Μέθοδοι και τεχνικές θεατρικού παιχνιδιού

1. ΘΕΑΤΡΟΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ
ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ

2. Θεατρικό Παιχνίδι
Το θεατρικό παιχνίδι βελτιώνει την συνεργασία, την
αυτοπεποίθηση των παιδιών, βγαίνουν στην
επιφάνεια πιθανές προκαταλήψεις στα πλαίσια της
πολυπολιτισμικότητας
Τα παιχνίδια που βελτιώνουν τη συνεργασία είναι τα
παιχνίδια συνεργασίας και όχι τα ανταγωνιστικά
2
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

3. Θεατρικό Παιχνίδι
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
3

4. Μέθοδοι και Τεχνικές
Οι δράσεις κάθε εβδομάδας είναι βιωματικές και
εφαρμόζονται ομαδικά, σε μεγάλο κύκλο, σε μικρές
ομάδες, ατομικά, ή ανά ζευγάρια
Κατά την έναρξη εφαρμογής των δράσεων ο/η
εκπαιδευτικός και τα παιδιά, είναι καθισμένοι σε
ομάδα στον κύκλο, ώστε να επικοινωνούν όλοι με
όλους, με λεκτικούς και μη λεκτικούς τρόπους
έκφρασης
4
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

5. Σχηματισμός ομάδας
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
5

6. Σχηματισμός ομάδας
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
6
Ο κύκλος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του
ανθρώπου. Σηματοδοτείται σαν αρχετυπικό σχήμα
από αρχαιοτάτων χρόνων (όλα γινόταν σε κύκλο,
χοροί, τελετές και άλλα)
Στον κύκλο όλοι είναι ίσοι, με άμεση οπτική επαφή,
κανείς δεν προβάλλεται και κανείς δεν κρύβεται

7. Κύκλος
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
7

8. Συμφωνητικό της ομάδας
Ξεκινούν οι δράσεις με ασκήσεις προθέρμανσης, ώστε να
κινητοποιηθούν τα παιδιά και να νιώσουν οικειότητα και
άνεση
Με κοινή συμφωνία, την πρώτη φορά, όλη η τάξη
δημιουργεί ένα συμφωνητικό-συμβόλαιο ομάδας,
τους κανόνες του οποίου δεν θα ξεχνάει να τηρεί κατά τη
διάρκεια των δράσεων
Το συμφωνητικό-συμβόλαιο θα μπορούσε να γίνει
γραπτό σε χαρτί του μέτρου και να αναρτηθεί στην τάξη
Τα παιδιά μπορούν να το υπογράψουν εφόσον
συμφωνούν, π.χ. πατώντας τον αντίχειρα τους στο
ταμπόν της μελάνης και στη συνέχεια στο χαρτί
8
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

9. Συμφωνούμε…
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
9

10. Συμφωνητικό-συμβόλαιο της ομάδας
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
10
Οι αρχές που θα πρέπει να συμφωνηθούν από κοινού
είναι:
Σεβασμός μεταξύ των μελών της ομάδας
Σεβασμός στο μέλος της ομάδας που έχει το λόγο
Συμμετοχή όλων των παιδιών ακόμη και των
διστακτικών, στις δράσεις (χωρίς πίεση)
Ενδιαφέρον και νοιάξιμο για όλους ώστε να
επικρατεί αίσθημα οικειότητας με τους συμμαθητές
και τις συμμαθήτριες

11. Συμφωνητικό-συμβόλαιο της ομάδας
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
11

12. Χρόνος-Χώρος
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
12
Είναι βασικό τα παιδιά να αντιλαμβάνονται ότι η
διαδικασία των δράσεων έχει συγκεκριμένη δομή:
αρχή, μέση και τέλος,
καθώς και ότι υπάρχει ένας συγκεκριμένος χώρος
όπου πάντα θα εκτυλίσσεται η δράση:
μια μοκέτα ή ένα χαλάκι (μπορούν να φυλάσσονται
σε ρολό πίσω από μια πόρτα)
Ή την ώρα των δράσεων μπορούν να φέρουν τα
καρεκλάκια μπροστά από τα θρανία και να
σχηματίσουν κύκλο.

13. Χώρος
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
13
Σε περίπτωση που οι δράσεις εφαρμόζονται σε
εξωτερικό χώρο είναι σημαντικό να διασφαλίζεται
μια σχετική ησυχία από τους εξωτερικούς θορύβους
και να μην υπάρχουν εξωτερικοί παρατηρητές, γιατί
το θεατρικό παιχνίδι δεν έχει ηθοποιούς και
θεατές. Οι ρόλοι εναλλάσσονται

14. Τα στάδια που θα ακολουθούνται κατά τη δράση
Α. Προθέμανση-Ενεργοποίηση (περίπου 15΄)
Καλωσόρισμα (Introduction)
Καλωσορίζουμε όλα τα παιδιά σε κύκλο
Προθέρμανση της φαντασίας και του σώματος, με
βιωματικά παιχνίδια (Warm up)
Περπατήματα (ασκήσεις στο χώρο) (Bridge in)
χρήση των συμβόλων της ιστορίας που θα
αφηγηθούμε, σε ασκήσεις ώστε να έρθουν πιο κοντά
στην ιστορία που θα ακολουθήσει
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
14

15. Β. Κυρίως Δράση-Αυτοσχεδιαστικά
δρώμενα(περίπου 20΄)
Αφήγηση (Main event)
Εκδραμάτιση της ιστορίας
Παροτρύνουμε τα παιδιά να διαλέξουν ρόλους από
την ιστορία που άκουσαν (όποιον θέλει ο καθένας)
και να προετοιμαστούν για να τους παρουσιάσουν.
Οι ρόλοι μπορούν να εναλλάσσονται
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
15

16. Γ. Παρουσίαση ρόλων- Αναπαράσταση δρώμενων
(περίπου 30΄)
Αναπαράσταση σκηνών της ιστορίας
Τα παιδιά διαλέγουν το ρόλο που τους έκανε εντύπωση,
γίνονται ένα με το ρόλο τους και παρουσιάζουν τη σκηνή ή τις
σκηνές που διάλεξαν, ατομικά ή σε ομάδες
Γεφύρωμα από τον ρόλο στον εαυτό (Bridge out)
Μετά την παρουσίαση ζητούμε από τα παιδιά να βγουν από το
ρόλο που παρουσίασαν (απορολοποίηση) (Bridge out) και να
κάνουν ένα βήμα π.χ. δεξιά, προκειμένου να γίνουν πάλι ο
εαυτός τους.
Επαναφορά στην πραγματικότητα (grounding)
Λέμε στα παιδιά να πιάσουν μια επιφάνεια(ξύλο, μέταλλο,
κάτι γκρι ή μπλε). Έτσι μεταφερόμαστε στο ‘τώρα’
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
16

17. Δ. Συζήτηση-Αξιολόγηση-Ανατροφοδότηση
(περίπου 20΄)
Μετά την επαναφορά στην πραγματικότητα (grounting),
τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και συζητούν.
Ο/η εκπαιδευτικός με ερωτήσεις ανοικτού τύπου,
σχετικές με την ιστορία, βοηθά τα παιδιά, μα εκφραστούν
και να μιλήσουν τόσο για τους ήρωες (ρόλους) της ιστορίας,
όσο και για τον εαυτό τους
Στο τέλος αξιολογούν την εμπειρία που βίωσαν από τις
δράσεις.
Πώς ένιωσαν;
Τι καινούριο έμαθαν;
Πώς λειτούργησαν σαν ομάδα;
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
17

18. Λεπτομερής Ανάλυση των σταδίων
Πώς γίνεται;
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
18
Α. Προθέμανση-Ενεργοποίηση (περίπου 15΄)
Καλωσόρισμα
Καλωσορίζουμε τα παιδιά στον κύκλο, τα ενημερώνουμε
για το θέμα της δράσης που θα ακολουθήσει
(π.χ. την 3η
εβδομάδα: θα σας αφηγηθώ μια ιστορία ή ένα
παραμύθι και θα συζητήσουμε για συναισθήματα)
Πιάνονται τα παιδιά σε κύκλο με χέρια ενωμένα
και το παιχνίδι αρχίζει..

19. Τελετουργικό-Παλμός
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
19
Στο ξεκίνημα της δράσης, η ομάδα συγκεντρώνεται
σε κύκλο, ενώνονται όλα τα χέρια των μελών της
ομάδας και με μάτια κλειστά, μεταφέρουν
δεξιόστροφα ένα διπλό ή τριπλό σφίξιμο της
παλάμης (παλμός) από χέρι σε χέρι
(σα σπασμένο τηλέφωνο με σήματα μορς)

20. Παλμός
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
20

21. Τελετουργικό –Ritual
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
21
Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα τελετουργικό που θα
σηματοδοτεί την έναρξη και το τέλος των δράσεων
Αυτό θα μπορούσε να είναι ο ήχος το χτύπημα ενός
μουσικού οργάνου (drum, ταμπουρίνο, ντέφι,
μεταλλόφωνο, φλογέρα, σφυρίχτρα )

22. Αρχή και τέλος κάθε φάσης με ρυθμό
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
22
Τα παιδιά είναι πολύ καλό να γνωρίζουν ότι με το χτύπημα
ενός μουσικού οργάνου (ντέφι, drum, ταμπορίνο ή ακόμη και
παλαμάκια), ξεκινάει η δράση
Επίσης το ίδιο ισχύει και για την αρχή και τέλος κάθε φάσης
των δράσεων
Είναι πολύ βοηθητικό για τον/την εκπαιδευτικό η χρήση ενός
τέτοιου τρόπου, προκειμένου να δίνει ρυθμό αλλά και να
οριοθετεί την κάθε φάση της δράσης

23. Χαλάρωση στην αρχή της δράσης
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
23
Χαλαρές και ήρεμες εισπνοές..εκπνοές, χωρίς
ομιλίες
(είναι πολύ σημαντικό, να χαλαρώνουν, να ‘ακούν’
κάθε μέλος του σώματος τους να ηρεμεί)
Στο τέλος διαπιστώνουν αν κατάφερε το σήμα να
φθάσει όπως ξεκίνησε (διπλό ή τριπλό)

24. Όνομα με θετικό γνώρισμα
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
24
Εναλλακτικά θα μπορούσαν τα παιδιά, έχοντας τα
χέρια πιασμένα σε κύκλο, να λέει το καθένα το
όνομα του, κάνοντας και ένα ήχο
(ό,τι ήχο θέλει το κάθε παιδί)
Ή να λέει το καθένα το όνομα του, με ένα θετικό
γνώρισμα, π.χ. ‘Μαρία η γαλανομάτα’, ‘Πέτρος ο
γρήγορος, ‘Χριστίνα η όμορφη’, κ.ά.
Η δράση ξεκινά…

25. Παιχνίδια προθέρμανσης-ice breaking
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
25
Τα παιχνίδια προθέρμανσης, δημιουργούν κλίμα
εμπιστοσύνης μεταξύ των παιδιών, με αποτέλεσμα να
βελτιώνεται ο συντονισμός τους στο χώρο δράσης του
θεατρικού παιχνιδιού και να προωθείται η συνεργασία
μεταξύ τους (Way, 1967).

26. Παιχνίδια προθέρμανσης
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
26
Μέσα από τις ασκήσεις και τα παιχνίδια σωματικής
έκφρασης και αισθησιοκινητικής δράσης το παιδί
χαλαρώνει, αποκτά πιο έντονη αίσθηση του χώρου και
του χρόνου, μεταβάλλει τη συναίσθηση σε κίνηση,
αυτοσυγκεντρώνεται, ενώ παράλληλα βελτιώνεται
ψυχοκινητικά και οξύνει την παρατηρητικότητά του
(Κουρετζής & Άλκηστις, 1993)

27. Περπατήματα (Bridge in)
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
27
Ασκήσεις στο χώρο
Mεταφορά εικόνων της ιστορίας που θα
αφηγηθούμε, σε περπατήματα ώστε να έρθουν πιο
κοντά στην ιστορία που θα ακολουθήσει.
Έτσι όταν φθάσει η στιγμή της αφήγησης, βιώνουν
καλύτερα τα γεγονότα της ιστορίας, κάνοντας χρήση
της σωματικής μνήμης.
π.χ. ‘ας περπατήσουμε σαν κουρασμένοι ταξιδιώτες’,
εφόσον θα πούμε την ιστορία του ταξιδευτή

28. Β. Κυρίως Δράση-Αυτοσχεδιαστικά δρώμενα
(περίπου 20΄)
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
28
Αφήγηση ιστορίας-παραμυθιού (Main event)
Ακολουθεί η αφήγηση της ιστορίας
Τα παιδιά καθισμένα σε κύκλο παρακολουθούν χωρίς
να μιλούν

29. Εκδραμάτιση της ιστορίας
Μετά την αφήγηση της ιστορίας οι μαθητές
χωρίζονται σε μικρές ομάδες και συνεργάζονται
για την εκδραμάτιση της ιστορίας.
Δουλεύουν ένα κοινό θέμα, μια σκηνή από την
ιστορία που τους έκανε εντύπωση και θέλουν να
την αναπαραστήσουν, ‘ενδύονται’ ρόλους.
29
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

30. Συνεργαζόμαστε…(Συνεργατική μάθηση)
Στόχος είναι η συνεργασία, η έκφραση των
συναισθημάτων και της φαντασίας.
Επίσης ενδυναμώνεται η αυτοπεποίθηση αλλά και η
ικανότητα επικοινωνίας με τα άλλα παιδιά
Οι δράσεις αυτές βοηθούν στην αυτοεκτίμηση αλλά
και προάγουν την άμιλλα
30
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

31. Συνεργασία
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
31

32. Γ. Παρουσίαση ρόλων- Αναπαράσταση δρώμενων)
(περίπου 30΄)
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
32
Αναπαράσταση σκηνών της ιστορίας
Αφήνουμε λίγο χρόνο στα παιδιά να ετοιμάσουν την
παρουσίαση τους. Ο/η εκπαιδευτικός δίνοντας το ρυθμό
ζητά από τα παιδιά ατομικά ή ανά ομάδες, να
παρουσιάσουν την σκηνή που διάλεξαν να
αναπαραστήσουν. Ξεκινούν διαδοχικά να παρουσιάζουν…
Μια καλή ιδέα είναι να έχουν φέρει από το σπίτι ρούχα,
ζώνες, καπέλα, παπούτσια που δεν χρησιμοποιούν, οπότε
κατά τη διάρκεια της δραματοποίησης, όποιο παιδί θέλει
να τα χρησιμοποιεί για την αναπαράσταση του ρόλου του.
Αυτά μπορούν να βρίσκονται σε μια γωνιά της τάξης
(γωνιά της μεταμφίεσης)

33. Γεφύρωμα από το ρόλο στον εαυτό μου
(απορολοποίηση)(Bridge out)
Μετά την αναπαράσταση των σκηνών της ιστορίας
τα παιδιά διαχωρίζονται από τον ρόλο τους
Ο/η εκπαιδευτικός λέει: ‘ας κάνουμε ένα βήμα δεξιά για να
βγούμε από το ρόλο μας και γινόμαστε πάλι ο εαυτός μας
Δραστηριότητες απορολοποίησης:
 Γράφω μήνυμα στο ρόλο μου, τον ρωτώ τι σκεφτόταν ή τι
ένιωθε όταν…
 Δίνω ένα δώρο στο ρόλο μου (π.χ. φαγητό, ή καινούρια
ρούχα, στον ταξιδευτή που δεν είχε να φάει)
 Δίνω μια συμβουλή στο ρόλο μου
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
33

34. Επαναφορά στην πραγματικότητα
(grounding)
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
34
Στο τέλος της κυρίως δράσης ο/η εκπαιδευτικός
δίνει μια εντολή στα παιδιά να βρουν στο χώρο και
να πιάσουν μια επιφάνεια (ξύλο, μέταλλο, κάτι
κόκκινο, κάτι μπλέ, κ.ά), με στόχο την
απορολοποίηση και την επαναφορά στην
πραγματικότητα.

35. Δ. Συζήτηση-Αξιολόγηση-Ανατροφοδότηση
(περίπου 20΄)
Συζήτηση
Μετά την επαναφορά στην πραγματικότητα (grounding), τα παιδιά
κάθονται στον κύκλο, με το άκουσμα του ήχου του μουσικού
οργάνου.
Αυτή η διαδικασία όταν θα επαναλαμβάνεται σταθερά σε κάθε δράση
θα τη γνωρίζουν και συντονίζονται πιο γρήγορα.
Η φάση αυτή είναι σημαντική, ώστε να δώσει τον απαραίτητο χρόνο
στα παιδιά να ηρεμήσουν, να αναστοχαστούν και να συνεχίσουν με
υπόλοιπες δραστηριότητες του το σχολικό πρόγραμμα
35
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

36. Δίνουμε τη δική μας εκδοχή...(Exploration)
Ο/η εκπαιδευτικός θέτει ερωτήσεις ανοικτού
τύπου σχετικές με το προς εξερεύνηση θέμα,
ενεργοποιώντας τα παιδιά να δώσουν τη δική τους
εκδοχή για την έκβαση της ιστορίας
Οι ερωτήσεις είναι καλό να εστιάζουν στις σκέψεις
και στα συναισθήματα, παρά στα γεγονότα
36
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

37. Μαθαίνουμε από τις εμπειρίες μας…
(Βιωματική μάθηση)
Με αφορμή την ιστορία, αναλύεται και συζητιέται
κάθε είδους εμπειρία που μπορεί να έχουν τα παιδιά,
είτε ατομικά είτε ομαδικά
Στη διαδικασία αυτή υπάρχουν 3 χαρακτηριστικά:
1. Η ολική συμμετοχή του ατόμου: νους , αισθήσεις ,
συναισθήματα.
2.Σχέση γνώσης και προσωπικής εμπειρίας,
3. H συνεχής αλλαγή για μια εκ βαθέων κατανόηση
37
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

38. Προβληματιζόμαστε…
Με τις ερωτήσεις ανοικτού τύπου τα παιδιά έρχονται
αντιμέτωπα με ένα πρόβλημα. Μπορεί να μην έχουν
απαντήσεις ή λύσεις αλλά αντιμετωπίζουν μια άλλη
πραγματικότητα που τους βοηθά να αναπτύξουν
κριτική σκέψη
Είναι μια παραδοσιακή τεχνική στην οποία τα παιδιά
αναστοχάζονται προκειμένου να φθάσουν στη λύση
κάποιου προβλήματος, αντανακλώντας τις
προσωπικές εμπειρίες τους
38
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

39. Μάθηση μέσω προβληματισμού
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
39

40. Συζητούμε…και επικοινωνούμε…
Στη διαδικασία αυτή οι μαθητές και οι μαθήτριες
ανταλλάσσουν ιδέες, επικοινωνούν, ακούν,
κατανοούν.
Οι συζητήσεις μπορεί να γίνουν με διαφόρους
τρόπους: αντιπαράθεση επιχειρημάτων,
δημοσιογραφικά ρεπορτάζ, με αναπαράσταση
συνέντευξης, κ.ά.
Στόχος είναι η άσκηση στην ενεργητική ακρόαση:
‘Ακούω και προσέχω όταν μου μιλάς, χωρίς να σε
διακόπτω’
40
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

41. Ενεργητική ακρόαση
Ενεργητική ακρόαση:
 ακούω τα λεκτικά μηνύματα
 αντιλαμβάνομαι τα μη λεκτικά μηνύματα
 ανταποκρίνομαι στα μηνύματα
41
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

42. Μοίρασμα εμπειριών
Με αυτή την τεχνική τα παιδιά βελτιώνουν την
ικανότητα τους στο να ακούνε (ενεργητική
ακρόαση), να εκφράζουν τις σκέψεις τους και να
αντιμετωπίζουν τις δικές τους προκαταλήψεις
Τα παραμύθια, οι ταινίες, οι πραγματικές
προσωπικές ιστορίες, η μουσική και τα τραγούδια
βοηθούν στο να νιώσουν τα παιδιά άνετα να
μοιραστούν
42
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

43. Καταιγισμός ιδεών (brainstorming)
Ανάπτυξη πρωτοβουλιών ελεύθερης έκφρασης από
τους μαθητές
Δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να ανακαλύψουν
πιθανές λύσεις και συνέπειες σε προβλήματα και σε
συμπεριφορές, αποφεύγοντας να προτείνουν οι
εκπαιδευτικοί τις λύσεις
43
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

44. Αξιολογούμε τη δράση μας…
Μέσα από τη συζήτηση τα παιδιά μαθαίνουν να
αξιολογούν τις ιδέες τους, τα συναισθήματα τους, τις
επιθυμίες τους
Κάνουν έναν απολογισμό των αξιών και
συμπεριφορών τους, ατομικά ή ομαδικά
Αξιολογούν τη συνεργασία και το συντονισμό της
επικοινωνίας τους στην ομάδα τους.
44
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

45. Μικροί δημοσιογράφοι
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
45
Στο σημείο αυτό ένα παιδί μπορεί να παριστάνει
τον δημοσιογράφο
και περνώντας από ένα-ένα παιδί στον κύκλο
να το ρωτάει
‘τι καινούριο έμαθες;’
‘πώς ένιωσες;’

46. Καταγραφή της Αξιολόγησης των παιδιών
Ο/η εκπαιδευτικός σε ένα φύλλο χαρτί καταγράφει τις
απαντήσεις των παιδιών στις παραπάνω ερωτήσεις:
1. Τι καινούριο έμαθες;
2. Πώς ένιωσες;
ή ποια είναι τα συναισθήματα που βίωσες;
Στη συνέχεια καταχωρεί τις 5 επικρατέστερες λέξεις για
κάθε ερώτηση στο Αναστοχαστικό Ημερολόγιο της δράσης
που θα υποβάλλει.
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
46

47. Βιβλιογραφία
 Άλκηστις Κοντογιάννη (2012), «Το αυτοσχέδιο θέατρο στο σχολείο»
Αθήνα: Πεδίο
 Ασημίνα Τσιμπιδάκη, Μαρία Κλαδάκη, Χρήστος Αρτεμίου, Ανδρέας
Βασιλείου, Παναγιούλα Βενέτη, Ευανθία Κωνσταντίνου, Χριστιάνα
Παναγίδου, Τρύφωνας Παπαδάμου, «Θεατρικό Παιχνίδι Από και Για Παιδιά
με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες»
 «Θεατρική αγωγή: Οδηγίες για το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής»,
Υπ.Παιδείας
 Θεατροπαιδαγωγός: Βίκυ Γρηγοριάδου
 Θεατροπαιδαγωγός- Ψυχολόγος: Έλενα Μπουκουβάλα
 Learning to live together, Unesco, Unicef
 Holzman’s Performing Psychology, (Routledge, 1999)
Θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως
47