες
τοποθετούνται σε τρεις στίχους. Αποτελεί την πιο σύντομη μορφή
ποίησης στον κόσμο.
Πού να μαζεύεις
τα χίλια κομματάκια

7. 7
του κάθε ανθρώπου.
Χαϊκού Γ.Σεφέρη
Γράφεις
το μελάνι λιγόστεψε
η θάλασσα πληθαίνει.
Χαϊκού Γ.Σεφέρη
Λιμερίκ
Ήρθα από τα ξένα
για να βρω εσένα
στα γράμματα δεν απαντάς
και με λαχταράς.
Έλα να γίνουμε ένα.
Χαϊκού
Το φεγγάρι ερωτώ
που να γυρνάς,
κι αυτό μου σιωπά.
18.Να δημιουργήσετε ένα αρχείο PowerPoint8-10 διαφανειώνστο
οποίο θα καταγράψετε στίχους που σας έκαναν εντύπωση από
το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ. Καλό είναι να επενδύσετε και μουσικά το
αρχείο σας.
Προφορικά δώστε πληροφορίεςστουςσυμμαθητές σας για το
περιεχόμενο και τον τρόποσύνθεσης τουποιήματος ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ.
Το κείμενο του ποιήματοςκαθώς και πληροφορίεςγι’ αυτό
μπορείτε ν’ αντλήσετε από τις παρακάτωιστοσελίδες:
http://fotodendro.blogspot.com/search/label/%CE%9F%CE%94%
CE%A5%CE%A3%CE%A3%CE%95%CE%91%CE%A3%20%C
E%95%CE%9B%CE%A5%CE%A4%CE%97%CE%A3-
%20%CE%91%CE%9E%CE%99%CE%9F%CE%9D%20%CE%
95%CE%A3%CE%A4%CE%99
http://theopeppasblog.pblogs.gr/axion-esti-odysseas-elyths.html
19.Να σχολιάσετε το στίχο 28 «κι ο χρόνος γλύπτης των
ανθρώπων παράφορος».Γράψτε τις σκέψεις σας σε μια σελίδα
ημερολογίου.
Αγαπητό μου ημερολόγιο
Τώρα στην εφηβεία συμβαίνουνπολλές αλλαγές στη ζωή μου.
Αλλαγές στο χαρακτήρα, στη διάθεση, στις σκέψεις και τις πράξεις
μου. Έχω μια εσωτερική αναζήτηση καθώςκαι πολλές απορίες.
Όσο είσαι νέος, ζεις την αθωότητα και απολαμβάνειςαλλιώς τη
ζωή. Μεγαλώνοντας όμως ο χρόνοςπερνά χωρίς να το
αντιλαμβάνεσαι και σε αλλάζει, επηρεάζει το χαρακτήρα και τα
συναισθήματά σου. Γίνεσαι άλλος άνθρωπος, πιο λογικός,πιο

8. 8
συνετός και ίσως πιο σκληρός. Η νεότητα φεύγει και οι στιγμές
αθωότηταςδεν ξαναγυρίζουν πίσω.