เฉลยฝึกหัดการแต่งโคลงสี่สุภาพ

1. เฉลยแบบฝึกหัด
เรื่องการแต่งบทร้อยกรอง (โคลงสี่สุภาพ)
ตอนที่ ๑
๑. โคลงสี่สุภาพหนึ่งบท จะมี ๔ . บาท ในหนึ่งบาทจะมี ๒ วรรค คือ วรรคต้น กับ วรรคท้าย
๒. วรรคต้นจะมี ๕ คา วรรคต้นของบาทที่ ๑ บาทที่ ๒ และบาทที่ ๓ จะมี ๒ คา
๓. วรรคท้ายของบาทที่ ๔ จะมี ๔ คา ซึ่งรวมแล้วโคลงสี่สุภาพหนึ่งบทจะมีจานวนคาทั้งสิ้น ๓๐ คา
๔. คาเอก คือ คาที่มีรูปวรรณยุกต์เอกปรากฏอยู่ เช่น แม่ ย่า หนึ่ง อยู่ ที่ (ยกตัวอย่างมา ๕ คา)
๕. คาโท คือ คาที่มีรูปวรรณยุกต์โทปรากฏอยู่ เช่น บ้าน แพ้ ใช้ น้อย เบื้อง (ยกตัวอย่างมา ๕ คา)
๖. โคลงหนึ่งบทจะมีวรรณยุกต์เอก ๗ ตาแหน่ง และวรรณยุกต์โท ๔ ตาแหน่ง
๗. ตาแหน่งวรรณยุกต์เอก (คาเอก) และวรรณยุกต์โท (คาโท) ในวรรคต้นของบาทที่ ๑ สามารถที่จะวางสลับ
ตาแหน่งกันได้ คือ เอาวรรณยุกต์ที่เป็นเอกไปวางไว้ในคาที่ ๕ และเอาวรรณยุกต์ที่เป็นโทมาไว้เป็นคาที่ ๔ ก็
ได้ ดังตัวอย่าง (ให้นักเรียนขีดเส้นใต้คาเอกคาโทที่สลับตาแหน่งกัน)
ไยแม่ย่างเท้าเยี่ยง หญิงวัง
กะเดียดกะทายเพียงพัง พับล้ม
พิศผ่องผ่ายผอมพลัง เพลาซีด เซียวแม่
อยู่พี่แย่เยงก้ม กัดก้อนเกลือกิน
๘. คาที่ ๗ ของบาทที่ ๑ และคาที่ ๕ ของบาทที่ ๒ และบาทที่ ๓ ห้ามใช้คาที่มีรูปวรรณยุกต์
๙. ห้ามใช้คาตายที่ผันด้วยวรรณยุกต์โท ในตาแหน่งโท
๑๐. คาตาย คือ คาที่ประสมด้วยสระเสียงสั้นในมาตรา แม่ ก กา และคาที่มีตัวสะกดในมาตรา กก กด กบ
เช่น มะระ อุบะ โกะ วชิระ กระแจะ กะทิ กาก เกิด กอด คราส โบสถ์ พับ บาป (ยกตัวอย่าง
มา ๑๐ คา)
๑๑. คาสุดท้ายของบท ห้ามใช้คาตายและคาที่มีรูปวรรณยุกต์อื่นๆ นิยมใช้คาเสียงจัตวาที่ไม่ปรากฏรูป
๑๒. คาสร้อยคือ คาที่มาเสริมท้ายบาทหรือบทของโคลง มีหรือไม่มีก็ได้ เติมเพื่อความไพเราะหรือให้คาประพันธ์
สมบูรณ์ขึ้น ส่วนคาหลังมักลงท้ายด้วยคาต่อไปนี้เท่านั้น เช่น พ่อ แม่ พี่ รา แล เลย เอย นา นอ เนอ ฤๅ ฮา
แฮ เฮย
๑๓. คาที่เป็นเอกโทษคือ คาเดิมไม่ได้เขียนโดยใช้รูปวรรณยุกต์เอกเมื่อต้องการใช้จึงนาไปเปลี่ยนให้เป็นรูปวรรณยุกต์เอก
เช่น หน้า เขียนเป็น น่า ฯลฯ
๑๔. โทโทษ คือ คาเดิมไม่ได้เขียนโดยใช้รูปในวรรณยุกต์โทเมื่อต้องการใช้จึงนาไปเปลี่ยนให้เป็นรูปวรรณยุกต์โท เช่น หรือ
เขียนเป็น รื้อ , เล่น เขียนเป็น เหล้น ฯลฯ
ตอนที่ ๒ ให้นักเรียนเขียนแผนผังโคลงสี่สุภาพ

2. ตอนที่ ๓ ศึกษาบทร้อยกรองต่อไปนี้แล้วตอบคาถาม
เสียงลือเสียงเล่าอ้าง อันใด พี่เอย
เสียงย่อมยอยศใคร ทั่วหล้า
สองเขือพี่หลับใหล ลืมตื่น ฤๅพี่
สองพี่คิดเองอ้า อย่าได้ถามเผือ
๑. โคลงข้างต้นคือโคลง สี่สุภาพ มี ๑ บท หรือ ๔ บาท
๒. คาที่อยู่ในตาแหน่งคาเอกทั้งหมดในโคลงมี ๗ คา ได้แก่ เล่า ย่อม พี่ พี่ ทั่ว ตื่น อย่า
๓. คาที่อยู่ในตาแหน่งคาโททั้งหมดในโคลงมี ๔ คา ได้แก่ อ้าง หล้า อ้า ได้
๔. คาสุดท้ายของโคลงบทนี้คือ เผือ มีเสียงวรรณยุกต์ จัตวา
๕. จงแสดงสัมผัสอักษร (สัมผัสพยัญชนะ) เป็นคู่ๆ ในบทร้อยกรองข้างต้นทั้งหมด ลือ-เล่า, อ้าง-อัน-เอย. ย่อม-
ยอ-ยศ, หลับ-ใหล-ลืม, เอง-อ้า
๖. จงโยงเส้นสัมผัสตามลักษณะบังคับของโคลงสี่สุภาพให้ถูกต้อง (โยงที่บทร้อยกรองข้างต้นทั้งหมด)
ตอนที่ ๔ จงเรียงลำดับวรรคให้ถูกต้องตำมฉันทลักษณ์และได้ใจควำม
๑. ห้ามสุริยแสงจันทร์ ส่องไซร้
ห้ามดังนี้ไว้ได้ จึ่งห้ามนินทา
ห้ามอายุให้หัน คืนเล่า
ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ มีควัน
๒. ทุกประเทศมีผู้นับ อ่านอ้าง
เป็นชายความรู้ยิ่ง เป็นทรัพย์
แม้ตกยากไร้ร้าง ห่อนไร้สามี
สตรีรูปงามสรรพ เป็นทรัพย์ ตนนา
๓. สามสิ่งนี้เว้นไว้ แต่ผู้ทรชน
ให้ท่านท่านจักให้ ตอบสนอง
รักท่านท่านควรครอง ความรัก เรานา
นบท่านท่านจักปอง นอบไหว้
ตอนที่ ๔ จงเลือกคำประพันธ์เติมลงในช่องว่ำงให้ถูกต้องตำมฉันทลักษณ์และได้ใจควำม
๑. ใดใดในโลกล้วน อนิจจัง
คงแต่บาปบุญยัง เที่ยงแท้
คือเงาติดตัวตรัง ตรึงแน่น อยู่นา
ตามแต่บุญบาปแล้ ก่อเกื้อรักษา
๒. เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ วงศ์หงส์
เสียศักดิ์สู้ประสงค์ สิ่งรู้
เสียรู้เร่งดารง ความสัตย์ ไว้นา
เสียสัตย์อย่าเสียสู้ ชีพม้วยมรณา
เป็นชายความรู้ยิ่ง เป็นทรัพย์
ทุกประเทศมีผู้นับ อ่านอ้าง
สตรีรูปงามสรรพ เป็นทรัพย์ ตนนา
แม้ตกยากไร้ร้าง ห่อนไร้สามี
ก. คนบ่อ่านหนังสือยัง สอบได้
ข. คงแต่บาปบุญยัง เที่ยงแท้
ค. แม้แต่ตึกยังพัง ถล่มได้
ง. มีแค่กะละมัง แน่นัก
ก. เสียแฟนที่รวยจง ฆ่าตัว ตายเลย
ข. เสียเธอแม่โฉมยง ตัวพี่ ขอลา
ค. เสียความรู้ให้คง สัตย์ไว้ มั่นนา
ง. เสียรู้เร่งดารง ความสัตย์ ไว้นา
ให้ท่านท่านจักให้ ตอบสนอง
นบท่านท่านจักปอง นอบไหว้
รักท่านท่านควรครอง ความรัก เรานา
สามสิ่งนี้เว้นไว้ แต่ผู้ทรชน
ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ มีควัน
ห้ามสุริยแสงจันทร์ ส่องไซร้
ห้ามอายุให้หัน คืนเล่า
ห้ามดังนี้ไว้ได้ จึ่งห้ามนินทา

3. ๓. นานาประเทศล้วน นับถือ
คนที่รู้หนังสือ แต่งได้
ใครเกลียดอักษรคือ คนป่า
ใครเยาะกวีไซร้ แน่แท้คนดง
ตอนที่ ๕ จงเลือกคำที่กำหนดให้ในกรอบสี่เหลี่ยมมำเติมลงในช่องว่ำงให้ถูกต้องตำมฉันทลักษณ์และได้ใจควำม
๑. ทาบุญบุญแต่งให้ เห็นผล
คือดั่งเงาตามตน ติดแท้
ผู้ทาสิ่งอกุศล กรรมติด ตามนา
ดุจจักรเกวียนเวียนแล้ ไล่ต้อนตีนโค
๒. ถึงจนทนสู้กัด กินเกลือ
อย่าเที่ยวแล่เนื้อเถือ พวกพ้อง
อดอยากเยี่ยงอย่างเสือ สงวนศักดิ์
โซก็เสาะใส่ท้อง จับเนื้อกินเอง
๓. อย่าเอื้อมเด็ดดอกฟ้า มาถนอม
สูงสุดมือมักตรอม อกไข้
เด็ดแต่ดอกพะยอม ยามยาก ชมนา
สูงก็สอยด้วยไม้ อาจเอื้อมเอาถึง
๔. รักกันอยู่ขอบฟ้า เขาเขียว
เสมออยู่หอแห่งเดียว ร่วมห้อง
ชังกันบ่แลเหลียว ตาต่อ กันนา
เหมือนขอบฟ้ามาป้อง ป่าไม้มาบัง
๕. ร้อยชู้ฤๅเท่าเนื้อ เมียตน
เมียแล่พันฤๅดล แม่ได้
ทรงครรภ์คลอดเปนคน ฤๅง่าย เลยนา
เลี้ยงยากนักท้าวไท้ ธิราชผู้มีคุณ
ตอนที่ ๖ ให้นักเรียนแต่งโคลงสี่สุภำพ จำนวน ๑ บท (พิจารณาตามดุลยพินิจของผู้สอน)
ก. คนที่ปัญญาเฉียบ แหลมหลาย
ข. คนที่อานาจใหญ่ ยิ่งล้น
ค. คนที่มีดนตรี ในหัว
ง. คนที่รู้หนังสือ แต่งได้
ตัว กุศล ชั่วร้าย ตน จริง ภาพ
เลย ผล บุญ ชัด ดี หลอก
สิงห์ พญา ราชา เถือ เฉือน
หงส์ เสือ ผี ไถ ขู่
เจ็บ พลาด ตรอม หญ้า มือ
เงิน ไม้ กล้า ปัญญา สู้
ใหญ่ สูง ป้อง แหลม เขียว
แกล้ง กัน ปัด ขวาง ไกล
ได้ ฤา หรือ นา ฉัน
ตัว กาย ลูก คน เจ้า