11. • Ano ang inyong opinion o ideya kapag
naririnig o nababasa ang salitang
hustisya?
• Bakit kinikilala ito na paraan upang
magkaroon ng kaayusan sa isang bansa?
12. • Ibigay ang kasingkahulugan ng mga
salitang nakasulat nang madiin sa
pangungusap.
__________1. Naalimpungtan lamang
siya nang marinig ang tunog.
__________2. Tinangka ng alkalde na
ayusin na lamang ito sa labas ng opisina.
13. __________3. Nang saglit na
mapanatag ang kalooban ni Regina ay
pinagpahinga muna siya ni Ana.
__________4. Maluwat naman siyang
isinuko ni Regina sa kanila subalit
pinagtulungan nilang saktan.
14. __________5. Umaga na noon at
naiwang mag-isa si Regina
samantalang namamalikmata siyang
nakatingin sa pinto.
15. YEY o NEY
Isulat ang salitang YEY sa patlang na
katabi ng bilang kung ang pahayag ay
naglalarawan sa katangian ng
kuwentong-bayan at NEY kung hindi.
16. _____1. Ito ay anyo ng panitikan ng
isang bansa mula sa mga katutubong
panitikan.
_____2. Nabuo ito ng mga manunulat
upang kanilang maipahayag ang mga
sinaunang pamumuhay.
17. _____3. Nagbibigay-kaalaman ito sa
siyensya at teknolohiya.
_____4. Maging gabay ng mga tao sa
kasalukuyang pamumuhay.
_____5. Maari nilang gawing basehan
lalo na ang mga wastong pag-uugali at
mga aral na gustong ibigay ng kuwento.
18. • PULA
Basahin muli ang akdang Moses-Moses.
Ano ang pangunahing suliranin sa
akda? Bumuo ng isang pick-up line.
19. • BUGHAW
Ano ang layunin ng Alkalde sa
pagkikita kay Regina? Ano ang
mahihinuha mong katangian niya batay sa
kaniyang pananalita at paraan ng
pagkilos? Pumili ng isang kilalang
personalidad na paghahambingan ng
katangian ni Regina.
20. • LUNTIAN
Paano pinalitaw sa teksto na ang
Pilipino ay labis na nagpapahalaga sa
kanilang dangal? Ipaliwanag ang sagot
gamit ang isang awitin. Anong sakit ng
lipunan ang nais nitong ilantad? Gumuhit
ng isang simbolo. Ipaliwanag ang inyong
sagot.
21. TAKDANG ARALIN
Magbasa ng balita, magtanong sa
kapamilya o kaya’y manood ng mga
dokumentaryo ukol sa mga kuwentong
bayan mula sa iba pang bahagi ng bansa.
Gamitin ang kaalaman na natutuhan
tungkol sa pokus kalaanan/kagamitan sa
sanaysay. Isulat ito sa hiwalay na papel.
22. Halimbawa ng bagay na nagbibigay ng
kahulugan ay ang Krus. Para sa iba, ito ay
tanda ng pagsasakripisyo ni Kristo upang
tubusin tayo sa ating mga kasalanan; Ang
magandang halimbawa naman ng simbolo
na gumagamit ng hindi berbal na
kumunikasyon ay sign language at
pagkumpas (gestures).
23. 5. Wika (Language)
Ang wika ang pinakamabisang paraan ng
komunikasyon. Ang wika ay maaring nasa
anyo ng sulat o bigkas. Mahalaga ang
wika sa lipunan sapagkat sa pamamagitan
nito, mas nagkakaroon ng
pagkakaunawaan ang bawat indibiduwal.
24. 6. Sining at Panitikan (Arts and Literature)
Ang sining at panitikan ay ang produkto ng
imahinasyon ng mga tao. Sa pamamagitan ng
dalawang ito, mas naipapahayag ng bawat tao ang
kanilang emosyon at nararamdaman sa mas
masining na paraan. Mahalaga ang sining at
panitikan sa kultura sapagkat sa pamamagitan nito,
naipapakita at naipapasa ng mga naunang
henerasyon ang ganda na nakaraan.
25. 7. Relihiyon (Religion)
Ang relihiyon ay ang paniniwala at pananalig ng
mga tao sa mga ispiritwal na bagay, tao, o
pangyayari, partikular na sa mga Diyos. Sa ibang
lugar, ito ang nagiging sentro ng kultura sapagkat
dito nakabase ang kanilang kaugalian,
pagpapahalaga at mga paniniwala. Ang halimbawa
ng relihiyon ay Hudaismo, Kristiyanismo, Islam at iba
pa.
26. Dalawang uri ng kultura
Nahahati ang kultura sa dalawang uri.
Ito ay ang materyal at hindi materyal
na kultura. Ang dalawang uring ito ay
naiiba sa isa’t isa.
27. Materyal na Kultura
Masasabing ang materyal na kultura ay mga
bagay na makikita mo sa iyong paligid. Ito ay mga
bagay na nilikha at iyong nahahawakan. Ilang
halimbawa nito ay mga gusali o arkitektura, mga
likhang sining, mga kasuotan, kagamitan, at iba pa.
Maari ding sabihin na ang pagkain ay isang material
na kultura sapagkat ito ay masasabing nagpapakita
kung anong paniniwala o mismong kultura ng isang
pangkat o grupo ng mga tao.
28. Di-materyal na Kultura
Ang di-materyal na kultura ay mga bagay na
hindi nahahawakan ngunit maaring maramdaman o
iyong maobserbahan sa iyong paligid. Kabilang dito
ang mga ideya, paniniwala, batas, mga kaugalian, at
norms ng isang lupon ng mga tao. Halimbawa sa di-
materyal na kultura ay ang paniniwala ng isang tribo
sa mga anito o sinasabing diyos-diyosan.
29. Kahalagahan ng Kultura
Nagkakaroon ng pagkakakilanlan ang isang
pangkat ng mga tao.
Napagbubuklod nito ang isang lugar at
nagbubunga ito ng pagkakaisa.
Sa pamamagitan ng kultura, naipapakita ng
mga tao ang kanilang mga talento.
Binubuo nito ang ating pagkatao.
Nagkakaroon tayo ng kaalaman sa ating
kasaysayan at nakaraan.
30. Konklusyon
Sa pangkalahatan, ang kultura ay ang
pamamaraan ng pamumuhay ng mga tao
sa isang lipunan. Ang mga pangunahing
elemento nito ay ang kaugalian,
pagpapahalaga, paniniwala, simbolo, wika,
sining at panitikan at relihiyon. Nalaman
din natin na ang dalawang klasipikasyon
ang kultura; Ang materyal at di-materyal.
37. Dayagnostikong Pagtataya
A. PANUTO: Isulat ang tama sa patlang kung ito ay
sumasagot sa tanong na: Bakit mahalaga ang kultura ng
isang bansa? At lagyan ng mali kung hindi.
_______1. Upang maipagmalaki ang bansa.
_______2. Napagbubuklod nito ang isang
lugar at nagbubunga ito ng pagkakaisa.
38. _______3. Sumusukat sa yaman ng ating
bansa.
_______4. Binubuo nito ang ating pagkatao.
_______5. Nagkakaroon tayo ng kaalaman sa
ating kasaysayan at nakaraan.
39. A. PANUTO: Isulat ang letra dayalekto ng mga salita na
makikita sa ibaba.
_______1. Kaon ta a. Ilokano
_______2. Cabalen b. Kapampangan
_______3. Tanum k. Bisaya
_______4. Apay d. Hiligaynon
_______5. Sirangan e. Bikolano
40. A. PANUTO: Isulat ang letra dayalekto ng mga salita na
makikita sa ibaba.
___k____1. Kaon ta a. Ilokano
____b___2. Cabalen b. Kapampangan
____d___3. Tanum k. Bisaya
____a___4. Apay d. Hiligaynon
_____e__5. Sirangan e. Bikolano
42. Magtala ng mga kinikilalang kultura ng
iba’t ibang bansa sa mundo at tukuyin
ang dahilan ng pagkilala nito.
BANSA KULTURA BAKIT / PAANO NAKILALA
43. Gumawa ng isang simpleng kuwento (Story Board) na
nagpapakita ng kultura ng mga Pilipino. Bigyan ng pansin
ang mga elemento ng kultura upang makabuo ng payak na
dayalogo.
44. Panuto: Isulat ang salita na tinutukoy sa bawat bilang.
Tama o Mali o mga salitang may kaugnayan sa bawat
salita.
1. Ang kultura ay isang payak na Sistema.
2. Hindi man niya ugaling magsuot sa
Pilipinas ng makakapal na dami, kailangan
niya magsuot nito dahil umulan ng nyebe sa
lugar na kinaroroonan niya.
45. Panuto: Isulat ang salita na tinutukoy sa bawat bilang.
Tama o Mali o mga salitang may kaugnayan sa bawat
salita.
3. Tukuyin kung anong uri ng kultura ang
“KAAMULAN.”
4. Tukuyin kung anong uri ng kultura ang
“TINAGTAG.”
46. Panuto: Isulat ang salita na tinutukoy sa bawat bilang.
Tama o Mali o mga salitang may kaugnayan sa bawat
salita.
5. Ang kultura ay nag-aalomodeyt ng
kapaligirang nagkokondisyon sa isang
tao sa likas o teknolohikal na resorses.
6. Tukuyin kung anong uri ng kultura
ang“PANDALA.”
47. Panuto: Isulat ang salita na tinutukoy sa bawat bilang.
Tama o Mali o mga salitang may kaugnayan sa bawat
salita.
7. Mga katutubong gawi na mahalaga at
tinatanggap na walang tanong-tanong
at siyang naglalarawan ng mg kuro-
kuro sa asalo moralidad ng isang grupo.
8. Tukuyin kung anong uri ng kultura ang
“PAGKAKANYAW.”
48. Panuto: Isulat ang salita na tinutukoy sa bawat bilang.
Tama o Mali o mga salitang may kaugnayan sa bawat
salita.
9. Tukuyin kung anong uri ng kultura ang
“KALIVUNGAN.”
10. Ang kultura ng lipunan ay nananatili
kahit pa pumasok ang elektronikong
panahon.
