Edukasyon

2. ● maituturing na
pinakamatandang sining
● ang pinagmulan ng iba pang
mga sining tulad ng awit,
sayaw, at dula.
Tula

3.  Batay sa kasaysayan, ang unang mga
Pilipino ay may likas na kakayahang
magpahayag ng kanilang kaisipan sa
pamamagitan ng mga salitang naiayos sa
isang maanyong paraan kaya kinakitaan
ng sukat at tugma. Katunayan, ang mga
salawikain at kawikaan ay kaakibat sa
tuwina ng mga pahayag ng mga Pilipino
noong unang panahon.

4. Tulang/Awiting
Panudyo

5.  Ito ay isang uri ng akdang
patula na kadalasan ang
layunin ay manlibak, manukso
o mang-uyam.
 Ito ay kalimitang may himig
nagbibiro kaya ito ay kilala rin
sa tawag na Pagbibirong
Patula.

6. Halimbawa:
1. Ako ay isang lalaking
matapang
Huni ng tuko ay kinatatakutan
Nang ayaw maligo, kinuskos ng
gugo.
Pedro Penduko, matakaw sa tuyo.

7. 2. Si Maria kong Dende
Nagtinda sa gabi
Nang hindi mabili
Umupo sa tabi.

8.  Ito ay ang mga paalala o babala
na kalimitang makikita sa mga
pampublikong mga sasakyan.
 Nakapaskil sa mga sasakyan
tulad ng dyip, bus, at traysikel na
nagpapaalala sa mga pasahero.
2. Tugmang de-Gulong

9. ● Sumasalamin sa
kultura ng mga
ordinaryong
mamamayang pilipino
nabibilang sa masa.

10. ● Ang di magbayad mula sa kanyang
pinanggalingan ay di makabababa sa paroroonan.
● Aanhin pa ang gasoline kung ang jeep ko ay sira
na.
● Ang di magbayad ay walang problema, sa karma
pa lang, bayad ka na.
● Bayad muna, bago baba.
● Huwag magsigarilyo, hindi tinapa ang katabi
mong dapat pausukan.
HALIMBAWA

11.  Ito ay isang pahulaan sa pamamagitan ng
paglalarawan.
 Binibigkas ito ng patula at kalimitang maiksi lamang.
 Isang pangungusap o tanong na may doble o
nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang
palaisipan
 Inilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-
araw-araw na buhay at katutubong paligid ng mga
Pilipino.
3.Bugtong

12. Halimbawa:
● Gumagapang ang ina, Umuupo na ang anak.
(Sagot: kalabasa)
● Maliit pa si Totoy, Marunong nang lumangoy
(Sagot: isda)
● Nagtago si Pilo, Nakalitaw ang ulo.
(Sagot: pako)
● Sino san umisbo ay menkalkalkali?
(Sagot: gallon)
● Wada nuwang ko, no ibulos ko adi mendaan,
no igalot ko mendaan ( sagot: sapatos)

13. ● Ang palaisipan ay nasa
anyong tuluyan.
● Layunin nito ang pukawin at
pasiglahin ang kaisipan ng
mga taong nagkakatipon-
tipon sa isang lugar.
4. Palaisipan

14.  Ito ay paboritong pampalipas oras
ng ating mga ninuno.
 Ito ay uri ng bugtong na sumusubok
sa talino ng lumulutas nito.
 Katulad ng bugtong ito ay
lumilibang at humahamong mag-
isip ang isang tao.

15. 1. Sa isang kulungan ay may limang baboy si
Mang Juan. Lumundag ang isa. Ilan ang natira?
(Sagot: Lima pa rin kasi lumundag lang naman
ang isang baboy at hindi umalis.)
2. May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng
sombrero. Paano nakuha ang bola nang di man
lamang nagalaw ang sombrero?
(Sagot: Butas ang tuktok ng sombrero.)

16.  Ang mga ponemang suprasegmental ay
mahalaga para sa mabisang
pakikipagtalastasan.
 makabuluhang yunit ng tunog na karaniwang
hindi tinutumbasan ng titik o letra sa pagsulat.
 Inihuhudyat o sinisimbolo ito ng mga
notasyong ponemiko upang matukoy ang
paraan ng pagbigkas.
Ponemang Suprasegmental

17.  Malinaw na naipahahayag ang damdamin,
saloobin, at kaisipang nais ipahayag ng
nagsasalita. Sa pakikipagtalastasan,
matutukoy natin ang kahulugan, layunin o
intensiyon ng pahayag o nang nagsasalita sa
pamamagitan ng haba o diin, tono o
intonasyon, at antala o hinto sa pagbibigkas
at pagsasalita.
Maitutulong ng suprasegmental

18. 1. Intonasyon, Tono, at Punto
 Ang intonasyon ay tumutukoy sa
pagtaas at pagbaba na iniuukol sa
pagbigkas ng pantig sa salita na
maaaring makapag-iba sa kahulugan ng
mga salita maging ang mga ito man ay
magkapareho ng baybay.
Mga Uri ng Ponemang Suprasegmental

19.  Ang tono ng pagsasalita ay
nagpapahayag ng tindi ng
damdamin samantalang ang
punto ay ang rehiyonal na
tunog o accent.

20. Halimbawa:
a. Ang ganda ng tula?
(Nagtatanong/Nagdududa)
b. Ang ganda ng tula.
(Nagsasalaysay)
c. Ang ganda ng tula!
(Nagpapahayag ng kasiyahan)

21. Mga halimbawa:

22.  Ang haba ay tumutukoy sa haba ng bigkas na
iniuukol ng nagsasalita sa patinig ng pantig ng
salita.
 Ang diin naman ay tumutukoy sa lakas ng
bigkas sa pantig ng salita.
 Ang lakas, bigat, o bahagyang pagtaas ng tinig
sa pagbigkas ng isang pantig sa salita.

23. 


24. ●
●
●
●

25.  Ito ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita
upang higit na maging malinaw ang
mensaheng ipinapahayag.
 Ginagamit ang kuwit, tuldok, semikolon, at
kolon sa pagsulat upang maipakita ito.
 Nangangahulugan ito ng pagtigil sa
pagsasalita.

26.  Maaaring huminto nang panandalian
habang sinasabi ang isang
pangungusap at maaari rin namang sa
katapusan ng pangungusap ang
paghinto.
 Sa pagsulat, isinisimbolo ng kuwit (,)
ang panandaliang paghinto at ng
tuldok (.) ang katapusan ng
pangungusap.

27.  Sa mga pangungusap sa ibaba,
nilalagyan ng isang bar ( / ) ang isang
saglit na paghinto.
 At ng dobleng bar ( // ) ang
katapusan ng pahayag. Mapapansing
naiiba ang kahulugan ng pangungusap
sa pag-iiba ng hinto sa pangungusap.

28. Halimbawa:
1. Hindi maganda. (Sinasabing hindi maganda
ang isang bagay)
2. Hindi, maganda. (Pinasusubalian ang isang
bagay at sinasabing maganda ito)
3. Tita Shahida Lim ang pangalan niya.
4. Tita Shahida Lim ang pangalan niya.//
(Sinasabi ang buong pangalan ng
ipinakikilala)

29. Komunikasyon di- berbal
 Galaw ng katawan ng tao na
nagbibigay mensahe kahit hindi
nagsasalita.

30. Mga Halimbawa:
1. Hindi pagsang-ayon o pagtanggi
2. Paggalang sa mga nakakatanda
3. Pagpapakita ng paghanga sa
isang tao