1. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ
1. Προσεχτική ανάγνωση όλου του αρχικού κειμένου, γενικός προϊδεασμός,
γλωσσική εξομάλυνση, κατανόηση του θέματος με το οποίο καταπιάνεται ο
συντάκτης (κατανόηση της γενικής έννοιας την οποία αναλύει και της ιδιαίτερης
σκοπιάς από την οποία το εξετάζει), χαρακτηρισμός του είδους του κειμένου.
2. Εργασία ανά παράγραφο, επισήμανση βασικών νοημάτων του κειμένου,
υπογράμμιση λέξεων ή φράσεων «κλειδιών» για το νόημα του κειμένου, που
έχουν καθοριστική σημασία στην επιχειρηματολογία. (Αυτά τα βασικά σημεία τα
εντοπίζουμε συνήθως αλλά όχι πάντα στις θεματικές περιόδους των παραγράφων).
3. Μελέτη της δομής του αρχικού κειμένου. Στοιχεία όπως ο χωρισμός των
παραγράφων, οι χρονικοί, οι τοπικοί, οι προσδιορισμοί της αιτίας, η χρήση
επιρρηματικών και επεξηγηματικών προτάσεων, βοηθούν στην βαθύτερη κατανόηση
των νοημάτων του συγγραφέα.
4. Καταγραφή των ιδεών και του νοηματικού κέντρου κάθε παραγράφου με
πλαγιότιτλους. [πολλές φορές δεν αντιστοιχεί 1 πλαγιότιτλος για κάθε παράγραφο.
Όπου κρίνεται σκόπιμο, π.χ. 2 παράγραφοι που έχουν κοινό νοηματικό κέντρο,
προβαίνουμε σε ομαδοποίηση παραγράφων και αποδίδουμε με 1 μόνο πλαγιότιτλο το
νοηματικό κέντρο της ευρύτερης πια νοηματικής ενότητας].
5. Εντοπισμός της κεντρικής ιδέας, του θεματικού κέντρου, δηλαδή της
κύριας θέσης του συντάκτη. Η περίληψή μας οφείλει να στηρίζεται πάνω σε αυτό το
κεντρικό θέμα του αρχικού κειμένου, που θα πρέπει να διατυπώνεται σε μία θεματική
πρόταση. Αυτή η θεματική πρόταση θα είναι η αρχή της περίληψής μας (η εισαγωγή
της) πάνω στην οποία θα αναπτύξουμε τα σχόλια-λεπτομέρειες. (π.χ. Στο άρθρο
καταγράφονται οι προβληματισμοί των εφήβων για την ορθή επιλογή επαγγέλματος).
6. Σύνθεση της περίληψης με επιλογή κατάλληλων διαθρωτικών λέξεων για
την επίτευξη συνοχής και συνεκτικότητας. (πρέπει λοιπόν να διακρίνουμε τη
νοηματική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ των ιδεών ώστε να κάνουμε χρήση της
αντίστοιχης διαρθρωτικής λέξης).
7. Τελική ανάγνωση, διόρθωση και έγκρισή της.
ΠΡΟΣΟΧΗ
 Αποφυγή στείρας αντιγραφής, λέξεων, φράσεων και αυτουσίων χωρίων του
αρχικού κειμένου.
 Η περίληψη αναπτύσσεται σε μία παράγραφο.
 Η εισαγωγή της περίληψης λειτουργεί ως θεματική περίοδος της παραγράφου
μας και παρουσιάζει στον αναγνώστη λιτά και πυκνά το θεματικό κέντρο (θέμα –
κύρια θέση αρχικού κειμένου).
 Αποφυγή άσκησης κριτικής στις θέσεις του συγγραφέα ή προσπάθεια
ερμηνείας τους. Όχι διατύπωση προσωπικών συμπερασμάτων και άποψης. Όχι
σχολιασμός των ιδεών του αρχικού κειμένου.
 Αποφεύγουμε τα αρκτικόλεξα, συντομογραφίες και απαριθμήσεις.
 Απαραίτητη η διάκριση του αναγκαίου από το περιττό, τόσο στο περιεχόμενο
όσο και στη γλώσσα.
Η περίληψη λοιπόν, από ένα νέο κείμενο που έχει μεν σταθερή νοηματική σχέση με
το αρχικό κείμενο, αλλά είναι νέο στη δομή, στη γλωσσική διατύπωση και στο ύφος.
Αποτελεί μία οργανωμένη και ολοκληρωμένη παρουσίαση των κύριων απόψεων του
συγγραφέα και αποβλέπει στην πληροφόρηση του δέκτη για το περιεχόμενο ενός
1

2. κειμένου. Είναι μία μορφή πύκνωσης του λόγου και προϋποθέτει τη σε βάθος
κατανόηση του κειμένου και την διάκριση των σημαντικών πληροφοριών από τις
δευτερεύουσες. Απαιτεί συνοχή και συνεκτικότητα ως προς τη σύνταξη, ορθή χρήση
της γλώσσας και υιοθέτηση κατάλληλου ύφους.
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΥΚΝΩΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
1. Παράλειψη → επεξηγήσεων, παρομοιώσεων, παραδειγμάτων, ρητορικών
ερωτήσεων, επιθέτων.
2. Αντικατάσταση :
• Υπωνύμων από τα υπερώνυμα.
Π.χ.1 νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο → εκπαιδευτικές
βαθμίδες.
Π.χ.2 άνδρες, γυναίκες, παιδιά → άνθρωποι.
• Ονοματικών προτάσεων (ρηματικών συνόλων) από
ονοματικό προσδιορισμό.
Π.χ.1 φοβάται μήπως τον κακομεταχειριστούν οι άλλοι → την κακομεταχείριση.
Π.χ.2 έχω πλούσιες γνώσεις → πολυγνωσία.
• Μεταφορικών εκφράσεων από τις κυριολεκτικές.
Π.χ. σκύβει παθητικά το κεφάλι → υποκύπτει.
• Λέξεων του αρχικού κειμένου από άλλες συνώνυμες ή
σημασιολογικά συγγενείς.
• Μία σειρά συνωνύμων από μία αντιπροσωπευτική λέξη.
Π.χ. ήταν ένας άνθρωπος υπέροχος, καταπληκτικός, μοναδικός … → χαρισματικός.
ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ* ΕΝΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
1. Διαρθρωτικές λέξεις που δηλώνουν χρόνο, αντίθεση, αποτέλεσμα κ.α., όπως
αρχικά παράλληλα, πρώτο, δεύτερο, έτσι, ως αποτέλεσμα κ.ά.
2. Επανάληψη λέξεων της προηγούμενης περιόδου ή χρήση συνωνύμων
π.χ. εκπαίδευση, παιδεία, αγωγή, σχολείο κ.λπ.
3. Αντωνυμίες ή προσδιοριστικές λέξεις – φράσεις π.χ. αυτός, αυτή, αυτό
το γεγονός, η τελευταία κ.ά.
4. Φράσεις που καταδεικνύουν την λογική σχέση μεταξύ των περιόδων
π.χ. ως αποτέλεσμα των παραπάνω …, η παραπάνω αιτία οδηγεί αναπόφευκτα
…, το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια …
Συνοχή : αναφέρεται στην εξωτερική σύνδεση των προτάσεων/περιόδων της
παραγράφου και εξασφαλίζεται με τους παραπάνω τρόπους.
2

3. Συνεκτικότητα : αναφέρεται στην εσωτερική σύνδεση των ιδεών/νοημάτων και
επιτυγχάνεται με την χρήση διάφορων νοηματικών σχέσεων, όπως : αιτιολόγησης,
σύγκρισης, ανάλυσης κ.ά.
ΤΡΟΠΟΙ / ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ
Προτού καταγράψουμε την περίληψη ενός κειμένου είναι σημαντικό να συνθέσουμε
την εισαγωγή της. Η τελευταία αποτελεί και λειτουργεί ουσιαστικά ως η Θεματική
Περίοδος της παραγράφου μας (περίληψης). Αυτή η Θεματική Περίοδος είναι καλό
να εμπεριέχει το θέμα του κειμένου ή την κύρια θέση του συγγραφέα.
Ενεργητική Σύνταξη Παθητική Σύνταξη
• Το θέμα/ζήτημα/πρόβλημα που • Στο συγκεκριμένο κείμενο/άρθρο
απασχολεί/προβληματίζει/ανησυχεί διατυπώνεται/αναλύεται/αντικρού
το συγγραφέα/αρθρογράφο είναι … εται/ερμηνεύεται/τονίζεται η
• Στο συγκεκριμένο κείμενο/άρθρο ο άποψη ότι …
συγγραφέας • Το κείμενο/άρθρο
πραγματεύεται/προσεγγίζει/διατυπών αναφέρεται/πραγματεύεται/καταπ
ει την άποψη/προβάλλει την άποψή ιάνεται …
του … • Σύμφωνα με το κείμενο/άρθρο
• Ο συγγραφέας/συντάκτης του διατυπώνεται/προβαλλεται/παρου
άρθρου/κειμένου, σιάζεται/επισημαίνεται/διαπιστών
επισημαίνει/διαπιστώνει/τονίζει/υποσ εται/διευκρινίζεται …
τηρίζει/προτείνει/παρουσιάζει/διευκρ
ινίζει …
3