tugmaangdegulong-tulangpanudyo-bugtong-palaisipan

1. A. Lagyan ng tsek ( ) bago ang bilang kung wasto
ang paglalarawan sa katangian ng mga
kaalamang-bayan at ekis (X) kung mali.
_____ 1. Ang bugtong at palaisipan ay kapwa
layuning pukawin at pasiglahin ang kaisipan ng
mga tao.
_____ 2. Ang tula/awiting panudyo ay layuning
mang-asar o manlibak samantalang ang
tugmaang de gulong ay nagpapaalala o
nagbibigay babala.

2. _____ 3. Ang tula/awiting panudyo at
tugmaang de-gulong ay patunay lamang na
ang mga unang Pilipino ay malikhain sa
pagpapahayag ng kanilang kaisipan sa
pamamagitan ng pagsasaayos ng mga salita
sa paraang may sukat at tugma.
_____ 4. Ang mga tugmaang de gulong ay
kalimitang makikita sa mga pribadong
sasakyan kung saan pinapahayag ng may ari
ng sasakyan ang kaniyang mga danas sa
paglalakbay.

3. _____ 5. Ang palaisipan at mga tula/awiting
panudyo ay paboritong pampalipas oras at
ginagawang katuwaan sa mga umpukan o
pagpupulong.

5. Fliptop

6. Basahin/awitin ang awiting:
Upuan ni Gloc 9

7. 1. Tungkol saan ang awiting “Upuan”
ni Gloc 9?
2. Kakikitaan ba ang awit ng
karanasan ng persona ng awit? o ng
mismong sumulat nito? Patunayan.
3. Anong kaisipan ang masasalamin
sa huling bahagi ng awit na “Bato-
bato sa langit ang matamaan ay ‘wag
magalit”

8. 4. Anong mensahe ang nais ikintal ng
awit sa kaniyang mga tagapakinig?
5. Naging epektibo ba ang ng awiting
binasa upang maiparating ng sumulat
ang kaniyang damdamin at
panawagan?

9. KAALAMANG-BAYAN
Ang mga kaalamang-bayan ay maituturing na
salamin ng lahi at maging pagkataong Pilipino. Bago
pa man sakupin ang Pilipinas ng mga Kastila ay
mayaman na tayo sa mga panitikang nasa anyong
patula. Ang ating mga ninuno ay likas na masining
kung saan ipinapahayag ang kanilang mga kaisipan
at damdamin sa paraang isinaayos na mga salita o
mga linyang kakikitaan ng sukat at tugma. Ang mga
panitikan na nasa anyong patula tulad ng mga tula,
awiting panudyo, tugmaang de-gulong, bugtong,
palaisipan, kasabihan, salawikain at iba pa ay
nagsisilbing imbakan ng maraming kaalaman ng
mga tao sa isang bayan.

10. TUGMAANG DE
GULONG

11. ANO ANG TUGMANG DE GULONG?
- Ito ay mga simpleng paalala sa
mga pasahero na maaari nating
matagpuan sa mga pampublikong
sasakyan tulad ng jeepney, bus at
traysikel.
-maaari itong nasa anyo ng
salawikain, maikling tula o
kasabihan

12. HALIMBAWA:

13. HALIMBAWA
Ang ‘di magbayad sa
pinanggalingan, di makakarating sa
paroroonan.
Ms. na sexy, kung gusto mo'y libre
sa drayber ka tumabi.
Ang 'di magbayad walang
problema, sa karma palang bayad
kana

14. HALIMBAWA
Ang sitsit ay sa aso, ang katok
ay sa pinto, sambitin ang “para”
sa tabi tayo hihinto.
Huwag kang magdekwatro, ang
dyip ko’y di mo kwarto.

16. KAHALAGAHAN
Nagsisilbing paalala sa mga
pasahero
Nakakatulong sa mga drayber
upang mapadali ang trabaho

17. TULANG
PANUDYO

18. ANO NGA BA ANG TULANG
PANUDYO?
Ito ay isang uri ng karunungang bayan
na ang kayarian ay may sukat at tugma.
Ang layunin nito ay mambuska o
manudyo.
Nagpapakilala ito na ang ating mga
ninuno ay may makulay na
kamusmusan.

19. HALIMBAWA
Bata batuta! Isang perang muta!
May dumi sa ulo,
Ikakasal sa Linggo
Inalis, inalis,
Ikakasal sa Lunes.

20. HALIMBAWA
Pedro penduko
matakaw ng tuyo
Nang ayaw Maligo
Pinupok ng Tabo.

22. BUGTONG
Ang bugtong, pahulaan, o patuturan ay
isang pangungusap o tanong na may doble o
nakatagong kahulugan na nilulutas bilang
isang palaisipan (tinatawag
ding palaisipan ang bugtong).

23. BUGTONG
May dalawang uri ang bugtong:
mga talinghaga o enigma, bagaman
tinatawag ding enigma ang bugtong, mga
suliraning ipinapahayag sa isang metapora o
ma-alegoryang wika na nangangailangan ng
katalinuhan at maingat na pagninilay-nilay
para sa kalutasan, at mga palaisipan (o
konumdrum), mga tanong na umaasa sa
dulot ng patudyong gamit sa tanong o sa
sagot

24. HALIMBAWA:
Isang butil ng palay,
Sakop ang buong
bahay.
Sagot: Ilaw

25. HALIMBAWA:
Itim ng binili ko, naging pula ng ginamit ko.
Sagot:
Uling

26. HALIMBAWA
:
Sa buhatan ay may silbi, sa igiban ay
walang sinabi.
Sagot: Basket

27. PALAISIPAN

28. ANO ANG PALAISIPAN?
Ito ay isang suliranin uri ng bugtong na
sinusubok ang katalinuhan ng lumulutas
nito.
Sa karaniwang palaisipan, inaasahang
malutas ito sa pamamagitan ng
pagsasama-sama ng mga piraso sa
isang lohikal na paraan para mabuo ang
solusyon.

29. ANO ANG PALAISIPAN?
Ito ay kadalasang nalilikha bilang uri ng
libangan, ngunit maaari din namang
magmula ito sa seryosong matematikal at
lohistikal na suliranin.
❏ Anyong Tuluyan

30. HALIMBAWA
Anong meron sa aso na meron din sa pusa,
na wala sa ibon, ngunit meron sa manok na
dalawa sa buwaya, at kabayo na tatlo sa
palaka?
Sagot: Letter A.

31. HALIMBAWA
May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng
sombrero. Paano nakuha ang bola nang ‘di
man lang nagagalaw ang sombrero?
Sagot: Butas ang tuktok ng
sumbrero

32. HALIMBAWA
Si Pedro ay ipinanganak sa Espanya. Ang
kanyang ama ay Amerikano, at ang
kanyang ina ay isang Intsik. Bininyagan
siya sa bansag na Prinsiya, nang siya ay
lumaki ay nakapangasawa siya ng
Haponesa at doon nanirahan sa Hongkong.
Sa oras ng kamatayan siya ay inabot sa
Saudi.
Tanong: Ano ang tawag kay Pedro?
Sagot: Bangkay

33. Joey’s father is John.
John is the ____________ of
Joey’s father.

34. Matapos maunawaan ang
katangian ng mga patulang anyo
ng kaalamang bayan, sa iyong
palagay, dapat pa ba itong
buhaying muli at pahalagahan?
May katuturan ba ito sa pang-
araw-araw na buhay ng mga
Pilipino?

35. Tayahin pahina 7-8
Karagdagang gawain pahina 8

36. Ibigay ang pagkakaiba at
pagkakatulad ng tugmaang de
gulong sa tulang panudyo.
Ipaliwanag ang pagkakaiba at
pagkakatulad ng bugtong sa
palaisipan.
Bakit mahalagang pag-aralan at
matutuhan ang mga akdang
pampanitikan na tulad nito?

37. Paano sumasalamin sa kultura at
uri ng pamumuhay ng mga tao,
maging sa kalagayang panlipunan
ng tao ang nilalaman ng tugmaang
de gulong, tulang panudyo,
palaisipan at bugtong?s
Masasabi mo bang may likas na
talino ang ating mga ninuno batay
sa mga anyong ito ng panitikan?
Paano mo ito napatunayan?