1. ªã뺺 ¿íýíèéã òàíüñàí áîë
¯äýø ¿õýõýä õàðàìñàõ
þìã¿é.
/ Êàíò /
Õýðýâ ÷è ¿¿ð öàéõ ¿åä äàîã
òàíèõ þì áîë íàð ìàíäàõ ¿åä
¿õýõýä ãîìäîëã¿é.
/ Ê¿íç /

2. Äýýäëýõ¿é 10
Óõààðàõóé 1 ªºð÷ëºõ¿é 100
À÷ëàõóé 1000
Óó÷ëàõóé 10000
0 0 0 0

3. Çîðèëãî
Àëèâàà ¿çýãäýë þìñûí ó÷èð
øàëòãààí, ç¿é òîãòëûí òàëààð
áîäèòîé áîëîí õèéñâýðýýð
ñýòãýõ, ìýäðýõ, õàðüöóóëàí áîäîõ,
óõàæ îéëãîõ, ýðãýö¿¿ëýí òóíãààõ,
ýöýñò íü óõààðàõ, óõàìñàðëàõ
¿éëä ñóðàëöàõàä îðøèíî.

4. Çîðèëò:
Ê1: Çîõèîëûí óòãà ñàíàà / ¿¿äýë, ãîë,
øèíý, çîðüñîí /- ã îëîõ
Ê2: Çîõèîëûí ä¿ðä õàðüöóóëàëò õèéõ,
ãàäààä, äîòîîä øèíæèéã îëîõ
Ê3: Çîõèîëûí áààòðóóäûí çàí áàéäàë,
ºâºðìºö îíöëîãèéã õàðüöóóëàí îéëãîõ
Ê4: Íèéãìèéí õºãæëèéí ¿íý öýíèéã
ìýäðýí, çîðèëãîòîé àìüäðàõ

5. Äóíãóé

8. 1. Áàÿí áà õîîñîí- Áàÿí õîîñíû ÿëãàà
2. Áàÿí Áîëä- Áàÿí Áîëä ãýæ õýí áîëîõ
òóõàé
3. Õàðàíõóé øºíº õàð íóòàã äýýð-
Õî¸ð ÿäóó á¿ñã¿é àëãûí ÷èíýý áàë÷èð
õ¿¿õýäòýé ãóðâóóëàí àéõûí èõýýð
àéæ, çîâîõûí èõýýð çîâæ, áàÿí àéëûí
õàð íóòãèéã ñàõèâ.

9. 4. Òºðñºí õ¿¿õäýä ýçýíã¿é- Íÿðàé òºðñºí
îõèíû íýðèéã çóðõàé÷ ãóòààñàí òóë àâàõ
õ¿í îëäñîíã¿é.
5. ×óëóóí õàõóóëü- Äîëèíãîð çàëüõàé òºðèéí
àâèëãà÷ ò¿øìýë Íà- ä áàðüñàí ÷óëóóí
õàõóóëèéí óðøãààð õóãàöààã¿é öýðãèéí
àëáàíä òàòàãäàâ.
6. Øàð íàðàí áîð õîíîã- Äîëèíãîðûí ç¿äýæ
ºíãºð¿¿ëñýí ºäºð õîíîãóóä.

10. 7. Ñýòãýëèéí òàì- Õ¿¿ãýý àëäñàí Ìÿäàã
ñýòãýëèéí çîâëîíä õàòàæ, Äîëèíãîðûã
õ¿ëýýíý.
8. Õîâ÷èéí ãàéãààð òýíýñýí íü- Ìÿäàã
õîâ÷ ýìãýíèé ãàéãààð õîéä ç¿ã àëñûã
çîðèí ÿâñàí íü.
9. Ýð îðãîâ, ýõíýð ìóõàðäàâ- Äîëèíãîð
öýðãýýñ îðãîñîí íü.

11. 10. Ìóõàðäàõ îðîí- Ìÿäàã ýã÷òýéãýý
óóëçàõ ãýæ èðýýä íýã ìóõàðäñàí.
Äîëèíãîð Ìÿäàãòàé óóëçàõ ãýæ èðýýä
áàñ ìóõàðäàâ.
11. Õàðàíõóé øóóðãàí äóíäóóð-
Äîëèíãîð ò¿øìýë Íà- ãèéí ãàðààñ
ìóëòàð÷, áàðóóí ç¿ã õàðàíõóé ìàíàí
øóóðãàí äóíäóóð äîâòëîí îäîâ.

12. 12. Õàð ñàâ ¿¿ð÷ áàðóóí ç¿ã àëõëàà-
Õàðãèñóóäàä õÿõàãäñàí Äîëèíãîð
Äîëîîäîé íýðòýé áîëæ, áàðóóí ç¿ã
òýíýñýí íü.
13. Ãîëîãäñîí õ¿¿õýí- Õàâõàíä îðñîí
¿íýãíýýñ äîð õàðãèñóóäûí ãàðò
÷ºëººã¿éãýýð áàðèãäñàí Öýðýí
Óëààíáààòàðò èðæ, áè÷âýë ãàð áýëýí,
õýëáýë àì áýëýí áîëæýý.
14. Áàðàãäàøã¿é áàÿð- “Òººðñººð
òºðºë人” ãýã÷ýýð òºðñºí ýöýãòýéãýý
óóëçæýý.

13. ¯¿äýë ñàíàà / òºðìºë /
Áàÿëàã õýìýýí áàðäàìíàí
Áàëìàääàà ýðäýæ
Áààõàí ÿäóóã äàðëàâààñ
Áà÷èò ÷îíî òýð ìºí
Ò¿øìýë õýìýýí ä¿ðýìäýí
Ò¿ìýí àðäûã ìýõýëáýýñ
Òºðèéí ÷ºòãºð ëàâ ìºí.
Ñ¿íñ õýìýýí ñ¿ðä¿¿ëýí
Ñ¿æèãòýí ìýõëýã÷ ëàìñ íü
Ñ¿ðõèé ãàéõàë ìºí áóé.
¯ãýýã¿¿ ÿäóó õ¿ì¿¿ñ
¯íýõýýð èõ çîâîõ íü
¯íýíäýý ÷óõàìõ¿¿
¯éëèéí ¿ð îãò áóñ.

14. Íî¸ä áàÿäóóä õèéãýýä
Íîõîé õàðãèñ ò¿øìýä áà
Íîì÷ õóóðàì÷ ëàì íàðûí
Íîòîò õºíººë ìºíèé òóë
Çàâõàé áîõèð ñóðòàëò áà
Çàëüò ìóó îâëîëò
Çàíäàë÷èí òýäãýýð õàðãèñóóäûã
Çàíàæ òýìöì¿¿ õýìýýí
Öýðýí õ¿¿õíèé ò¿¿õèéã
Öýíäèéí õºâã¿¿í áè÷èâ.
Öýöýí ìýðãýí íºõ人ñ
Öýãöëýí çàñàõûã ýðì¿é.
Õóâüñãàëûí ñî¸ëûã ÿðóóãààð íàéðóóëæ, õàðàíõóé
ìóíõãèéí ñýæèã , áàëàð õîîñîí ¿çýë õèéãýýä äàðëàõ äàðëàãäàõ
ñóðòàë áà áàéäàë ëóãàà òýìöüå.

15. Ãîë ñàíàà
Õóâüñãàëûí ºìíºõ áàÿä íî¸äîä
äàðëàãäàæ áàéñàí ãîëîãäñîí
õ¿¿õýí õóâüñãàë ÿëñíû
äàðààãààð ýðõ ÷ºëººãºº îëæ,
ýðäýì íîì ñóðààä ººðèéí îðíû
èäýâõòýé ýçýí áîëñíûã ¿ç¿¿ëñýí
áàéíà.

16. Øèíý ñàíàà
• Çîâëîíãèéí äàëàéãààñ õàíàòàë óóæ,
îð÷ëîíãèéí çîâëîíãîîñ öàäòàëàà èäýæ,
äºíãºæ ìóó îõèíîî àð÷ëàí àìüäðàâ.
• Áîëäûí àæèëä ìîðü íîõîé ìýò ç¿òãýíý.
• Óíòàõààñ ººð àìðàõ ÷ºëººã¿é.
• غíèéí õàðàíõóéä ãàíö áèå ýõíýð õýýð
àëñ ÿâàõàä àéìààð áýðõ áîëîâ÷ ìóóðûí
àìíààñ ìóëòàðñàí õóëãàíà ìýò ÿàðàâ÷ëàí
ÿâñààð ìàðãààø ºäºð Óëààíáààòàðò èðýâ.

17. Çîðüñîí ñàíàà
• Òýð æèë áàÿëàã àéëûí õàð íóòàã äýýð
ãóéëãà÷èíãèéí áîð ãýðèéí äîòîð áàðõèðàí
÷àðëàæ, ãîëîãäîí õýâòñýí Öýðýí îäîî èéíõ¿¿
ýðõ ÷ºëººã îëîîä, ýðäýì ñî¸ëä ñóðàëöààä,
á¿ñã¿é÷¿¿äèéí áàéäëûã óðàãø òàòàõ, á¿ðýí
ýðõò óëñûí øóäàðãà àæèë÷èí áîëæ ÿâíà ãýæ
õýí ñàíàñàí áèëýý.
• Øóäàðãà áóñ íèéãýìä æèðèéí àðä îëîí õýðõýí
çîâæ ç¿äýð÷ áàéñíûã óíøèã÷èéí ñýòãýëä
áóóòàë ä¿ðñýëæ ÷àäñàí.

18. Äàäëàãà àæèë
I áàã II áàã
- Áàÿí áà õîîñîí- - Õàðàíõóé øºíº õàð íóòàã äýýð-
-Äýæèä ñîíñîîä ¿íýõýýð ºðºâäñºí - Ãàäíàà õýäýí ìóóñàéí òýðãèéã,
ìýò ¿ð÷èéæ, çîâñîí ìýò æîðëîéæ ¿õñýí ìàëûí õýëõýýòýé ÿñ ìýò
áàéíà- òàõèðàëäóóëàí óãñðààä-
-…ìºðºí人 áºõ ç¿¿æ, òîëãîéäîî -Àäàã ç¿¿í ºìíº, àðãèéí ÷èíýý õàð
äàëàâ÷ ç¿¿ñýí ò¿ìýí çîâëîíò îâîîõîé… -
á¿ñã¿é-
III áàã IV áàã
-Øàð íàðàí áîð õîíîã- -Ìóõàðäàõ îðîí-
-Áàðàãäàøã¿é áàÿð- - Áîëäûí àæèëä ìîðü íîõîé ìýò
-Öóóðàé òóíãàëàã äóóòàé, ãýãýýí ç¿òãýíý-
ñàðóóë óõààíòàé, óâ óëààí -Ãàäíà íü ãàíö ìóó òýðýã, äýðãýä íü
óðóóëòàé,äóí öàãààí ø¿äòýé òóíñàã äýë¿¿í ÷èíýý àðãàëûã äýýëèéí
õàð í¿äòýé õ¿¿õýí- õºäñººð á¿òýýñýí-

19. Ä¿ð Áààòàð
Ä¿ðñëýãäñýí á¿õ ä¿ð Ãîëëîí ÿðèãäàæ
áóé áààòàð
• Ìÿäàã • Äýæèä
• Äàíçàí õ¿¿ • Íà ò¿øìýë
• Õîíü÷èí Äàìäèí • Ëîâîí ëàì
• Äàìäèíãèééí ýýæ • Çóðõàé÷ • Áîëä
• Ò¿íäýâ • ªðãºìºë õ¿¿ • Äîëèíãîð
• Áàò Ìàãñàð • Öýðýí
• ¯å òýíãèéí ¿ë • Ãýëýí Ëóâñàí
òàíèõ á¿ñã¿é •Õóÿã òàéæ
• Áóÿí
• ßäàì, Áîðîîõîé
ºâãºí

20. Çîõèîëûí ä¿ð¿¿äèéí õàðüöàà
Ãàäààä øèíæ
Ãàäààä øèíæ
Íàñ äº÷, òîëãîé õàëçàí, ãýäýñ á¿ä¿¿í, ñàõàë
Ãó÷ààä íàñòàé, ìàõëàã áîð õºõ öàðàéòàé ìîðèíä
áèò¿¿, í¿ä íü óëáàð, ÷èñ÷¿¿íýýñ äýýø õóâöàñ
ãàâøãàé, òîëãîéä õèð áîëñîí õºõ öóóÿìáóó çàíãèäæýý.
¿ë ýäëýõ
? ?
Äîòîîä øèíæ
Äîòîîä øèæ
Çàëüòàé, ººðèéí ìýäýëã¿é, õàðàì÷, õàéðëàõ
¯íýí÷, èòãýëòýé, ñýðãýëýí îâæèí, øóäàðãà, àæèëñàã,
ñýòãýëã¿é, àæèëä äàäàìãàé ãýâ÷ çàëóó, õ¿íëýã áóñ,
õ¿÷èí ìºõºñ, óõààíòàé, òýâ÷ýýðòýé, òóñàðõàã
¿ãëýý, õóâèà õè÷ýýã÷. .
Ãàäààä øèíæ
Öóóðàé òóíãàëàã äóóòàé, ãýðýëòýé ñàéõàí öàðàéòàé, óâ óëààí
óðóóëòàé, äóí öàãààí ø¿äòýé, òóíñàã õàð í¿äòýé öýâýðõýí.
?
Äîòîîä øèíæ
Ñýðãýëýí, ãýãýýí ñàðóóë îþóíòàé, óðàí öýöýí ¿ãòýé,
òýâ÷ýýðòýé, ººðèéí ¿çýë áîäîëòîé, øèéäýìãèé çîðèãòîé,
ººðºº ººðèé㺺 ººð÷èëæ ÷àääàã.
Ýõèéí ¿éëäýã÷ ?

21. Çîõèîëûí óòãà ñàíààã õýëöýýð
èëýðõèéëáýë:
• Áàÿí
õ¿í áà÷òàé • Ãîëñîí
þì ãîëä îðîõ
Õîîñîí õ¿í õî÷òîé Øèëñýí þì øèëä ãàðàõ
¯¿äýë Ãîë
Çîðüñîí Øèíý
• Çîâñíû ýöýñò
• Áàÿíáà õîîñîí
æàðãàäàã
• Øàð íàðàí áîð õîíîã