2η θεματική ενότητα θρησκευτικών Δ΄ τάξης Δήμητρα Μυλωνάκη

1. 2.2. Η Μητέρα του ΧριστούΗ Μητέρα του Χριστού
(3 δίωρα)(3 δίωρα)

2. Φτιάξτε μία ακροστιχίδα για τη λέξη ΜΗΤΕΡΑ ή MOTHER

3. I. To πρόσωπο της μητέρας
Από την ελληνική ποίηση
Μάνα! Δεν βρίσκεται λέξη καμία
να’ χει στον ήχο της τόση αρμονία,
σαν ποιός να σ’ άκουσε με στήθος
κρύο,
όνομα θείο;
Παιδί από σπάργανα ζωσμένο ακόμα,
με χάρη ανοίγοντας γλυκά το στόμα,
γυρνάει στον άγγελο που τ’ αγκαλιάζει
και Μάνα! κράζει.
Γεράσιμος Μαρκοράς, Μάνα

4. Στον κόσμο τρέχοντας ο νέος διαβάτης
πέφτει στ’ αγνώριστα βρόχια τσ’ απάτης,
και αναστενάζοντας, Μάνα μου! λέει,
Μάνα! και κλαίει.
Της νιότης φεύγουνε τ’ άνθια κ’ η χάρη
τριγύρω σέρνεται με αργό ποδάρι,
ώσπου στην κλίνη του, σα βαρεμένος,
πέφτει ο καημένος.
Και πριν την ύστερη πνοή του στείλει,
αργά ταράζονται τα κρύα του χείλη,
και με το Μάνα μου! πρώτη φωνή του,
πετά η ψυχή του.

5. Γεώργιος Μαρτινέλλης,
«Η Μάνα»,
«Μάνα» κράζει το παιδάκι,
«Μάνα» ο νιος και «Μάνα» ο γέρος,
«Μάνα» ακούς σε κάθε μέρος,
α! τι όνομα γλυκό.
Τη χαρά σου και τη λύπη,
με τη μάνα τη μοιράζεις,
ποθητά την αγκαλιάζεις,
δεν της κρύβεις μυστικό.
Εις τον κόσμον άλλο πλάσμα,
δεν θα βρεις να σε μαντεύει,
σαν τη μάνα που λατρεύει,
σαν τη μάνα που πονεί.
Την υγειά της, τη ζωή της,
όλα η μάνα τ’ αψηφάει,
για το τέκνο π’ αγαπάει,
για το τέκνο που φιλεί.

6. Όπου τρέχεις, πάντα η μάνα,
με το νου σε συντροφεύει,
σε προσμένει, σε γυρεύει,
μ’ ανυπόμονη καρδιά.
Κι αν σκληρός εσύ φαρμάκια,
την ποτίζεις την καημένη,
πάντα η μάνα σ’ απανταίνει,
με τα ολόθερμα φιλιά.
Δυστυχής όποιος τη χάνει,
ο καημός είναι μεγάλος.
Σαν τη μάνα δεν είν’ άλλος,
εις τον κόσμο θησαυρός.
Κι’ όποιος μάνα πια δεν έχει,
«Μάνα» κράζει στ’ όνειρό του.
Πάντα «Μάνα» στον καημό του,
είν’ ο μόνος στεναγμός!

7. Κοιμάται το παιδάκι μου (νανούρισμα)
Κοιμάται το παιδάκι μου με τη γλυκιά του μάνα.
Kοιμάται το παιδάκι μου στην αργυρή του κούνια,
στην αργυρή και στη χρυσή και στη μαλαματένια.
Kοιμήσου συ, παιδάκι μου, κι εγώ σε νανουρίζω,
κι εγώ την κούνια σου κουνώ, γλυκά να σε κοιμίζω.
Kοιμήσ' αστρί, κοιμήσ' αυγή, κοιμήσου, νιο φεγγάρι,
κοιμήσου, κυρά θάλασσα με το χρυσό σου ψάρι.
Κοιμήσου Νεγράκι (παραδοσιακό
[νανούρισμα] της Καραϊβικής
Κόρα - Mosaic

8. Μάνα
Είναι εκείνη που θα σταθεί στο πλευρό σου, όταν την έχεις ανάγκη,
Είναι το πιάτο το φαγητό,την ώρα που θα πεινάς.
Το κρεβάτι την ώρα που θα νυστάζεις.
Η παραπανίσια κουβέρτα όταν πιάνει ψύχρα τη νύχτα.
Είναι η ζεστασιά, το καταφύγιο σου.
Είναι εκείνη που θέλεις δίπλα σου, όταν σε πιάνει το παράπονο.

9. Οι Μητέρες μέσα από Πίνακες
Ζωγραφικής

10. Ζωγράφος: Γιώργος
Ιακωβίδης

11. Ζωγράφος:
Leon Cogniet
Ο Πίνακας
έχει τίτλο “Ο
Φόνος των
Αθώων”. Τα
μάτια της
μητέρας που
προσπαθεί να
προστατεύσει
το βρέφος
της, σχεδόν
μιλάνε,
σχηματίζουν
φρούριο
μπροστά της,
ενάντια σε
κάθε εχθρό.

12. Ζωγράφος:
Edouard
Manet
Ο Πίνακας
απεικονίζει
μια χαλαρή
και όμως
τρυφερή
στιγμή. Το
κορίτσι
παρατηρεί
τον κόσμο
με τη μητέρα
του δίπλα, η
οποία
διαβάζει και
έχει στην
ποδιά της
ένα κουτάβι.

13. Ζωγράφος:
Νικόλαος
Γύζης

14. Ζωγράφος: Pablo
Picasso

15. Ζωγράφισε κι εσύ τη μητέρα σου

17. Εσύ τι ξέρεις για τη δική σου μητέρα;
Γίνε δαιμόνιος ρεπόρτερ και προσπάθησε να γνωρίσεις όσο καλύτερα
μπορείς τη μητέρα σου κάνοντας ερωτήσεις όχι στην ίδια αλλά στους
ανθρώπους που την ξέρουν πολύ καλά. Μάζεψε όσες περισσότερες
πληροφορίες μπορείς και φτιάξε ένα λεύκωμα γι’ αυτήν που θα μας το
παρουσιάσεις στην τάξη. Μπορείς να το εμπλουτίσεις με ζωγραφιές και
φωτογραφίες. Οι παρακάτω προτάσεις θα σε βοηθήσουν.
Ήταν καλή μαθήτρια;
Έκανε σκανδαλιές όταν ήταν μικρή
και ποιες;
Ποια φαγητά της άρεσαν όταν ήταν μικρή;
Ποια ήταν η πρώτη της καλύτερη φιλενάδα;
Με τι βαθμό έβγαλε το δημοτικό;
Πήγε φροντιστήριο Αγγλικά;
Έκανε κάποιο χόμπι όταν ήταν παιδί;
Ποιο ήταν το αγαπημένο της παιχνίδι;
Ποια ήταν η μεγαλύτερη στενοχώρια που είχε
δώσει στη μαμά της;
Ποια ήταν η μεγαλύτερη χαρά που είχε δώσει
στη μαμά της;
Τη φοβόταν περισσότερο όταν ήταν μικρή;
Για ποιο λόγο τη μάλωνε συνήθως
Η μαμά της;
Πώς έκανε όταν γεννούσε τα παιδιά της;
Κλπ.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Να μη ρωτήσετε τη μητέρα σας
Αλλά τα άλλα πρόσωπα της οικογένειάς
Σας.
Τι είναι λεύκωμα;;;;;;;

18. Η γιορτή της μητέρας
Αν και πολλές χώρες έχουν δικές τους ημερομηνίες για τη γιορτή της
μητέρας, η δεύτερη Κυριακή του Μάη έχει επικρατήσει διεθνώς. Η γιορτή
της μητέρας είναι η μέρα που θα κάτσεις στο σπίτι για να περάσεις χρόνο
με τη μητέρα σου και να την ευχαριστήσεις για όλα όσα έχει κάνει για
σένα. Γι αυτό εκείνη τη μέρα κάνουμε στην καλύτερη μητέρα του κόσμου,
τη δικιά μας μητέρα, δωράκια, της δίνουμε κάρτες με τρυφερά λογάκια,
της κάνουμε χατίρια κλπ.

19. Στην Ελλάδα πάντως η Εκκλησία γιορτάζει τη γιορτή της μητέρας στις 2
Φεβρουαρίου που είναι η γιορτή της Υπαπαντής. Σαν τότε λένε οι γραφές η
Παναγία και ο Ιωσήφ πήγαν τον Ιησού που είχε σαραντίσει στον Ναό. Αυτό
το κάνουν μέχρι και σήμερα οι χριστιανές μητέρες (Σαραντισμός).

20. ιι. Διηγήσεις για τη Μητέρα του
Χριστού

21. Από την παράδοση της Εκκλησίας:
Ιωακείμ και Άννα, Εισόδια της Θεοτόκου
Ο Ιωακείμ και η Άννα ήταν δυο
φτωχοί και ταπεινοί άνθρωποι που
ζούσαν στα Ιεροσόλυμα. Κατάγονταν
και οι δύο από τη βασιλική γενιά του
Δαβίδ και χρόνια ολόκληρα
παρακαλούσαν τον Θεό να τους
χαρίσει ένα παιδί. Η ατεκνία στους
Ισραηλίτες εκείνη την εποχή θεωρείτο
κάτι πολύ κακό. Σε προχωρημένη
ηλικία έγιναν τελικά γονείς και
απέκτησαν την Μαρία. Γι’ αυτό τον
λόγο, όταν η Μαρία ήταν ακόμη
παιδούλα τριών χρονών, την
αφιέρωσαν στον ναό της Ιερουσαλήμ.
Η είσοδος της Μαρίας στον ναό,
ονομάστηκε «Εισόδια» της
Θεοτόκου.

22. Από την ΚΔ: «Χαίρε, κεχαριτωμένη»:
Η προαναγγελία της Γέννησης του Χριστού
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Στην πόλη Ναζαρέτ ζούσε ένα νεαρό
κορίτσι που λεγόταν Μαριάμ. Ήταν
αρραβωνιασμένη με κάποιον που τον
έλεγαν Ιωσήφ.
Μια μέρα παρουσιάστηκε ο άγγελος
στη Μαριάμ και της είπε: «Χαίρε εσύ, η
προικισμένη με τη χάρη του Θεού!» Η
Μαριάμ ταράχτηκε, ο άγγελος όμως
της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ. Θα
γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις
Ιησού. Αυτός θα γίνει σπουδαίος και
θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου».

23. Η Μαριάμ τότε ρώτησε: «Πώς θα
μου συμβεί αυτό, αφού δεν έχω
συζυγικές σχέσεις με κανέναν
άντρα;»
Ο άγγελος της απάντησε: «Το
Άγιο Πνεύμα θα έρθει πάνω σου
και η δύναμη του Θεού θα κάνει
αυτό το θαύμα∙ γι’ αυτό και το
άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα
ονομαστεί Υιός του Θεού. Μάθε
ακόμα ότι η συγγενής σου η
Ελισάβετ θα αποκτήσει κι αυτή
παιδί, αν και είναι πολύ
ηλικιωμένη. Για τον Θεό τίποτα
δεν είναι ακατόρθωτο».
Η Μαριάμ τότε είπε: «Είμαι μια
δούλη του Κυρίου. Ας γίνει το
θέλημά του σ’ εμένα όπως μου
το είπες».

24. Ο Ιωσήφ, όταν άκουσε ότι η Μαρία
περιμένει παιδί, ήθελε να διαλύσει τον
αρραβώνα. Ένας άγγελος όμως,
σταλμένος από τον Θεό, εμφανίστηκε
στον ύπνο του και του είπε: «Ιωσήφ, μη
διστάσεις να πάρεις στο σπίτι σου τη
Μαρία∙ γιατί το παιδί που περιμένει είναι
ο Υιός του Θεού. Θα του δώσεις το
όνομα Ιησούς, που σημαίνει: Ο Θεός
σώζει. Γιατί ο Θεός μέσω αυτού θα σώσει
τον λαό του».
Με όλα αυτά που έγιναν εκπληρώθηκαν
τα λόγια που είχε πει ο προφήτης:
Να, η παρθένος θα μείνει έγκυος
και θα γεννήσει γιο,
και θα του δώσουν το όνομα Εμμανουήλ,
που σημαίνει ο Θεός είναι μαζί μας.
Όταν ξύπνησε ο Ιωσήφ έκανε όπως τον
πρόσταξε ο άγγελος και πήρε στο σπίτι
του τη Μαρία.

25. ΙΙΙ. Γιορτές για τη Μητέρα του
Χριστού
Οι γιορτές για την Παναγία λέγονται Θεομητορικές (= για τη μητέρα
του Θεού).
Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς, κάποιες από αυτές είναι:
1. Η Γέννηση της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου
2. Τα Εισόδια της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 21 Νοεμβρίου
3. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 25
Μαρτίου
4. Η γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής
5. Η Κοίμηση της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου

26. Με εμπιστοσύνη και ελπίδα,
ο Ιωακείμ και η Άννα, που ήταν
πια ηλικιωμένοι, ικέτευαν το Θεό
να τους χαρίσει ένα παιδί, να το
έχουν γλυκιά παρηγοριά στα
γεράματα τους. Μάλιστα η Άννα
έταξε στο Θεό αυτό το παιδί. Και
την ελπίδα τους ο Θεός την έκανε
πραγματικότητα. Τους χάρισε την
Παρθένο Μαρία, που ήταν
ορισμένη να γεννήσει το Σωτήρα
του κόσμου. Τη γέννηση της
Παναγία τη γιορτάζουμε στις 8
Σεπτέμβρη. Την ημέρα αυτή
γιορτάζουν ο Παναγιώτης, η
Μαρία, ο Μαριανός, η Μαριανή, η
Δέσποινα, ο Τσαμπίκος και η
Τσαμπίκα.
Η Γέννηση της Θεοτόκου

27. Ο Ιωακείμ και της η Άννα είχαν
υποσχεθεί στον Θεό πως αν τους
χαρίσει ένα παιδάκι θα το αφιερώσουν
στο ναό Του.
Το κοριτσάκι που απέκτησαν οι ευσεβείς
αυτοί άνθρωποι όταν έγινε τριών ετών, οι
γονείς του το οδήγησαν στην εκκλησία.
Αυτή η είσοδος της Μαρίας στο ναό
ονομάστηκε «Εισόδια της Θεοτόκου».
Την υποδέχτηκε ο Αρχιερέας Ζαχαρίας,
ο οποίος την οδήγησε στο ιερό του
Ναού, στα Άγια των Αγίων. Δώδεκα
χρόνια έμεινε η Παναγία στο ναό. Τα
«Εισόδια της Θεοτόκου» τα
γιορτάζουμε στις 21 Νοεμβρίου. Εκείνη
την ημέρα γιορτάζουν οι Μαρίες και οι
Δέσποινες.
Τα Εισόδια της Θεοτόκου

28. Όταν η Παναγία έγινε δεκαπέντε ετών,
επειδή οι γονείς της είχαν πεθάνει, οι ιερείς
του ναού την αρραβώνιασαν με έναν καλό
άνθρωπο, τον Ιωσήφ. Ο Ιωσήφ παρέλαβε
τη Μαρία και ήρθε στη Ναζαρέτ. Τον
τέταρτο μήνα μετά την έξοδό της απ'
το Ναό, ο αρχάγγελος
Γαβριήλ παρουσιάστηκε μπροστά της και
της ανήγγειλε ότι θα γεννήσει το Σωτήρα
του κόσμου, τον Ιησού Χριστό. Αυτή η
χαρμόσυνη είδηση που έφερε ο
Αρχάγγελος Γαβριήλ στη Μαρία, ότι θα
γίνει η μητέρα του Ιησού Χριστού,
λέγεται «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου»
και γιορτάζεται από την Εκκλησία μας
στις 25 Μαρτίου. Την ημέρα αυτή
γιορτάζουν ο Βαγγέλης, η Βαγγελιώ, η
Άγγελος, η Αγγελική
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

29. Η γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής

30. Γύρω στα 450μχ. ένας βυζαντινός στρα-
τιώτης, Λέοντας στο όνομα, έκοβε βόλ-
τες σ΄ένα δασάκι έξω από την Κωνσταντι-
νούπολη, όταν ξάφνου είδε έναν τυφλό
να του ζητάει νερό. Ο Λέοντας έψαξε,
αλλά δε βρήκε πουθενά νερό.
Τότε όμως, άκουσε μια γυναικεία φωνή
να του λέει:
«Δεν χρειάζεται Λέοντα να αγωνιάς, το ν
ερό είναι δίπλα σου».
Και πάλι άκουσε τη φωνή να τον προ-
στάζει: «Λέων βασιλιά, πάρε απ΄
το νερό αυτό και δώσε στον τυφλό να
πιει και να
πλυθεί». Έτσι έπραξε ο Λέοντας
και αμέσως ο τυφλός είδε! Και ο
Λέοντας κατάλαβε πως εκείνη η φωνή
που του μιλούσε ήταν της Παναγίας! Και
το νερό ήταν ιερό.

31. Και η Παναγία είχε πει άλλη μία αλήθεια,
γιατί ο Λέοντας αργότερα έγινε πράγματι
βασιλιάς! Στο μέρος που ο Λέοντας
βρήκε την πηγή με το νερό οι χριστιανοί
έχτισαν έναν σπουδαίο
ναό αφιερωμένο στην Παναγία τη
Ζωοδόχο Πηγή για να θυμίζει τα
θαύματα της Παναγίας. Άλλωστε
η Παναγία, μητέρα του Χριστού και
μητέρα όλων των χριστιανών,
παραμένει για όλους μας η Πηγή της
Ζωής, καθότι Εκείνη έφερε τη Ζωή,
το Χριστό στον κόσμο.
Αυτού του ιερού Ναού της Υπεραγίας
Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής, τα ε
γκαίνια εορτάζει η Εκκλησία μας την
Παρασκευή της Διακαινησίμου
(Λαμπροβδομάδα).

32. Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Όταν ο Ιησούς Χριστός ήταν πάνω στον σταυρό, έδωσε εντολή και η
Παναγία έμενε από τότε στο σπίτι του Ιωάννη του Ευαγγελιστή. Όταν
ήλθε η στιγμή να τελειώσει την επίγεια ζωή της, άγγελος Κυρίου (η
παράδοση λέει ότι ήταν ο Aρχάγγελος Γαβριήλ) της το έκανε γνωστό
τρεις μέρες πριν.

33. Η χαρά της Θεοτόκου ήταν μεγάλη, γιατί θα συναντούσε το μονογενή της
Υιό και Θεό όλων των ανθρώπων. Πήγε, λοιπόν, και προσευχήθηκε
στο όρος των Ελαιών, όπου συνήθιζε να προσεύχεται και ο Χριστός.
Έπειτα, γύρισε στο σπίτι του Ιωάννη, όπου μίλησε σε όλους για την
κοίμησή της.

34. Η παράδοση αναφέρει ότι την τρίτη ήμερα από την εμφάνιση του
αγγέλου, λίγο πριν κοιμηθεί η Θεοτόκος, οι Απόστολοι δεν ήταν όλοι
στα Ιεροσόλυμα, αλλά σε μακρινούς τόπους όπου κήρυτταν
το Ευαγγέλιο. Τότε, ξαφνικά νεφέλη (σύννεφο) τους άρπαξε και τους
έφερε όλους μπροστά στο κρεβάτι, όπου ήταν ξαπλωμένη η Θεοτόκος και
περίμενε την κοίμηση της.
Όταν εκοιμήθη, με ψαλμούς και ύμνους την τοποθέτησαν στο μνήμα της.
Ένας όμως από τους Αποστόλους (ο Θωμάς όπως λέει η παράδοση) δεν
ήταν παρών στην κηδεία της Θεομήτορος και όταν επέστρεψε μετά από
τρεις ημέρες, ζήτησε να ανοιχτεί ο τάφος, ώστε να προσκυνήσει και αυτός
το Σώμα της Θεοτόκου.

35. Έτσι, άνοιξαν το μνήμα, αλλά
έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι η
Παναγία είχε αναστηθεί σωματικά
και είχε αναληφθεί στους
ουρανούς.
Όλη η ανθρωπότητα, απευθύνεται
με ευγνωμοσύνη στη Θεοτόκο. Η
Εκκλησία μας εορτάζει το γεγονός
αυτό της κοίμησης στις 15
Αυγούστου και η γιορτή αυτή
ονομάζεται και
Δεκαπενταύγουστος. Την ημέρα
αυτή γιορτάζουν οι: Παναγιώτης,
Παναγιώτα, Δέσποινα, Μαρία,
Μαρίκα, Παναγούλα, Γεσθημανή,
Θεοτόκης, Κρυσταλία κ.ά.

36. Το μεγαλύτερο προσκύνημα της Παναγίας βρίσκεται στην Τήνο, όπου ο
εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί τη λαμπρότερη γιορτή.
Χιλιάδες πιστοί, πολλοί μάλιστα γονατιστοί, κάθε χρόνο ανηφορίζουν προς
το Ναό της Ευαγγελίστριας για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην εικόνα
της Παναγίας. Η περιφορά του Επιταφίου και η μεγαλοπρεπής λιτάνευση
της εικόνας σε ολόκληρη τη πόλη δημιουργούν θρησκευτικό δέος και
συγκίνηση.
https://ww
w.youtube
.com/watc
h?
v=CTYRV
EpMkuw

37. Εικόνες και oνόματα, ύμνοι και προσκυνήματα,
ποιήματα και τραγούδια για την Παναγία

38. Ορθόδοξες εικόνες της Παναγίας
Η πίστη και η αγάπη των χριστιανών για την Παναγία φαίνεται και από
τις χιλιάδες εικόνες που έχουν ζωγραφίσει γι αυτήν. Μία σπουδαία εικόνα
είναι η αυτή του Ευαγγελισμού.

39. Διαβάζουμε την εικόνα του Ευαγγελισμού
Όσα ο ευαγγελιστής Λουκάς
αφηγείται για το γεγονός του
Ευαγγελισμού και όσα διαλαλούν οι
ύμνοι της γιορτής με την γλώσσα της
ποίησης, τα βλέπουμε
ζωγραφισμένα στην βυζαντινή
εικόνα του Ευαγγελισμού με
αρμονικές γραμμές και όμορφα
χρώματα.
Τα δυο πρόσωπα της εικόνας είναι ο
Αρχάγγελος Γαβριήλ και η Παναγία.
Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ φέρνει το
χαρμόσυνο άγγελμα στην Μαρία. Ως
αγγελιοφόρος του Θεού κρατάει
σκήπτρο στο αριστερό του χέρι.
Εικονίζεται ορμητικός και γεμάτος
χαρά γιατί είναι σπουδαία η είδηση
που φέρνει. Ο Ευαγγελισμός, φορητή εικόνα, αρχές 14ου αι., Αχρίδα, Παναγία Περίβλεπτος

40. Η φτερούγα του, ανοιχτή
προς τον ουρανό, σαν να
πετάει ακόμη, ενώ απλώνει
το χέρι του προς την
Θεοτόκο, και έτσι είναι σα να
ακούμε τον χαιρετισμό του:
"Χαίρε Κεχαριτωμένη".Ο
Ευαγγελισμός, φορητή
εικόνα, αρχές 14ου αι.,
Αχρίδα, Παναγία
Περίβλεπτος
Απέναντί του, η Παναγία
εικονίζεται καθισμένη σε έναν
περίτεχνο θρόνο. Μ’ αυτό, ο
αγιογράφος θέλει να τονίσει
την υπεροχή της απέναντι
στον αρχάγγελο.

41. Αποφεύγει να κοιτάξει τον
επισκέπτη της. Η ταραχή και
η έκπληξή της από το
απρόσμενο γεγονός
φανερώνεται από τον τρόπο
που κρατά το κουβάρι με το
πορφυρό νήμα στο χέρι της.
Με το κεφάλι της ελαφρά
σκυμμένο και το άλλο χέρι
της μπροστά στο στήθος,
δηλώνει αυτοσυγκράτηση
και υποταγή. Είναι όλη η
στάση της που δείχνει την
συγκατάθεσή της στο
θέλημα του Θεού. Από τον
ουρανό, μια δέσμη θεϊκού
φωτός γλυκαίνει το
πρόσωπό της.

42. Εικόνες της Παναγίας από όλον τον κόσμο

43. Η Παναγία του
Glastonbury
κρατάει στο χέρι της ένα
κλαδί από τον θάμνο του
Glastonbury , τα ανθισμένα
λευκάγκαθα, ο οποίος
ανθίζει δύο φορές το χρόνο.
Στα περιθώρια της εικόνας
βλέπουμε πολλές εικόνες
από αγίους του
Glastonbury:
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ
βρίσκεται στην κορυφή της
εικόνας.

44. Παναγία Βασίλισσα της
Γαλλίας (Notre Dame
Reine de France

45. Παναγία Τσζεστόκοβα
(Μαύρη Μαντόνα),
Πολωνία

46. Η Παναγία
του Βάλαμο (Φινλανδία)

47. Παναγία
Μοζαμβικάνα η
Φωτοδότρα
(Μοζαμβίκη,
Αφρική)

48. Παναγία
Αριζονίτισσα
(Αριζόνα,
ΗΠΑ)

49. Εικόνα της Θεοτόκου
στην ιερά μονή Αγίου
Γερμανού της
Αλάσκας,

50. Η μυροβλύτισσα
εικόνα της
Παναγίας από τη
Χαβάη

51. Παναγία η
Τοροντόεσσα
(Τορόντο Καναδά)

52. Παναγία Σεϊδανάγια
(El Chagoura = «η
διάσημη»), Συρία

53. Παναγία του
Όρους
Χαματούρα
(Λίβανος)

54. Η αχειροποίητη
εικόνα της
Παναγίας
Ιεροσολυμίτισσας,
που βρίσκεται στον
Τάφο της
Θεοτόκου στη
Γεθσημανή (Άγιοι
Τόποι - Ισραήλ)

55. Ορθόδοξη εικόνα
της Παναγίας από
την Ιαπωνία

56. Ονόματα και προσωνύμια της Παναγίας
Η πίστη, η αγάπη και η
εφευρετικότητα όχι μόνο των
καλλιτεχνών και των λογίων,
αλλά και του απλού πιστού
λαού προς την Παναγία
φαίνεται και από τις
προσωνυμίες που της έχουν
δώσει.
Ξεπερνούν τις τριακόσιες
και μπορούν να χωριστούν
σε οκτώ κατηγορίες:

57. 1. Από την εικόνα της
(Βρεφοκρατούσα,
Γλυκοφιλούσα,
Γαλακτοτροφούσα, Πλατυτέρα
των Ουρανών, Οδηγήτρια
κ.ά.)
Παναγία Βρεφοκρατούσα

58. 2. Από τον τόπο της
(Παναγία η Αθηνιώτισσα, η
Βουρλιώτισσα, η Κάμπου, η
Θαλασσινή, η των Χαλκέων
κ.ά.)
Παναγία η Θαλασσινή

59. 3. Από την τεχνοτροπία του ναού της (Θολοσκέπαστη,
Μολυβδοσκέπαστη, Πελεκητή κ.ά.)
Παναγία η Μολυβδοσκέπαστη

60. 4. Από το όνομα του κτήτορα του ναού ή της Μονής της (η Καπνικαρέα κ.ά.)
Παναγιά η Καπνικαρέα
Η Εκκλησία της Παναγίας Καπνικαρέας βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και
ονομάζεται έτσι από αυτόν που την έκτισε, ο οποίος εισέπραττε ένα φόρο οικοδομών
στα χρόνια του Βυζαντίου, τον καπνικό φόρο.

61. 5. Από τον μήνα που εορτάζεται (Βρεχούσα, Αυγουστιανή,
Μεσοσπορίτισσα κ.ά.)

62. 6. Από τα θαύματα της
Παναγίας (Γοργοϋπήκοος,
Ελεούσα, Παρηγορήτρα,
Παυσολύπη, Φανερωμένη,
Μυροβλύτισσα κ.ά.)

63. 7. Εγκωμιαστικά από την έξαρση της αγάπης των πιστών. Συνήθως
χρησιμοποιείται επίθετο με πρώτο συνθετικό τον χρυσό
(Χρυσοσπηλιώτισσα, Χρυσοπηγή, Χρυσογαλούσα κ.ά.) Υπάρχουν
όμως και άλλα, όπως Αγγελόκτιστη, Αερινή, Αναφωνήτρα, Επίσκεψις,
Παντάνασσα, Τρανή, Χιλιαρμενίτισσα, Ανθοφορούσα, Ασπροφορούσα.

64. 8. Αυτά που τις έδωσαν οι Υμνογράφοι της Εκκλησίας (κυρίως
προέρχονται από τον Ακάθιστο Ύμνο: Αμόλυντος, Υψηλοτέρα, Καθέδρα,
Κλίμαξ, Σκέπη, Πόλη, Παράκλησις, Επίσκεψις, Καταφυγή, Κεχαριτωμένη,
Χώρα του Αχώρητου, Όρος Αλατόμητον, Ρόδο το Αμάραντον κ.ά.)

65. Βρείτε και φέρτε 40 προσωνύμια που έχουμε δώσει στη
Μητέρα του Χριστού. Βάλτε τα σε αλφαβητική σειρά.
Τι προσωνύμια έχει η Παναγία στο χωριό ή την πόλη σας;

66. Οι Χαιρετισμοί
Οι Χαιρετισμοί ή αλλιώς Ακάθιστος
Ύμνος είναι ένα μεγάλο και
σπουδαίο ποίημα, γραμμένο τον
6ο αιώνα μ.Χ., που μιλάει στην
Παναγία και της λέει επαίνους,
ευχαριστίες και προσευχές.
Το ποίημα αυτό μπορεί να μην το
καταλαβαίνετε εσείς που είστε
παιδιά, αλλά μιλάει με πολύ
όμορφα λόγια για το Χριστό και την
Παναγία και με αυτό ζητάμε εμείς
οι άνθρωποι τη βοήθειά τους για
να είμαστε καλοί χριστιανοί.

67. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ψάλλει τους
Χαιρετισμούς κάθε Παρασκευή
βράδυ, τις πρώτες 5 εβδομάδες της
Μεγάλης Σαρακοστής. Για την
ακρίβεια, κόβουμε τους
Χαιρετισμούς σε 4 κομμάτια
(λέγονται «4 στάσεις») και λέμε από
ένα κάθε Παρασκευή, ενώ την 5η
Παρασκευή λέγεται ολόκληρο το
έργο.
Ποιητής των Χαιρετισμών είναι
μάλλον ο άγιος Ρωμανός ο
Μελωδός, ένας από τους
μεγαλύτερους ελληνόγλωσσους
ποιητές όλων των εποχών. Το
ποίημα είναι μελοποιημένο (έχει
μουσική) και έχει 24 στροφές, που
αρχίζουν, με τη σειρά, από τα 24
γράμματα της αλφαβήτου.

68. Τον 7ο αιώνα, όταν οι Άβαροι επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, ο
λαός της κλεισμένος στην Αγια-Σοφία έψαλε όρθιος τον Ακάθιστο Ύμνο
(από εκεί και το όνομά του) με την ελπίδα ότι θα τους βοηθήσει σε αυτή
τη δύσκολη στιγμή η Παναγία, πράγμα που έγινε και η Πόλη σώθηκε.
Τότε μάλλον γράφτηκε και το πασίγνωστο αρχικό τροπάριο «Τη
Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια».

69. Ο Παρακλητικός Κανόνας
Τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου ψάλλονται, κάθε απόγευμα στις
εκκλησίες μας, οι ωραίες και πολ κατανυκτικ ς ακολουθίες, προςὺ ὲ
τιμ ν της Παναγίας, που είναι γνωστ ς ως «Παρακλήσεις». Πρόκειταιὴ ὲ
για τους δύο Παρακλητικούς Κανόνες, τον Μικρό και τον Μεγάλο.

70. Ονομάζονται «Παρακλητικοί», επειδ οι πιστοί, ικετεύουν καιὴ
παρακαλούν την Παναγία να παρακαλέσει τον Γιο της να τους βοηθήσει.
Με άλλα λόγια, οι δύο παρακλητικο κανόνες είναι σπαραξικάρδιεςὶ
προσευχές του πονεμένου και βασανισμένου λαού μας προς τη Μητέρα
του Κυρίου, για να βρουν παρηγοριά και ανακούφιση στους πόνους και
τα βάσανά τους.

71. Μοναστήρια και ναοί αφιερωμένοι στην
Παναγία

72. Το περιβόλι της Παναγιάς (Άγιον Όρος)
Είπαμε ότι το Άγιον Όρος είναι όλο αφιερωμένο στην Παναγία.
Αναρωτηθήκατε γιατί; Γιατί αυτό το μέρος ειδικά αφιερώθηκε στην
Παναγία και όχι κάποιο άλλο;

73. Η παράδοση λέει ότι η Θεοτόκος μαζί με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη ταξίδευαν στην
Κύπρο για να επισκεφθούν τον Λάζαρο και λόγω φοβερής θαλασσοταραχής
βρέθηκαν τελικά στον Άθω και αποβιβάστηκαν στην ακτή όπου βρίσκεται σήμερα η
Ιερά Μονή των Ιβήρων.

74. Εκεί η Θεοτόκος θαυμάζοντας το χώρο και την ωραία φύση και παρακάλεσε
τον Κύριο να της χαρίσει τον τόπο αυτό. Ακούσθηκε τότε φωνή εξ ουρανού
που είπε: "Έστω ο τόπος ούτος κλήρος σός και περιβόλαιον σόν καί
παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι".

75. Έτσι το Άγιο Όρος καθιερώθηκε να λέγεται «Κλήρος και περιβόλι της
Παναγιάς» και είναι ένα μέρος που αφιερώθηκε σε αυτήν και τη λατρεία
της. Είναι μάλιστα τόπος προσευχής, πίστης και ασκητισμού γι' αυτό και
λέγεται Άγιον Όρος.

76. Παναγία του Κύκκου (Κύπρος)
​Η Ιερά Μονή της Παναγίας του Κύκκου είναι μια από τις τρεις μεγαλύτερες
και ιστορικότερες Ιερές Μονές της Κύπρου.

77. Στο μοναστήρι αυτό υπάρχει η
εικόνα της Παναγίας της
Ελεούσας (του Κύκκου) που
παρουσιάζει την Παναγία
βρεφοκρατούσα από τη δεξιά
πλευρά, που η παράδοση λέει
ότι την έχει ζωγραφίσει ο ίδιο ο
Ευαγγελιστής Λουκάς.

78. Ευαγγελίστρια της Τήνου
Ο ναός της Παναγίας της Τήνου κτίστηκε σε σημείο όπου βρέθηκε εικόνα της
Παναγίας. Η εικόνα ανακαλύφθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1823. Χρειάστηκαν
πολλά χρήματα για να ολοκληρωθεί ο ναός και βοήθησαν πάρα πολύ ο λαός
της Τήνου, αλλά και χριστιανοί από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.

79. Σήμερα στην Τήνο ο επισκέπτης μπορεί να δει την πανέμορφη εκκλησία με
την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, ένα θαυμάσιο πολυόροφο μαρμάρινο
καμπαναριό, αλλά και μουσείο με έργα Τηνίων καλλιτεχνών, ξύλινη
θαυματουργή εικόνα του Ευαγγελισμού, τάματα και αφιερώματα των πιστών
και πάρα πολλά άλλα θρησκευτικά έργα και έργα τέχνης.

80. Ποιήματα και τραγούδια για την Παναγία
Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός, φαντάζεται κάπως έτσι τη σκηνή που ο Ιωσήφ
φέρνει τη Μαρία στο σπίτι του στη Ναζαρέτ:
Ολόγυρα το ζώνουνε τα περιβόλια πλήθος,
κι είν’ απ’ ασβέστη οι τοίχοι του κι απ’ άχερο η σκεπή∙
κι απ’ έξω αχνάρια της δουλειάς, ξαλάφρωμα στο στήθος,
οι φλούδες οι μυριστικές του ξύλου κι η σιωπή.
Τα λίγα σύνεργα στητά ξοπίσω από τη θύρα
παραμερίζει ο Ιωσήφ η κόρη να διαβεί.
Θάμπος τα φρένα του κρατεί, καθώς κοιτάζει γύρα
μια λάμψη να ξεχύνεται, μιαν αστραπή βουβή …

81. Τέλος, τολμάει τα χείλη του ν’ ανοίξει: «Είναι δικό σου
το σπίτι, ο κήπος γύρω μας ‘πο τούτη τη στιγμή.
Κι εγώ ο υπήκοος του Θεού κι αρραβωνιαστικός σου
φεύγω στ’ αντίκρυ το χωριό να χτίσω οικοδομή …»
Μένει μονάχη η Μαριάμ, κοιτάζει ολόγυρά της,
βάζει σε τάξη σιωπηλά την φτωχική στρωμνή,
στει το τραπέζι σε γωνιά βαθιά στην καμαρά της
και δίπλα στο παράθυρο το χαμηλό σκαμνί …

82. Κ. Βάρναλης, Οι πόνοι της Παναγιάς
Πού να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι
κακοί;
Σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποιάν κορφήν
ερημική;
Δεν θα σε μάθω να μιλάς και τα’ αδικο φωνάζεις.
Ξέρω, πως θα’ χεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο
γλυκή,
Που με τα βρόχια της οργής ταχιά θενά σπαράξεις.
……………………………………………..
Κι αν κάποτε τα φρένα σου το Δίκιο, φως της
αστραπής,
κι η Αλήθεια σου κτυπήσουνε, παιδάκι μου, να μην
το πεις.
Θεριά οι ανθρώποι δεν μπορούν να το σηκώσουν.
Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή απ’ την αλήθεια της
σιωπής.
Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε
σταυρώσουν.

83. Νικηφόρος Βρεττάκος, "Η χαρά της Παναγιάς"
Η Παναγιά χτενίζει τα χρυσά της μαλλιά στο μικρό της παράθυρο
μια θαλασσιά πεταλούδα πετά γύρω απ' τη μια της πλεξούδα που
κρέμεται. Βασιλεύει ο ήλιος.
Ο Ιωσήφ ανεβαίνει πιο ψηλά να της κόψει ένα κόκκινο άνθος.

84. Στη μαύρη Παναγιά
Καλή μου Μητέρα Παναγιά, οι κίτρινοι σου
δάνεισαν το χρώμα τους,
οι κόκκινοι σ’ έκαναν ίδια με τις γυναίκες τους.
Θα αρνηθείς το δικό μας, το μαύρο χρώμα;
Αλλά από την ημέρα της Κοίμησής σου,
από κείνη τη δοξασμένη μέρα
που σε δέχτηκαν οι ουρανοί,
δεν έχεις πια χρώμα.
Μάλλον έχεις όλα τα χρώματα:
Είσαι κίτρινη με τους κίτρινους,
με τους κόκκινους κόκκινη,
είσαι λευκή με τους λευκούς
και με τους μαύρους μαύρη.
Είσαι μια Μάνα με τόσα παιδιά,
τόσο διαφορετικά
κι όμως ενωμένα κοντά σου.
Πατήρ Αλβέρτος, από το Κογκό

85. Ν. Γκάτσος / Μ. Χατζιδάκις, Μια Παναγιά
Μια Παναγιά
μιαν αγάπη μου έχω κλείσει
σε ερημοκλήσι αλαργινό.
Κάθε βραδιά
Της καρδιάς την πόρτα ανοίγω
κοιτάζω λίγο
και προσκυνώ.
Πότε θα `ρθει, πότε θα `ρθει
το καλοκαίρι
πότε τ’ αστέρι θ’ αναστηθεί
να σου φορέσω στα μαλλιά
χρυσό στεφάνι
σαν πυροφάνι σ’ ακρογιαλιά.
https://www.youtube.com/watch?v=QiIBFb45TDo

86. Ο Ιησούς δωδεκαετής
Τα χρόνια περνούσαν. Ο
Ιησούς μεγάλωνε όπως όλα τα
Εβραιόπουλα εκείνης της
εποχής. Κάθε χρόνο το Πάσχα,
όπως και οι περισσότεροι
Ισραηλίτες, οι γονείς του
συνήθιζαν να πηγαίνουν στα
Ιεροσόλυμα, για να γιορτάσουν
τη μεγάλη γιορτή. Κι αυτή τη
χρονιά που ο Ιησούς ήταν
δώδεκα ετών, ξεκίνησαν με μια
μεγάλη συντροφιά από τη
Ναζαρέτ, έφτασαν στα
Ιεροσόλυμα και πήραν μέρος
στις τελετές και τις γιορτές.
Ύστερα ξεκίνησαν για το ταξίδι
του γυρισμού πάλι πολλοί μαζί.

87. Μετά από μιας ημέρας
δρόμο, όταν στάθηκαν για να
περάσουν τη νύχτα, η Μαρία
και ο Ιωσήφ αναζήτησαν τον
Ιησού. Δεν ήταν μαζί τους
όλη μέρα, αλλά πίστεψαν ότι
θα περπατούσε παρέα με
άλλα παιδιά. Όταν δεν τον
βρήκαν πουθενά, σ’ όλη τη
συντροφιά των
προσκυνητών, γύρισαν πίσω
στα Ιεροσόλυμα, γεμάτοι
αγωνία για το χαμένο τους
παιδί. Μάταια τον έψαξαν σ’
όλη την πόλη.

88. Τέλος
ξαναπήγαν
στον Ναό
κι εκεί τον
βρήκαν
καθισμένο
ανάμεσα
σε σοφούς
δασκάλους
με τους
οποίους
συζητούσε
σαν να
ήταν
όμοιος μ’
αυτούς.

89. Απαντούσε στα ερωτήματά τους
και υπέβαλλε κι αυτός ερωτήσεις
με πολλή σοβαρότητα και σοφία.

90. «Παιδί μου, τι είναι αυτό που μας έκανες; Παντού σε γυρεύαμε με πολλή
αγωνία», είπε η Μαρία αναστατωμένη. Ήταν δικαιολογημένη η Μαρία που
είχε αναστατωθεί;

91. Κι ο Ιησούς με
πραότητα αποκρίθηκε:
«Γιατί με ψάχνατε; Δεν
ξέρατε ότι θα βρίσκομαι
εδώ στο Ναό, στο σπίτι
του Πατέρα μου;».
Ακολούθησε ωστόσο
τους γονείς του στη
Ναζαρέτ κι έζησε μαζί
τους υπακούοντας σ’
αυτούς.

92. Κι η μητέρα του
κρατούσε μες στην
καρδιά της σαν
πολύτιμο θησαυρό όλα
του τα λόγια. Κι ο
Ιησούς προόδευε σε
σοφία και σε χάρη που
του έδινε ο Θεός.
Ξέρετε χωριά, εκκλησίες
ή εικόνες που έχουν
το όνομα της
Παναγίας;
Ξέρετε κάποιο τραγούδι
που αναφέρεται στην
Παναγία; Να το φέρτε
στην τάξη.

93. Προσκυνηματικό ταξίδι σε έναν ναό της Παναγίας
Επισκεφτείτε με την ομάδα σας έναν ναό ή μοναστήρι της Παναγίας σε όποια
πόλη θέλετε. Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε γι’ αυτόν, γυρίστε στην
τάξη, πείτε μας τι μάθατε γι’ αυτόν και δείξτε μας τα αναμνηστικά σας. Πιο
συγκεκριμένα πρέπει να φέρετε στην τάξη τα εξής:
1. Το όνομα του ναού και την πόλη στην οποία βρίσκεται
2. Την εικόνα της Παναγίας και το προσωνύμιό της
3. Φωτογραφία σας μπροστά στο ναό
4. Μερικές σημαντικές πληροφορίες για τον ναό.
5. Μία προσευχή που κάνατε όσο ήσασταν στο ναό.
6. Πότε γιορτάζει αυτός ο ναός; Γίνεται πανηγύρι; Αν ναι να πάτε και να
γράψετε πώς τα περάσατε και τι φάγατε. Να φέρετε φωτογραφία σας από
το πανηγύρι.
7. Τα εισιτήριά σας.
8. Λογαριασμό. Πόσα χρήματα χαλάσατε συνολικά για εισιτήρια, φαγητά,
καφέδες, παγωτά, κεριά κλπ.

94. Η μητέρα του Χριστού στο Κοράνιο
Το Κοράνι δέχεται ότι ο
Ιησούς γεννήθηκε «εκ
Μαρίας της Παρθένου».
Δίνει, εξαιρετικά τιμητική
θέση στην Παναγία και μιλάει
πολλές φορές γι’ αυτήν με
πολύ μεγάλη ευλάβεια. Την
ονομάζει Μαριάμ και την
χαρακτηρίζει «άσπιλη
παρθένο», «ενάρετη μητέρα
του Ιησού», «αγνή από κάθε
κηλίδα ανάμεσα σε όλες τις
γυναίκες».
Ένα ολόκληρο κεφάλαιο, το
19, ονομάζεται Σούρα
Μαριάμ και είναι αφιερωμένο
σ’ αυτήν.

95. Ως θαύματα που έχουν σχέση με
τη ζωή της περιγράφονται: η
εκλογή της ανάμεσα σ’ όλες τις
γυναίκες του κόσμου, η γέννησή
της, τα νεανικά της χρόνια, η
σύλληψη του Ιησού. Σε πολλά
μέρη του Κορανίου τονίζεται ότι ο
Ιησούς γεννήθηκε με τρόπο
υπερφυσικό από την «αγία
Παρθένο Μαριάμ» και από το
«πνεύμα του Θεού». Μάλιστα, ο
Ιησούς αναφέρεται ως «Ιησούς, ο
υιός της Μαριάμ», αν και οι
Άραβες πάντοτε όταν
αναφέρονται σε κάποιον λένε ότι
είναι γιος κάποιου άνδρα. Αυτή η
αναφορά είναι ιδιαίτερα τιμητική
για τη Μαριάμ, δείχνει πόσο
σημαντικό πρόσωπο τη θεωρούν
ότι είναι.

96. Οι μουσουλμάνοι τη
σέβονται ως μητέρα του
Μεσσία και όχι ως Θεοτόκο
(μητέρα του Θεού). Δε
δυσκολεύονται όμως να την
επικαλεσθούν ως
«Δέσποινά μας, κυρία μας
Μαριάμ». Ένας κορανικός
στίχος, που δείχνει το
μέγεθος της τιμής που
δόθηκε από τον Αλλάχ στον
Ιησού και τη μητέρα του,
γράφει ότι τους κατέστησε
«σημείον του σύμπαντος
κόσμου», δηλαδή, κάτι
εξαιρετικά μοναδικό και
σημαντικό για όλη την κτίση,
θα λέγαμε.

97. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Δήμητρα Μυλωνάκη