Τα δάση γύρω από τη Μεσόγειο

1. ΤΑ ΔΑΣΗ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΤΑ ΔΑΣΗ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ
ΜΕΣΟΓΕΙΟΜΕΣΟΓΕΙΟ
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΦΙΛΟΘΕΗΣΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013

3. Μεσόγειος :
-γνωστή ως μια μεγάλη κλειστή θάλασσα, ανάμεσα σε τρεις
ηπείρους: την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
-η γεωγραφική της θέση κομβικής σημασίας→ την καθιέρωσε
ως το λίκνο πολυάριθμων και εντυπωσιακών πολιτισμών.
-η επικρατέστερη εκδοχή για την προέλευση του ονόματός της
ανήκει ιστορικά στους Λατίνους (περί τα μέσα του 3ου αι.
πρώτος ο Σολίνος την ονομάζει «Mare Mediterraneum» ως
μεταξύ δύο ηπείρων θάλασσα).

4. Μεσογειακό κλίμα
Oι κλιματολογικές εκείνες συνθήκες που επικρατούν στις
περιοχές των ακτών της Μεσόγειου Θάλασσας, καθώς και
άλλων περιοχών που εξομοιώνουν τις συνθήκες αυτού του
τύπου κλίματος, όπως η Καλιφόρνια, περιοχές του Μεξικού,
Αυστραλίας, Νότιας Αφρικής, Χιλής, Αργεντινής.
Το κοινώς αποδεκτό κριτήριο από όλους τους κλιματολόγους:
η παρουσία μιας περιόδου ξηρασίας στη θερμή εποχή κατά
την οποία η βλάστηση χρειάζεται περισσότερο νερό από αυτό
που δέχεται.
Χαρακτηριστικά:
• ήπιοι, υγροί χειμώνες
• μεγάλα, θερμά, ξηρά καλοκαίρια
• παρατεταμένη καλοκαιρινή ξηρασία (πυρκαγιές)
• πλειονότητα ετήσιων βροχοπτώσεων το χειμώνα

5. Παράγοντες που το διαμορφώνουν:
- η ατμοσφαιρική κυκλοφορία,
- το γεωγραφικό πλάτος,
- το ανάγλυφο,
- οι θερμοκρασίες των γύρω θαλάσσιων όγκων,
- τα υποτροπικά υψηλά των ωκεανών,
- οι έρημοι των υποτροπικών περιοχών του πλανήτη .
Το κλίμα στις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο:
- Tο διαμορφώνουν ο Ατλαντικός Ωκεανός και η Σαχάρα:
φθινοπωρινή - εαρινή ισημερία: επιδράσεις του Ατλαντικού
(αντικυκλώνα των Αζόρων) → βροχές, απότομες μεταβολές στους
ανέμους, θαλασσοταραχή, αστάθεια στο χειμωνιάτικο κλίμα.
εαρινή ισημερία: Σαχάρα (καυτός ξηρός αέρας από το Νότο,
ζεστό και άνυδρο καλοκαίρι, ήρεμη θάλασσα).

6. Το μεσογειακό κλίμα στην Ελλάδα:
-το ευνοϊκότερο κλίμα για τον άνθρωπο (εντοπίζεται μονάχα στα 3%
της υδρογείου).
-παρουσιάζει μεγαλύτερη διάρκεια ηλιοφάνειας.
Ανάλογα με τη μορφή του το ελληνικό κλίμα
χαρακτηρίζεται σε:
1) ορεινό (αφθονία χιονοπτώσεων, ξερό κρύο και υψηλό
βροχομετρικό δείκτη)
2) παραθαλάσσιο( γλυκείς χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια, μεγάλο
ποσοστό υγρασίας)
3) ηπειρωτικό( μέση χειμερινή θερμοκρασία κοντά στους 0ο
C,
αφόρητοι καλοκαιρινοί καύσωνες).

7. ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
- η βιοποικιλότητα στη Μεσόγειο σε επίπεδο φυτικών ειδών:
ιδιαίτερα πλούσια με υψηλό αριθμό φυτικών ειδών και πολυάριθμα ενδημικά
είδη.
Ξεκινώντας από τα χαμηλά προς τα ψηλά αναπτύσσονται οι εξής φυτικοί
σχηματισμοί ή διαπλάσεις:
Θαμνώδεις σχηματισμοί
Αν και δε συνιστούν δασικό τύπο, αποτελούν στοιχείο που σημαδεύει το
μεσογειακό τοπίο:
- μακί, συστήματα αείφυλλων σκληρόφυλλων ειδών, ψηλοί, πυκνοί θαμνώνες
σε ξηρές περιοχές με χαμηλό υψόμετρο. Κυρίαρχα είδη: το πουρνάρι,
η κουμαριά, ο σχίνος, το φιλύκι, η χαρουπιά, η μυρτιά, η αγριελιά.
- φρύγανα, χαμηλοί αραιοί θάμνοι σε υγρές περιοχές με μέτριο υψόμετρο.
Κυρίαρχα είδη: το θυμάρι, η αστοιβή, η γαλαστοιβή, η θρούμπα, η ασφάκα, οι
λαδανιές, η λεβάντα, η αφάνα, η ρίγανη, το αμάραντο, το
λυχναράκι, το ασπροθύμαρο.

8. Αείφυλλα δάση χαμηλών υψομέτρων
Α) Θερμόφιλα κωνοφόρα: τα δάση με χαλέπιο πεύκη, τραχεία
πεύκη ή θασίτικο πεύκο, τα δάση κουκουναριάς, τα φυσικά
δάση κυπαρισσιού και
τα δάση θαλασσόπευκου.
Β) Αείφυλλες βαλανιδιές: η αριά, το πουρνάρι, η φελλώδης
βαλανιδιά της κεντροδυτικής Μεσογείου και η ενδημική της
Κύπρου.

9.
Μικτά δάση φυλλοβόλων
•κυριαρχούν είδη βελανιδιάς (Quercus)
•σε υψηλότερο υψόμετρο ή στο εσωτερικό των μεσογειακών
χερσονήσων.
•χαρακτηριστικό τους η φυλλόπτωση το φθινόπωρο σαν μέσο
εξοικονόμησης ενέργειας και προστασίας στις σχετικά χαμηλές
θερμοκρασίες.
Ορεινά δάση κωνοφόρων
•χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και συχνές
χιονοπτώσεις.
•είδη: η μαύρη πεύκη, η κεφαλληνιακή ελάτη, η δασική πεύκη, το
ρόμπολο, η υβριδογενής ελάτη, ο άρκευθος, ο κέδρος και τα
ενδημικά της Μεσογείου έλατα.
Ηπειρωτικές κεντροευρωπαϊκές δενδρώδεις διαπλάσεις
•σε περιοχές που η θερμοκρασία το χειμώνα πέφτει κάτω από το
όριο του παγετού,
•ομοιότητες με τα δάση της κεντρικής Ευρώπης.
•χαρακτηριστικά τα δάση της βελανιδιάς και της οξιάς.

10. Δάση ψυχρόβιων κωνοφόρων
Δάση με έλατα και ρόμπολα πάνω από τη ζώνη της οξιάς και μέχρι το όριο
των αλπικών λιβαδιών.
Παρόχθια Δάση
Παραποτάμια φυλλοβόλα δάση με μεγάλες εκτάσεις στο παρελθόν, έχουν
απομείνει ελάχιστα.

11. Τροπική βλάστηση
Φοινικόδασος στο Βάι, στο ανατολικό άκρο της Κρήτης το μοναδικό εντός των
ορίων της Ευρώπης.

12. ΠΑΝΙΔΑ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Πολυάριθμα είδη πουλιών, ερπετών, εντόμων και θηλαστικών τα οποία
συνθέτουν μια εντυπωσιακά πλούσια ποικιλία μορφών ζωής.
Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
•ιδιαιτέρως πλούσια για τα ευρωπαϊκά δεδομένα
•περί τα 50000 είδη ζώων (τα περισσότερα έντομα), με έναν
ενδημισμό που φτάνει το 25% περίπου
•προστατευόμενα από τη νομοθεσία είδη περίπου 700 (για
ελάχιστα έχουν στην πράξη ληφθεί μέτρα προστασίας)

13.
Απειλούμενα είδη ζώων στα ελληνικά δάση
• Καφέ αρκούδα: Οι δύο μικροί πληθυσμοί στην Πίνδο και στη Ροδόπη οι μεγαλύτεροι
πληθυσμοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι κύριες αιτίες εξαφάνισης: το παράνομο κυνήγι και η
θανάτωση από πρόθεση.
• Μαυρόγυπας: ο μεγαλύτερος γύπας της Ευρώπης. Μεταπολεμικά υπήρχε ακόμη στην
Κρήτη. Όλος ο σημερινός πληθυσμός του στο δάσος της Δαδιάς.
• Τσακάλι: ζει στη Μεσόγειο σε χαμηλό
υψόμετρο. Στην Ελλάδα έχουν
εντοπιστεί λιγότερο από 1000 ζώα.

14. •Βασιλαετός: τον προηγούμενο αιώνα κοινό είδος στην κεντρική και νότια
Ευρώπη,
στις μέρες μας είναι ο πλέον σπάνιος αετός της ηπείρου.
•Λύκος και αλεπού: σε ορεινές κυρίως περιοχές.
•Κόκκινο ελάφι: ο πιο ακμαίος πληθυσμός στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας.
Κάποτε σε
ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα.

15. Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
•μείγμα μεσογειακής και βορειοαφρικανικής πανίδας.
•λύγκας της Ιβηρικής: το πλέον απειλούμενο με εξαφάνιση
θηλαστικό του κόσμου, κινδυνεύει πραγματικά να εκλείψει.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
Μια νέα μελέτη της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης:
•υποστηρίζει ότι ένα στα έξι θηλαστικά της Μεσογείου απειλείται
με εξαφάνιση λόγω της καταστροφής της φυσικής κατοικίας τους.
•κάνει έκκληση για ανάληψη διεθνούς δράσης, ώστε να
προστατευθούν περιοχές-κλειδιά, να διασωθούν φυσικά
καταφύγια και να διασφαλιστεί η βιοποικιλότητα.

16. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΑΣΗ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
•8000 π.Χ.: εύκρατο κλίμα της Μεσογείου.
•Νεολιθική εποχή: o άνθρωπος ξεχωρίζει τον εαυτό του από φύση - δάσος.
•Ελληνορωμαϊκή περίοδο: προσέγγιση της φύσης μέσα από μύθο. Δάσος
σε θρησκευτικές τελετές της Ελλάδας και της Ρώμης.
•Θεοί στο ελληνικό και ρωμαϊκό πάνθεον που προστατεύουν τα δάση ή
κατοικούν σε αυτά. Η Άρτεμις, η ρωμαϊκή Diana, θεότητα που
προστατεύει τα δάση. Οι Νύμφες των δασών, ο Διόνυσος, ο Παν, ο
Ορφέας: από τους γνωστότερους θεούς των δασών. Iερά άλση όπου
απαγορεύεται η υλοτόμηση και το κυνήγι.
•ενώ υπάρχει ισχυρή συνείδηση της ιερότητας του δάσους, η
εκμετάλλευση είναι πολύ έντονη: η υλοτόμηση για ναυπήγηση
πλοίων, για τις ανάγκες των μεταλλείων και τη θέρμανση, η
αρχιτεκτονική και η αγαλματοποιία, οι πόλεμοι, η βόσκηση και οι
ανάγκες σε καλλιεργήσιμη γη αλλά και οι πυρκαγιές συντέλεσαν
στη μείωση των δασών ήδη από την αρχαιότητα. Ο Όμηρος αναφέρει
δάση, αποδάσωση, βοσκή, εκτεταμένη χρήση ξύλου και πυρκαγιές.

17. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΑΣΗ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ
ΑΝΑΔΡΟΜΗ
•Ιουδαϊκή και χριστιανική θρησκεία: διάκριση ανάμεσα στον
πολιτισμό και τη φύση. Η φύση έχει δημιουργηθεί για να
εξημερωθεί από τον άνθρωπο.
•Με την επιστημονική επανάσταση (17ος αιώνας), η φύση γίνεται
αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας. Δεν είναι πια ένας
ζωντανός οργανισμός, αλλά ένα μηχανικό σύστημα που διέπεται
από νόμους. Η εξέλιξη της τεχνολογίας, επιτάχυνε το ρυθμό
εκμετάλλευσης της φύσης και την πίστη στη δυνατότητα του
ανθρώπου να κυριαρχήσει στη φύση.
Το δάσος έχει αξία ως πλουτοπαραγωγική πηγή.

18. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΑΣΗ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
•Kέδρος: ανεκτίμητος o ιστορικός, πολιτισμικός και πολιτιστικός του ρόλος.
Χρησιμοποιήθηκε από τους Φοίνικες, τους Αιγυπτίους, τους Ιουδαίους,
τους Ρωμαίους, τους Έλληνες, τους Ασσύριους και τους Βαβυλώνιους.
Τα δάση κέδρων άρχισαν να εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια της
Αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα μ.Χ.. Η αποψίλωση ήταν
ιδιαίτερα έντονη στο Λίβανο. Τώρα υπάρχει ένα ενεργό πρόγραμμα για να
συντηρηθούν και να αναπαραχθούν τα δάση κέδρων ενώ εκτενής
δεντροφύτευση πραγματοποιείται επίσης στην Τουρκία. Το αρχαιότερο δάσος
στο Βόρειο Λίβανο με 375 δέντρα (κάποια ηλικίας 1000 ετών). Ο Κέδρος είναι
το εθνικό έμβλημα της χώρας του Λιβάνου που απεικονίζεται και στη λιβανέζικη
σημαία.

19. •Δάσος: πηγή έμπνευσης στην Τέχνη. Νοσταλγία για τη χαμένη
αθωότητα της φύσης από τους καλλιτέχνες. Τόπια, δέντρα και
λουλούδια συναντώνται τόσο σε ποιήματα, όσο και σε πίνακες.
Πίνακας του Δ. Γεωργιάδη ,«Δάσος» .

20. ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
Μανώλης Πρατικακής ♪♪ ΤΤα δέντρα
Τι δίκαια και πόσο σιωπηλά είναι τα δέντρα.
Δε ζητάνε στάλα παραπάνω απ' αυτό που τους αναλογεί.
Είτε σε έρημο είτε σε πολυσύχναστη πλατεία,
η λεύκα λεύκινα, η λεμονιά λεμονένια θα ντυθεί.
Ή πάλι μετατρέπονται σε οικοτροφεία και ξενώνες
για της πλάσης τα στρουθιά - αληθινό περίττωμα η λέξη έξωση.
Στο παραμικρό αεράκι πιάνουν το τραγούδι.
Όταν τα πληγώσεις, δε βογκάνε˙ δεν τραβάνε τα πλούσια
μαλλιά τους. Δακρύζουνε κρυφά κι ακούν
οι ρίζες. Όμως καμιά φορά πεισμώνουν όταν ο άνθρωπος
τα βασανίζει. Αγριεύουν τότε, συστρέφονται, φτύνουν
τον καρπό. Εκδικούνται το χέρι που τα καίει.
Ρίχνουν χώρια μες στις πλημμύρες.
Με δένδρινα μυαλά νουθετούνε. Με θεσπίσματα
θεία αφανίζουνε φυλές.

21. ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
1. Διαμορφώνει το κλίμα.
2. Συμβάλλει στον κύκλο του Οξυγόνου.
3. Συμβάλλει στη ροή του διοξειδίου του άνθρακα.
4. Απορρυπαίνει και μειώνει το θόρυβο.
5. Συμμετέχει στον κύκλο του νερού και προστατεύει τους
μηχανισμούς ελέγχου του γλυκού νερού που δεν αφθονεί στο
μεσογειακό περιβάλλον.
6. Προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση.
7. Συμβάλλει στη βιοποικιλότητα.
8. Εξασφαλίζει πρώτες ύλες.
9. Προσφέρει εκπαίδευση, αναψυχή και μεγάλες δυνατότητες
άθλησης.
10.Παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
αμβλύνοντας τις επιπτώσεις της.

22. ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
Ειδικότερα, στην περίπτωση των
μεσογειακών δασών:
•αυτό κυρίως που έδιναν οι δασικοί
τύποι χαμηλών υψομέτρων,
όπου επικρατεί το μεσογειακό κλίμα,
είναι οι φυτικές εκκρίσεις,
όπως ρητίνη από τα πεύκα, μαστίχα από
τα σχίνα.
•εξημερώθηκαν και περαιτέρω
καλλιεργήθηκαν δασικά φυτά,
όπως η ελιά και η άμπελος, ήδη από την
αρχαιότητα, καθώς και
καλλιεργήθηκαν η συκιά, η χαρουπιά, η
κουκουναριά, η
καστανιά, η φουντουκιά και η καρυδιά.

23. ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΑ ΔΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
Παλιότερα το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας της γης
καλυμμένο με δάση, σήμερα καλύπτουν μόλις το 30%.
H καταστροφή των δασών προέκυψε λόγω:
•μετατροπής της γης κυρίως σε βοσκοτόπια για την παραγωγή
κρέατος
•παραγωγής δασικής ξυλείας
•επέκτασης της γεωργικής γης λόγω της αύξησης του
πληθυσμού
•δημιουργίας βιομηχανικών ζωνών
Σήμερα επιπρόσθετοι κίνδυνοι:
•οι κλιματικές μεταβολές
•μεταδοτικές ασθένειες από έντομα ή άλλους παθογενείς
οργανισμούς
•πυρκαγιές
•ατμοσφαιρική ρύπανση

24. ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΑ ΔΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
Στα εύθραυστα Μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα οι κίνδυνοι
είναι:
1. ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον γεγονός:
•αύξηση θερμοκρασίας κατά 1ο
C (η περασμένη δεκαετία
θερμότερη όλων).
•θερμά και ξερά καλοκαίρια πιο παρατεταμένα με
μεγαλύτερες περιόδους καύσωνα.
•σφοδρές πυρκαγιές, σχεδόν αδύνατο να αναχαιτιστούν.
στη χώρα μας τη δεκαετία του ΄90 ο μέσος όρος των
καμένων εκτάσεων 500.000 στρέμματα.
το καλοκαίρι 2007 το σύνολο των καμμένων εκτάσεων
ξεπέρασε τα 2,5 εκ. στρέμματα.

25. 2. ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ
Λόγοι που τα μεσογειακά δάση είναι ευάλωτα στις
πυρκαγιές:
•Τα παρατεταμένα θερμά και ξηρά καλοκαίρι
•Οι ήπιοι χειμώνες
•Οι δυνατοί άνεμοι
•Το έντονο ανάγλυφο των δασικών εδαφών
•Η εύφλεκτη ξηροφυτική βλάστηση

26. Οι κυριότερες αιτίες των δασικών πυρκαγιών είναι:
•Γεωργικές δραστηριότητες (όπως η καύση ξερών χόρτων).
•Η απόρριψη αναμμένων τσιγάρων ή το άναμμα φωτιάς στο δάσος.
•Η απόρριψη σκουπιδιών στο δάσος.
•Η καύση σκουπιδιών και η ύπαρξη ανεξέλεγκτων χωματερών.
•Κακόβουλες ενέργειες (εμπρησμοί).

27. Παράλληλα:
•η ραγδαία αστικοποίηση του πληθυσμού και η μείωση της
μόνιμης παρουσίας στην ύπαιθρο,
•η αποδυνάμωση της πρωτογενούς παραγωγής στα δάση,
•η γενικότερη υποχώρηση του κλάδου της δασοπονίας,
έχουν σαν αποτέλεσμα να μην γίνεται διαχείριση του
δάσους τοπικά, να χάνονται οι ντόπιες πρακτικές και να
αυξάνεται σημαντικά η βιομάζα, έτσι οι πρακτικές
πρόληψης των πυρκαγιών μειώνονται και η σφοδρότητα
τους αυξάνει.

28. 3.ΥΠΕΡΒΟΣΚΗΣΗ
•Παλαιά πρακτική στις χώρες της μεσογειακής Ευρώπης.
•Ο συνδυασμός πυρκαγιών και υπερβόσκησης είναι οι κύριες αιτίες
υποβάθμισης δασικών εκτάσεων στις μεσογειακές χώρες.
•Υπεύθυνα δεν είναι τα ζώα αλλά οι άνθρωποι με την κακοδιαχείριση των
δασικών εκτάσεων.
•Κοινή πρακτική οι πυρκαγιές από τους κτηνοτρόφους, για να ελέγξουν την
ανεπιθύμητη βλάστηση.
•Λόγω του μεσογειακού κλίματος→ ετήσιες σχεδόν περιόδους βόσκησης.

29. 4. ΡΥΠΑΝΣΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ
- από μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή μεγάλα αστικά κέντρα.
- σκουπίδια και ρίψη μπάζων σε δασικές εκτάσεις από ασυνείδητους.
5. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ
ΟΙΚΙΣΜΩΝ
-Αποψιλώσεις δασών και εκχερσώσεις για τη δημιουργία οικισμών και
τουριστικών εγκαταστάσεων ή για τη δημιουργία σχετικής υποδομής,
αλλά και για την επέκταση των καλλιεργειών και των βοσκότοπων.

30. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
-τεράστιες και ιδιαίτερα δυσμενείς για τον άνθρωπο και για το περιβάλλον:
→ Μείωση των αποθεμάτων του νερού (ιδιαίτερη σημασία για το χώρο
της Μεσογείου όπου το νερό δεν αφθονεί).
→ Διάβρωση του εδάφους και μείωση των γόνιμων εκτάσεων.
→ Επηρεάζεται το κλίμα σημαντικά και εντείνεται το φαινόμενο
του θερμοκηπίου (αύξηση του CO2 → αύξηση θερμοκρασίας)
→ Αύξηση ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
→ Επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή.
→ Καταστροφή της βλάστησης.
→ Επιπτώσεις στην πανίδα και στη χλωρίδα→ καταστροφή
βιοποικιλότητας.
→ Πλημμύρες και ξηρασία.
→ Επικινδυνότητα στο πόσιμο νερό.
→ Ανεπανόρθωτες κοινωνικοοικονομικές ζημίες από την
υποβάθμιση των δασών και όλα αυτά που επακολουθούν.

31. ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
1) Πυροπροστασία ίσον πρόληψη.
Λόγω της κλιματικής αλλαγής πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στην
πρόληψη παρά στην καταστολή.
Μέχρι τώρα οι χώρες της Μεσογείου δεν έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία
της πρόληψης, με αποτέλεσμα να μην επενδύουν σε αυτή.
Η πυροπροστασία των δασών έχει τρία διακριτά επίπεδα ή φάσεις:
Α. ΠΡΟΛΗΨΗ
Το σημαντικότερο, το αποτελεσματικότερο και το λιγότερο δαπανηρό. Οι
πυρκαγιές πλέον πρέπει να προλαμβάνονται γιατί ο εύφλεκτος χαρακτήρας
των μεσογειακών οικοσυστημάτων και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής,
καθιστούν πολύ δύσκολη ίσως και αδύνατη την πυρόσβεση.
-Μέτρα πρόληψης είναι:
•τα καθαρά δασοκομικά όπως αραιώσεις, κλαδεύσεις και
απομάκρυνση εύφλεκτου υπόροφου.
•μέτρα αστυνόμευσης και επιτήρησης με συνεχείς περιπολίες για την έγκαιρη
ανίχνευση εστιών πυρκαγιάς.
•ευαισθητοποίηση του κοινού.

32.
Β. ΑΜΕΣΗ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗ
- αφορά στην έγκαιρη αναγγελία της πυρκαγιάς και την άμεση
παρέμβαση, το αργότερο σε 15΄ από την εκδήλωσή της.
- απαιτείται ένα ικανοποιητικό δίκτυο παρατηρητηρίων κατάλληλα
εξοπλισμένων και επαρκώς στελεχωμένων.
Γ. ΔΑΣΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗ
- σύνθετο και πολυδάπανο έργο
-το δυσκολότερο μέρος της επιχείρησης: ο συντονισμός.

33. Αξιολόγηση του σηµερινού συστήµατος πυροπροστασίας στη χώρα
μας
-2 εκατομμύρια στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων έχουν χαθεί
τις δύο τελευταίες δεκαετίες → το σύστημα δασοπροστασίας δε
λειτουργεί σωστά στην πράξη.
- έλλειψη χρηµάτων για τα έργα πρόληψης,
- κενά προσωπικού και εξοπλισµού στη ∆Υ και ΠΣ,
- κακός σχεδιασμός, έλλειψη συντονισμού των αρμόδιων υπηρεσιών,
των σχεδίων διαχείρισης και πυροπροστασίας,
Επιπλέον πλήγμα στο σύστημα
δασοπροστασίας οι δραστικές
δημοσιονομικές περικοπές (τα πέντε
ελικόπτερα του Ελληνικού
Πυροσβεστικού Σώματος παρέμειναν
καθηλωμένα το 2012).

34. 2) Κρατική μέριμνα
- στην Eλλάδα το 68% των δασικών εκτάσεων ανήκουν στο δημόσιο και το
18% σε μοναστήρια και συνεταιρισμούς.
- τα άρθρα 24 και 117 κατοχυρώνουν συνταγματικά την προστασία των
δασών και των δασικών εκτάσεων.
- 1976: δημιουργία του Δασικού Κτηματολογίου,
- Ιούλιος 2012: ανάρτηση των πρώτων δασικών χαρτών με
αποτέλεσμα να
μην υπάρχει ακόμα συνολική εικόνα του δασικού χώρου της
Ελλάδας.
-Η έλλειψη κατάρτισης δασικών χαρτών:
→ καταπάτηση δημόσιων και μη, δασικών εκτάσεων οι οποίες
πολεοδομήθηκαν και χτίστηκαν ή αποδεσμεύτηκαν ως
«χορτολιβαδικές»,
→ κίνητρο εμπρησμού σε πολλές πυρκαγιές.

35. -Η Πολιτεία είναι απαραίτητο για την προστασία των δασών να:
→ αποσαφηνίσει το νομοθετικό πλαίσιο και να δημιουργήσει ένα μη
ανακλητό δασικό κτηματολόγιο
→ δημιουργήσει ένα ισχυρό και ενιαίο φορέα διαχείρισης και
προστασίας των δασών που να επενδύει στη δασική έρευνα και την
ανάπτυξη της τεχνογνωσίας, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη των
πυρκαγιών.
→ ενισχύσει την εντελώς αποδυναμωμένη Δασική Υπηρεσία.

36. 3) Αποκατάσταση καμμένων εκτάσεων:
-Τα μεσογειακά οικοσυστήματα είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές
και αναγεννιούνται εύκολα μετά από αυτές.
- Συνεπώς πρώτο μέλημά δεν είναι η αναδάσωση.

37. Έπειτα από κατάλληλα έργα αποτροπής της διάβρωσης των εδαφών
και των πλημμύρων, πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:
- συνεχής παρακολούθηση των χρήσεων γης και της οικολογικής
εξέλιξης των καμµένων εκτάσεων.
- ενεργοποίηση ενός «σώµατος υπαίθρου», µε στόχο την προστασία των
καµμένων και αναδασωτέων εκτάσεων.
- ρύθµιση δραστηριοτήτων σε καμµένες δασικές περιοχές και παροχή
οικονομικών κινήτρων και αντισταθµιστικών µέτρων για όσους
ζηµιώνονται από τα µέτρα αποκατάστασης (π.χ. ενίσχυση των
κτηνοτρόφων µε αντάλλαγµα τη µη βόσκηση στις περιοχές αυτές).
- ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού.

38. Σε ότι αφορά την αναδάσωση,
- στα Μεσογειακά οικοσυστήματα της πεύκης και των
πλατύφυλλων δε χρειάζεται καμία απολύτως αναδάσωση,
αρκεί να προστατευθούν από τη βοσκή και τους
καταπατητές που καραδοκούν.
- στα ορεινά μεσογειακά κωνοφόρα απαραίτητη η
αναδάσωση με υλικό που προέρχεται από σπόρους της
ίδιας ή γειτονικής περιοχής από τους ειδικούς.

39. -το 40% των πυρκαγιών κάθε χρόνο προκαλούνται από
αμέλεια.
→ απαραίτητη η δημιουργία ισχυρών εργαλείων
ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης των πολιτών.
Τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς;
• Δεν πετάμε αναμμένα τσιγάρα, γυαλιά και άλλα σκουπίδια στο
δάσος.
• Δεν ανάβουμε φωτιές στην ύπαιθρο, αποθαρρύνουμε όσους το
κάνουν και ειδοποιούμε άμεσα την Πυροσβεστική για όποια τέτοια
δραστηριότητα εντοπίζουμε ή για οποιαδήποτε εστία φωτιάς, καπνό
ή ακόμα και μυρωδιά πέσει στην αντίληψή μας.
• Αποφεύγουμε τις εργασίες στην ύπαιθρο που ενέχουν κίνδυνο
πυρκαγιάς.
4)Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών-ενίσχυση
εθελοντικών δράσεων

40. ΔIKTYO ΝATURA 2000
- Από τα πιο φιλόδοξα ευρωπαϊκά
προγράμματα για την προστασία
της Φύσης.
- Eπιβάλλει σε κάθε χώρα της Ε.Ε.
να ξεχωρίσει τις γεωγραφικές
περιοχές ιδιαίτερης οικολογικής
σημασίας και να καταρτίσει
διαχειριστικά σχέδια για αυτές.
- Ωστόσο, περιοχές του Δικτύου
Νatura 2000 στο παρελθόν έχουν
καταστραφεί από πυρκαγιές
(φοινικόδασος στην Πρέβελη και
Πάρνηθα).
- Αναγκαία η άμεση θωράκιση των
πολυτιμότερων δασικών
οικοσυστημάτων.

41. ΕΠΙΛΟΓΟΣΕΠΙΛΟΓΟΣ
Πέραν του εύφλεκτου χαρακτήρα των μεσογειακών δασών, η έλλειψη
διαχείρισής τους, η ανθρώπινη αμέλεια και η κλιματική αλλαγή
αποτελούν έναν θανάσιμο συνδυασμό που απειλεί τα δάση και εν τέλει
την ανθρώπινη ευημερία και τις εθνικές οικονομίες. Οι κυβερνήσεις της
Μεσογείου και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναλάβουν άμεση
δράση για την ολοκληρωμένη προστασία των δασών.
Το Δάσος είναι Υγεία – Πλούτος – ΠολιτισμόςΥγεία – Πλούτος – Πολιτισμός και πρέπει να
σωθεί. Το Δάσος είναι το Μέλλον που όλοι θέλουμε. Σύντομα όμως,
εάν δεν προσέξουμε, θα γίνει Παρελθόν.