Η αποτελεσματική εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στην τάξη

Γιάννης Τζωρτζάκης
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Greece License.
Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ12.01 Περιφέρειας Κρήτης & Κυκλάδων
Η αποτελεσματική εφαρμογή των
Βιωματικών Δράσεων στην τάξη
Μάλια 2/2/2016

Υπάρχουν διάφορα είδη project με σημαντικές διαφορές στην
υλοποίηση. Οι Βιωματικές Δράσεις είναι κάτι ιδιαίτερο
Project
Ερευνητικές Εργασίες
Βιωματικές Δράσεις
Μέθοδος Project
Project και Βιωματικές Δράσεις
Διδακτικές εκφράσεις της
ίδιας παιδαγωγικής
φιλοσοφίας που
προσανατολίζεται στην
αξιοποίηση των εμπειρικών
δεδομένων που κατέχουν, ή
αποκτούν μέσω δράσεων,
οι μαθητές (experiential
education)

Υπάρχουν διάφορα είδη project με σημαντικές διαφορές στην
υλοποίηση. Οι Βιωματικές Δράσεις είναι κάτι ιδιαίτερο
Project
Ερευνητικές Εργασίες
Βιωματικές Δράσεις
Μέθοδος Project
Βίωμα ονομάζεται η
επεξεργασμένη εμπειρία, το
αποτέλεσμα είναι το …δια
ταύτα.
Όλες οι εμπειρίες πρέπει να
αποτελούν αντικείμενο
στοχαστικής ανάλυσης

Βιώνοντας το Γνωστό και το Νέο
α. Βιώνοντας το γνωστό: Αναζήτηση και κριτική ανάλυση
προϋπαρχουσών εμπειριών για ανάδειξη γνώσεων, κινήτρων,
στάσεων και συναισθημάτων και δημιουργία γεφυρωμάτων για
νέες εμπειρίες.
β. Βιώνοντας το νέο: Εμπλοκή σε νέες εμπειρίες μέσω
παρατήρησης, ακρόασης, συζήτησης, μελέτης, επίσκεψης,
συμμετοχής σε δράσεις. Συσχέτιση παλιού και νέου και
δημιουργία «νέας γλώσσας» για τη νέα γνώση

Η πορεία της Βιωματικής Μάθησης
Αναζήτηση σχέσεων – Ανάδειξη γενικεύσεων

Ένταξη Βιωματικών Δράσεων σε Τάξεις
 Στην Α΄ τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου
«Σχολική και Κοινωνική Ζωή (ΣΚΖ)».
 Στην Β΄ τάξη υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων
«Φύση και Άσκηση» και «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης»
 Στην Γ΄ τάξη υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων
«Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός», «Τοπική Ιστορία»
και «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη».

Σχολική και Κοινωνική Ζωή στην Α΄ Γυμνασίου:
Εαυτός, Συναισθήματα, Σχέσεις και Ομάδα
Α και Β τρίμηνο: επιλογή θεμάτων σχετικών με την ταυτότητα,
την ετερότητα, την έκφραση και τη διαχείριση συναισθημάτων, τις
σχέσεις, την ένταξη στη μαθητική κοινότητα, την ομαλή μετάβαση και
την προσαρμογή στο νέο πλαίσιο του Γυμνασίου
Γ τρίμηνο: η μαθητική ομάδα ως πλαίσιο διεξαγωγής
γυμνασιακού επιπέδου ερευνητικής εργασίας με θέμα τη σχολική βία
και υπο-θέματα: 1. Διαχείριση συγκρούσεων, 2. Λεκτικός
εκφοβισμός, 3. Ψηφιακός εκφοβισμός, 4. Φυσική βία, 5. Άλλες
Μορφές Αντικοινωνικής Συμπεριφοράς

Διαφορές Ερ.Εργασιών με Βιωματικές Δράσεις
 Ερ. Ερ: Ελεύθερη επιλογή θεμάτων από 4 ακαδημαϊκά πεδία:
1. Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες, 2. Μαθηματικά,
Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία, 3. Τέχνη και Πολιτισμός,
4. Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη
 Βμ. Δρ: Εστιάζουν σε συγκεκριμένο πεδίο: ΣΚΖ,
Περιβάλλον(ΠΕΑΑ) Τοπ. Ιστορία, Πολιτισμός Δραστηρ. Τέχνης,
Φύση & Άσκηση, ΣΕΠ
 Βμ. Δρ., εκτός του ΣΕΠ, εφαρμόστηκαν στα πιλοτικά προγράμματα
και έχουν επιμορφωτικό/εκπαιδευτικό υλικό αναρτημένο στο
Φωτόδενδρο του Διόφαντου.
 Βμ, Δρ. , εκτός ΣΚΖ και ΣΕΠ, συγγενεύουν στενά με διδασκόμενα
μαθήματα, με ανοικτά όλα τα θετικά και αρνητικά ενδεχόμενα.
 ΣΚΖ αρκετές διαφορές από υπόλοιπα πέντε πεδία Βμ. Δρ.

β. Στα τρία τρίμηνα της Β΄ τάξης προβλέπεται η υλοποίηση
δράσεων δύο επιστημονικών πεδίων, 1. της Φύσης και Άσκησης και
2. του Πολιτισμού και των Δραστηριοτήτων Τέχνης, τα οποία έχουν
συναφή διδασκόμενα στο υποχρεωτικό πρόγραμμα μαθήματα, ήτοι
(α) τη Φυσική Αγωγή, (β) τη Μουσική και (γ) τα Καλλιτεχνικά.
Ειδικότερα για τη Β τάξη …

Ως εκ τούτου, οι εκπαιδευτικοί των παραπάνω ειδικοτήτων μπορούν
να συσχετίσουν, αν το κρίνουν σκόπιμο, τις θεματικές των
Βιωματικών Δράσεων (Βμ. Δρ.) με θέματα των αντίστοιχων ΑΠΣ και
να αξιοποιήσουν τον διευρυμένο διδακτικό χρόνο, που προκύπτει
από τη σύμπραξη Βμ. Δρ. και ΑΠΣ, για την καλύτερη υλοποίηση
των Βιωματικών Δράσεων, ειδικότερα αν κατά την επιλογή των
προς μελέτη θεμάτων διασφαλίσουν διεπιστημονικής φύσης
θέματα, καθότι τα τρία παραπάνω μαθήματα προσφέρονται για
διεπιστημονικές συμπράξεις
Ειδικότερα για τη Β τάξη …

Α. Θέμα και Ερευνητικά Ερωτήματα,
Προγραμματισμός Δράσεων
1.Προβληματισμός με βάση προϋπάρχουσες εμπειρίες και
οριοθέτηση θέματος από την Ολομέλεια.
2.Καθορισμός ερευνητικών ερωτημάτων και αντίστοιχων δράσεων
μετά από συζήτηση Ολομέλειας .
3.Οργάνωση μαθητών σε ομάδες και διευθέτηση χώρου.
4.Επιμερισμός έργου και ερευνητικών ερωτημάτων στις επιμέρους
ομάδες.
5.Καθορισμός κριτηρίων αξιολόγησης και χρονοδιαγραμμάτων.

1.Ομάδα αντιστοιχίζει υπο-ερωτήματα με δράσεις συλλογής
δεδομένων και καθορίζει πηγές και εργαλεία αναζήτησης
δεδομένων.
2.Ομάδα εξειδικεύει ερευνητικά ερωτήματα σε υπο-ερωτήματα.
3. Ομάδα επιμερίζει δράσεις σε υπο-ομάδες ή άτομα και
καθορίζει χρονικά πλαίσια.
4. Ομάδα καθορίζει λειτουργικούς ρόλους μελών, όπως
συντονιστή, γραμματέα κλπ
Β. Εξειδίκευση Ερωτημάτων σε Υπο-ερωτήματα
και εσωτερική οργάνωση της ομάδας

Β1. Ερευνητικά Ερωτήματα (υπο-)Θεμάτων:
Βασική Προϋπόθεση της Όλης Διαδικασίας
Χωρίς σαφή ερευνητικά ερωτήματα οι εργασίες είναι απλά
εγκυκλοπαιδικά λήμματα. Τα Ερευνητικά ερωτήματα καθορίζουν
1. Την ύπαρξη έρευνας και το είδος της έρευνας,
2. Τις ερευνητικές διαδικασίες
3. Τα ερευνητικά εργαλεία,
4. Τις πηγές αναζήτησης δεδομένων,
5. Τη μέθοδο επεξεργασίας δεδομένων για αποφυγή φαινομένου
αντιγραφής και συρραφής
Τα Ερευνητικά ερωτήματα καθορίζουν ποικιλία ικανοτήτων που
θα αναπτύξουν οι μαθητές

Πραγματολογικά ερωτήματα :
1. τι 2. ποιος 3. πού, 4. πότε, 5. πόσο
Επεξηγηματικά/Ερμηνευτικά Ερωτήματα:
6. γιατί, 7. πώς
Κριτικής ανάλυσης ερωτήματα (αξίες, αντιδράσεις, στάσεις,
επιλογές, ενδιαφέροντα, συμφέροντα, κοσμοθεωρία):
1. Προσωπική θέση έναντι θέματος
2. Θέση κοινωνικών ομάδων έναντι θέματος
3 . Θέση κοινωνικών θεσμών έναντι θέματος
4. Ποιοι ενδιαφέρονται, ποιοι ωφελούνται/ βλάπτονται
Β2. Είδη Ερευνητικών Ερωτημάτων

Γ. Δράσεις Ομάδων για Συλλογή Δεδομένων
1.Συλλογή δεδομένων αρχίζει με κατάθεση προσωπικών
εμπειριών/απόψεων μελών της ομάδας, που συζητούνται για
διαμόρφωση απόψεων προτάσεων
2.Μέλη ή υπο-ομάδες αξιοποιούν έννοιες, εργαλεία και
μεθόδους επιστήμης και συλλέγουν δεδομένα, μέσω
παρατήρησης, ακρόασης, μελέτης, συζήτησης, επίσκεψης,
συμμετοχής σε δράσεις, πειραμάτων, μετρήσεων
συνεντεύξεων
3. Μέλη ή υπο-ομάδες παρουσιάζουν στην ομάδα τα δεδομένα
που συνέλεξαν.
4. Ομάδα συστηματοποιεί και κωδικοποιεί δεδομένα με μορφή
πινάκων, σχημάτων ποσοτικοποίησης κλπ

Γ. Μέθοδοι και Εργαλεία
ΜΕΘΟΔΟΙ: ερμηνευτική, πειραματική, περιγραφική εξήγηση
και δημοσκοπική
ΕΡΓΑΛΕΙΑ: τεστ, ερωτηματολόγια, παρατήρηση, συνέντευξη,
συζήτηση, πείραμα

Δ. Πιθανές Δράσεις Ομάδων
1. Ανάδειξη και ερμηνεία εναλλακτικών οπτικών,
ενδιαφερόντων, συμφερόντων και πρακτικών διαφορετικών
ατόμων και κοινωνικών ομάδων.
2. Κριτική του ρόλου των θεσμών σχετικών με θέμα με βάση
προσωπικά, κοινωνικά, ηθικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά και
αισθητικά κριτήρια.
3. Εφαρμογή νέας γνώσης σε παρόμοιες καταστάσεις

Δ. Πιθανές Δράσεις Ομάδων
4. Δημιουργική αξιοποίηση νέας γνώσης σε διαφορετικά και
ευρύτερα πλαίσια για σχεδιασμό και υλοποίηση έργων
κλιμακούμενης δυσκολίας και πολυπλοκότητας.
5. Αξιοποίηση νέας γνώσης για λήψη αποφάσεων πάνω σε
διλημματικά ζητήματα που προβληματίζουν και διχάζουν
6. Αξιοποίηση νέας γνώσης για επίλυση προβλημάτων άμεσου
ή ευρύτερου περιβάλλοντος σχετικών με θέμα.

Ε. Παρουσίαση Ομαδικών Εργασιών στην
Ολομέλεια της Τάξης
1. Ομάδες παρουσιάζουν την εργασία τους, αξιοποιώντας
εναλλακτικούς τρόπους, όπως προφορικό και γραπτό λόγο,
σχήματα, δρώμενα, εικόνες, κατασκευές .
2. Συζήτηση επί ομαδικών εργασιών κατά την οποία ομάδες
εξηγούν και τεκμηριώνουν συμπεράσματα και επιχειρηματο-
λογούν για απόψεις τους.
3. Ανακεφαλαίωση και συστηματοποίηση συμπερασμάτων από
την Ολομέλεια.

ΣΤ. Αξιολόγηση Μαθησιακών Προϊόντων
Αγγελίες, Αυτοβιογραφίες, Αφίσες, Γραφικές παραστάσεις,
Γραφικοί διοργανωτές, Δημιουργίες με υπολογιστές,
Διαγράμματα, Δοκίμια, Εικονογράφηση ιστοριών, Εκθέσεις
εργαστηρίων, Επιδείξεις, Επιθεωρήσεις κινηματογραφικών
έργων, Επιστολές, Ερευνητικές εργασίες, Ημερολόγια
ιστορικών περιόδων, Κολάζ, Κριτικές βιβλίου,
Μαγνητοσκοπήσεις, Οδηγίες κατασκευών, Παρουσιάσεις
διαφανειών, Πίνακες δεδομένων, Περιπτωσιολογικές μελέτες,
Περιγραφές εργασίας, Περιγραφές , Προγράμματα, Προτάσεις,
Σταυρόλεξα, Σύντομες ιστορίες, Σχέδια, Σχεδιαγράμματα,
Φάκελοι εργασιών (portfolios), Φυλλάδια, Συγγραφή κειμένων,
Χαρτογραφήσεις, Χειροποίητα αντικείμενα

ΣΤ. Αξιολόγηση ικανοτήτων
Βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις, Δημοσκοπικές έρευνες,
Διαλεκτικές αντιπαραθέσεις, Δραματοποιήσεις,
Ειδησεογραφίες, Εξηγήσεις, Επεξεργασία δεδομένων,
Επιχειρηματολογία, Ερευνητικές εκθέσεις, Ερμηνευτικές
έρευνες, Μουσικοχορευτικές παραστάσεις, Παρουσιάσεις σε
κοινό, Πειράματα εργαστηρίου, Πειραματικές έρευνες,
Περιγραφικές έρευνες, Οργάνωση δράσεων, Προφορικές
αναδιηγήσεις, Συζητήσεις, Συλλογή και οργάνωση δεδομένων,
Συνεργασία

ΣΤ. Εργαλεία Αξιολόγησης
Κλείδες παρατήρησης και ερωτηματολόγια για τις ικανότητες
και διαβαθμισμένες κλίμακες περιγραφικής αξιολόγησης
(rubrics) για τα μαθησιακά προϊόντα.
Κριτήρια: Τα κριτήρια τα θέτουν οι εκπαιδευτικοί
προσαρμόζοντας τα κριτήρια νόρμας για τη συγκεκριμένη
ηλικία στις διαφοροποιημένες δυνατότητες και προσπάθειες
των μαθητών ως ατόμων και ως ομάδων.
Διαδικασίες: Εφαρμόζονται συνδυαστικά διαδικασίες αυτο-
αξιολόγησης και ετερο-αξιολόγησης των μαθητών και
αξιολόγησης από τον εκπαιδευτικό.

ΣΤ. Αξιολόγηση Τριμήνων
Οι Βιωματικές Δράσεις δεν είναι γραπτώς εξεταζόμενο
αντικείμενο. , Κάθε μαθητής αξιολογείται και βαθμολογείται ανά
τρίμηνο, με βάση τη συμμετοχή και τη συμβολή του στην
παραγόμενη από την ομάδα του συλλογική εργασία.
Η βαθμολογία κάθε μαθητή προκύπτει (α) από την αξιολόγηση
της ατομικής συμβολής του στο ομαδικό έργο, όπως προκύπτει
από την παρατήρηση του καθηγητή και τον ατομικό φάκελο που
διατηρεί ο μαθητής, και (β) από την αξιολόγηση της ομαδικής
εργασίας που υποβάλλει κάθε ομάδα. Το άθροισμα των δύο
βαθμών (ατομικός + ομαδικός) διαιρούμενος διά δύο αποτελεί
τον βαθμό τριμήνου του μαθητή.

ΣΤ. Αξιολόγηση Ομάδων
Η αξιολόγηση του συλλογικού έργου της ομάδας γίνεται με βάση
τον ομαδική εργασία, που καταθέτει μέσα σε ένα απλό φάκελο
κάθε ομάδα των 3-4 μελών, και η οποία περιλαμβάνει το
συνολικό υλικό ταξινομημένο σε επτά ενότητες, που
αντιστοιχούν στις επτά διακριτές φάσεις τις οποίες ακολουθεί η
όλη δράση της ομάδας

ΣΤ. Αξιολόγηση Ομάδων – Οι 7 φάσεις
Πρώτη φάση: Προβληματιζόμαστε για το Θέμα μας,
Χωριζόμαστε σε ομάδες, Προγραμματίζουμε τη δράση μας ως
Τμήμα.
Δεύτερη φάση: Αναλαμβάνουμε ρόλους και Προγραμματίζουμε
τη δράση μας ως ομάδα
Τρίτη φάση: Επιλέγουμε ως υπο-ομάδες και υλοποιούμε
τουλάχιστον τρεις δραστηριότητες συλλογής δεδομένων

ΣΤ. Αξιολόγηση Ομάδων – Οι 7 φάσεις
Τέταρτη φάση: Προσεγγίζουμε κριτικά στάσεις, επιλογές και
πρακτικές (σε επίπεδο προσώπων, ομάδων και Θεσμών) και
ξανασκεπτόμαστε….
Πέμπτη φάση: Ετοιμάζουμε και παρουσιάζουμε τα
συμπεράσματά μας στην Ολομέλεια με διαφορετικούς τρόπους
Έκτη φάση: Από τη Θεωρία προχωράμε στην Πράξη
 Έβδομη φάση: Αναστοχαζόμαστε ποιες καινούργιες γνώσεις
και εμπειρίες αποκτήσαμε και πώς λειτουργήσαμε ως ομάδα

Ζ. Ενδεικτικές Δραστηριότητες
Κυκλοφορώ με ασφάλεια
Επιλέγω έξυπνα: Αποφεύγω
τον καπνό και το αλκοόλ
Μαθητές στο ρόλο των
εκπαιδευτικών
Μια δική μας ιστορία
Ένα σχολείο ζωής
Μικρή, μεγάλη, μεγαλύτερη…
ομάδα
Τι αποκαλύπτω για μένα; Σε
ποιους; Πότε;
Τί αναρτώ στο διαδίκτυο; Πώς
σχολιάζω; Πώς συζητώ;
Γράμμα συγγνώμης
Αφίσες με νόημα
Οπτικές των δύο φύλων
Νοήματα φιλίας
Συνθήματα
Ομάδα ή μονάδα
Ένα μήνυμα για όλους
Μια διαφορετική τάξη… ένα
διαφορετικό σχολείο

Βοηθητικό υλικό για τις Βιωματικές Δράσεις
 Για τη στήριξη των εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν
την εποπτεία και καθοδήγηση των Βιωματικών
Δράσεων υπάρχει σχετικό υλικό αναρτημένο στο
ψηφιακό σχολείο (http://ebooks.edu.gr/2013/course-
main.php?course=DSGYM-A119)

Βοηθητικό υλικό για τις Βιωματικές Δράσεις
2/2/2016

www.projectkriti.weebly.com
Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ12
(Πολιτικών Μηχανικών, Αρχιτεκτόνων & Τοπογράφων)
Περιφέρεια Κρήτης και Κυκλάδων
johntzortzakis@gmail.com

Η αποτελεσματική εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στην τάξη

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (6)

Similar to Η αποτελεσματική εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στην τάξη

Similar to Η αποτελεσματική εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στην τάξη (20)

More from John Tzortzakis

More from John Tzortzakis (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Η αποτελεσματική εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων στην τάξη