Η επικοινωνία και οι ανθρώπινες σχέσεις συνδέονται άρρηκτα. Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις διαμορφώνονται, µε την αμοιβαία ανταλλαγή και µεταβίβαση σκέψεων, ιδεών, απόψεων, συναισθημάτων και άλλων πληροφοριών μεταξύ των ατόμων. Η καλή επικοινωνία, είναι ο κεντρικός άξονας που οδηγεί το άτομο, να εξελιχθεί να αποκτήσει δεξιότητες και να δημιουργήσει θετικές σχέσεις με τα μέλη του οικογενειακού, φιλικού, κοινωνικού και επαγγελματικού του περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, η εκπαίδευση καταλαμβάνει συνεχώς όλο και μεγαλύτερο μέρος στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Από αυτή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η παραγωγή του κατάλληλου σε ποσότητα και ποιότητα εργατικού δυναμικού που είναι απαραίτητο για να μπορεί η οικονομία της κάθε κοινωνίας να ανταποκριθεί με επιτυχία στο διεθνή ανταγωνισμό και να αυξήσει την παραγωγικότητά της. Κυρίως όμως, η εκπαίδευση αποτελεί μια κοινωνική διαδικασία μάθησης που χρησιμεύει να ενδυναμώσει τα άτομα μιας κοινωνίας και να τα περιλάβει ως πολίτες στις συλλογικές δραστηριότητες, που στοχεύουν στην κοινωνική ανάπτυξη. Η επιτυχία μιας αποτελεσματικής εκπαίδευσης ενηλίκων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον εκπαιδευτή, ο οποίος καταστρώνει τη στρατηγική του στην Μετασχηματίζουσα Μάθηση παρακάμπτοντας τα εμπόδια που συναντούν οι εκπαιδευόμενοι ενήλικες και επιλέγοντας τα σωστά Κανάλια Επικοινωνίας. Σημαντικοί παράγοντες θεωρούνται, η ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων, η αξιοποίηση των εμπειριών τους καθώς και η διαμόρφωση μαθησιακού κλίματος που χαρακτηρίζεται από συνεργατικό πνεύμα και ουσιαστική επικοινωνία. Στην Ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας σημαντικό ρόλο έχουν η «Σύναψη Εκπαιδευτικού Συμβολαίου» και η «Αρχή της Συνεξέλιξης» στην ομαδική δυναμική η αποδόμηση θέσεων και ανασύσταση στάσεων μέσω των τεχνικών μάθησης «Παιχνίδι Ρόλων» και «Προσομοίωση». Τέλος, η επιτυχημένη αποτελεσματικότητα των δράσεων ενός ατόμου, στα επίπεδα ενασχόλησης του (εκπαίδευση, οικογένεια, επιχείρηση κα) χαρακτηρίζεται ως άµεσο αποτέλεσµα μιας αμφίδρομης και καλής επικοινωνίας ανάμεσα εμπλεκομένων μερών

1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
& ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, 17671 ΑΘΗΝΑ
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ΓΡΙΒΑΙΩΝ 6, 10680, Αθήνα
ΤΗΛ: 210-3635701,
www.eef.gr
Email: eef.athens@gmail.com
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ
KΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ
www.inoek.gr - Email:info@inoek.gr

2. Παιχνίδια Ρόλων και Προσομοίωσης στην Μετασχηματίζουσα Μάθηση
ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ-ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ
Communication Specialist, Creative Thinker, Author
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» Εργαλείο Εκπαίδευσης και Μάθησης
Evgenia.GR

3. 3
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
The New Age Authority
Επικοινωνία, ορίζεται ως η διαδικασία μεταβίβασης ενέργειας,
πληροφοριών και νοημάτων (σκέψεις, ιδέες, συναισθήματα) από τον
αποστολέα-πομπό σε έναν απο-δέκτη, είτε με προφορικό, είτε με
γραπτό λόγο. Στόχος του πομπού είναι η κατανόηση των μηνυμάτων
που στέλνει στον δέκτη, ώστε να επηρεάσουν ανάλογα τη
συμπεριφορά του.
Τυπική και Άτυπη
Άµεση και Έµµεση
Εσωτερική και Εξωτερική
Λεκτική και µη Λεκτική
Evgenia.GR
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

4. 4
Επιθυμία: Όταν ένας πομπός ή πηγή (άνθρωπος ή ομάδα) έχει την επιθυμία να μεταβιβάσει μία
πληροφορία, μία σκέψη κτλ. αρχίζει η διαδικασία της επικοινωνίας .
Κωδικοποίηση: Ο πομπός κωδικοποιεί αυτό που θέλει να μεταβιβάσει με τη χρήση ενός κώδικα
λέξεων, συμβόλων, κινήσεων κτλ., σχηματίζοντας ένα μήνυμα.
Μεταβίβαση: Μέσω καναλιών (μέσων) επικοινωνίας ή δικτύων μεταβιβάζει το μήνυμα στο δέκτη.
Λήψη – Αποκωδικοποίηση – Αποτέλεσμα: Ο δέκτης λαμβάνει το μήνυμα, το αποκωδικοποιεί, το
ερμηνεύει και τελικά γνωρίζει, αντιλαμβάνεται, κατανοεί, αισθάνεται αυτό που ο πομπός
επιθυμούσε να μεταβιβάσει. Η επικοινωνία συνήθως επιφέρει πολλαπλά αποτελέσματα όπως να
επηρεάζει τη γνώση, τη σκέψη, την ιδεολογία, τα αισθήματα, τη συμπεριφορά του παραλήπτη.
Μηχανισμός Ελέγχου (feed-back): Με τον μηχανισμό έλεγχου, ο πομπός πληροφορείται για την
εξέλιξη του μηνύματός του.
Λήψη
Αποκωδικοποίηση
Αποτέλεσμα
Μηχανισμός
Ελέγχου
Κωδικοποίηση ΜεταβίβασηΕπιθυμία
Feed-back
H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Communications Process
Evgenia.GR
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ

5. στην Ομαδική Δυναμική
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΚΑΝΑΛΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Evgenia.GR
Η µετατροπή του µηνύµατος σε συµβολική µορφή, από
τον αποστολέα, λαµβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά του παραλήπτη, ώστε να είναι δυνατή η
αποκωδικοποίηση του, η οποία µπορεί να είναι λεκτική
ή µη λεκτική, καθώς µπορεί να γίνεται µε σύµβολα ή
σήµατα, ή να είναι συνδυασµός λεκτικής και µη λεκτικής
µορφής.
Επηρεάζεται από υποκειµενικούςπαράγοντες, όπως η
προσωπικότητα του αποστολέα, οι ικανότητες και οι
πεποιθήσεις του, οι γνώσεις και οι εµπειρίες του, αλλά
και από τους περιορισµούς που θέτει το κανάλι - µέσο
επικοινωνίας, µέσω του οποίου θα γίνει η µετάδοση.
Η επιλογή του µέσου καθορίζεται από τη φύση και το
περιεχόµενο του µηνύµατος και από τον τελικό
αποδέκτη, με βασικό κριτήριο τη µικρότερη δυνατή
παραµόρφωση του µηνύµατος.
Ο άνθρωπος ανακάλυψε με δημιουργικότητα διάφορα
μέσα επικοινωνίας, όπως ηχητικά και οπτικά σήματα,
σήματα καπνού και φωτιάς, γραφή και κωδικοποιημένη
γραφή. Από τους ημεροδρόμους στην Αρχαία Ελλάδα
και τη χρήση ζώων (περιστέρια ), έφθασε έως το
τηλέφωνο και την πιο γρήγορη μορφή επικοινωνίας, το
internet (mail, forum, sms).
5

6. Σύμφωνα με τον
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Τα έξι βασικά συστατικά που πρέπει να υπάρχει επιτυχημένη επικοινωνία
6
ΕΥΡΥΤΗΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
ΑΚΡΟΑΣΗ
ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
Σύμφωνα με τον P. Mucchielli, εφόσον
προσέχουμε, κατά προσέγγιση, συγκρατούμε:
• 10% από αυτά που διαβάζουμε
• 20% από αυτά που ακούμε
• 30% από αυτά που βλέπουμε
• 50% από αυτά που βλέπουμε & ακούμε
ταυτόχρονα
• 80% από αυτά που λέμε
• 90% από αυτά που λέμε, ενώ ταυτόχρονα
εκτελούμε πράξεις που απαιτούν σκέψη και στις
οποίες εμπλεκόμαστε ενεργητικά (Courau, 2000).
Ανάμεσα στις δημοφιλέστερες επαγγελματικές
δεξιότητες, η κυριότερη είναι η επικοινωνία, η
οποία επηρεάζει όλες τις υπόλοιπες. Αυτές είναι:
Evgenia.GR
ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΑΦΗΝΕΙΑ
ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ

7. Evgenia.GR
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
“ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΣΗΚΩΘΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙΣ!
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΠΙΣΗΣ ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΙΣ!”
Sir Winston Leonard Spencer-Churchill,
Prime minister of United Kingdom

8. ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Διάλογος – Ακρόαση - Ενσυναίσθηση
Evgenia.GR
Ο διάλογος είναι αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης φύσης
Προωθεί την ισοτιμία των ατόμων καθώς οφείλει να στηρίζεται στο σεβασμό, στην αγάπη
και στην ανοχή ανάμεσα των συνομιλητών.
Η διαδικασία του διάλογου, όταν σέβεται την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του ατόμου,
γίνεται εργαλείο μετασχηματισμού της κοινωνίας και κεντρικό ζήτημα της εκπαίδευσης.
Για να έχει η προφορική επικοινωνία επιτυχία, επιβάλλεται να είναι όχι μόνο ο πομπός καλός
μεταβιβαστής μηνύματος, αλλά συγχρόνως και ο δέκτης καλός ακροατής
Η Ακρόαση, είναι η προσεκτική παρακολούθηση ομιλίας, μουσικού έργου ή άλλης
πηγής ήχου.
Η προσοχή που δίνεται στη συνομιλία µεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόµων επηρεάζεται από
τα κίνητρα και τα αισθήµατα που έχουν τα άτοµα, τα οποία βέβαια δεν είναι σταθερά αλλά
μεταβάλλονται. Επομένως η προσοχή προς κάποιον οµιλητή είναι µια εκλεκτική διαδικασία
κατά τη διάρκεια της οποίας το άτομο επιλέγει από όσα ακούει εκείνα που ταιριάζουν στις
ανάγκες και στους σκοπούς του.
Πολλά προβλήµατα που προκύπτουν στην επικοινωνία οφείλονται στο γεγονός ότι δε
δίνεται η απαραίτητη προσοχή κατά τη διάρκεια της συνοµιλίας καθως, οι περισσότεροι
άνθρωποι δεν είναι καλοί ακροατές. Πολλές φορές, τα πρώτα λόγια ενός οµιλητή αποτελούν
για τον συνομιλητή, απλά το έναυσµα των συλλογισµών του. Έτσι όσο χρόνο κάνει ο
πρώτος, να ολοκληρώσει τις σκέψεις του ο δεύτερος προετοιμάζεται να απαντήσει χωρίς
όµως να έχει κατανοήσει τις περισσότερες φορές όλο το περιεχόμενο του λόγου του ακόμα
και όταν παίρνει τον λόγο.
Η καλή ακρόαση προϋποθέτει συνειδητή προσπάθεια του δέκτη να επιδείξει πνεύμα
συνεργασίας και κατανόησης, καθώς αυξημένη αυτοσυγκέντρωση, ειλικρίνεια, έλλειψη
προκατάληψης και κυρίως ενσυναίσθηση.
8

9. ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
ή ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ
Evgenia.GR
Ενσυναίσθηση ή συναισθηματική
επίγνωση,(Empathy/disambiguation) ορίζεται
ως η συναισθηματική ταύτιση ενός ατόμου, με
την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου,
του οποίου κατανοεί τη συμπεριφορά και τα
κίνητρα του.
Η ενσυναίσθηση χαρακτηρίζει την
ικανότητα ενός ατόμου να βάζει τον εαυτό του
στη θέση του άλλου, να κατανοεί τα
συναισθήματά του, να αισθάνεται τον
εμπειρικό κόσμο του, δηλ. να αντιλαμβάνεται
τον κόσμο όπως τον «βλέπει» ο άλλος.
Κλειδί για να μαντέψει κανείς τα
συναισθήματα του άλλου είναι και η ικανότητα
του, να ερμηνεύει και τα μη λεκτικά στοιχεία
της επικοινωνίας, μέσα από τη γλώσσα του
σώματος (Kinesics) ‘όπου πέρα από τον τόνο
της φωνής, είναι οι χειρονομίες, η έκφραση
του προσώπου αλλά και η φυσική απόσταση
μεταξύ των επικοινωνούντων Proxemics)
9

10. ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ανάμεσα εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτή ενηλίκων
Evgenia.GR
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ

11. ΕΜΠΟΔΙΑ στην ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Μην χτίζεις εμπόδια στην επικοινωνία σου
Παράγοντες που εμποδίζουν την επικοινωνία είναι:
 Στερεότυπα συμπεριφοράς, απόδοση «ετικέτας»,
χαμηλές προσδοκίες.
 Λανθασμένη υπόθεση μηνύματος, δεν γίνεται χρήση
της ανατροφοδότησης.
 Η προσωπικότητα του ατόμου, η ηλικιακή φάση
ανάπτυξης και η ακούσια συμμετοχή του στην
εκπαίδευση.
 Ροή λεκτικού περιεχόμενου και αυταρχικό προσωπικό
στιλ.
 Συχνές διακοπές.
 Άμυνες και αξίες του εκπαιδευτή
 Ο θόρυβος ή τρόπος με τον οποίο είναι διαμορφωμένο
το φυσικό περιβάλλον της τάξης.
 Η έλλειψη κινητοποίησης των εκπαιδευομένων.
 Η έλλειψη κατάρτισης των εκπαιδευτών.
 Διαφορές στις αντιλήψεις των εμπλεκομένων.
 Γλωσσικές, πολιτισμικές ή θρησκευτικές διαφορές
 Διαφορά στα επίπεδα των εκπαιδευομένων.
 Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτής δεν
συνάδει με το επίπεδο κατανόησης των
εκπαιδευομένων.
 Δεν λαμβάνεται υπόψη η μη-λεκτική επικοινωνία
Evgenia.G
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» Εργαλείο Εκπαίδευσης και Μάθησης
Οι εκπαιδευτές πρέπει να υποστηρίζουν τους
εκπαιδευόμενους στην επίτευξη των προσωπικών τους
μαθησιακών στόχων και στη συνειδητοποίηση των
δυνατοτήτων τους, προκειμένου σταδιακά να γίνονται
αυτοδύναμοι. Εμπόδια για μια επιτυχημένη επικοινωνία
είναι η χρήση των παρακάτω στάσεων:
Διαταγή
«Πρέπει να σταματήσεις να το κάνεις».
Απειλή / προειδοποίηση
«Εάν δεν το κάνεις, τότε…».
Ηθικοπλαστικό ύφος
«Πρέπει να σέβεσαι τους μεγαλύτερους σου».
Δασκαλίστικο ύφος:
«Η ειλικρίνεια είναι η καλύτερη πολιτική».
Άμεση συμβουλή
«Γιατί δεν…;».
Κριτική
«Δεν νομίζεις ότι ήταν λάθος αυτό που έκανες;».
Καθησυχαστικός τόνος
«Μην ανησυχείς. Όλα θα πάνε καλά».
Διακοπές
Μιλάς περισσότερο ή διακόπτεις τον άλλον.
Ελαχιστοποίηση των συναισθημάτων για το
πρόβλημα
«Όλοι νοιώθουν έτσι» ή
«Όταν θα μεγαλώσεις θα δεις ότι αυτό δεν είναι
τίποτα».
Παρατήρηση αντί ανατροφοδότηση
«Δεν μου αρέσει αυτή η συμπεριφορά»
11

12. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ
J. Mezirow
12
Η διεργασία της μετασχηματίζουσας μάθησης,
είναι το αποτέλεσμα μιας κρίσης, την οποία βιώνει
ο ενήλικος εκπαιδευόμενος εξαιτίας ορισμένων
αποπροσανατολιστικών διλημμάτων, τα οποία
αντιμετωπίζει και δεν μπορεί να επιλύσει
στηριζόμενος σε προηγούμενες στρατηγικές του.
Το ενήλικο άτομο βιώνει μια διεργασία αυτό-
εξέτασης (η οποία συχνά συνοδεύεται από
συναισθήματα ενοχής ή ντροπής), η οποία μετά
από κριτική αξιολόγηση των παραδοχών,
καταλήγει στην αναγνώριση ότι και άλλα άτομα
έχουν βιώσει παρόμοιες διεργασίες.
Η αναγνώριση αυτή οδηγεί στη διερεύνηση
εναλλακτικών ρόλων, σχέσεων ή πράξεων, οι
οποίες καθορίσουν ένα πλάνο δράσης για την
απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων, τη
δοκιμή νέων ρόλων, τη διαπραγμάτευση των
σχέσεων και τη δημιουργία νέων σχέσεων.
Το άτομο επανεντάσσεται στη ζωή του, με
αυτοπεποίθηση και νέες ικανότητες, έχοντας νέα
μετασχηματισμένη οπτική.
Evgenia.GR
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ

13. Τα δέκα (10) στάδια της
ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
13
Evgenia.GR
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ
1. Το αποπροσανατολιστικό δίλημμα
2. Αυτό-εξέταση
3. Κριτική αξιολόγηση των παραδοχών
4. Αναγνώριση από το άτομο της πηγής της
δυσαρέσκειας και μοίρασμα με άλλους της
διεργασίας του μετασχηματισμού
5. Αναζήτηση νέων ρόλων, σχέσεων, τρόπων
δράσης
6. Σχεδιασμός πλάνου δράσης
7. Απόκτηση γνώσεων, στάσεων και ικανοτήτων
8. Δοκιμή νέων ρόλων
9. Οικοδόμηση αυτοπεποίθησης και ικανοτήτων
για ανταπόκριση σε νέους ρόλους και σχέσεις
10. Επανένταξη στη ζωή σύμφωνα με τις
συνθήκες των νέων προοπτικών
Mezirow στο Κόκκος, 2008 : 79 – 80)

14. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ
ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ
14
Α
Με την ενηλικιότητα , το άτομο σηματοδοτεί την κίνηση
προς την ωριμότητα με πλήρη ανάπτυξη, αίσθηση
προοπτικής, ισορροπία, υπευθυνότητα και διάθεση για
αυτοπροσδιορισμό. Οι ενήλικες, μαθαίνουν όταν:
 η εκπαίδευση έχει άμεση σχέση με την
καθημερινότητα, τις ανάγκες και τις εμπειρίες
τους
 αντιλαμβάνονται, αποδέχονται και κατανοούν
τους στόχους του εκπαιδευτικού προγράμματος
 ευνοείται η συμμετοχή τους, σε μαθησιακό
κλίμα που χαρακτηρίζεται από αμοιβαίο σεβασμό
και ουσιαστική επικοινωνία.
 ενεργούν και εμπλέκονται στη διαδικασία
εκπαίδευσης, η οποία βασίζεται στην ομαδική
συνέργεια (ασκήσεις ανά δύο ή σε υποομάδες)
 αντιμετωπίζουν τους παράγοντες που
εμποδίζουν τη μάθηση, με τη συνεισφορά του
εκπαιδευτή τους και
 μετά το τέλος της εκπαίδευσης, διαθέτουν τα
μέσα και το τρόπο να συνεχίσουν μόνοι τους τη
διαδικασία μάθησης (μαθαίνω πώς να μαθαίνω)
Evgenia.GR
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ και ΣΤΑΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

15. 15 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ και ΣΤΑΔΙΑ ΟΜΑΔΑΣ
4 51 2 3
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ
Evgenia.GR

16. Evgenia.G
Η μάθηση για τους ενήλικες, δεν αποτελεί απλή συσσώρευση νέων γνώσεων,
αλλά μια διεργασία στην οποία αρκετές βασικές αξίες και παραδοχές
(επιστημολογικές, ηθικές, πολιτικές, κοινωνία-ιδεολογικές, φιλοσοφικές), με
βάση τις οποίες λειτουργούν, αλλάζουν. Ως εκ τούτου, οι ενήλικες
εκπαιδευόμενοι διαφοροποιούνται σε σχέση από τους ανήλικους στα ακόλουθα
χαρακτηριστικά:
1. Έχουν συγκεκριμένους στόχους, (επαγγελματικό τομέα,
κοινωνική ένταξη, προσωπική ανάπτυξη, διεύρυνση
ενδιαφερόντων)
2. Αποζητούν ενεργητική συμμετοχή στην εκπαίδευσή τους
(σχεδιασμό πλάνου δράσης, συνθήκες υλοποίησης, εκπαιδευτική
διαδικασία) καθώς έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες
3. Διαθέτουν γνώσεις, ευρύ φάσμα εμπειριών και διαμορφωμένες
αντιλήψεις. Επίσης, οι εμπειρίες τους γίνονται αφετηρία για νέα
μάθηση και χρειάζεται προσοχή στην διαχείριση τους, καθώς η
απόρριψη τους, πολλές φορές εκλαμβάνεται ως προσωπική
απόρριψη του ίδιου του ενήλικα εκπαιδευόμενου, με αποτέλεσμα
πρόκληση αρνητικών συναισθημάτων που οδηγούν σε
αντιδράσεις και αρνητικές στάσεις στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής
διαδικασίας.
4. Βρίσκονται σε εξελισσόμενη διεργασία ανάπτυξης και ανέλιξης σε
πολλά και διαφορετικά επίπεδα, (φυσική κατάσταση, διανοητικό
επίπεδο, συναισθήματα-σχέσεις, επαγγελματική ζωή κ.ά.), έχουν
διαμορφώσει προσωπικούς τρόπους και στρατηγικές μάθησης,
ανάλογους με τις ικανότητές και την προσωπικότητά τους. Το
γεγονός αυτό είναι και που διαφοροποιεί τον ρυθμό μάθησης
ενός εκπαιδευόμενου από τον άλλο.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ
TΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Τα στάδια της μάθησης είναι:
 δεν ξέρω ότι δεν ξέρω
Ασυνείδητη ανικανότητα
(προκαταρκτικό στάδιο)
 ξέρω ότι δεν ξέρω
Συνειδητή ανικανότητα (αγνοώ
και θα εκπαιδευτώ)
 ξέρω ότι ξέρω
Συνειδητή ικανότητα (εφαρμόζω
πρόσφατη τεχνική ή γνώση)
 δεν ξέρω πια ότι ξέρω
Υποσυνείδητη ικανότητα (ξέρω
κάτι τόσο καλά που έχω ξεχάσει τι
και πότε το έμαθα
S. Courau (2000)
16

17. ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Η προφορική επικοινωνία έχει τα πλεονεκτήματα της αμεσότητας,
της ζωντάνιας και της παραστατικότητας.
Στην προφορική επικοινωνία ο πομπός γνωρίζει ότι ο δέκτης έλαβε
το μήνυμά του, ενώ στη γραπτή πάντα υπάρχει μία δόση αμφιβολίας στο
σημείο αυτό, η οποία κορυφώνεται στην περίπτωση της μη απάντησης.
Το βασικό μειονέκτημα της προφορικής επικοινωνίας είναι ότι τα
λεγόμενα δεν παραμένουν, αφού δεν καταγράφονται, οπότε δεν υπάρχουν
αποδείξεις για το τι ελέχθη ή και συμφωνήθηκε.
Evgenia.GR
Στην εκπαίδευση ενηλίκων, γίνεται άρση της παραδοσιακής σχέσης δασκάλου με μαθητή.
Οι ενήλικες παύουν να συμπεριφέρονται ως ανήλικοι μαθητές-πειθήνιοι ακροατές και
γίνονται κριτικοί συν-ερευνητές.
Συνεπώς ο δάσκαλος-εκπαιδευτής οφείλει να ξαναπλάθει διαρκώς τις σκέψεις του
μέσα από τις σκέψεις των μαθητών-εκπαιδευόμενων του, με τη δημιουργία
μιας νέας σχέσης: εκπαιδευτή–μαθητή με εκπαιδευόμενους-δασκάλους.

18. ΡΟΛΟΣ, ΠΡΟΣΟΝΤΑ και ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ
του Εκπαιδευτή Ενηλίκων
18
Τα καθήκοντα του εκπαιδευτή
ενηλίκων διαφοροποιούνται και
αυξάνονται διαρκώς. Αναλαμβάνει
έναν πολυσύνθετο ρόλο, με κύρια
προσόντα την ταπεινοφροσύνη,
μαχητική αγάπη, θάρρος, χαρά
της ζωής, ανεκτικότητα,
ανυπόμονη υπομονή,
αποφασιστικότητα και
επιστημονική κατάρτιση.
Χαρακτηρίζεται ως:
«Διευκολυντής» «Εμψυχωτής»
«Διαμεσολαβητής» «Facilitator»
(Malcolm Knowles
«Προβληματίζων Παιδαγωγός»
(Paulo Freire & Shor, 2004)
ο «Καλός Άνθρωπος»
(Peter Jarvis)
Ο «Συνεργατικός Μανθάνων»
(Jack Mezirow, 2007)
 Συντονίζει ομάδες και
εκπαιδευομένους
 Ενθαρρύνει και
εμψυχώνει
 Προωθεί την αυτενέργεια
και τη συνεργασία
 Παρέχει κίνητρα και
ευκαιρίες για ανάληψη
πρωτοβουλιών
 Δημιουργεί και διατηρεί
δημοκρατικό και
συμμετοχικό κλίμα
Evgenia. ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Ένας εκπαιδευτής πρέπει
να διαθέτει προσωπικές και
κοινωνικές ικανότητες με υψηλή
«συναισθηματική νοημοσύνη» που
συνεπάγονται συνειδητοποίηση
αυτοέλεγχο και ενσυναίσθηση.
Κατά τη διαδικασία υλοποίησης
του σχεδίου εκπαίδευσης

19. ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ
Συνδυασμός γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων, προσωπικών και κοινωνικών ικανοτήτων
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΡΟΛΩΝ και ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ στην ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ
Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διεργασίας, οι
εκπαιδευτές παρέχουν ευκαιρίες και ενισχύουν
κανόνες που υποστηρίζουν την ελεύθερη,
ολοκληρωμένη και ισότιμη συμμετοχή στο διάλογο,
την αλληλεπίδραση και τη δόμηση σχέσεων,
δημιουργούν «προστατευμένα μαθησιακά
περιβάλλοντα» μέσα στα οποία ενισχύονται οι
απαραίτητες «συνθήκες κοινωνικής
δημοκρατίας».
Η γενική εικόνα του εκπαιδευτή-πομπού και
ολόκληρο το σύνολο της παρουσίας του,
συντελούν καθοριστικά στην αποδοχή ή όχι του
μηνύματος από τον από-δέκτη. Στην εκπαίδευση,
κύρια μέσα προφορικής επικοινωνίας ανάμεσα
εκπαιδευτή-πομπού και δεκτών-εκπαιδευόμενων,
είναι ο Λόγος, η Μορφή, η Αμφίεση, η
Εμφάνιση, η Κόμμωση, το Ύφος, ο Τόνος της
Φωνής, η Προφορά κ.τ.λ
Υπάρχουν επιπρόσθετα, τρία βασικά στοιχεία της
λεκτικής επικοινωνίας που επηρεάζουν την στάση
ή συμπεριφορά του δέκτη-εκπαιδευόμενου:
 Τα πειστικά ή φαινομενικά πειστικά
επιχειρήματα που χρησιμοποιεί
(Αριστοτέλης)
 Το ήθος του πομπού-ομιλητή-εκπαιδευτή
 Η συγκίνηση που προκαλεί στον αποδέκτη

20. «ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΞΕΛΙΞΗΣ»
Ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και Ομαδική Δυναμική
20
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΈΣ
ΤΕΧΝΙΚΈΣ
ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
Συγκρατούμε καλύτερα
ό, τι μαθαίνουμε,
όταν συνδυάζουμε
τη θεωρία με την πράξη.
Evgenia.GR
Η Ομαδοσυνεργατική, επιδιώκει
την ανάπτυξη κοινωνικών
δεξιοτήτων και αυτονομίας. καθώς
οι εκπαιδευόμενοι οργανώνονται σε
ομάδες, προάγοντας το κλίμα
συνεργασίας και την
αποκαλυπτική μάθηση.
Στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο, η
ομάδα λειτουργεί ιεραρχικά καθώς
η εξουσία του εκπαιδευτικού
εκχωρείται σταδιακά με την
ανάληψη αρμοδιοτήτων συλλογικής
αυτορρύθμισης, μάθησης και
ρόλων από τα μέλη της ομάδας.
Με σημαντική λεπτομέρεια, μια
οµάδα µε περισσότερους από έναν
υπεύθυνους-συντονιστές είναι το
ίδιο πιθανό να αποτύχει, όσο και
µία οµάδα χωρίς συντονιστή.

21. στην Ομαδική Δυναμική
Το πρώτο βήμα της εναρκτήριας συνάντησης, υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορούν να
βοηθήσουν στην επικοινωνία και από τις οποίες μπορεί να επιλέξει ο εκπαιδευτής ενηλίκων.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις παρακάτω:
ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
Evgenia.GR
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Στην έναρξη κάθε προγράμματος εκπαίδευσης είναι
ιδιαίτερα σημαντική η Εναρκτήρια ή Πρώτη
συνάντηση, καθώς με την ενεργητική συμμετοχή
των συμμετεχόντων γίνεται αμφίδρομη δέσμευση
εκπαιδευτή - εκπαιδευόμενων, στην εκπαιδευτική
διαδικασία μέσω Ρυθμιστικών κανόνων λειτουργίας
της ομάδας.
Κατά το πρώτο βήμα της εναρκτήριας συνάντησης,
υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορούν να
βοηθήσουν στην επικοινωνία και από τις οποίες
μπορεί να επιλέξει ο εκπαιδευτής ενηλίκων, όπως:
o Αυτοπαρουσίαση
o Γνωριμία σε ζευγάρια
o Αλυσίδα
o Ιστορίες ονομάτων
o Κοινά χαρακτηριστικά
ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ή ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ21

22. στην Ομαδική Δυναμική
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
Evgenia.GR
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Η ομάδα ως κοινωνικό σύνολο διαθέτει συναισθηματικές σχέσεις
ιεραρχία, ισχύ πόλου και κανόνες, οι οποίοι μπορεί να είναι
συμφωνημένοι (ρητοί) ή όχι (άρρητοι κανόνες).και τους
αποδέχονται. με την Σύναψη Εκπαιδευτικού Συμβολαίου.
Μια εκπαιδευτική ομάδα ενηλίκων, έχει την ικανότητα
αυτορρύθμισης διαμέσου της τήρησης των κανόνων
λειτουργίας της. Στην κατεύθυνση αυτή καθοριστικό ρόλο
διαδραματίζεται από τα μέλη της εκπαιδευτικής ομάδας τα
οποία ενδιαφέρονται να παραμείνουν στην ομάδα (ανήκειν).
Η εναρκτήρια συνάντηση αποσκοπεί στα ακόλουθα:
1. Γνωριμία με τα μέλη της ομάδας προσδιορισμό των κανόνων
λειτουργίας της
2. Να οικοδομηθεί το κατάλληλο παιδαγωγικό κλίμα ανάλογο με
τις προσδοκίες και το πνεύμα της ομάδας
3. Να συζητηθεί, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των
εκπαιδευόμενων βάσει των εμπειριών, των αναγκών και των
ενδιαφερόντων τους
4. Να αρχίσει να οικοδομείται εμπιστοσύνη μεταξύ των
συμμετεχόντων ώστε το όποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα να το
αξιοποιήσουν δημιουργικά στην εργασία και στη ζωή τους
ΣΥΝΑΨΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ22

23. Σε κάθε πρόγραμμα ενηλίκων πέρα από τις συμμετοχικές μεθόδους, σημαντικές είναι
εκπαιδευτικές τεχνικές οι οποίες αναπτύσσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή-
εκπαιδευομένων και προωθούν την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων.
Στις εκπαιδευτικές ομάδες ενηλίκων, οι συμμετέχοντες έχουν συνήθως διαφορετικές απόψεις,
παραδοχές, προσδοκίες και ικανότητες. Κάθε εκπαιδευόμενος βιώνει τη διεργασία και τη
δυναμική της ομάδας με διαφορετικό τρόπο και, κατά συνέπεια, υιοθετεί κάποιο ρόλο μέσα σε
αυτήν.
στην Ομαδική Δυναμική
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΈΣ
ΤΕΧΝΙΚΈΣ
Evgenia.GR
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Στις εκπαιδευτικές ομάδες ενηλίκων, οι συμμετέχοντες έχουν συνήθως
διαφορετικές απόψεις, παραδοχές, προσδοκίες και ικανότητες. Κάθε
εκπαιδευόμενος βιώνει τη διεργασία και τη δυναμική της ομάδας με
διαφορετικό τρόπο και, κατά συνέπεια, υιοθετεί κάποιο ρόλο μέσα σε
αυτήν.
Οι εκπαιδευτικές τεχνικές είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που
βοηθούν την επίτευξη των επιμέρους εκπαιδευτικών στόχων ενός
προγράμματος, μέσω αλληλεπίδρασης εκπαιδευτή-εκπαιδευομένων με
την ενεργοποίηση της συμμετοχής των εκπαιδευομένων και την κάλυψη
των ατομικών και ομαδικών αναγκών τους. Οι βασικότερες τεχνικές είναι:
o Συζήτηση (Ερωτήσεις – απαντήσεις)
o Εισήγηση και Εμπλουτισμένη εισήγηση
o Καταιγισμός ιδεών (brainstorming):
o Σχέδια δράσης (projects)
o Εκπαιδευτική επίσκεψη
o Ασκήσεις
o Μελέτη περίπτωσης
o Επίδειξη
o Λύση προβλήματος
o Αυτοκατευθυνόμενη μάθηση
o Προσομοίωση
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ23

24. Από τα συνθετικά Education (Εκπαίδευση) και Entertainment (Διασκέδαση)
Evgenia.GR
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
EDUNTAINMENT: Εκπαίδευση και Διασκέδαση
Edutainment (Info-tainment ή entertainment-education)
είναι η μορφή της διασκέδασης που σχεδιάστηκε να
εκπαιδεύει και να διασκεδάζει.
Το παιχνίδι αποτελεί μέσο ώστε ο ενήλικος εκπαιδευόμενος
να αξιοποιήσει όλες τις πτυχές της προσωπικότητας του, να
δημιουργήσει, να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του και να
αναπτύξει τις κοινωνικές ικανότητές του.
Η αναπαράσταση ρόλων και η χρησιμοποίηση λιγότερο
συνηθισμένων καναλιών επικοινωνίας, όπως ζωγραφική ή
κινήσεις του σώματος, έρχονται συχνά αντιμέτωποι με
κάποιους εκπαιδευομένους που δεν παίρνουν στα σοβαρά
την άσκηση, χασκογελούν κ.λπ.
Η ομάδα λειτουργεί αποτελεσματικά όταν τα μέλη της
συνεργάζονται και επικοινωνούν, αμφισβητούν το ένα το
άλλο, αλλά ανοικτά και με ειλικρίνεια, με μοναδικό σκοπό την
καλύτερη κάθε φορά επίδοσή της και κυρίως όταν όλοι όσοι
συμμετέχουν σε αυτήν αισθάνονται επιτυχημένοι και
κανένας νικημένος ή μειωμένος.
“Δεν σταματάμε να παίζουμε επειδή μεγαλώνουμε.
Μεγαλώνουμε επειδή σταματάμε να παίζουμε»
George Bernard Shaw
Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας
Evgenia.GR

25. ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΡΟΛΩΝ και ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ
στην ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ
ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ που δεν πρέπει να παραβιάζεται :
Όλα τα μέλη μιας ομάδας (εκπαιδευτής-εκπαιδευόμενοι) πρέπει να έχουν
ρόλους, μέσα από συλλογικές δραστηριότητες και διαφορετικές θέσεις,
που εναλλάσσουν και επιμερίζουν την εξουσία σε όλους.

26. ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΡΟΛΩΝ (Role Playing)
Εναλλακτική εκπαιδευτική τεχνική στη βιωματική και συνεργατική μάθηση
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ : Απλοποιημένη Απεικόνιση Πραγματικότητας
Το παιχνίδι ρόλων έχει την έννοια της αναπαράστασης μιας
συνάντησης ή μιας σχέσης στο πλαίσιο ενός δεδομένου
σεναρίου, με σκοπό την κατανόηση μιας εμπειρίας σε σχέση
με μια κατάσταση ή ένα πρόβλημα και την εξάσκηση των
ικανοτήτων που απαιτούνται για την επίλυσή του (Jaques,
2005).
Η ποικιλία των ρόλων τους οποίους συναντάει ο εκπαιδευτής
σε μια ομάδα είναι μεγάλη και είναι δύσκολο να καταγραφεί.
ο σιωπηλός εκπαιδευόμενος, ο παντογνώστης, ο
προβοκάτορας, ο επιθετικός, ο σωτήρας της ομάδας,
ο αντιπολιτευόμενος, ο λεπτολόγος κ.λπ., είναι μόνο
μερικοί από τους ρόλους τους οποίους υιοθετούν οι
εκπαιδευόμενοι στις εκπαιδευτικές ομάδες (Courau, 2000).
Η εκπαιδευτική αυτή τεχνική εφαρμόζεται κυρίως όταν
επιδιώκεται η ανάλυση προβληματικών η συγκρουσιακών
καταστάσεων, που αφορούν τις ικανότητες, τις στάσεις, την
επικοινωνία και τη συμπεριφορά, (Κόκκος, 1999: 205). Κατά
το παιχνίδι ρόλων οι εκπαιδευόμενοι υποδύονται ρόλους, που
συνδέονται με μια εξεταζόμενη κατάσταση στον
επαγγελματικό ή στον κοινωνικό τομέα, για να κατανοήσουν
βαθύτερα τόσο την κατάσταση όσο και τις αντιδράσεις τους,
μέσω της ανατροφοδότησης.
Με την σχεδιασμένη εναλλαγή ρόλων, οι εκπαιδευόμενοι
εισέρχονται σε μια «θεατρική κατάσταση» η οποία παρέχει την
ευκαιρία να «παιχτούν» και να βιωθούν αληθινές καθημερινές
περιστάσεις σε προστατευμένο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
Οι ρόλοι των εκπαιδευόμενων, μπορεί να είναι λειτουργικοί ή
μπορεί να αποτελέσουν εμπόδια στην εξέλιξη της διεργασίας
της μάθησης
Ρόλοι
εκπαιδευόμενων
Γραμματέας-
αναγνώστης
Συντονιστής
Φροντιστής
Παρατηρητής
Υπεύθυνος
εργασίας
Εμψυχωτής
26
Evgenia.GR

27. ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΡΟΛΩΝ (Role Playing)
Εναλλακτικές Εκπαιδευτικές Τεχνικές Στη Βιωματική Και Συνεργατικη Μάθηση
Το Παιχνίδι Ρόλων, αντανακλά πραγματικές καταστάσεις
και συμβάλλει σε μετασχηματισμό στάσεων.
Οι εκπαιδευόμενοι υποδύονται ρόλους αναπαράστασης
μιας λειτουργίας ή ενός γεγονότος, με στόχο να αντιληφθούν/
κατανοήσουν την κατάσταση και τις αντιδράσεις τους. Η
συγκεκριμένη τεχνική επιλέγεται για ανάλυση
προβληματικών, συγκρουσιακών καταστάσεων σχετικές με
επικοινωνία, συμπεριφορά, στάσεις, ικανότητες, κ.ά. ή για
καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και καταστάσεις κινδύνου.
Ωστόσο, είναι δυνατόν να δημιουργηθούν προβλήματα που
οφείλονται στην απόκλιση ή τη σύγκρουση των μη εμφανών
και εμφανών στοιχείων που τη χαρακτηρίζουν.
Τα μη εμφανή στοιχεία είναι αυτά που αναδύονται από αυτή
καθαυτή τη διεργασία της ομάδας και σχετίζονται άμεσα με
τον τρόπο συναλλαγής των μελών, τους κανόνες που
λειτουργούν για τη διεκπεραίωση μιας διαδικασίας, την
επικοινωνία, τις αξίες και τις στάσεις των μελών της ομάδας.
Τα εμφανή στοιχεία έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων,
όπως το χρονοδιάγραμμα, ο ρόλος του εκπαιδευτή και των
εκπαιδευομένων, οι στόχοι κ.λπ.
.
Τι συμβαίνει όταν ο εκπαιδευόμενος
παίρνει ένα ρόλο που δεν θέλει;
Το πιθανότερο είναι να ωφεληθεί
με την απόκτηση νέων δεξιοτήτων.
Ο Εκπαιδευτής
1. Επιλέγει μια ιστορία η οποία να αντιστοιχεί
σε μια κατάσταση που πρόκειται να
αναλυθεί και οι εκπαιδευόμενοι μοιράζονται
τους ρόλους, παίζουν την ιστορία και μέσα
από τυχόν συγκρούσεις και αντιθέσεις
βλέπουν την δυσκολία να αντιμετωπισθούν
τα προβλήματα που προκύπτουν.
2. Καθορίζει το γενικό πλαίσιο της
δραστηριότητας και τους διδακτικούς
στόχους
3. Δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης,
οικειότητας
4. Παροτρύνει τους εκπαιδευόμενους-παίκτες
να επιλέξουν τους ρόλους τους και ανάλογα
με την εξέλιξη του «παιχνιδιού».να
αυτοσχεδιάσουν
5. Εμψυχώνει τους εκπαιδευόμενους και
τονίζει τα οφέλη από την συμμετοχή τους οι
οποίοι «υποδύονται» το ρόλο τους, χωρίς
σχολιασμούς,
6. Όταν οι παίκτες «βγαίνουν» από τον ρόλο
τους, σχολιάζουν μαζί την εμπειρία και τα
συμπεράσματά τους. Τέλος,
7. Σχολιάζει και συνοψίζει τα κύρια σημεία
27
Evgenia.GR

28. ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ (Simulation)
Απλοποιημένη Απεικόνιση Πραγματικότητας
Η τεχνική της Προσομοίωσης,
αποτελεί είδος παιχνιδιού ρόλων,
όπου οι εκπαιδευόμενοι όμως, δεν
εισέρχονται σε μία «θεατρική
κατάσταση», ούτε υποδύονται
πρόσωπα σε συγκεκριμένο σενάριο
όπως στο παιχνίδι ρόλων, αλλά
συμμετέχουν σε μια νοητή και
κατά το δυνατόν, ρεαλιστική
αναπαράσταση μιας κατάστασης,
προσπαθώντας να σκεφτούν όπως
θα σκέφτονταν τα «πραγματικά»
πρόσωπα που αφορά η κατάσταση
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και ΜΑΘΗΣΗΣ
Evgenia.GR
28

29. Η επικοινωνία είναι το μέσο που μας δίνει τη
δυνατότητα να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας, τις
ικανότητές μας, να προβληματίσουμε κάποιον, να
διεκδικήσουμε πράγματα, να πείσουμε, να έχουμε
αποτελέσματα.
Από ένστικτο ο άνθρωπος είναι κοινωνικός και
επικοινωνιακός, αλλά έχει να αντιμετωπίσει
ψυχολογικά και φυσιολογικά εμπόδια πριν καταφέρει
να επικοινωνήσει αποτελεσματικά. Η σχέση
ψυχανάλυσης και παιδαγωγικής μπορεί να βοηθήσει
τον εκπαιδευτή να κατανοήσει βαθύτερα τη
διεργασία της εκπαίδευσης ως ένα πεδίο τόσο
γνωστικό όσο και συναισθηματικό, έχοντας πάντα
στόχο την προώθηση της μάθησης.
Ωστόσο, η προαγωγή νέων γνώσεων και η θετική
αλλαγή στους ενήλικες εξαρτάται από μια σειρά
παραγόντων οι οποίοι δεν σχετίζονται μόνο με τη
δυσκολία του γνωστικού αντικειμένου αλλά και της
δομημένης ήδη προσωπικότητας τους.
Στις εφαρμοζόμενες εκπαιδευτικές μεθόδους, ο
μονόλογος του εκπαιδευτή τους απωθεί καθώς οι
ενήλικες εκπαιδευόμενοι, προτιμούν να ζητείται η
γνώμη τους, να υπάρχει ανοικτός διάλογος και
επικοινωνία.. Έτσι η αποτελεσματικότητα μεγαλώνει
όταν χρησιμοποιούνται ενεργητικές εκπαιδευτικές
τεχνικές όπως η προσομοίωση και το παιχνίδι ρόλων
Όσο καλύτερα επικοινωνούμε,
τόσο πιο πολλούς και μεγάλους στόχους
πετυχαίνουμε.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
«ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» Εργαλείο Εκπαίδευσης και Μάθησης
Παιχνίδια Ρόλων και Προσομοίωσης στην Μετασχηματίζουσα Μάθηση

30. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Νίκος Αρπατζάνης (2003)
Πληροφορική Α.Τ.Ε.Ι Θεσσαλονίκης
Courau, S. (2002)
Τα βασικά «εργαλεία» του εκπαιδευτή ενηλίκων
Αθήνα: Μεταίχμιο.
Noye, D., Pireteau, J. (2002)
Πρακτικός Οδηγός του Εκπαιδευτή
Αθήνα: Μεταίχμιο.
Rogers, Α. (2002)
Η Εκπαίδευση Ενηλίκων
Αθήνα: Μεταίχμιο.
Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. Τράπεζα Θεμάτων
http://www.eoppep.gr/images/Anakoinwseis/Trape
za_thematon_2014.pdf

31. ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ-ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ
Communication Specialist, Creative Thinker, Author
Ευχαριστώ
για τη προσοχή
και τη
συμμετοχή σας